КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЖАЗЫК-ПРОЦЕССТИК КОДЕКСИ
Бишкек шаары, 1999-жылдын 30-июну N 62
(КР 2001-жылдын 22-июнундагы N 55, 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2001-жылдын 4-августундагы N 81, 2002-жылдын 20-мартындагы N 41, 2002-жылдын 16-октябрындагы N 141, 2003-жылдын 13-мартындагы N 61, 2003-жылдын 11-июнундагы N 98, 2003-жылдын 5-августундагы N 192, 2003-жылдын 14-ноябрындагы N 221, 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2004-жылдын 28-мартындагы N 52, 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2005-жылдын 22-июлундагы N 112, 2006-жылдын 6-февралындагы N 35, 2006-жылдын 19-июлундагы N 123, 2006-жылдын 8-августундагы N 157, 2006-жылдын 24-ноябрындагы N 188, 2006-жылдын 29-декабрындагы N 232, 2007-жылдын 9-февралындагы N 13, 2007-жылдын 13-июнундагы N 87, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2007-жылдын 25-июнундагы N 93, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2008-жылдын 14-июлундагы N 143 , 2008-жылдын 18-июлундагы N 144, 2008-жылдын 5-августундагы N 193, 2008-жылдын 17-октябрындагы N 220, 2009-жылдын 17-июлундагы N 225, 2009-жылдын 17-июлундагы N 231, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2009-жылдын 24-июлундагы N 246, 2009-жылдын 12-октябрындагы N 267, 2009-жылдын 12-октябрындагы N 268, 2009-жылдын 26-октябрындагы N 288, 2009-жылдын 26-октябрындагы N 289, 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2010-жылдын 25-февралындагы N 35, 2011-жылдын 11-июлундагы N 89, 2011-жылдын 26-июлундагы N 141, 2011-жылдын 9-августундагы N 152, 2011-жылдын 27-октябрындагы N 186, 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214, 2012-жылдын 1-мартындагы N 10, 2012-жылдын 8-майындагы N 48, 2012-жылдын 12-июлундагы N 105, 2012-жылдын 16-июлундагы N 111, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 2-июлундагы N 109, 2013-жылдын 11-июлундагы N 129, 2013-жылдын 24-июлундагы N155, 2013-жылдын 24-июлундагы N 159, 2013-жылдын 30-июлундагы N 169, 2013-жылдын 3-августундагы N 179, 2014-жылдын 11-январындагы N 4, 2014-жылдын 15-январындагы N 11, 2014-жылдын 30-январындагы N 22, 2014-жылдын 20-февралындагы № 36, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52, 2014-жылдын 17-майындагы N 68, 2014-жылдын 28-майындагы № 80, 2014-жылдын 10-июлундагы N 127, 2014-жылдын 14-июлундагы N 133, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155, 2014-жылдын 31-декабрындагы N 181, 2015-жылдын 16-февралындагы N 33, 2015-жылдын 10-мартындагы N 53, 2015-жылдын 7-августундагы N 222, 2016-жылдын 6-майындагы N 54, 2016-жылдын 6-майындагы N 55 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
(КР 1999-жылдын 30-июнундагы N 63 Мыйзамы менен күчүнө киргизилген)
ЖАЛПЫ БӨЛҮК
I БӨЛҮМ
ЖАЛПЫ ЖОБОЛОР
1-Глава
Негизги жоболор
1-статья. Жазыктык сот ишинин жүрүшүн аныктоочу мыйзамдар
(1) Жазыктык сот иши Кыргыз Республикасынын Конституциясы, Кыргыз Республикасынын Жогорку Соту жана жергиликтүү соттору жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы жана ушул Кодекс менен аныкталат.
(2) Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдер, ошондой эле эл аралык укуктун жалпы таанылган принциптери менен ченемдери жазык-процесстик укуктун курамдык бөлүгү болуп эсептелет жана адамдын жазыктык сот ишинин чөйрөсүндөгү укуктарын жана эркиндиктерин түздөн-түз пайда кылат.
(3) Жазыктык сот ишинин тартибин жөнгө салуучу мыйзамдар, аларды ушул Кодекске киргизген шартта колдонулууга тийиш.
(4) Кыргыз Республикасында жазыктык сот ишин жүргүзүү чөйрөсүндө адамдын жана жарандын укуктарын жана эркиндиктерин жокко чыгаруучу же төмөндөтүүчү, соттун көз карандысыздыгын жана процесстин талаштуу таризин бузуучу, далилдерге алдын-ала белгиленген күч берүүчү, эл аралык укуктун жалпы таанылган принциптерине жана ченемдерине, көз карандысыз мамлекеттин эл аралык келишимдеринин жоболоруна карама-каршы келген мыйзамдар жана башка актылар чыгарылбоого тийиш.
(5) Жазык иши боюнча сот ишинин жүрүшүндө жарандык же администрациялык укукка ылайык чечилүүгө тийиш болгон маселени кароонун зарылдыгы келип чыкса, ал жарандык же администрациялык тартипте чечилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
2-статья. Жазыктык сот ишин жүргүзүүдө артыкчылыкка ээ укуктук ченемдерди колдонуу
(1) Кыргыз Республикасынын Конституциясы Кыргыз Республикасынын бүткүл аймагында эң жогорку юридикалык күчкө ээ болот жана түздөн-түз колдонулат. Ушул Кодекстин ченемдеринин жана Кыргыз Республикасынын Конституциясынын ортосунда карама-каршылык келип чыккан учурда, Конституциянын ченемдери колдонулат.
(2) Ушул Кодекстин ченемдеринин жана Кыргыз Республикасынын конституциялык мыйзамынын ортосунда карама-каршылык келип чыккан учурда, конституциялык мыйзам колдонулат. Ушул Кодекстин ченемдери менен башка мыйзамдардын ортосунда карама-каршылык келип чыккан учурда, ушул Кодекстин ченемдери колдонулат.
(3) Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдер ушул Кодекске караганда артыкчылыкка ээ болот жана эл аралык келишимди колдонуу үчүн мыйзам чыгаруу талап кылынгандан башка учурларда, түздөн-түз колдонулат.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
3-статья. Жазык-процесстик мыйзамынын колдонулуш чектери
(1) Жазыктык сот иши тергөө жана соттук териштирүү иши жүргүзүлүп жаткан учурда колдонулган мыйзамга ылайык жүзөгө ашырылат.
(2) Кыргыз Республикасынын аймагында жазыктык сот ишин жүргүзүү кылмыш жасалган жерге карабастан, бардык учурларда ушул Кодекске ылайык жүргүзүлөт.
(3) Эгерде өз ара укуктук жардам көрсөтүү жөнүндө чет мамлекеттер менен түзүлгөн эл аралык келишимдерде башкача каралбаса, чет өлкөлүк жарандар жана жарандыгы жок адамдар тарабынан жасалган кылмыштар жөнүндө иштер боюнча сот иши Кыргыз Республикасынын аймагында ушул Кодекстин ченемдерине ылайык жүргүзүлөт.
(4) Эгерде мунун өзү аталган мамлекет менен түзүлгөн эл аралык келишимде каралса, айрым тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө башка мамлекеттин сотторунун же тергөө органдарынын тапшырмаларын аткарууда, ушул органдардын өтүнүчү боюнча чет мамлекеттин Жазык-процесстик мыйзамы колдонулушу мүмкүн.
(5) Дипломатиялык кол тийгистик укугуна ээ болгон адамдарга карата ушул Кодексте каралган процесстик аракеттер алардын өтүнүчү же алардын макулдугу боюнча гана жүргүзүлөт. Бул аракеттерге макулдук берүү Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлиги аркылуу суралып алынат.
(6) Процесстин катышуучуларына жаңы милдеттерди жүктөгөн, тикелей же кыйыр түрдө укуктарын жокко чыгарган же аларды төмөндөткөн, аларды пайдаланууну кошумча шарттар менен чектеген Жазык-процесстик мыйзамы өткөн мезгилге карата колдонулбайт.
(7) Далилдерге жол берүү алар алынган учурда колдонулган мыйзамга ылайык аныкталат.
4-статья. Жазык-процесстик мыйзамынын милдеттери
(1) Кылмыштарды тез жана толук ачуу, аларды жасаган адамдарды ашкерелөө жана жазык жоопкерчилигине тартуу, соттук адилет териштирүү жүргүзүү жана жазык мыйзамын туура колдонуу жазык процессинин милдеттери болуп саналат.
(2) Жазык иштери боюнча иш жүргүзүүнүн мыйзамда белгиленген тартиби адамды жана жаранды негизсиз айыптоодон жана соттоодон, укуктарын жана эркиндиктерин мыйзамсыз чектөөдөн коргоону камсыз кылууга, күнөөсүз адамга мыйзамсыз күнөө коюлган же соттолгон учурда аны токтоосуз жана толук түрдө реабилитациялоону, ошондой эле мыйзамдуулукту жана укук тартибин чыңдоого көмөк көрсөтүүнү, кылмыштардын алдын алууну, укукка карата урматтоо менен мамиле кылууну калыптандырууну камсыз кылууга тийиш.
5-статья. Ушул Кодексте камтылган негизги түшүнүктөрдүн аныктамасы
Негизги түшүнүктөр:
сот - ушул Кодексте каралган учурларда, жазык ишин бардык сот инстанцияларында караган, ошондой эле тергөө аракеттеринин жана прокурордун, тергөөчүнүн, алгачкы текшерүү органынын чечимдеринин мыйзамдуулугуна соттук контролдукту жүзөгө ашыруучу сот акыйкаттыгы органы;
биринчи инстанциядагы сот - сот заседаниесинде иштин жагдайларын түздөн-түз белгилөөгө жана ал боюнча соттук чечимди (өкүмдү, токтомду) чыгарууга ыйгарым укуктуу сот;
апеллециялык инстанциядагы сот - мыйзамдуу күчүнө кире элек соттук чечимдерге даттануулар жана сунуштар боюнча ишти кароочу, үч судьянын курамында аракеттенген областтык Бишкек шаардык соттору, Кыргыз Республикасынын Аскердик соту;
кассациялык инстанциядагы сот - үч судьянын курамында иштеген, мурда апелляциялык тартипте даттанылбаган, соттук чечимдин мыйзамдуу күчүнө киришине даттануулар жана сунуштар боюнча иштерди караган областтык соттор, Бишкек шаардык соту, Кыргыз Республикасынын Аскердик соту;
көзөмөлдөө инстанциясындагы сот - мыйзамдуу күчүнө кирген соттук өкүмдөргө, аныктамаларга жана токтомдорго карата берилген даттануулар, сунуштар боюнча ишти караган Кыргыз Республикасынын Жогорку соту;
судья - ар кандай соттун судьясы, соттун төрагасы, орун басары;
төрагалык кылуучу - сотто ишти коллегиялдуу же жеке кароодо төрагалык кылган судья;
тараптар - сотто укуктардын бирдейлигинин негизинде айыптоонун жана актоонун милдеттерин аткарган органдар жана жактар;
процесстин катышуучулары - тергөөчү, прокурор (мамлекеттик айыптоочу), ошондой эле жабырлануучу (жеке айыптоочу), жактоочу, шектүү, айыпкер, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү, балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери, ошондой эле процесске катышууга тартылган башка адамдар;
прокурор - Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору, анын орун басарлары, Бишкек жана Ош шаарларынын, областтардын прокурорлору, райондук жана шаардык прокурорлор, аскер прокурорлору жана райондук прокурорлорго теңдештирилген прокурорлор, алардын орун басарлары, прокуратура органдарынын түзүмдүк бөлүкчөлөрүнүн жетекчилери, алардын орун басарлары, улук прокурорлор, прокуратура органдарынын түзүмдүк бөлүкчөлөрүнүн прокурорлору, тийиштүү ыйгарым укук берилген улук прокурорлор жана прокурорлордун жардамчылары;
тергөөчү - жазык иши боюнча тергөөнү жүргүзүүгө ыйгарым укуктуу прокуратура, ички иштер, улуттук коопсуздук органдарынын, баңгизаттарды контролдоо боюнча, экономикалык кылмыштарга каршы күрөшүү боюнча органынын, бажы органдарынын, жазык-аткаруу тутумунун кызмат адамы;
тергөө - иштин жагдайларынын үргүлжүсүн аныктоо, белгилөө жана бекемдөө жана кылмыш жасаган адамдарды жазык жоопкерчилигине тартуу боюнча ушул Кодексте белгиленген ыйгарым укуктардын чектеринде ыйгарым укук берилген органдардын сотко чейинки ишинин процесстик таризи;
актоо - кылмыш жасоодо шектүү болгон адамдардын укуктарын жана таламдарын камсыз кылуу, айыптоону четке кагуу же жеңилдетүү, ошондой эле укукка жат түрдө жазык куугунтугуна дуушар болгон адамдарды реабилитациялоо максатында жактоочу тарап жүзөгө ашырган процесстик иш; күбө-калыс - иштин жыйынтыгына кызыкчылыгы жок, тергөө аракетин жүргүзүү фактысын, анын жүрүшүн жана натыйжаларын ырастоо үчүн ишке тартылган эрезеге жеткен адам;
арыз берүүчү - жазыктык сот ишин жүргүзүүнүн тартибинде өзүнүн (башка бирөөнүн) чыныгы же болжолдуу укуктарын коргоо үчүн тергөө органдарына кайрылган адам;
өкүлдөр - мыйзамдын же макулдашуунун күчүнө ылайык жабырлануучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин мыйзамдуу таламдарын билдирүүгө ыйгарым укуктуу адамдар;
мыйзамдуу өкүлдөр - шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун же жабырлануучунун, жарандык доогердин ата-энеси, асырап алгандар, көздөөчүлөрү, кам көрүүчүлөрү, ошондой эле шектүү, айыпкер же жабырлануучу көздөөсүндө же багуусунда турган уюмдардын жана жактардын өкүлдөрү, соттолуучунун коомдук жактоочусу;
Юридикалык жактардын, саясий партиялардын, кесиптик кошундардын, укук коргоо жана башка коомдук бирикмелердин өкүлдөрү соттолуучунун коомдук жактоочусу болушуна жол берилет.
туугандар - ата-бабасы жалпы болгон, туугандык байланышта турган адамдар, ошондой эле анын жубайы жана анын жубайынын ата-энеси;
жакын туугандар - ата-энеси, күйөөсү (аялы), балдары, асырап алуучулар, асыранды балдар, бир атадан жана бир энеден тараган жана атасы же энеси бөлөк болгон ага-ини жана эже-сиңди, чоң ата, чоң эне, таята, таене, неберелер;
жазык иши - жасалган бир же бир нече (негизинен жасалган) кылмыштар жаатында тергөө органы же сот тарабынан жүргүзүлүүчү өзүнчө бөлүнгөн жазык иши;
иш боюнча сот ишин алып баруу - айкын жазык иши боюнча, аны козгоонун, тергөөнүн, соттук териштирүүнүн жана соттун өкүмүн (токтомун) аткаруунун жүрүшүндө жүзөгө ашырылуучу процесстик аракеттердин жана чечимдердин үргүлжүсү;
иштин материалдары - иштин курамдык бөлүгү болуп эсептелген же ага тиркеме катарында берилген документтер жана буюмзаттар; иш боюнча жагдайларды белгилөө үчүн мааниге ээ болушу мүмкүн болгон билдирүүлөр, ошондой эле документтер жана буюмзаттар;
сотко чейинки тездетилген өндүрүш - ушул Кодексте каралган учурларда чоң коркунуч келтирбеген жана анча оор эмес кылмыштар боюнча кыска мөөнөттө сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырган алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамы, тергөөчү жана прокурор тарабынан аткарылган жана чыгарылган процесстик аракеттердин жана процесстик чечимдердин жыйындысы;
- сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамы - жазык иштери боюнча сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүргүзүүгө ыйгарым укуктуу ички иштер, улуттук коопсуздук, баңги заттарды контролдоо боюнча, финансы полициясынын органдарынын, бажы органдарынын, жазык-аткаруу тутумунун кызмат адамы;
процесстик аракеттер - ушул Кодекске ылайык жазыктык сот ишинин жүрүшүндө ишке ашырылуучу аракеттер;
протокол - жазык процессин жүргүзгөн орган тарабынан жасалган процесстик аракет жазыла турган процесстик документ;
процесстик чечимдер - өз кызмат укуктарынын чектеринде жазык процессин жүргүзгөн органдар чыгарган жана ушул Кодексте аныкталган таризде түзүлгөн Жазык-процесстик укукту колдонуунун актылары - өкүмдөр, токтомдор, корутундулар, сунуштар, санкциялар;
токтом - Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун сот иши боюнча кабыл алынган өкүмүнөн, чечиминен башка, тергөөчүнүн, прокурордун чечими, судьянын жеке чечими;
жай аныктама - сот тарабынан чыгарылган белгиленген мыйзам бузууларга, кылмыштарды жасоого көмөк көрсөткөн себептерге жана шарттарга карата мамлекеттик органдардын, кызмат адамдарынын көңүлү бурулган жана тиешелүү чараларды көрүү талап кылынган чечим;
өкүм - жазык иши боюнча сот заседаниесинде биринчи, апелляциялык инстанциядагы сот тарабынан соттолуучунун, соттолгондун күнөөлүүлүгү жана ага жаза белгилөө же соттолуучунун, соттолгондун күнөөсүздүгү жөнүндө кабыл алынган чечим;
аныктама - сот тарабынан чыгарылган өкүмдөн башка, чыгарылган соттун апелляциялык инстанциясы тарабынан сот заседаниесинде ар кандай чечим;
санкция - тергөө органы тарабынан кабыл алынган процесстик чечимди прокурордун бекитүү актысы;
түшүндүрмө берүү - процесстин катышуучулары жана арыз берүүчүлөр тарабынан өзүнүн укуктук аракетин же өкүлү болгон адамдын укуктук аракетин негиздөө үчүн жүргүзүлгөн оозеки же жазуу жүзүндөгү аргументтер;
даттануу - шектүү, күнөөлүү, соттолуучу, акталган адам, коргоочу, жабырлануучу же анын өкүлү, жарандык доогер жана жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү, ошондой эле уюмдар тарабынан алып келинген алгачкы текшерүү органынын, тергөөчүнүн, прокурордун, соттун чечимине каршылык билдириши;
билдирме - соттун чечимине прокурордун каршылык билдириши;
жеке даттануу - процесске катышкан прокурордон башка бирөөнүн соттун токтомуна карата каршылык билдириши;
жеке билдирме - судьянын токтомуна прокурордун каршылык билдириши;
өтүнүч - тараптын же арыздануучунун жазык процессин жүргүзгөн органга кайрылган өтүнүчү;
илимий-техникалык каражаттар - далилдерди табуу, белгилеп көрсөтүү, алып коюу жана иликтөө үчүн укукка ылайык колдонулуучу приборлор, атайын шаймандар, материалдар;
турак-жай - бир же бир нече адам убактылуу же туруктуу жашоо үчүн арналган имарат жай же курулуш, анын ичинде: өзүмдүк же ижарага алынган квартира, үй, багбанчылык үйү, мейманканадагы бөлмө, аларга түздөн-түз кошулуп турган астаналар, террасалар, галлереялар, балкондор, көп квартиралуу үйдөн башка, турак-жай курулушунун жертөлөсү жана чатыры;
түнкү убакыт - жергиликтүү убакыт боюнча саат жыйырма экиден эртең мененки алтыга чейинки убакыттын аралыгы;
зыян - акчалай өлчөнө турган моралдык, дене-бойго же мүлккө келтирилген зыян;
сотко чейинки өндүрүш - кылмыш жөнүндө кабарды алгандан тартып, жазык ишинин прокурор тарабынан аны маңызы боюнча кароо үчүн сотко жөнөтүүгө чейинки жазык сот өндүрүшү;
жазык сот өндүрүшү - жазык иши боюнча сотко чейинки жана соттук өндүрүш;
кармоо - маңызы шектүүнү соттун чечимине чейин кыска мөөнөткө (кырк сегиз саатка чейин) эркиндигинен ажыратууда турган процесстик мажбурлоо чарасы;
бөгөт коюу чарасын тандоо - айыпталуучуга, соттолуучуга карата тергөөчү, прокурор, ошондой эле сот тарабынан мажбурлоо чараларын колдонуу;
(кырк жетинчи абзац КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
сот арачылары - ушул Кодексте белгиленген тартипте биринчи баскычтагы соттук териштирүүгө жана өкүм чыгарууга катышуу үчүн тартылган адам;
күбөлүк иммунитет - адамдын өзүнө жана өзүнүн жакын туугандарына, ошондой эле ушул Кодексте каралган учурларда каршы көрсөтмө бербөө укугу;
көрсөтмө - ушул Кодексте белгиленген тартипте чыгарылган соттун чечимине прокурордук мамиле билдирүү актысы;
медиатор - жабырлануучу менен айыпталуучунун (соттолуучунун, соттолгондун) ортосунда зыянды калыбына келтирүү жана элдешүү жөнүндө сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүгө жардам кылууга жөндөмдүү жана атайын даярдыктан өткөн адам;
эсептик көрсөткүч - Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн сунуштамасы боюнча Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши тарабынан бекитилүүчү экономикалык санкциялардын, административдик чаралардын жана айыптын өлчүмүн аныктоо үчүн нормативдик акча көрсөткүчү.
вердикт - ушул Кодексте каралган маселелер боюнча сот арачыларынын коллегиясы чыгарган чечим;
сот арачысынын анкетасы - сот арачыларынын объективдүүлүгүн жана калыстыгын аныктоо максатында тараптар түзгөн сот арачылары үчүн суроолордун тизмеги.
соттун администратору - бул сот арачысынын катышуучусу менен сот ишин камсыз кылуу боюнча милдеттер жүктөлгөн тиешелүү жергиликтүү соттун аппаратынын кызматкери;
сот арачысы - мыйзам менен белгиленген тартипте сот арачыларынын талапкерлеринин тизмесине кирген жана кылмыш-жаза ишин кароого катышууга тандалган Кыргыз Республикасынын жараны;
балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган - Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан ыйгарым укук берилген балдарды коргоо маселелери боюнча орган;
балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери - мыйзамдуу өкүлдөн тышкары, жашы жетелектердин мыйзамдуу кызыкчылыктарын тергөө, прокуратура, сот органдарында жана жазаларды аткаруу мекемелеринде жактоого ыйгарым укуктуу адам.
(КР 2003-жылдын 13-мартындагы N 61, 2003-жылдын 11-июнундагы N 98, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2011-жылдын 9-августундагы N 152, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
2-Глава
Жазык процессинин принциптери
6-статья. Сот ишинин жүрүшүндөгү мыйзамдуулук
(1) Тергөөчү, прокурор, сот, жазыктык сот ишине катышкан башка органдар жана жактар Кыргыз Республикасынын Конституциясынын, ушул Кодекстин, Кыргыз Республикасынын Конституциясына ылайык кабыл алынган башка мыйзамдардын жоболорун, ошондой эле эл аралык укуктун жалпы таанылган принциптерине жана ченемдерине, Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдерине ылайык келген башка ченемдик укуктук актыларды бекем сактоого милдеттүү.
(2) Мыйзамда белгиленген негиздерден жана тартиптерден башка учурларда, эч ким шектүү жана айыпкер катарында тартылышы, кармалышы, камакка, тинтүүгө алынышы, айдалып келиши жана процесстик мажбурлоонун ар кандай башка чараларына тартылышы, ошондой эле соттолушу, жазаланышы жана анын укуктарына жана эркиндиктерине башка чектөөлөр коюлушу мүмкүн эмес.
(3) Сот акыйкаттыгын жүзөгө ашырууда Жазык-процесстик мыйзамын бузуу менен алынган далилдерди пайдаланууга жол берилбейт.
7-статья. Сот акыйкаттыгынын сот тарабынан гана жүзөгө ашырылышы
(1) Кыргыз Республикасында жазык иштери боюнча сот акыйкаттыгы сот тарабынан гана жүзөгө ашырылат. Ушул Кодекс менен каралган учурларда жазык сот өндүрүшү сот арачыларынын катышуусу менен жүзөгө ашырылат.
(2) Соттун өкүмүнөн башка учурларда эч ким, кылмыш жасоодо күнөөлүү деп табылышы, ошондой эле жазыктык жазага тартылышы мүмкүн эмес.
(3) Соттун компетенциясы, анын юрисдикциясынын чектери, анын жазыктык сот ишин жүргүзүүнү жүзөгө ашырышынын тартиби мыйзам тарабынан аныкталат жана ал өзү билип өзгөртүлүшү мүмкүн эмес. Жазык иштерин кароо үчүн өзгөчө же атайын сотторду уюштурууга жол берилбейт. Өзгөчө соттордун, ошондой эле мыйзамсыз түзүлгөн башка соттордун өкүмдөрү жана башка чечимдери юридикалык күчкө ээ эмес жана аткарылууга жатпайт.
(4) Соттун өзүнө караштуу болбогон жазыктык сот ишин жүзөгө ашырган, өзүнүн ыйгарым укуктарын ашыра пайдаланган же жазыктык сот жүргүзүүнүн ушул Кодексте каралган принциптерин башкача түрдө бузган өкүмдөрү жана башка чечимдери мыйзамсыз болуп эсептелет.
(5) Соттун жазык иши боюнча өкүмү жана башка чечимдери ушул Кодексте каралган тартипте тиешелүү соттор тарабынан гана текшерилиши жана кайра каралышы мүмкүн.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
8-статья. Прокурордун жазыктык сот ишинин жүрүшүнө катышышы
(1) Изин суутпай издөө ишин жана тергөөнү жүзөгө ашыруучу органдар тарабынан мыйзам актыларынын так жана бирдей аткарылышына көзөмөлдүк Кыргыз Республикасынын Прокуратурасы тарабынан өз кызмат укуктарынын чектеринде жүзөгө ашырылат.
(2) Кыргыз Республикасынын Прокуратурасы ушул Кодексте каралган учурларда жана тартипте жазык куугунтугун жүзөгө ашырат жана соттук териштирүүгө катышат.
9-статья. Соттук коргоо
(1) Процесстин ар кандай стадиясында ар бир адамдын укуктары менен эркиндиктери сот тарабынан коргоого алынат.
(2) Мыйзамда белгиленген учурларда жана тартипте жабырлануучунун сот акыйкаттыгына мүмкүнчүлүк алышы жана келтирилген зыяндын ордун толтуруу камсыз кылынат.
10-статья. Инсандын укуктарын, эркиндиктерин жана кадыр-баркын урматтоо
(1) Инсандын укуктарын, эркиндиктерин жана кадыр-баркын урматтоо жазыктык сот ишинин жүрүшүнө катышкан бардык органдар жана жактар үчүн милдеттүү.
(2) Сурактарды, ошондой эле башка тергөө же сот аракеттерин жүргүзүүдө коркутууга, зомбулук жана башка мыйзамсыз аракеттерди жасоого жол берилбейт.
(3) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алуу тандалып алынган адамды, ошондой эле кылмыш жасоодо шектүү болуп кармалган адамды камакта кармоо анын өмүрүнө жана ден соолугуна коркунуч келтирбей турган шартта жүзөгө ашырылууга тийиш.
11-статья. Инсандын кол тийгистиги
(1) Ушул Кодексте каралгандан башка негизде жана тартипте эч ким камакка алынышы мүмкүн эмес.
(2) Сот, прокурор, тергөөчү мыйзамсыз кармалган же эркинен ажыратылган же медициналык мекемеге мыйзамсыз жайгаштырылган же мыйзамда жана соттун өкүмүндө каралгандагыдан ашык мөөнөткө камакта кармалган адамды дароо бошотууга милдеттүү.
(3) Ишке катышкан адамдардын ичинен эч кимиси зомбулукка, башка катаал же адамдын кадыр-баркын кемсинткен мамилеге дуушар кылынышы мүмкүн эмес.
12-статья. Жазык иштери боюнча сот ишин жүргүзүүдө жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоо
(1) Сот, судья, прокурор, тергөөчү жазык процессине катышкан жарандардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоону камсыз кылууга, аларды жүзөгө ашыруу үчүн шарт түзүп берүүгө, процесстин катышуучуларынын мыйзамдуу талаптарын канааттандырууга карата өз учурунда чара көрүүгө милдеттүү.
(2) Эч ким өзүнө, өз жубайына жана чөйрөсү ушул Кодексте аныкталган жакын туугандарына каршы күбө өтүүгө милдеттүү эмес.
(3) Жазык иштери боюнча сот ишин жүргүзүүдө жарандын укуктары менен эркиндиктерин бузуунун натыйжасында ага келтирилген зыяндын орду мыйзамда белгиленген негиздер боюнча жана тартипте орду толтурулууга тийиш.
(4) Жабырлануучуга, күбөгө же ишке катышкан башка адамдарга, ошондой эле алардын үй-бүлө мүчөлөрүнө же жакын туугандарына зомбулук колдонуу, мүлкүн жок кылуу же зыянга учуратуу коркунучу келтирилгендиги же башка коркунучтуу, мыйзамга каршы аракеттерге дуушар кылынгандыгы тууралу жетиштүү маалыматтар болгондо, сот, прокурор, тергөөчү, алдын-ала текшерүү органы өз кызмат укуктарынын чегинде андай адамдардын өмүрүн, ден-соолугун, ар-намысын, кадыр-баркын жана мүлкүн коргоого карата мыйзамда каралган чараларды көрүүгө милдеттүү.
(5) өзүнүн кылмыш жасагандыгын моюнга алышынын негизинде эч ким соттолууга тийиш эмес.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
13-статья. Турак жайдын колтийгистиги, адамдын өмүрүн коргоо, кат алышуунун,телефондо сүйлөшүүлөрдүн, почта, телеграф жана башка билдирүүлөрдүн жашырындуулугу
(1) Жарандарга турак жайынын колтийгистиги кепилденет. Ушул Кодексте каралган учурлардан жана тартиптен тышкары эч ким турак жайга анда жашаган адамдардын эркине каршы кире албайт.
(2) Жарандын абийири жана ар-намысын сактоо мыйзамдын коргоосунда турат. Кат алышуунун, телефондук сүйлөшүүлөрдүн, почта, телеграфтык жана башка кабарлашуулардын жашырынуудулугу мыйзам менен корголот. Ал укукка чек коюуга прокурордун санкциясы менен гана жол берилет.
(3) Байланыш мекемелеринде почта жана телеграфтык жөнөтүүлөрдү тинтүү, алып коюу, арест коюу, телефон жана башка сүйлөшүү жабдуулары боюнча жүргүзүлүп жаткан сүйлөшүүлөргө контролдук кылуу жана жазып алуу ушул Кодексте каралган учурларда жана тартипте гана жүргүзүлүшү мүмкүн.
(КР 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
14-статья. Менчиктин кол тийгистиги
(1) Ушул Кодексте каралгандагыдан башка шарттарда эч ким мүлкүнөн ажыратылышы мүмкүн эмес.
(2) Эгерде менчиктеги мүлк иш боюнча заттык далил болуп саналса, ошондой эле ушул Кодексте каралган учурларда жана тартипте мүлк ээсинен алынышы мүмкүн.
15-статья. Күнөөсүздүк кунары
(1) Айыпкердин кылмыш жасоодогу күнөөсү соттун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмү менен белгиленмейинче ал күнөөсүз деп эсептелет.
(2) Шектүү адам жана айыпталуучу өзүнүн күнөөлүү эместигин далилдөөгө милдеттүү эмес.
(3) Ушул Кодекске ылайык тийиштүү укуктук жол-жобонун чегинде четтетилиши мүмкүн болбогон айыптоонун далилденгендигине бардык шектенүүлөр айыпкердин пайдасына чечилет. Ошондой эле мыйзамды колдонууда келип чыккан четтетилбеген шектенүүлөр да айыпкердин пайдасына чечилүүгө тийиш.
(КР 2009-жылдын 26-октябрындагы N 289 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
16-статья. Жарандардын мыйзам жана сот алдындагы теңчилиги
(1) Жарандардын тегине, социалдык, мүлктүк, кызматтык абалына, расалык жана улуттук белгилерине, жынысына, билимине, тилине, динге мамилесине, көз карашына, коомдук бирикмелерге кирер-кирбесине, жашаган жерине жана башка жагдайларга карабастан сот акыйкаттыгы мыйзам жана сот алдында адамдардын теңчилигине таянуу менен ишке ашырылат.
(2) Жазык куугунтугуна алууда иммунитетке ээ болгон адамдарга карата жазыктык сот ишин жүргүзүүнүн шарттары Кыргыз Республикасынын Конституциясы, мыйзамдар жана Кыргыз Республикасы ратификациялаган эл аралык келишимдер тарабынан аныкталат.
17-статья. Судьялардын көз карандысыздыгы
(1) Судьялар эч кимге көз каранды эмес жана Кыргыз Республикасынын Конституциясына жана Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына баш ийет.
(2) Сот акыйкаттыгын жүзөгө ашыруу боюнча судьялардын ишине кийлигишүүгө тыюу салынат жана мыйзам боюнча жоопкерчиликке алып келет.
(3) Судьялардын көз каранды эместиги Кыргыз Республикасынын Конституциясы менен кепилденет.
18-статья. Тараптардын далилтартышынын жана тең укуктуулугунун негизинде сот ишин жүзөгө ашыруу
(1) Жазыктык сот иши айыптоо жана актоо тараптарынын далилтартышынын жана тең укуктуулуктун негизинде жүзөгө ашырылат.
(2) Айыптоо, актоо жана сот тарабынан ишти чечүү бири-биринен өзүнчө бөлүнгөн жана ар кандай органдар жана кызмат адамдары тарабынан жүзөгө ашырылат.
(3) Соттолуучуга коюлган айыптоону далилдөө милдети айыптоочуга жүктөлөт.
(4) Жактоочу соттолуучуну актоонун мыйзамда каралган бардык каражаттарын жана ыкмаларын пайланууга милдеттүү.
(5) Сот айыптоонун же актоонун бир тарабында болбойт жана укуктун таламдарынан башка, кандайдыр бир таламдарды билдирбейт.
(6) Сот объективдүүлүктү жана келишпөөчүлүктү сактоо менен тараптардын өздөрүнүн процесстик милдеттерин жүзөгө ашырышы үчүн зарыл шарттарды түзөт.
(7) Жазыктык сот ишине катышкан тараптар тең укуктуу. Сот процесстик чечимди бирдей негиздерде тараптардын ар бирине камсыз кылынган далилдерди изилдөөгө гана негиздейт.
(8) Тараптар жазыктык сот ишинин жүрүшүндө өзүнүн туткан жолун, аны жактап калуунун ыкмаларын жана каражаттарын өз алдынча жана сотко, башка органдарга жана жактарга көз каранды болбостон тандап алат. Сот тараптын өтүнүчү боюнча ушул Кодексте каралган тартипте ага зарыл материалдарды алууга көмөк көрсөтөт.
(9) Мамлекеттик айыптоочу жана жеке айыптоочу сотто айыптоону колдошу же мыйзамда каралган учурларда айыптоодон баш тартышы мүмкүн. Соттолуучу өзүнүн күнөөсүн четке кагышы же өзүнүн күнөөсүн мойнуна алышы мүмкүн. Жарандык доогер доодон баш тартууга же жарандык жоопкер менен тынышуу келишимин түзүүгө укуктуу. Жарандык жоопкер доону туура деп табууга же жарандык доогер менен тынышуу келишимин түзүүгө укуктуу.
19-статья. Иштин жагдайын ар тараптан, толук жана объективдүү изилдөө
(1) Тергөөчү иштин жагдайын ар тараптан, толук жана объективдүү изилдөө үчүн ушул Кодексте каралган бардык чараларды көрүүгө, шектүүнү, айыпкерди ашкерелөөчү, ошондой эле жактоочу, ошондой эле алардын жоопкерчилигин жеңилдетүүчү же оордотуучу жагдайларды табууга милдеттүү.
(2) Сот калыстыкты жана келишпөөчүлүктү сактоо менен, айыптоочу жана жактоочу тараптарга алардын иштин жагдайын толук изилдеп чыгууга болгон укуктарын ишке ашыруу үчүн аларга зарыл шарттарды камсыз кылып берет жана анык далилдердин негизинде гана иш боюнча чечим чыгарат.
(3) Жазык иши боюнча тергөө жана соттук териштирүү жүргүзүүдө тергөөчү жана сот кылмыш жасоого көмөк көрсөткөн себептерди жана шарттарды аныктоого милдеттүү. Ушундай негиздер болгон учурда тергөөчү токтом, сот - жай аныктама чыгарып, аны менен мамлекеттик органдардын жана башка уюмдардын кызмат адамдарынын көңүлүн иш боюнча аныкталган мыйзамды бузуу фактыларына, кылмыш жасоого көмөк көрсөткөн жана тийиштүү чараларды көрүүнү талап кылган себептерге жана шарттарга бурат. Жай аныктама ошондой эле тергөө жүргүзүүдө жарандардын укуктары жана мыйзамды башка бузуулар сот тарабынан табылганда чыгарылышы мүмкүн. Тергөөдө же ишти төмөн турган сот тарабынан териштирүүдө мыйзамды бузууга жол берилгендиги белгилүү болгондо, жай аныктаманы жогору турган сот да чыгарышы мүмкүн.
20-статья. Шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун акталуу укугун камсыз кылуу
(1) Шектүү, айыпкер, соттолуучу акталууга укуктуу. Алгачкы текшерүү органы, тергөөчү, прокурор, сот шектүүгө, айыпкерге, соттолуучуга мыйзамда белгиленген каражаттар жана ыкмалар менен коргонуу чараларын көрүүгө мүмкүнчүлүктү камсыз кылып берүүгө, ошондой эле алардын жеке жана мүлктүк укуктарын сактоого милдеттүү.
(2) Акталуу укугу медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу боюнча өзүнө карата сот иши жүргүзүлүп жаткан адамга да камсыз кылынат.
21-статья. Кылмыштардан, бийлик кыянаттыгынан жана соттук жаңылыштыктардан жабырлануучулардын укуктарын камсыз кылуу
(1) Кылмыштардан, бийлик кыянаттыгынан жабырлануучулардын, ошондой эле мыйзамсыз соттолгон, укуктары четтелген адамдардын укуктары жазыктык сот ишинин жүрүшүндө камсыз кылынат.
(2) Кылмыштан жабырланган адам ушул Кодексте каралган тартипте жазык ишин козгоону талап кылууга, жазыктык сот ишинин жүрүшүн жүзөгө ашырууга жабырлануучу, жеке айыптоочу катары катышууга, ошондой эле өзүнө келтирилген зыяндын ордун толтуруп алууга укуктуу.
22-статья. Соттук териштирүүнүн маалымдуулугу
(1) Мамлекеттик сырды сактоо таламдарына каршы келгенден башка учурларда, бардык соттордо ишти териштирүү ачык жүрөт.
(2) Ишке катышып жаткан адамдардын жеке турмушунун жашыруун жактары жөнүндө маалыматтардын ачыкка чыгышына жол бербөө максатында жыныстык жана башка кылмыштар жөнүндөгү иштер, ошондой эле жашы жетелектердин кылмыштары жөнүндө иштер боюнча каралган учурда жана жабырлануучунун, күбөнүн же ишке катышып жаткан башка адамдардын, алардын үй-бүлө мүчөлөрүнүн же жакын туугандарынын коопсуздугун камсыз кылуу талап кылынган учурларда соттун жүйөлөштүрүлгөн аныктамасы же судьянын токтому боюнча соттук жабык териштирүүгө жол берилет.
(3) Соттун жабык заседаниесинде иштерди угуу жазыктык сот ишинин бардык эрежелерин сактоо менен жүзөгө ашырылат.
(4) Соттун өкүмү ачык жарыяланат.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
23-статья. Сот ишинин тили
(1) Сот иши мамлекеттик же расмий тилдеринде жүргүзүлөт.
(2) Сот иши жүргүзүлүп жаткан тилди билбеген, ишке катышкан адамдарга эне тилинде билдирүү жасоо, көрсөтүү берүү, өтүнүч билдирүү, иштин бардык материалдары менен таанышуу, сотто чыгып сүйлөө жана тилмечтин кызматынан пайдалануу укугу берилет.
(3) Айыпкер катары ишке тартуу жөнүндө токтомдун жана өкүмдүн (аныктаманын, токтомдун) көчүрмөлөрү айыпкерге, соттолуучуга соттолгон адамга алардын эне тилинде же алар билген тилде тапшырылат.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
24-статья. Сот акыйкаттыгынан пайдалануу мүмкүнчүлүгүн камсыз кылуу
(1) Тергөөчү менен прокурор кылмыштын белгилери билинген учурлардын бардыгында өз кызмат укугунун чектеринде жазык ишин козгоого, кылмыш окуясын, кылмыш жасаган адамды аныктоо үчүн мыйзамда каралган чаралардын бардыгын көрүүгө милдеттүү.
(2) Тергөөчү менен прокурор кылмыштан жабырлануучуларга сот акыйкаттыгынан пайдалануу мүмкүнчүлүгүн камсыз кылууга милдеттүү.
25-статья. Процесстик аракеттерге жана чечимдерге даттануу
(1) Алгачкы текшерүү органынын, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттерине жана чечимдерине ушул Кодексте белгиленген тартипте даттанылышы мүмкүн.
(2) Сот процессинин катышуучулары өкүмгө ушул Кодексте белгиленген тартипте жогору турган сотко даттанууга укуктуу.
(3) Соттолгон адам кечирим берүүнү же жазаны жеңилдетүүнү өтүнүүгө укуктуу.
3-Глава
Айыптоо
26-статья. Жеке, жеке-ачык жана ачык айыптоо иштери
(1) Жасалган кылмыштын мүнөзүнө жана оордугуна жараша сотто айыптоо жеке, жеке-ачык жана ачык тартипте жүзөгө ашырылат.
(2) Жеке айыптоо иштерине: Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 126-статьянын биринчи бөлүгүндө, 134-статьяда, 135-статьяда, 136-статьянын биринчи жана экинчи бөлүктөрүндө, 137-статьянын биринчи бөлүгүндө, 139-статьянын биринчи бөлүгүндө, 140, 146, 151, 178, 194-статьяларда, 324-статьянын биринчи бөлүгүндө каралган кылмыштар жөнүндөгү иштер кирет.
Ал жабырлануучунун даттануусу боюнча козголот жана тараптардын жарашуусу менен токтотулат. Жарашуу өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин болушу мүмкүн.
(3) Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 10, 11-статьяларында каралган чоң коркунуч келтирбеген кылмыштар, анча оор эмес кылмыштар жөнүндө иштер, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 129-статьясынын биринчи бөлүгүндө жана 130-статьясынын биринчи бөлүгүндө каралган кылмыштар жөнүндөгү иштер жеке-ачык айыптоо иштерине таандык кылынат.
(4) Калган кылмыштар жөнүндөгү иштер ачык-айыптоо иштери болуп эсептелет.
(КР 2003-жылдын 5-августундагы N 192, 2003-жылдын 14-ноябрындагы N 221, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2009-жылдын 17-июлундагы N 225, 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2011-жылдын 11-июлундагы N 89, 2014-жылдын 11-январындагы N 4, 2015-жылдын 10-мартындагы N 53 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
27-статья. Жарандардын жазык куугунтугун же айыптоону жүзөгө ашырууга катышуу укугу
(1) Жабырлануучу, ал эми ал өлгөн же курагына же болбосо саламаттыгынын абалына байланыштуу жазыктык сот ишинде өз эркин билдирүүгө жөндөмсүз болгон учурда, анын жашы жеткен жакын туугандарынын бири ушул Кодексте каралган тартипте айыпкерди жазык куугунтугуна алууга катышууга, ал эми жеке айыптоо иштери боюнча - тийиштүү адамга каршы айып коюуга же аны колдоого укуктуу. Жабырлануучу же анын укуктук жолун жолдоочу сот ишинин ар кандай учурунда айыптоону колдоодон баш тартууга укуктуу.
(2) Прокурордун айыптоодон баш тартуусу жабырлануучуну айыптоону колдоо укугунан ажырата албайт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
28-статья. Жазыктык сот ишин жүргүзүүнү жокко чыгаруучу жагдайлар
(1) Төмөндөгү жагдайларда:
1) кылмыш окуясы болбогондо;
2) жосунда кылмыштын курамы болбогондо;
3) жазык мыйзамынан алып караганда зыян келтирген жосун укукка ылайык келгенде (коргонуу зарылдыгы, аргасыз зарылдык, кылмыш жасаган адамдарды кармоодо зыян келтирүү, буйрукту же башка тескөөнү аткаруу, негиздүү тобокелчилик);
4) ушул Кодексте каралган учурларда жабырлануучу даттануу менен кайрылбаганда;
5) ошол эле айыптоо боюнча соттун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмү же жазык куугунтугу мүмкүн эместигин көрсөткөн соттун бузула элек чечими чыккан адамга карата;
6) ошол эле жосун боюнча ишти кыскартуу жөнүндө тергөөчүнүн, прокурордун бузулбаган токтому чыккан адамга карата;
7) жазыктык сот ишин жүргүзүүнү ишке ашырган учурда өлгөн адамга карата, өлгөн адамды реабилитациялоо же башка жактарга карата ишти тергөө үчүн иш жүргүзүү боюнча зарыл болгон учурлардан тышкары;
8) кылмышты аягына чыгаруудан ыктыярдуу баш тарткан адамга карата;
9) Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин Өзгөчө бөлүгүнүн жоболоруна байланыштуу жазык жоопкерчилигинен бошотулууга тийиш болгон адамга карата;
10) эгерде мунапыс жасалган жосун үчүн жаза колдонууну четтетсе, мунапыс актысынан улам;
11) эскирүү мөөнөтү өтүп кеткендиктен;
12) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 66-статьясына ылайык жабыр тартуучу жеке жана жеке-ачык айыптоону колдоодон баш тартканда жана (же) айыпталуучу жабыр тартуучу менен макулдашууга жетишкенде;
13) прокурор жаран (адам) жабырлануучу болуп саналбаган иш боюнча жеке - ачык айыптоону колдоодон баш тартканда;
14) жабырлануучу жана прокурор ачык айыптоону колдоодон баш тартканда жазык иши козголушу мумкун эмес, ал эми козголгон жазык иши кыскартылат.
(2) Эгерде ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 1 жана 2-пункттарында көрсөтүлгөн жагдайлар соттук териштирүү маалында табылса, сот ишти териштирүүнү акырына чейин жеткирип, актоо өкүмүн чыгарат.
(3) Эгерде айыпкер буга каршы болсо, ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 10 жана 11-пункттарында көрсөтүлгөн негиздер боюнча ишти кыскартууга жол берилбейт. Мындай болгон учурда иш боюнча соттук кароо улантыла берет жана буга негиз болгон учурда соттолгон адамды жазадан бошоткон айыптоо өкүмүн чыгаруу менен аяктайт.
(4) Эгерде адам кылмыш жасаса, ушул статьянын 1-бөлүгүнүн 12-пунктунда көрсөтүлгөн негиз боюнча ишти токтотууга жол берилбейт:
1) уюшкан кылмыштуу топтун, кылмыштуу шериктиктин (кылмыштуу уюмдун), куралдуу топтун (банданын) курамында же мурда ушундай кылмыштар үчүн соттолгон болсо;
2) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 281-статьясынын үчүнчү-бешинчи бөлүктөрүндө каралган алкоголдук, баңгилик жана башка мас абалында болсо;
3) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 224, 225 жана 303-315-статьяларында каралган.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2006-жылдын 19-июлундагы N 123, 2008-жылдын 18-июлундагы N 144, 2011-жылдын 26-июлундагы N 141, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2015-жылдын 16-февралындагы N 33 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
29-статья. Жазык жоопкерчилигинен бошотуу менен жазык ишин кыскартуу
(1) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 65 жана 66-статьяларынын ченемдерине ылайык сот (судья), прокурор, ошондой эле тергөөчү прокурордун макулдугу менен төмөнкү учурларда адамды жазык жоопкерчилигинен бошотуу менен жазык ишин токтотот:
1) эгерде жагдайдын өзгөрүүсүнөн улам жасалган жосун коомдук коркунучтуу мүнөзүн жоготкон болсо;
2) эгерде адам коомдук коркунучтуу болбой калса, алкоголдук, баңгилик жана башка мас абалында күнөөлүү адамдар тарабынан жасалган, Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 281-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө каралган кылмыштар жөнүндө; Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 224, 225, 303-315-статьяларында каралган жазык ишинен тышкары;
3) коомдон обочолонтуу менен байланышпаган жаза каралган анчейин оор эмес кылмыштар боюнча жазык ишин аксакалдар сотунун кароосуна өткөрүп берүү жөнүндө айыпталуучу жабырлануучу менен макулдашууга жетишилгенде.
(2) Сот (судья) жазык мыйзамы тарабынан тыюу салынган жосунду акыл-эси соо эмес абалда жасаган адамга карата жазык ишин кыскартат.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 30-июлундагы N 169 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
II БӨЛҮМ
СОТ, ТАРАПТАР ЖАНА ЖАЗЫК ПРОЦЕССИНДЕГИ БАШКА АДАМДАР
4-Глава
Сот
30-статья. Сот
(1) Сот бийлигинин органы болуп саналган сот, жазык иштери боюнча сот акыйкаттыгын жүзөгө ашырат.
(2) Жазык иши мыйзамдуу, көз карандысыз, компетенттүү жана келишпес сот тарабынан каралууга тийиш.
31-статья. Соттун курамы
(1) Ушул статьянын экинчи бөлүгүндө каралган жазык иштерин кошпогондо, биринчи инстанциядагы сотто жазык иштерин кароону сот жеке өзү жүзөгө ашырат.
(2) Жазык иштерин сот арачыларынын катышуусу менен кароо ушул Кодекстин VIII бөлүмүнүн 31, 37-1-главаларынын эрежелери боюнча сот тарабынан жүзөгө ашырылат.
(3) Жазык иштерин апелляциялык тартипте кароо үч судьянын курамындагы соттук коллегия тарабынан жүзөгө ашырылат.
(4) Жазык иштерин кассациялык тартипте кароо областтык жана ага теңештирилген соттун үч судьянын курамындагы соттук коллегиясы тарабынан жүзөгө ашырылат.
(5) Жазык иштерин көзөмөл тартибинде кароо Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун жазык иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча соттук коллегия тарабынан үч судьядан турган курамда жүзөгө ашырылат.
(6) Жазык иши үч судьядан турган курамдагы сот тарабынан каралганда ошол соттун төрагасынын же анын орунбасарынын тапшыруусу боюнча алардын бири төрагалык кылат.
(7) (КР 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамына ылайык алып салынды);
(8) (КР 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамына ылайык алып салынды);
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 5-августундагы N 193, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
32-статья. Соттун ыйгарым укуктары
(1) Сот гана төмөнкүлөргө ыйгарым укуктуу:
1) адамды кылмыш жасагандыгы боюнча күнөөлүү деп табууга жана ага жаза дайындоого;
2) жазык сот өндүрүшү соттолуучунун күнөөлүү экендиги жөнүндө вердикт чыгарган сот арачыларынын катышуусу менен каралган учурда ишти жазык мыйзамдарынын ченеми боюнча квалификациялоого жана соттолуучуга жаза дайындоого;
3) соттолуучуну актоого;
4) адамга медициналык мүнөздөгү мажбурлоочу чараларды колдонууга;
5) адамга тарбиялык таасир берүүчү мажбурлоочу чараларды колдонууга;
6) жекече аныктама чыгарууга.
(2) Сот гана, анын ичинде сотко чейинки өндүрүш жүрүшүндө, төмөнкүдөй чечим кабыл алууга укуктуу:
1) кайтарууга алуу, үйүндө камоо түрүндө бөгөт коюу чараларын тандап алуу тууралу;
2) камакта жана үй камагында кармоо мөөнөтүн узартуу жөнүндө;
3) кайтаруу алдында турбаган шектүүнү, айыпталуучуну тийиштүүлүгүнө жараша соттук-медициналык же соттук-психиатриалык экспертиза жүргүзүү үчүн медициналык же психиатриалык стационарга жайгаштыруу жөнүндө;
4) жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөргө, жабырлануучуларга жана башка катышуучуларга карата коопсуздукту камсыз кылуу боюнча чараларды колдонуу жөнүндө.
5) телефондук жана башка сүйлөшүүлөрдү тыңшоо жана жазуу жөнүндө;
6) абоненттердин жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалыматты алуу жөнүндө;
7) бийлик өкүлдөрүнүн менчикте же башка укукта турган турак жайга жана башка объекттерде тинтүүнү, алып коюуну, карап чыгууну жүргүзүшү, ага кириши жөнүндө;
8) шектүү адамды (айыпталуучуну) кармоонун, бийлик өкүлдөрүнүн менчикте же башка укукта турган турак жайга жана башка объекттерде тинтүүнү, алып коюуну, карап чыгууну жүргүзүшүнүн, ага киришинин мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү жөнүндө.
(3) Сот сотко чейинки өндүрүштүн жүрүшүндө прокурордун, тергөөчүнүн жана алгачкы текшерүүнү жүргүзгөн органдын аракеттерине (аракетсиздигине) даттанууларды ушул Кодекстин 131-беренесинде каралган учурларда жана тартипте кароого укуктуу.
(4) Соттун чечими иш боюнча жаңы чечим кабыл алууга укуктуу болгон жогору турган сот тарабынан гана жокко чыгарылышы же өзгөртүлүшү мүмкүн.
(5) Сот жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча ишти кайра кароого укуктуу.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2008-жылдын 14-июлундагы N 143, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214, 2012-жылдын 8-майындагы N 48, 2013-жылдын 11-июлундагы N 129, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52, 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
4-1-глава
Сот арачылары
(Глава КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
32-1-статья. Сот арачыларынын ыйгарым укуктары
Сот арачыларынын катышуусу менен жазык сот өндүрүшүн жүргүзүүдө сот арачылары ушул Кодекстин 312-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 1, 2 жана 4-пункттарында каралган, ушул Кодекс менен белгиленген тартипте алардын алдына коюлган маселелерди чечет.
32-2-статья. Сот арачыларынын жазык сот өндүрүшүндөгү укуктары жана милдеттери
(1) Сот арачылары төмөнкүлөргө укуктуу:
1) иштин жагдайына өзүнүн ички ынанымы боюнча өз алдынча баа берүү мүмкүнчүлүгүн алуу үчүн сотто каралып жаткан далилдерди изилдөөгө катышууга жана сот арачыларынын коллегиясынын алдына коюлган суроолорго жооп берүүгө;
2) төрагалык кылуучу улукка жазуу жүзүндө берилген суроолорду жазык процессинин катышуучуларына берүүгө;
3) заттык далилдерди, документтерди кароого, жерди жана жайларды кароо жүргүзүүгө, далилдерди изилдөө боюнча бардык башка аракеттерге катышууга;
4) төрагалык кылуучудан ишке жана ал үчүн түшүнүксүз башка суроолорго тиешелүү мыйзамдын ченемдерин түшүндүрүп берүүнү өтүнүүгө;
5) сот заседаниесинин учурунда жазуу жүзүндө белгилерди коюуга.
(2) Сот арачылары төмөнкүлөргө милдеттүү:
1) сот заседаниесинин учурунда тартипти сактоого жана төрагалык кылуучунун мыйзамдуу буйруктарына баш ийүүгө;
2) эгерде тыныгуу жарыяланып же ишти угуу кийинкиге калтырылган болсо, сот заседаниесин улантуу үчүн сот көрсөткөн убакытта келүүгө;
3) ишти угуу учурунда соттун заседание залынан чыгып кетпөөгө;
4) каралып жаткан жазык ишинин жагдайлары боюнча соттун курамына кирбеген адамдар менен сүйлөшпөөгө;
5) ишти териштирүүнүн жүрүшүндө жана сот заседаниесинен тышкары иш боюнча маалыматтарды чогултпоого;
6) сот арачыларынын алдына коюлган суроолор боюнча кеңешүүнүн жана добуш берүүнүн жашыруундулугун бузбоого;
7) сот арачысынын соттун жабык заседаниесинин убагында аларга белгилүү болуп калган маалыматтарды, ошондой эле аларды тандоодо сот арачылары жөнүндө аларга белгилүү болуп калган фактыларды ачыкка чыгарбоого;
8) эгерде каралып жаткан жазык ишинде андай маалыматтар бар болсо, мамлекеттик жашыруун же мыйзам менен корголуучу башка сырдан турган маалыматтарды ачыкка чыгарбоого. Мындай учурда сот арачыларынан ачыкка чыгарбоо жөнүндө кол койдуруп алынат.
(3) Сот арачыларынын ушул статьяда каралган милдеттерди аткарбай коюшу төрагалык кылуучу тарабынан сот арачысын ишти кароого андан ары катышуудан четтетүүгө жана мыйзам менен белгиленген жоопкерчиликке алып келет.
5-Глава
Процесстин катышуучулары жана жазыктык сот ишине катышкан, мамлекеттин таламдарын билдирген адамдар
33-статья. Прокурор
(1) Прокурор жазык куугунтугун өзүнүн кызмат укуктарынын чегинде жүзөгө ашыруучу мамлекеттик кызмат адамы. Прокурор ушул Кодекске ылайык жазык ишин козгоого жана аны толук көлөмдө тергөөгө же аны тергөөнү тергөөчүгө тапшырууга укуктуу. Прокурор айыптоону жазык процессинин бардык стадияларында мамлекеттин атынан колдойт. Сотто жазык ишин кароого катышкан жана айыптоону колдогон прокурор мамлекеттик айыптоочу деп аталат.
(2) Прокурор айыпталуучуга же анын аракеттери үчүн мүлктүк жоопкерчилик тарта турган адамга төмөндөгүлөрдүн:
1) айласыз же көз каранды абалдагы же башка себептер менен өзүнө берилген укуктарынан өз алдынча пайдаланууга жөндөмсүз болгон жабырлануучунун;
2) мамлекеттин таламдарын коргоп, доо коюуга укуктуу.
(3) Жазыктык сот ишинин жүрүшүндө прокурор көз карандысыз жана мыйзамга гана баш ийет. Жогору турган прокурордун жазуу жүзүндөгү көрсөтмөлөрү ал үчүн милдеттүү болот.
34-статья. Жазык иштерин жүргүзүүдө прокурордун ыйгарым укуктары
(1) Жазык иши боюнча иштин жүрүшүндө прокурор:
1) жазык ишин козгоого, тергөөнүн караштуулугуна ылайыктуу аны тергөө үчүн, өзгөчө учурларда, тергөөнүн караштуулугуна карабастан, тергөөчүлөргө тапшырууга, берүүгө;
КР Жогорку сотунун Конституциялык палатасынын 2014-жылдын 13-январындагы Чечимин караңыз
2) жазык иштерин тергөөнүн мыйзамдуулугуна көзөмөл жүргүзүүгө ыйгарым укуктуу.
(2) Жазык иштерин тергөөнүн мыйзамдуулугуна көзөмөл жүргүзүү менен прокурор төмөндөгүлөргө:
1) жасалган же даярдалып жаткан кылмыштар жөнүндө билдирүүлөрдү кабыл алуу, каттоо жана чечүү туурасында Кыргыз Республикасынын мыйзамдарынын талаптарынын аткарылышын текшерүүгө;
2) жазык ишин тергөөнү тергөөгө тергөөчүлөрдүн тобуна тапшырууга;
3) тергөөчүгө карата баш тартууну, ошондой эле анын өзүнүн баш тартуусун чечүүгө;
4) эгер алар, ушул Кодекске ылайык прокурордун ыйгарым укуктарына кирсе, ишти териштирүү, жосунду квалификациялоо, процесстик аракеттерди жүргүзүү жөнүндө тергөөчүгө жазуу жүзүндө көрсөтмө берүүгө;
5) көзөмөлдү жүзөгө ашырган прокурордун көрсөтмөлөрүнө макул болбогон тергөөчүнүн ушул Кодексте каралган каршы пикирин карап чыгууга;
6) тергөөчүнүн жана төмөн турган прокурордун мыйзамсыз жана негизсиз токтомдорун жокко чыгарууга, иш боюнча сот ишин токтото туруу, кыскартуу жөнүндө чечим чыгарууга;
7) алгачкы текшерүү органынын, тергөөчүнүн жана төмөн турган прокурордун чечимине жана аракеттерине даттанууларды чечүүгө;
8) эгерде тергөөчү жана төмөн турган прокурор мыйзамдын бузулушуна жол берсе, каралып жаткан иш боюнча жазыктык сот ишин жүргүзүүгө андан ары катышуудан аларды четтетүүгө;
9) эгерде бул адамдар айыпталуучу катары тартылууга тийиш болсо, аларды жазык куугунтугунун иммунитетинен ажыратуу жөнүндө өтүнүч менен тийиштүү органдарга кайрылууга;
10) сотто айыптоону колдоого;
11) тергөөдөгү мүчүлүштүктөрдү четтетүү жөнүндө көрсөтмө берүү менен жазык ишин тергөөчүгө кайтарып берүүгө;
12) айыпталуучуну жазык куугунтугуна алуудан баш тартууга жана ага коюлган айыптоону өзгөртүүгө;
13) жазык иши боюнча соттук кароо жүрүп жаткандыгына байланыштуу изин суутпай издөө иш-чараларын жүргүзүү туурасында, ошондой эле соттук заседаниеге чакырылган адамдын катышуусун камсыз кылууда чараларды кабыл алуу боюнча алгачкы текшерүү органына жазуу жүзүндө көрсөтмө берүүгө;
14) жазыктык сот ишине катышкан жабырлануучуну, күбөнү жана башка адамдарды коргоо чараларын колдонуу туурасында тапшырма берүүгө;
15) ушул Кодекстин 94 жана 95-статьяларынын талаптары бузулуу менен кармалган адамдарды бошотууга;
16) тергөөнүн мөөнөттөрүн узартууга укуктуу;
17) тергөөчүгө камакка алуу же үй камагына алуу түрүндө бөгөт коюу чарасын тандап алуу жөнүндө, шек саналуучуну же айыпталуучуну соттук чечимдин негизинде жол берилген камакка алууда кармоонун мөөнөтүн узартуу жөнүндө соттун алдында өтүнүч кылууга макулдук берүүгө.
18) сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколун бекитүүгө.
(3) Прокурор ошондой эле ушул Кодексте каралган башка ыйгарым укуктарды да жүзөгө ашырат.
(4) Ушул Кодексте каралган тартипте кылмыштар жөнүндө арыздарды, билдирүүлөрдү кармоого жана жазык ишин тергөөгө байланыштуу алгачкы текшерүү жана тергөө органдарына берилген прокурордун көрсөтмөлөрү бул органдар үчүн милдеттүү болуп саналат. Алынган көрсөтмөлөргө жогору турган прокурорго даттануу бул көрсөтмөлөрдүн аткарылышын токтото тура албайт.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2011-жылдын 9-августундагы N 152, 2014-жылдын 15-январындагы N 11, 2016-жылдын 6-майындагы N 55 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
34-1-статья. Балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкеринин ыйгарым укуктары
(1) Балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери жашы жетелек шектүү (айыпкер) кармалган учурдан тартып ишке катышат.
(2) Ишке катыша баштаган учурдан тартып балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери төмөнкүлөргө милдеттүү:
1) жашы жетелек шектүүнүн (айыпкердин) пайдасына күбөлөндүрүүчү материалдарды чогултууга;
2) жашы жетелек шектүүнү (айыпкерди), соттолгонду реабилитациялоо боюнча иш-чаралардын планын берүүгө;
3) кылмыш иши боюнча өндүрүштүн бардык стадияларына катышууга;
4) иштин материалдары менен таанышууга, алгачкы тергөө кызматкеринин, тергөөчүнүн, прокурордун, жаза аткаруу мекемесинин чечимдерине, аракеттерине, аракетсиздигине даттанууга жана аларды кароого катышууга.
(3) Балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери тарабынан чогултулган материалдар анын өтүнүчү боюнча ишке кошо тиркелет.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
35-статья. Тергөөчү
(1) Тергөөчү өз кызмат укугунун чектеринде жазык иши боюнча жана сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн иши боюнча тергөө жүргүзүүгө укук берилген мамлекеттик кызмат адамы болуп саналат.
(2) Тергөөчү жазык ишин козгойт, ал боюнча тергөө жүргүзөт жана ушул Кодексте каралган бардык тергөө аракеттерин аткарат.
(3) Мыйзамда соттун чечимин же ушул Мыйзамда белгиленген учурларда прокурордун санкциясын алуу каралгандан башка учурларда, тергөөнүн багыттары жана тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө бардык чечимдерди тергөөчү өз алдынча кабыл алат жана анын мыйзамдуу негизде жана өз учурунда жүргүзүлүшү үчүн толук жоопкерчилик тартат.
(4) Жазык иши боюнча прокурордун чечимине тергөөчү макул болбогон учурда өз каршылыгын жазуу жүзүндө баяндоо менен жогору турган прокурорго кайрылууга укуктуу. Мындай учурда жогору турган прокурор өз токтому менен төмөн турган прокурордун чечимин жокко чыгарууга же тергөө жүргүзүүнү башка тергөөчүгө тапшырууга укуктуу.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
36-статья. Тергөөчүнүн ыйгарым укуктары
(1) Тергөөчү жазык ишин тергөөдө:
1) шектүүнү, айыпкерди, жабырлануучуну, күбөнү, экспертти жана адисти суракка алууга, экспертиза дайындоого, карап чыгуу, тинтүү, чыгарып алуу жана башка тергөө аракеттерин ушул Кодекстин талаптарына ылайык жүргүзүүгө;
2) жабырлануучунун тарткан зыянынын ордун толтурууга карата чара көрүүгө;
3) окуя жана ага тиешеси бар адамдар жөнүндө маалыматтарды камтыган документтерди, материалдарды талап кылууга;
4) ревизия, инвентаризация, ведомстволук экспертиза, башка текшерүү аракеттерин жүргүзүүнү талап кылууга;
5) тергелип жаткан ишке байланыштуу кылмыштын бетин ачуу, жоголгон адамдарды жана мүлктү табуу боюнча изин суутпай издөө аракеттеринин жүргүзүлүшү жана көрүлгөн чаралар жөнүндө маалыматтарды алгачкы текшерүү органынан алууга;
6) жазык ишине байланыштуу изин суутпай издөө иш-чараларын жүргүзүү тууралу алгачкы текшерүү органына ал үчүн милдеттүү болгон жазуу жүзүндөгү тапшырмаларды берүүгө;
7) алгачкы текшерүү органына кармоо, алып келүү, камакка алуу, башка процесстик аракеттерди жүргүзүү жөнүндө токтомдун аткарылышын тапшырууга, ошондой эле тергөө жана башка процесстик аракеттерди ишке ашырууда өзүнүн биринчи талабы боюнча алгачкы текшерүү органынан көмөк алууга;
8) алгачкы текшерүү органына жазык сот өндүрүшүнө катышкан күбөлөргө. жабырлануучуга жана башка катышуучуларга карата коопсуздукту камсыз кылуу боюнча чараларды ишке ашырууну тапшырууга;
9) алгачкы текшерүү органына айрым тергөө аракеттерин жүргүзүүнү тапшырууга;
10) тилмечтерди, адистерди, эксперттерди бөлүүнү талап кылууга;
11) кылмыш жасоодо шектүү болгон адамды кармоого;
12) жактоочунун жазык иш боюнча өндүрүшкө катышуусун камсыз кылууга, ал эми мамлекеттин эсебинен юридикалык жардам алууга укугу бар адамдарга карата мамлекет тарабынан кепилденген юридикалык жардам берүүгө жооптуу ыйгарым укуктуу кызмат адамдарынан жактоочуну дайындоону талап кылууга;
13) адамды айыпкер катары тартуу жөнүндө токтом чыгарууга, күнөө коюуга;
14) жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер деп таап жана алардын өкүлдөрүнө жазык ишинин жүрүшүнө катышууга жол берүүгө;
15) тилмечке, адиске, экспертке билдирилген баш тартууга уруксат берүүгө;
16) жазык иши боюнча тергөө ишин жүргүзүүгө байланыштуу өтүнүчтөрдү чечүүгө;
17) өз кызмат укугунун чектеринде даттанууларды чечүүгө;
18) бөгөт коюу чараларын тандап алуу, өзгөртүү, жокко чыгаруу жөнүндө жана процесстик мажбурлоо мүнөзүндөгү, эгерде ушул Кодексте прокурордун санкциясы же соттун чечими талап кылынбаса, башка чараларды колдонуу тууралу токтом чыгарууга;
19) жазык иши боюнча тергөөнү токтото туруу, кыскартуу жөнүндө токтом чыгарууга;
19-1) ушул Кодекстин 45-1-главасында каралган тартипте сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга;
20) прокурордун көрсөтмөлөрүн аткарууга;
21) ушул Кодексте каралган башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашырууга укуктуу.
(2) Жазык иши боюнча тергөөчүнүн токтому жарандар, уюмдардын жетекчилери тарабынан милдеттүү түрдө аткарылат. Тергөөчүнүн токтомун аткарбай коюу мыйзамга ылайык жоопкерчилик тартууга алып келет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 14-июлундагы N 143, 2009-жылдын 17-июлундагы N 231, 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
37-статья. Тергөө кичи бөлүмүнүн жетекчисинин ыйгарым укуктары
(1) Тергөө кичи бөлүмүнүн жетекчиси тергөө жүргүзүүнү тергөөчүгө тапшырат, өзүн кароосунда турган жазык иштери боюнча тергөөчүлөрдүн аракеттеринин өз учурунда жасалышына, тергөөчүлөр тарабынан тергөө жана камакта кармоо мөөнөттөрүнүн сакталышына, прокурордун көрсөтмөлөрүнүн, ушул Кодексте белгиленген учурларда башка тергөөчүлөрдүн тапшырмаларынын аткарылышына контролдук жүргүзөт; иштер боюнча көрсөтмө берет, ишти бир тергөөчүдөн башкасына берет, тергөө жүргүзүүнү бир нече тергөөчүгө тапшырат. Тергөө кичи бөлүмүнүн жетекчиси тергөөчүнүн ыйгарым укугунан пайдаланып, тергөөчүнүн кароосунда турган иш боюнча тергөөгө катышууга, ал эми бөлүмдүн, бөлүкчөнүн башчысы жана алардын орун басарлары жеке өздөрү тергөө жүргүзүүгө укуктуу.
(2) Тергөө кичи бөлүмүнүн жетекчисинин жазык иши боюнча көрсөтмөлөрү тергөөчүнүн ушул Кодекстин 36-статьясында белгиленген өз алдынчалыгын, анын укуктарын чектей албайт. Тергөөчүгө көрсөтмө жазуу жүзүндө берилет жана милдеттүү түрдө аткарылат, бирок ал макул болбогон учурда прокурорго даттанылышы мүмкүн.
(КР 2001-жылдын 29-июнунундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
38-статья. Алгачкы текшерүү органы
(1) Төмөндөгүлөр:
1) ички иштер органдары;
2) түзөтүү мекемелеринин жана тергөө изоляторлорунун зардалдары бул мекемелердин кызматкерлери тарабынан өздөрүнүн кызматтык милдеттерин аткарышына байланыштуу болгон кылмыштары жөнүндөгү иштер боюнча, ошого тете көрсөтүлгөн бөлүктөрдүн аймагында жасалган кылмыштары жөнүндөгү иштер боюнча;
3) аскер бөлүктөрүнүн, бирикмелердин командирлери жана аскер мекемелеринин зардалдары;
4) улуттук коопсуздук органдары;
5) Кыргыз Республикасынын баңгизаттарды контролдоо боюнча органы;
6) чек ара бөлүктөрүнүн командирлери;
7) геологиялык чалгындоо партияларынын, экспедициялардын зардалдары жана алыскы жерлердеги кыштоолордун зардалдары;
8) бажы органдары;
9) каржы полициясынын органдары алгачкы текшерүү органдарына;
10) Мамлекеттик өрткө каршы кызмат органдары кирет.
(2) Алгачкы текшерүү органы өз кызмат укугунун чектеринде:
1) жасалган кылмыш жөнүндө арыздардын, билдирүүлөрдүн катталышын камсыз кылат;
2) окуянын издеринин сакталышына карата чараларды көрөт;
3) кылмыштарга бөгөт коюу, ошондой эле аны жасаган адамдарды табуу үчүн изин суутпай издөө чараларын көрөт;
4) өз кызмат укугунун чектеринде иштеп жаткан прокурорго жана тергөөчүгө алар талап кылган маалыматтарды жана материалдарды берет;
5) прокурордун жана тергөөчүнүн тапшырмаларынын, анын ичинде айрым тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө жана жабырлануучуларды, күбөлөрдү, жана жазыктык сот ишин жүргүзүүгө катышкан башка адамдарды коргоо чараларын колдонуу жөнүндө тапшырмалардын аткарылышын уюштурат, ошондой эле аларды колдонуу жөнүндө чечим кабыл алат;
6) соттун тапшырмаларын аткарат;
7) камакка алуу түрүндөгү бөгөт коюу чараларын кошпогондо, тергөөчү, прокурор, сот тарабынан айыпкерге карата тандап алынган бөгөт коюу чарасынын сакталышына контролду жүзөгө ашырат.
8) ушул Кодексте каралган тартипте сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга кызмат адамына ыйгарым укук берет.
(КР 2001-жылдын 4-августундагы N 81, 2002-жылдын 20-мартындагы N 41, 2003-жылдын 14-ноябрындагы N 221, 2004-жылдын 28-мартындагы N 52, 2005-жылдын 22-июлундагы N 112, 2008-жылдын 14-июлундагы N 143, 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
6-Глава
Процесске өзүнүн же өзү өкүлү болгон башкалардын укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоп катышкандар
39-статья. Шектүү
(1) Төмөндөгүлөр:
1) өзүнө карата жазык иши козголгон адам;
2) өзүнө карата бөгөт коюу чаралары тандалып алынганга чейин кылмыш жасады деген шектенүү боюнча кармалган адам шектүү деп эсептелет.
(2) Тергөө органы кармалган адамды шектүү катары кырк сегиз сааттан ашык кармап турууга укугу жок. Көрсөтүлгөн мөөнөт өткөндөн кийин тергөө органы шектүүнү камактан бошотууга же айып коюуга жана бөгөт коюу чарасын тандап алууга милдеттүү.
Айыпталуучуга карата кайтарууда кармоо түрүндөгү бөгөт коюу чарасы зарыл болгондо прокурордун макулдугу менен тергөөчү ушул Кодексте белгиленген тартипте сотко өтүнүч менен кайрылат.
(3) Тергөө органы кармалган адамдын жакын туугандарына анын камакка алынган убактысы жана орду жөнүндө кабарлоого милдеттүү.
(4) Тергөө органы жазык ишин кыскартуу же аны айыпкер катары тартуу жөнүндө токтом чыгарган учурдан тартып, адам шектүүнүн абалында болуудан калат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
40-статья. Шектүүнүн укуктары жана милдеттери
(1) Шектүү:
1) өзүнө кандай шек коюлуп жаткандыгын билүүгө;
2) өзүнө каршы жазык ишин козгоо жөнүндө токтомдун же кармоо протоколунун көчүрмөлөрүн алууга;
3) өзүнүн укуктары жөнүндө жазуу жүзүндө түшүнүк алууга;
4) биринчи сурак жүргүзүлгөн учурдан тартып, ал эми кармалганда - аны алгачкы текшерүү органына иш жүзүндө жеткирген учурдан тартып жактоочу алууга;
5) көрсөтүү берүүгө, же көрсөтүү берүүдөн баш тартууга;
6) көрсөтүүнү эне тилинде же өзү билген тилде берүүгө;
7) тилмечтин кызматынан пайдаланууга;
8) далилдерди келтирүүгө;
9) өтүнүч жана баш тартуу билдирүүгө;
10) өзүнүн катышуусу менен жүргүзүлгөн тергөө аракеттеринин протоколу менен таанышууга жана пикирлерин айтууга укуктуу, бул пикирлер протоколго жазылып калат;
11) тергөөчүнүн уруксаты менен өзүнүн өтүнүчү же жактоочунун, же мыйзамдуу өкүлдүн өтүнүчү боюнча жүргүзүлүүчү тергөө аракеттерине катышууга;
12) алгачкы текшерүү органдарынын кызматкеринин аракетине, тергөөчүнүн, прокурордун аракетине жана чечимине даттанууга укуктуу.
(2) Шектүү:
1) ишти тергөөнү жүргүзгөн органдын чакыруусу боюнча келүүгө;
2) тергөөчүнүн, прокурордун тескөөсүнө баш ийүүгө милдеттүү.
(3) Шектүү ишти тергөөнү жүргүзүп жаткан органдын талабы боюнча:
1) текшерилиши, ошондой эле жеке тинтүүгө алынышы;
2) врачтык текшерүүдөн өткөрүлүшү, дактилоскопиядан өтүүгө, сүрөткө жана башкаларга тартып алууга, биологиялык заттардын (кандын, адамдын организминен чыгуучу заттардын) үлгүсүн алууга мүмкүнчүлүк бериши;
3) күбөлөндүрүүдөн өтүшү;
4) экспертизадан өтүшү мүмкүн.
(4) Шектүү ошондой эле ушул Кодексте каралган башка укуктарга да ээ жана башкаларга милдеттүү болот.
(5) Шектүүнү убактылуу бөлөк кармоочу жайга ар бир жолку жеткирүүдө, ошондой эле анын өзүнөн, анын жактоочусунан, жакындарынан ага карата алгачкы текшерүү жана тергөө органдарынын кызматкерлери тарабынан зомбулук жасалгандыгы туурасында даттануу түшкөн учурда, ал тиешелүү документти түзүү менен милдеттүү түрдө медициналык кароодон (күбөлөндүрүүдөн) өткөрүлүүгө тийиш. Медициналык күбөлөндүрүүдөн өткөрүү милдети убактылуу бөлөк кармоочу жайдын администрациясына жүктөлөт.
41-статья. Айыпкер, соттолуучу, соттолгон адам
(1) Ушул Кодексте белгиленген тартипте айыпкер катары тартуу жөнүндө өзүнө карата токтом чыгарылган же сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө жазуу жүзүндө макулдук берилген адам айыпкер деп эсептелет.
(2) Өзүнө карата иш соттук кароого алынган айыпкер соттолуучу деп, өзүнө карата өкүм чыгарылган соттолуучу соттолгон адам деп аталат.
(КР 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
42-статья. Айыпкердин, соттолуучунун, соттолгон адамдын (акталган адамдын) укуктары жана милдеттери
(1) Айыпкер:
1) өзүн айыпкер катары тартуу, экспертизаларды дайындоо жөнүндө токтомдордун, айыптоо корутундусунун көчүрмөлөрүн жана сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколунун көчүрмөсүн алууга;
2) өзүнө коюлуп жаткан күнөө боюнча көрсөтүү берүүгө же көрсөтүү берүүдөн баш тартууга;
3) далил келтирүүгө;
4) өтүнүч жана баш тартуу билдирүүгө;
5) өз эне тилинде же өзү билген тилде көрсөтүү берүүгө;
6) тилмечтин, ошондой эле жактоочуну, анын ичинде камакка алуу түрүндө бөгөт коюу чарасын тандап алуу жөнүндө тергөөчүнүн өтүнүчүн соттун кароосунда кызматынан пайдаланууга;
7) өзүнүн өтүнүчү же жактоочунун өтүнүчү боюнча жүргүзүлүүчү тергөө аракеттерине катышууга;
8) эксперттин корутундусу менен таанышууга;
9) өзүнүн жактоочусу менен аңгемелешүүнүн санына жана узактыгына чек койбостон жекеме-жеке жана тоскоолдуксуз сүйлөшүүгө;
10) тергөө бүткөндөн кийин иштин бардык материалдары менен таанышууга жана андан зарыл маалыматтарды көчүрүп алууга;
11) алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин аракеттерине, тергөөчүнүн, прокурордун аракеттерине жана чечимдерине даттанууга укуктуу;
12) айыпталуучу өмүр бою эркинен ажыратуу жаза түрүндө каралган кылмыш жасаганда жазык ишин соттун сот арачыларынын катышуусу менен кароо жөнүндө өтүнүч менен кайрылууга;
13) сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө жазуу жүзүндө макулдук берүүгө укуктуу.
(2) Соттолуучу ишти соттук териштирүүгө катышууга, тараптардын бардык укуктарынан, соңку сөзүн айтуу, соттун аракетине жана чечимине даттануу укугунан пайдаланууга укуктуу.
Соттолуучу анын жазык иши ушул Кодексте соттуулугу тийиштүү болгон сотто жана ошол судья тарабынан каралуу укугунан ажыратылышы мүмкүн эмес.
(3) Айыпкер:
1) тергөө жүргүзүп жаткан органдын чакыруусу боюнча келүүгө;
2) камакка алынган учурда жеке тинтүүгө алынууга;
3) врачтык кароодон, дактилоскопиядан өтүүгө, сүрөткө жана башкаларга тартып алууга, күбөлөндүрүүдөн, экспертизадан өтүүгө, биологиялык заттардын (кандын, адамдын организминен чыгуучу заттардын) үлгүсүн берүүгө;
4) тергөөчүнүн, прокурордун буйруктарына баш ийүүгө милдеттүү.
(4) Соттолуучу:
1) сотко чакыруу боюнча келүүгө;
2) сотто төрагалык кылуучунун буйруктарына баш ийүүгө;
3) сотто төрагалык кылуучунун уруксатысыз сот заседаниесинин залынан чыгып кетпөөгө;
4) сот заседаниесинде тартипти сактоого милдеттүү.
(5) Айыпкер, соттолуучу ушул Кодексте каралган башка укуктарга да ээ жана башка милдеттерди да аткарат.
(6) Ушул Кодексте каралган тартипте жашы жетпеген өспүрүмдүн же талаптарды аткарууга жөндөмсүз болгон айыпкердин, соттолуучунун укуктарын анын мыйзамдуу өкүлү ишке ашырат.
(7) Шектүү убактылуу бөлөк кармоочу жайга же тергөөнүн бөлөк кармоочу жайына жеткирилген ар бир жолу, ошондой эле анын өзүнөн, анын жактоочусунан, жакындарынан ага карата алгачкы текшерүү жана тергөө органдарынын кызматкерлери тарабынан зомбулук жасалгандыгы туурасында даттануу түшкөн учурда, ал тийиштүү документти түзүү менен милдеттүү түрдө медициналык кароодон (күбөлөндүрүүдөн) өткөрүлүүгө тийиш. Медициналык күбөлөндүрүүнү жүргүзүү милдети убактылуу бөлөк кармоо жайынын же тергөөнүн бөлөк кармоочу жайынын администрациясына жүктөлөт.
(8) Соттолгон же акталган адам төмөндөгүлөргө:
1) сот заседаниесинин протоколу менен таанышууга жана ага карата пикирлерин айтууга;
2) соттун чечимдеринин көчүрмөлөрүн алууга жана аларга даттанууга;
3) иш боюнча түшкөн даттануулар жана сунуштар жөнүндө билүүгө жана аларга каршылык билдирүүгө;
4) даттануулардын жана сунуштардын сотто каралышына катышууга укуктуу.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2014-жылдын 15-январындагы N 11, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
43-статья. Жашы жете элек шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун мыйзамдуу өкүлдөрү жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерлери
(1) Жашы жете электер жасаган кылмыштар жөнүндөгү иштер боюнча ишке милдеттүү катышуу үчүн алардын мыйзамдуу өкүлдөрү, ошондой эле балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерлери тартылат.
(2) Балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерлеринин, ошондой эле жашы жете элек шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун мыйзамдуу өкүлдөрүнүн ишке катышуусу ушул Кодекстин 44-главасында белгиленген тартипте жүзөгө ашырылат.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
44-статья. Жактоочу
(1) Жактоочу - жазык иши боюнча шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун, күбөнүн укуктарын жана таламдарын коргоочу жана аларга юридикалык жардам көрсөтүүчү адам.
(2) Адвокаттар тергөөгө жактоочу катары катышат. Соттолуучунун жакын туугандарына, мыйзамдуу өкүлдөрүнө жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерине да сотто жактоочу катары катышууга жол берилиши мүмкүн.
(3) Жактоочу ишке шектүү (айыпкер), күбө биринчи суракка алынган учурдан же шектүү (айыпкер) иш жүзүндө кармалган учурдан", ал эми сотко чейинки тездетилген өндүрүш иши боюнча - сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө кылмыш жасаган адам жазуу жүзүндө макулдук берген учурдан тартып катышат.
(4) Эгерде шектүү же айыпкер тандап алган жактоочу алар иш жүзүндө кармалган же камакка алынган учурдан тартып жыйырма төрт сааттын ичинде келе албаса, тергөөчү шектүүгө же айыпкерге башка жактоочуну чакырууну сунуш кылууга укуктуу, же адвокаттардын кесиптик уюму аркылуу жактоочу дайындоого карата чара көрөт.
(5) Эгерде шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун, күбөнүн биринин кызыкчылыктары экинчисинин кызыкчылыктарына каршы келсе, бир эле адам алардын экөөнүн тең жактоочусу боло албайт.
(КР 2003-жылдын 13-мартындагыN 61, 2012-жылдын 16-июлундагыN 114, 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
45-статья. Жактоочуну чакыруу, дайындоо, алмаштыруу, анын эмгегине акы төлөп берүү
(1) Жактоочу шектүү, айыпкер, соттолуучу, күбө, алардын мыйзамдуу өкүлдөрү тарабынан, ошондой эле шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун, күбөнүн тапшыруусу же макулдугу боюнча башка адамдар тарабынан чакырылат.
(2) Жазык иш боюнча өндүрүшкө жактоочунун катышуусуна шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун укугу тергөөчү, сот тарабынан камсыз кылынат.
(3) Мамлекеттин эсебинен юридикалык жардам алууга укугу бар адамдар Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жактоочу тарабынан камсыз кылынат. Мамлекеттин эсебинен юридикалык жардам көрсөткөн адвокаттын эмгегине акы төлөп берүү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жүргүзүлөт.
(4) Тандалган же дайындалган жактоочунун катышуусу мүмкүн болбогон учурларда, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык тергөөчү, сот шектүүгө, айыпкерге, соттолуучуга, күбөгө башка жактоочуну чакырууну сунуш кылууга же дайындоого укуктуу.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 231 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
46-статья. Жактоочунун катышуусунун милдеттүүлүгү
Төмөндөгү учурларда:
1) (КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 231 Мыйзамына ылайык алынып салынды)
2) шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун сүйлөө, угуу, көрүү органдарында олуттуу кемчилик болгондуктан, узакка созулган катуу оорудан, ошондой эле акыл-эстин кемчилдигинен, кем акылдыктан башка саламаттыгынын же психикалык мүчүлүштөрүнөн улам өзүнүн актоо укугун өз алдынча ишке ашыруу оор болгон учурда;
3) шектүү, айыпкер, соттолуучу жазыктык сот өндүрүшүнүн тилин билбесе же чала билсе;
4) шектүү, айыпкер, соттолуучу жашы жете элек өспүрүм болсо;
5) адамга өзгөчө оор кылмыш жасады деген шектенүү же күнөө коюлуп жатса;
6) шектүү, айыпкер, соттолуучу мөөнөттүү кызматтагы аскер кызматчысы болсо;
7) шек саналгандардын, айыпталгандардын же соттолуучунун кызыкчылыктарынын ортосунда карама-каршылык болсо, алардын биринин эле жактоочусу болсо;
8) жазык иши боюнча сот ишине жабырлануучунун (жеке айыптоочунун) же жарандык доогердин өкүлү катышып жатса, жазык ишин кароого жактоочунун катышуусу милдеттүү;
9) жазык иши сот арачыларынын катышуусу менен сот тарабынан каралууга тийиш.
Камакка алуу түрүндө бөгөт коюу чарасын тандап алуу жөнүндө соттун тергөөчүнүн өтүнүчүн кароосунда да жактоочунун катышуусу милдеттүү. Бул шарт айыпкерди камакта кармоонун мөөнөттөрүн узартуу процедурасына да жайылтылат.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2009-жылдын 17-июлундагы N 231, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
47-статья. Жактоочудан баш тартуу
(1) Шектүү, айыпкер, соттолуучу жактоочудан баш тартууга укуктуу. Мындай баш тартууга шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун өзүнүн демилгеси боюнча гана жол берилет жана ишке прокурордун, ошого тете башка шектүүлөрдүн, айыпкерлердин, соттолуучулардын жактоочуларынын катышуусуна тоскоолдук кылбайт.
(2) Жактоочудан баш тартуу жактоочунун катышуусунда ишке ашырылат.
(3) Жактоочудан баш тартканда актоо иши шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун өзү тарабынан ишке ашырылат.
(4) Ушул Кодекстин 46-статьясынын 2-5, 9-пункттарында каралган учурларда шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун жактоочудан баш тартуусу тергөөчү, сот үчүн милдеттүү болуп саналбайт.
(5) Шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун жактоочусун ишке катышуудан бошотуу тергөөчүнүн, судьянын токтому, соттун аныктамасы менен жол-жоболоштурулат.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 231, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
48-статья. Жактоочунун укуктары жана милдеттери
(1) Юридикалык жардам көрсөтүү менен адвокат сот ишинин жүрүшүнө тараптардын далил тартыштык жана тең укуктуулук башталыштарынын негизинде жактоочу же башка өкүл катары катышат.
(2) Жактоочу шектүүнүн, айыпкердин соттолуучунун жоопкерчилигин жеңилдетүүчү далилдерди табуу жана сунуш кылуу максатында мыйзамда көрсөтүлгөн бардык коргоо каражаттарын жана ыкмаларын пайдаланууга жана аларга зарыл болгон юридикалык жардамды көрсөтүүгө тийиш.
(3) Ишке катышкан учурдан тартып жактоочу:
1) шектүүгө, айыпкерге, соттолуучуга, күбөгө, пайда келтире турган материалдарды жеке өзү же жекече детективди пайдалануу менен жыйноого;
2) күбөлөрдөн жазуу жүзүндө арыз жана түшүнүк алууга, окуя болгон жерди карап чыгуунун жекече протоколдорун түзүүгө;
3) тергөөдө жана сотто далил келтирүүгө;
4) айып коюлтан учурда ага катышууга;
5) шектүүнү, айыпкерди, күбөнү, соттолуучуну суракка алууга, ошондой эле алардын катышуусу менен же алардын өтүнүчү боюнча жүргүзүлүүчү башка тергөө аракеттерине жана адвокаттын өзүнүн өтүнүчү боюнча жүргүзүлүүчү тергөө аракеттерине катышууга;
6) шектүү, айыпкер, соттолуучу менен санына жана узактыгына чек койбостон жекеме-жеке жолугушууга;
7) кармоо протоколу, бөгөт коюу чараларын колдонуу жөнүндө токтом, шектүүнүн, айыпкердин же жактоочунун өзүнүн катышуусу менен жүргүзүлгөн тергөө аракеттеринин протоколдору, шектүүгө, айыпкерге, соттолуучуга берилген же берилүүгө тийиш болгон документтер менен, ал эми тергөө бүткөндөн кийин - иштин бардык материалдары менен таанышууга;
8) иштин материалдарынан көчүрмө алууга, алардан керек болгон маалыматтарды жазып алууга;
9) өтүнүч билдирүүгө;
10) сотко катышууга;
11) баш тартуу билдирүүгө;
12) алгачкы текшерүү органдарынын кызматкерлеринин аракеттерине, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттерине жана чечимдерине даттанууга жана алардын каралышына катышууга;
13) актоонун мыйзамга каршы келбеген башка ар кандай каражаттарын жана ыкмаларын пайдаланууга укуктуу.
(4) Тергөө аракеттерин жүргүзүү учурунда катышкан жактоочу тергөөчүнүн уруксаты менен суракка алынып жаткан адамдарга суроо берүүгө укуктуу. Тергөөчү жактоочунун суроолорун четке кагышы мүмкүн, бирок ал суроолорду протоколго түшүрүүгө милдеттүү. Тергөө аракетинин протоколундагы жазуулардын тууралыгына жана толуктугуна байланыштуу жактоочу өзүнүн жазуу жүзүндөгү сын-пикирлерин киргизүүгө укуктуу.
(5) Адвокат шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну актайм деген өз убадасынан баш тартууга укуксуз.
(6) Жактоочу өзү коргоп жаткан адамдын кызыкчылыгына каршы кандайдыр-бир аракеттерди жасоого, актоого жана башка юридикалык жардам көрсөтүүгө байланыштуу өзүнө айтылган маалыматтарды ачыкка чыгарууга укуксуз.
(7) Жактоочу жыйнаган материалдар анын талабы боюнча ишке милдеттүү түрдө тиркелет. Бул материалдар ушул Кодекстин талаптарына ылайык тергөөчү, прокурор, сот тарабынан изилденип, баа берүүгө тийиш.
(КР 2003-жылдын 13-мартындагы N 61 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
49-статья. Жабырлануучу
Кылмыштан улам моралдык, денесине же мүлкүнө зыян келтирилген адам жабырлануучу деп табылат. Жабырлануучу деп табуу жөнүндө тергөөчү жана судья токтом чыгарат. Жабырлануучу деп табуу жөнүндө чечим зыян келтирген кылмыш окуясы аныкталгандан кийин кабыл алынат жана анын жашына, психикалык же саламаттык абалына байланыштуу эмес.
50-статья. Жабырлануучунун укуктары жана милдеттери
(1) Жабырлануучу:
1) айыпкерге коюлган күнөөнүн маңызын билүүгө;
2) көрсөтүү берүүгө;
3) далил келтирүүгө;
4) өтүнүч жана баш тартуу билдирүүгө;
5) өз эне тилинде же өзү билген тилде көрсөтүү берүүгө;
6) тилмечтин кызматынан пайдаланууга;
7) өзүнүн өкүлүнө ээ болууга;
8) өзүнүн өтүнүчү боюнча же өз өкүлүнүн өтүнүчү боюнча жүргүзүлүүчү тергөө аракеттерине катышууга;
9) өзүнүн катышуусу менен жүргүзүлгөн тергөө аракеттеринин протоколдору менен таанышууга жана аларга карата пикирин билдирүүгө;
10) тергөө бүткөндөн кийин иштин бардык материалдары менен таанышууга жана андан зарыл маалыматтарды көчүрүп алууга;
11) жазык ишин козгоо, жабырлануучу деп табуу же андан баш тартуу, жазык куугунтугун токтотуу жөнүндө токтомдордун көчүрмөлөрүн, айыпкер катары ишине тартуу жөнүндө токтомдун көчүрмөсүн, ошондой эле соттун чечимдеринин көчүрмөсүн алууга;
12) сотко катышууга;
13) соттогу талаш-тартыштарда чыгып сүйлөөгө, айыптоону колдоого;
14) сот заседаниесинин протоколу менен таанышууга жана ага карата пикирлерин билдирүүгө;
15) алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин аракеттерине, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттерине жана чечимдерине даттанууга;
16) соттун чечимдерине даттанууга;
17) иш боюнча берилген даттануулар, сунуштар жөнүндө билүүгө жана аларга каршылык билдирүүгө;
18) даттануулар менен өтүнүчтөрдү сотто кароого катышууга;
19) ушул Кодексте жол берилген учурларда айыпкер менен жарашууга;
20) кылмыш аркылуу келтирилген зыяндын ордун мамлекеттин эсебинен толтуруп алууга;
21) заттык далил катары же башка негиздер боюнча жазык процессин жүргүзүп жаткан орган кылмыш жасаган адамдан алып койгон мүлкүн, өзүнө таандык болгон расмий документтердин түп нускасын кайта алууга;
22) соттолгон адамдан кылмыштын айынан келтирилген моралдык зыяндын ордун толтурууну талап кылууга укуктуу.
(2) Жабырлануучу:
1) тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун чакыруусу боюнча келүүгө;
2) көрсөтүү берүүгө, иш боюнча өзүнө белгилүү болгон бардык маалыматтарды туура айтып берүүгө;
3) өзүндөгү буюмдарды, документтерди, салыштырып изилдөө үчүн үлгүлөрдү берүүгө;
4) тергөөчүнүн, прокурордун, соттун талабы боюнча күбөлөндүрүүдөн өтүүгө;
5) иш боюнча өзүнө белгилүү жагдайлар туурасында маалыматтарды ачыкка чыгарбоого;
6) тергөөчүнүн, прокурордун, соттун буйругуна баш ийүүгө;
7) сот заседаниесинде тартипти сактоого милдеттүү.
(3) Чакырган учурда жабырлануучу жүйөлүү себепсиз келбесе, ушул Кодекстин 120, 121-статьяларында каралган тартипте мажбурлоо жолу менен келтирилиши жана эсептик көрсөткүчтөрдүн эки өлчөмүнө чейин акчалай айып тартышы мүмкүн.
(4) Көрсөтмө берүүдөн баш тарткандыгы жана атайылап жалган көрсөтмө бергендиги үчүн жабырлануучу Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 330, 331-статьялары боюнча жоопкерчилик тартат.
(5) Кылмыштардын кесепетинен жабырлануучу өлүмгө учураган иштер боюнча ушул статьяда каралган укуктарды анын жакын туугандары жүзөгө ашырат.
51-статья. Жеке айыптоочу
(1) Жеке айыптоо иши боюнча сотко даттанган жана сотто айыптоону колдогон адам, ошондой эле мамлекеттик айыптоочу айыптоодон баш тарткан учурда, ачык жана жекече-ачык айыптоо иштери боюнча айыптоону сотто өз алдынча колдогон адам жеке айыптоочу болуп саналат.
(2) Жеке айыптоочуга ушул Кодекстин 258-статьясында каралган укуктар берилет.
52-статья. Жарандык доогер
(1) Кылмыштан мүлктүк зыян тарткан жана анын ордун толтурууну талап кылган жеке же юридикалык жак жарандык доогер деп табылат. Жарандык доо моралдык зыяндын ордун толтуруу үчүн да коюлушу мүмкүн. Жарандык доогер деп табуу жөнүндө тергөөчү жана судья токтом чыгарат.
(2) Жашы жете элек өспүрүмдөрдүн, ошондой эле белгиленген тартипте аракетке жөндөмсүз деп таанылган адамдардын кызыкчылыгын коргоо үчүн жарандык доо алардын мыйзамдуу өкүлдөрү тарабынан коюлушу мүмкүн.
53-статья. Жарандык доогердин укуктары жана милдеттери
(1) Жарандык доогер:
1) жарандык доону колдоого;
2) далил келтирүүгө;
3) коюлган доо боюнча түшүндүрмө берүүгө;
4) өтүнүч жана баш тартуу билдирүүгө;
5) көрсөтүүнү өз эне тилинде же өзү билген тилде берүүгө;
6) тилмечтин кызматынан пайдаланууга;
7) өзүнүн өкүлүнө ээ болууга;
8) өз өтүнүчү же өз өкүлүнүн өтүнүчү боюнча жүргүзүлгөн тергөө аракеттерине катышууга;
9) өзүнүн катышуусу менен жүргүзүлгөн тергөө аракеттеринин протоколдору менен таанышууга;
10) тергөө аяктагандан кийин жарандык доого тиешелүү болгон иштин материалдары менен таанышууга жана андан зарыл маалыматтарды көчүрүп алууга;
11) өз таламдарын коргогон, кабыл алынган чечимдер жөнүндө билүүгө жана коюлган жарандык доого тиешеси бар процесстик чечимдердин көчүрмөлөрүн алууга;
12) сотко катышууга;
13) тараптардын талаш-тартыштарында чыгып сүйлөөгө;
14) сот заседаниесинин протоколу менен таанышууга жана ага карата пикирлерин айтууга;
15) алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин аракеттерине, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттерине жана чечимдерине даттанууга;
16) соттун жарандык доого тиешелүү болгон чечимдерине даттанууга;
17) иш боюнча түшкөн даттануулар жана өтүнүчтөр жөнүндө билүүгө жана аларга каршылык билдирүүгө;
18) түшкөн даттанууларды жана өтүнүчтөрдү соттук кароого катышууга, алгачкы текшерүү, тергөө жана өзү койгон доону камсыз кылуу чараларын көрүү жөнүндө сот органынан өтүнүүгө;
19) жазык иши боюнча жүргүзүлүп жаткан иштин ар кандай учурунда доодон баш тартууга укуктуу.
(2) Жарандык доогер:
1) тергөөчүнүн жана соттун чакыруусу боюнча келүүгө;
2) жарандык жоопкерлердин санына жараша доо арыздарынын көчүрмөлөрүн сотко берүүгө;
3) жазык процессин жүргүзүп жаткан органдын талабы боюнча өзүндөгү буюмдарды, документтерди, ошондой эле салыштырып изилдөө үчүн үлгүлөрдү берүүгө;
4) тергөөчүнүн, прокурордун, соттун буйругуна баш ийүүгө милдеттүү.
(3) Жарандык доогер күбө катары чакырылышы мүмкүн.
(4) Жарандык доогер ошондой эле башка укуктарга да ээ жана ушул Кодексте каралган башка милдеттерди да аткарат.
(5) Жарандык доогер өзүнө таандык болгон укуктардан пайдаланат жана өзүнө жүктөлгөн милдеттерди жеке өзү же өкүлү аркылуу аткарат. Жашы жетпеген же аракетке жөндөмсүз жарандык доогердин укуктарын ушул Кодексте каралган тартипте анын мыйзамдуу өкүлү ишке ашырат.
54-статья. Жабырлануучунун, жарандык доогердин өкүлдөрү
(1) Жазык ишин жүргүзүүдө жабырлануучунун, жарандык доогердин мыйзамдуу таламдарын билдирүүгө мыйзамдын күчү менен укук берилген адвокаттар, жакын туугандары жана башка адамдар жабырлануучунун, жарандык доогердин өкүлдөрү деп табылат.
(2) Жашы жетпеген же өзүнүн дене-боюнун же психикасынын абалы боюнча өз укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын өз алдынча коргой албаган жабырлануучунун, жарандык доогердин укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын коргоо үчүн алардын мыйзамдуу өкүлдөрү ишке катышууга милдеттүү түрдө тартылат.
(3) Мыйзамдуу өкүлдөр жана жабырлануучунун, жарандык доогердин өкүлдөрү жабырлануучунун жана жарандык доогердин өздөрүндөй эле процесстик укуктарга жана милдеттерге ээ.
(4) Жабырлануучунун, жарандык доогердин ишке жеке катышуусу, аларды бул иш боюнча өзүнүн өкүлүнө ээ болуу укугунан ажыратпайт.
55-статья. Жарандык жоопкер
Акыл-эси соо эмес адамдын кылмышы же Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосуну менен келтирилген зыян үчүн мыйзамга ылайык мүлктүк жоопкерчилик тартуучу жеке же юридикалык жак жарандык жоопкер деп табылат. Жакты жарандык жоопкер катары тартуу жөнүндө тергөөчү жана судья токтом чыгарат.
56-статья. Жарандык жоопкердин укуктары жана милдеттери
(1) Жарандык жоопкер:
1) айыптоонун жана жарандык доонун маңызын билүүгө;
2) доого каршылык билдирүүгө;
3) жазык процессин жүргүзүп жаткан органдан өзүнүн укуктарын жана таламдарына тиешеси бар чечимдерди кабыл алуу туурасында сурап-билүүгө, ал эми өзүнүн өтүнүчү боюнча - бул чечимдердин көчүрмөлөрүн, айыпкер катары тартуу жөнүндө токтомдун көчүрмөсүн, ошондой эле соттук чечимдердин көчүрмөсүн да алууга;
4) коюлган доонун маңызы боюнча түшүнүк, көрсөтүү берүүгө;
5) өзүнүн өкүлүнө ээ болууга;
6) далилдерди келтирүүгө;
7) өтүнүч жана баш тартуу билдирүүгө;
8) тергөө бүткөндөн кийин жарандык доого тиешеси бар иштин материалдары менен таанышууга жана зарыл маалыматтарды көчүрүп алууга;
9) сотко катышууга;
10) тараптардын талаш-тартыштарында чыгып сүйлөөгө, жарыш сөзгө чыгууга, алгачкы текшерүү органдарынын кызматкеринин аракетине, тергөөчүнүн, прокурордун, соттун аракеттерине жана чечимдерине даттанууга;
11) сот заседаниесинин протоколу менен таанышууга жана ага карата пикирин билдирүүгө;
12) соттун чечимдеринин жарандык доого тиешелүү бөлүгүнө даттанууга;
13) иш боюнча түшкөн өтүнүчтөр жана даттануулар жөнүндө билүүгө жана ага каршылык билдирүүгө;
14) даттанууларды жана өтүнүчтөрдү сотто кароого катышууга укуктуу.
(2) Жарандык жоопкер:
1) жазык процессин жүргүзгөн органдын чакыруусу боюнча келүүгө;
2) өзүндөгү буюмдарды, документтерди, ошондой эле жазык процессин жүргүзүп жаткан органдын талабы боюнча салыштырып изилдөө жүргүзүү үчүн үлгүлөрдү берүүгө;
3) тергөөчүнүн, соттун буйругуна баш ийүүгө милдеттүү.
(3) Жарандык жоопкер күбө катары чакырылышы мүмкүн.
(4) Жарандык жоопкер ошондой эле ушул Кодексте каралган башка укуктарга ээ жана башка да милдеттерди аткарат.
(5) Жарандык жоопкер жеке өзү же өкүлү аркылуу өзүнө таандык укуктардан пайдаланат жана өзүнө жүктөлгөн милдеттерди аткарат.
57-статья. Жарандык жоопкердин өкүлдөрү
(1) Адвокаттар, жакын туугандары жана мыйзамдын күчү аркылуу жазык иши боюнча сот ишин жүргүзүүдө жарандык жоопкердин мыйзамдуу таламдарын билдирүүгө укуктуу болгон башка адамдар жарандык жоопкердин өкүлдөрү деп табылат.
(2) Жарандык жоопкердин өкүлү жарандык жоопкердин өзү сыяктуу эле процесстик укуктарга ээ.
(3) Жарандык жоопкердин ишке жеке катышуусу аны бул иш боюнча өзүнүн өкүлүн катыштыруу укугунан ажырата албайт.
58-статья. Ишке катышкан адамдардын укуктарын түшүндүрүү жана камсыз кылуу милдети
Тергөөчү, сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамы жана сот ишке катышып жаткан адамдардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүп берүүгө, ошондой эле бул укуктарды ишке ашырууга мүмкүнчүлүктү камсыз кылууга милдеттүү.
(КР 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
59-статья. Мыйзамсыз аракеттер менен адамга келтирилген зыянды өндүрүп берүү жагынан чара көрүү боюнча тергөөчүнүн, прокурордун, соттун милдети
(1) Кылмыш окуясынын жоктугунан, жосунда кылмыш курамынын жоктугунан, ошондой эле актоо өкүмү чыккандыктан жазык иши токтотулган учурда тергөөчү, прокурор, сот ошол адамга бузулган укуктарын калыбына келтирүүнүн тартибин түшүндүрүп берүүгө жана жазык жоопкерчилигине мыйзамсыз тартуунун, бөгөт коюу чарасын мыйзамсыз колдонуунун, мыйзамсыз соттоонун натыйжасында ага келтирилген зыяндын ордун толтурууга карата мыйзамда каралган чараларды көрүүгө милдеттүү.
(2) Зыяндын ордун толтуруунун шарттары жана тартиби Кыргыз Республикасынын мыйзамдары тарабынан аныкталат.
7-Глава
Жазык процессине катышкан башка адамдар
60-статья. Күбө
(1) Жазык иши боюнча өзүнө белгилүү болгон жагдайлар жөнүндө көрсөтүү берүү үчүн чакырылган адам күбө деп табылат.
(2) Күбө ишке айыптоочу, жактоочу, жабырлануучунун, жарандык доогердин же жарандык жоопкердин таламын талашуучу катары катыша албайт.
(3) Жабырлануучунун, айыпкердин, соттолуучунун мыйзамдуу өкүлдөрүнүн ишке катышуусу бул адамдарды күбө катары суракка алуу мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарбайт.
(4) Төмөндөгүлөр:
1) жазык иши боюнча сот ишине катышууга байланыштуу өзүнө белгилүү болуп калган жазык ишинин жагдайлары жөнүндө судья;
2) сот арачысы - ошол жазык иши боюнча өндүрүшкө катышкандыгына байланыштуу ага белгилүү болуп калган жазык ишинин жагдайлары жөнүндө;
3) жазык иши боюнча өз милдеттерин аткарууга байланыштуу өздөрүнө белгилүү болуп калган жагдайлар жөнүндө жактоочу, ошого тете жабырлануучунун, жарандык доогердин же жарандык жоопкердин өкүлү;
3-1) Координациялык кеңештин мүчөсү жана кыйноолорду жана башка катаал, адамкерчиликсиз же кадыр-баркты басмырлаган мамиленин жана жазанын түрлөрүнүн алдын алуу боюнча Кыргыз Республикасынын Улуттук борборунун кызматкери - тиешелүү мыйзамда каралган ыйгарым укуктарын жүзөгө ашыруусуна байланыштуу ага маалым болгон жеке мүнөздөгү маалыматтар жөнүндө;
4) юридикалык жагдай үчүн кайрылууга же андай жардамды көрсөтүүгө байланыштуу өздөрүнө белгилүү болуп калган жагдайлар жөнүндө адвокат, адвокаттын жардамчысы;
5) психикасындагы же дене түзүлүшүндөгү кемчиликтеринен улам иш үчүн мааниси бар жагдайды туура кабыл алууга жана ал туурасында көрсөтмө берүүгө жөндөмсүз болгон адам;
6) бирөөнүн сыр ачуусунун негизинде өзүнө белгилүү болуп калган жагдайлар жөнүндө дин кызматындагы адам;
7) шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун жакын туугандары күбө катары суракка алынышы мүмкүн эмес.
(5) Ушул статьянын төртүнчү бөлүгүнүн алтынчы пунктунда аталган адамдар көрсөтүү бергиси келсе, анда алар ушул Кодекстин эрежелери боюнча суракка алынат.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2012-жылдын 12-июлундагы N 105 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
61-статья. Күбөнүн укуктары жана милдеттери
(1) Күбө:
1) эне тилинде же өзү билген башка тилде көрсөтүү берүүгө, тилмечтин кызматынан пайдаланууга;
2) өзүнүн сурагына катышкан тилмечтен баш тартууга;
3) өз көрсөтүүлөрүн өз колу менен жазып берүүгө;
4) сурактын протоколу менен таанышууга, ага толуктоо жана өзгөртүү киргизүүгө;
5) көрсөтүү берүү учурунда кол менен жазылган жазуулардан жана документтерден пайдаланууга;
6) алгачкы текшерүү органдарынын кызматкеринин, тергөөчүнүн, прокурордун, соттун аракеттерине даттанууга;
7) жазык иши боюнча соттук кароодо тарткан чыгымдарынын жана жазык процессин жүргүзгөн органдын мыйзамсыз аракеттеринен келтирилген зыяндын ордун толтурууга;
8) жазык процессин жүргүзүп жаткан орган заттык далил катары же башка негиздер менен алып койгон мүлкүн, өзүнө таандык болгон расмий документтердин түп нускаларын кайтарып алууга;
9) суракта коргоочусу болууга укуктуу.
(2) Күбө:
1) тергөөчүнүн, прокурордун, соттун чакыруусу боюнча келүүгө;
2) иш боюнча өзүнө белгилүү болгондордун бардыгын туура айтып берүүгө жана коюлган суроолорго жооп кайтарууга;
3) иш боюнча өзүнө белгилүү болуп калган жагдайлар туурасында маалыматтарды суракка алып жаткан адамдын уруксатысыз ачыкка чыгарбоого милдеттүү.
(3) Күбө жүйөлүү себепсиз келбей калса, ал мажбурлап алынып келиши жана ушул Кодекстин 120, 121-статьяларында каралган тартипте сот тарабынан эсептик көрсөткүчтөрдүн эки өлчөмүндө акчалай айып тарттырылышы мүмкүн.
(4) Билип туруп жалган көрсөтүү бергендиги, көрсөтүү берүүдөн баш тарткандыгы же четтегендиги үчүн күбө Кыргыз Республикасынын Жазык Кодексинин 330, 331-статьялары боюнча жоопкерчилик тартат.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
62-статья. Эксперт
(1) Илим, техника, искусство, кол өнөрчүлүк жагынан атайын билимин пайдалануу менен тергөө же соттук териштирүү жүргүзүүдө пайда болгон маселелерди чечүү жана ушул негизде көрсөтмө берүү үчүн тергөөчү, сот же алардын талабы боюнча эксперттик уюмдун жетекчиси дайындаган, бирок жазык ишине таламдаш болбогон адам эксперт болуп саналат. Эксперт процесстин катышуучулары сунуш кылган адамдардын ичинен дайындалышы жана тараптар жагынан чакырылышы мүмкүн.
(2) Эксперттин коюлган маселелер боюнча корутунду чыгаруу үчүн илим, техника, искусство, кол өнөрчүлүк жагынан жетиштүү өлчөмдө атайын билимге ээ болууга тийиш.
(3) Укук маселелери боюнча эксперт катары жазык иши боюнча сот ишине дайындалышы же башкача бир түрдө тартылышы мүмкүн эмес.
(4) Зарыл болгон учурда иш боюнча бир нече эксперт дайындалышы мүмкүн.
(5) Эксперт чакыруу, экспертиза дайындоо жана жүргүзүү ушул главада каралган тартипте ишке ашырылат.
63-статья. Эксперттин укуктары жана милдеттери
(1) Эксперт:
1) иштин экспертиза жүргүзүү затына тиешелүү материалдары менен таанышууга;
2) корутунду чыгаруу үчүн зарыл болгон объектилерди жана салыштырып изилдөө үчүн керектүү үлгүлөрдү алууга;
3) корутунду чыгаруу үчүн зарыл болгон кошумча материалдарды өзүнө берүүнү же башка эксперттердин катышуусу менен экспертиза жүргүзүүнү талап кылууга;
4) эгерде коюлган маселелер анын атайын билиминин чегинен чыкса, корутунду чыгаруудан баш тартууга;
5) тергөө аракеттерин жүргүзүүгө катышууга жана өзү жүргүзгөн экспертизанын предметине тиешеси бар суроолорду берүүгө;
6) экспертизанын буюмзатына тиешеси бар маселелер боюнча соттук териштирүүгө катышууга укуктуу.
(2) Эксперт:
1) тергөөчүнүн, соттун чакырыгы боюнча келүүгө;
2) өзүнүн алдына коюлган маселелер боюнча объективдүү корутунду чыгарууга;
3) тергөөнүн материалдарын ачыкка чыгарбоого;
4) тергөө аракеттерин жүргүзүүдө жана сот заседаниесинин учурунда тартипти сактоого милдеттүү.
(3) Эксперт жүйөлүү себепсиз келбей койгон учурда, ага ушул Кодекстин 121, 122-статьяларында каралган тартипте эсептик көрсөткүчтөрдүн беш өлчөмүндө акчалай айып салынышы мүмкүн.
(4) Эксперт жүйөлүү себепсиз өз милдетин аткаруудан баш тарткан же четтеген учурда, ал Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 331-статьясы боюнча, ал эми билип туруп жалган корутунду чыгаргандыгы үчүн Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 330-статьясы боюнча жоопкерчилик тартат.
(5) Эксперт:
1) экспертиза жүргүзүүгө байланышкан маселелер боюнча процесстин катышуучулары менен сүйлөшүү жүргүзүүгө;
2) изилдөө жүргүзүү үчүн өз алдынча материалдарды жыйноого;
3) эгерде тергөөчүнүн, соттун атайын уруксаты болбосо, сунуш кылынган объектилерди толук же жарым-жартылай жок кылышы, же алардын тышкы түрүн же негизги касиеттерин өзгөртүүгө алып келиши мүмкүн болгон изилдөөлөрдү жүргүзүүгө укуксуз.
64-статья. Адис
Жазык ишине таламдаш болбогон, илимде, техникада, искусстводо, кол өнөрчүлүктө атайын ыкмаларын жана билимин пайдалануу менен тергөө же башка процесстик аракеттерди жүргүзүүгө көмөк көрсөтүү үчүн тергөөчү, сот тарткан адам адис болуп саналат. Жашы жетпеген жабырлануучуну, шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну күбөнү суракка алууга катышкан педагог да адис болуп саналат. Адис процесске катышып жаткандар сунуш кылган адамдардын ичинен дайындалышы мүмкүн.
65-статья. Адистин укуктары жана милдеттери
(1) Адис:
1) өзүн чакыруунун максатын билүүгө;
2) эгерде тиешелүү атайын билимге жана көндүмгө ээ болбосо, иш боюнча сот ишине катышуудан баш тартууга;
3) тергөөчүнүн, соттун уруксаты менен тергөө аракеттеринин катышуучуларына суроо берүүгө;
4) өзү катышып жаткан тергөө аракетинин протоколу менен таанышууга жана протоколго тийиштүү билдирүүсүн жана ага карата пикирлерин киргизүүгө;
5) тергөөчүнүн, соттун аракетине даттанууга;
6) аткарган иши үчүн акы алууга, жазык ишинин жүрүшүндө тарткан чыгымдарынын ордун толтуруп алууга укуктуу.
(2) Адис:
1) чакырган учурда келүүгө;
2) атайын билимин, көндүмдөрүн жана илимий-техникалык каражаттарды пайдаланып, тергөө аракеттерин жүргүзүүгө жана соттук териштирүүгө катышууга;
3) өзү аткарып жаткан аракеттерге байланыштуу түшүнүк берүүгө;
4) тергөө аракеттерин жүргүзүүдө жана сот заседаниесинин учурунда тартипти сактоого;
5) иштин жагдайлары жөнүндө маалыматтарды жана ишке катышкандыгына байланыштуу өзүнө белгилүү болуп калган башка маалыматтарды ачыкка чыгарбоого милдеттүү.
(3) Адис жүйөлүү себепсиз өз милдетин аткаруудан баш тартса же четтесе, ушул Кодекстин 120, 121-статьяларында каралган тартипте ага эсептик көрсөткүчтөрдүн беш өлчөмүнө чейин акчалай айып салынышы мүмкүн.
66-статья. Тилмеч
(1) Жазык ишине таламдаш болбогон, тил билген, ошондой эле тилмеч үчүн билүү зарыл болгон дүлөй же дудуктун жаңдашуусун түшүнгөн жана шектүү, айыпкер, соттолуучу алардын жактоочулары же жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү, ошондой эле күбөлөр жана процесстин башка катышуучулары иш боюнча сот иши жүргүзүлүп жаткан тилди билбеген учурда тергөө жана соттук аракеттерге катышуу үчүн, ошого тете жазылган документтерди которуу үчүн тартылган адам тилмеч болуп саналат.
(2) Тилмечти дайындоо жөнүндө тергөөчү жана судья токтом, ал эми сот - аныктама чыгарат.
67-статья. Тилмечтин укуктары жана милдеттери
(1) Тилмеч:
1) изилдөөсүнө өзү катышкан тергөө аракеттеринин протоколу менен, ошондой эле сот заседаниесинин протоколу менен таанышууга жана протоколго жазууга тийиш болгон пикирлерин жазууга;
2) эгерде анын тилмечтик үчүн зарыл болгон билими жок болсо, иштин жүрүшүндө катышуудан баш тартууга;
3) алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин, тергөөчүнүн, прокурордун, соттун аракеттерине даттанууга;
4) аткарган иши үчүн акысын алууга, тарткан чыгымдарынын ордун толтуртуп алууга укуктуу.
(2) Тилмеч:
1) тергөөчүнүн, соттун чакыруусу боюнча келүүгө;
2) өзүнө тапшырылган котормону так жана толук аткарууга;
3) котормонун тууралыгын өзүнүн катышуусу менен жүргүзүлгөн тергөө аракеттеринин протоколуна, ошондой эле процесстин катышуучуларына алардын эне тилине же алар билген тилге которулуп берилген процесстик документтерге өз колун коюу менен күбөлөндүрүүгө;
4) тилмеч катары тартылгандыгына байланыштуу өзүнө белгилүү болуп калган иштин жагдайларын же башка маалыматтарды ачыкка чыгарбоого;
5) тергөө аракеттерин жүргүзүүдө жана сот заседаниесинин учурунда тартипти сактоого милдеттүү.
(3) Тилмеч жүйөлүү себепсиз келбей калса же жүктөлгөн милдетти аткаруудан четтесе, ушул Кодекстин 120, 121-статьяларында каралган тартипте эсептик көрсөткүчтөрдүн беш өлчөмүнө чейин акчалай айып салынышы мүмкүн, билип туруп туура эмес которгон учурда тилмеч Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 330-статьясы боюнча жоопкерчилик тартат.
68-статья. Күбө-калыс
Иштин жыйынтыгына кызыкпаган, экиден кем эмес эрезеге жеткен адамдар, алардын макулдугу менен ушул Кодексте каралган учурларда тергөө аракеттерин жүргүзүүгө катышуу үчүн күбө-калыс катары чакырылат. Айыпкер, жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер туугандары, жактоочу, анын ичинде аталган жазык иши кароосунда турган ошол тергөө органынын, прокуратуранын жана соттун кызматкерлери, штаттан тышкары кызматкерлери күбө-калыс катары тартылышы мүмкүн эмес.
69-статья. Күбө-калыстын укуктары жана милдеттери
(1) Күбө-калыс:
1) өзүнүн катышуусу менен жүргүзүлгөн аракеттер жаатында өзүнүн пикирлерин протоколго киргизүүнү талап кылууга;
2) жазык ишинин жүрүшүнө катышуунун натыйжасында тарткан чыгымдарынын ордун толтуртуп алууга укуктуу.
(2) Күбө-калыс:
1) тиешелүү тергөө аракетинин жүрүшүнө башталгандан бүткөнгө чейин катышууга;
2) өзү катышкан иштин жүрүшүндөгү фактыларды, аракеттердин мазмунун жана натыйжаларын ырастоого;
3) тергөө аракетин жүргүзгөн адамдын мыйзамдуу талаптарына баш ийүүгө;
4) иштин материалдарын ачыкка чыгарбоого милдеттүү.
8-Глава
Жазык процессине катышууну жокко чыгаруучу жагдайлар. Баш тартуулар
70-статья. Ишти кароого катышуудан судьяны четтетүүчү жагдайлар
Судья төмөндөгү учурларда:
1) эгерде ал жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер болуп саналса, ошондой эле ал бул ишке сот арачысы, күбө, эксперт, адис, тилмеч, тергөөчү, прокурор, жактоочу, сот заседаниесинин катчысы, айыпкердин соттолуучунун жабырлануучунун мыйзамдуу өкүлү, жарандык доогердин же жарандык жоопкердин өкүлү болуп саналса;
2) эгерде ал жабырлануучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин же алардын өкүлдөрүнүн тууганы, айыпкердин, соттолуучунун же алардын мыйзамдуу өкүлүнүн тууганы, айыптоочунун, жактоочунун, тергөөчүнүн, сот заседаниесинин катчысынын тууганы болуп саналса;
3) эгерде судьянын келишпестигине шек келтирген башка жагдайлар болсо ишти кароого катыша албайт.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
71-статья. Ишти кароого судьялардын кайталап катышуусунун жол берилгистиги
(1) Биринчи инстанцияда сотто ишти кароого катышкан судья ошол эле ишти апелляциялык жана кассациялык тартипте, көэөмөлдүк тартибинде кароого, ошондой эле ал чыгарган ишти кыскартуу жөнүндө өкүм же токтом (аныктама) бузулгандан кийин биринчи инстанциядагы сотто ошол эле ишти жаңыдан кароого катыша албайт.
(2) Апелляциялык жана кассациялык тартипте ишти кароого катышкан судья ошол эле ишти көзөмөлдүк тартибинде кароого катыша албайт.
(3) Анын катышуусу менен чыгарылган соттун чечими жокко чыгарылган учурда судья ишти апелляциялык жана кассациялык тартипте же көзөмөлдүк тартибинде кароого кайталап катыша албайт.
(4) Ишти апелляциялык, кассациялык же көзөмөлдүк тартибинде, болбосо жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча кароого катышкан судья ошол эле ишти биринчи инстанциядагы сотто кароого катыша албайт.
5) Сот арачысынын катышуусу менен ишти кароого катышкан судья аны кассациялык же көзөмөлдүк тартипте кароодо, ошондой эле даттанууларды жана сунуштарды кассациялык, көзөмөлдүк тартипте кароонун натыйжасы боюнча сот арачысынын катышуусу менен соттун өкүмү алып салынган жана иш жаңы кароого жиберилген учурда аны кароого катыша албайт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2009-жылдын 17-июлундагы N234, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
72-статья. Судьядан баш тартуу
(1) Ушул Кодекстин 70, 71-статьяларында көрсөтүлгөн жагдайлар чыкканда судья ишке катышуудан баш тартууга милдеттүү. Ошол эле негиздер боюнча тараптар судьядан баш тартышы мүмкүн.
(2) Баш тартуу соттук териштирүү башталганга чейин, ал эми иш сот арачыларынын катышуусу менен каралган учурда - сот арачыларынын коллегиясы түзүлгөнгө чейин билдирилүүгө тийиш. Сот заседаниесинин андан аркы жүрүшүндө баш тартуу жөнүндө арызга ал үчүн негиздер мурда тарапка белгилүү болбогон учурда гана жол берилет.
(КР 2008-жылдын 5-августундагы N 193, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
73-статья. Процесстин катышуучуларына билдирилген баш тартууну чечүү тартиби
(1) Судьядан, ошондой эле процесстин катышуучуларынан баш тартуу жөнүндөгү маселе сот тарабынан өзүнчө бөлмөдө чечилет.
(2) Судьяга билдирилген баш тартуу баш тартылган судьяны катыштырбастан калган судьялар тарабынан чечилет, мындай судья калган судьяларга өзүнө билдирилген баш тартуунун жүйөсү боюнча өз түшүндүрмөсүн алдын ала ачык баяндап берүүгө укуктуу. Добуштар тең болуп калса, судьядан баш тартылды деп эсептелет.
(3) Бир нече судьяга же соттун бүткүл курамына билдирилген баш
тартуу, соттун толук курамында көпчүлүк добуш менен чечилет.
(4) Ишти өз алдынча карап жаткан судьяга билдирилген баш тартуу судья тарабынан жекече чечилип, токтом чыгарылат. Чыгарылган токтомго ушул Кодекстин 339-статьясында каралган эрежелер боюнча жекече даттануу берилиши мүмкүн. Жекече даттануу ал келип түшкөн күндөн тартып беш күндүн ичинде каралат.
Караңыз:
Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотунун 2009-жылдын 23-июнундагы "Кыргыз Республикасынын Жазык-процесстик кодексинин 73-беренесинин 4-бөлүгүн жекече даттанууну кароонун жыйынтыктары боюнча чыгарылган аныктама даттанууга жатпайт деп көрсөтүлгөн бөлүгүндө Конституцияга ылайык эмес жана Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 13-беренесинин 3-пунктуна, 21-беренесинин 5 жана 6-пункттарына, 86-беренесинин 3-пунктуна жана 88-беренесинин 3-пунктуна карама-каршы келет деп табуу жөнүндө жарандар Исаков Исмаил Исаковичтин жана Каптагаев Эмилбек Саламатовичтин өтүнүчтөрү боюнча" Чечими
(5) Эгерде бир эле мезгилде судьяга, прокурорго, жактоочуга, сот заседаниесинин катчысына, тилмечке, экспертке, адиске баш тартуу билдирилсе, судьядан баш тартуу жөнүндөгү маселе биринчи кезекте чечилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 93, 2009-жылдын 12-октябрындагы N 268 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
74-статья. Прокурордон баш тартуу
(1) Прокурор төмөнкү негиздер болгондо иш боюнча өндүрүшкө катыша албайт:
1) эгерде ал, жабыр тартуучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер болуп эсептелсе, ошондой ал бул ишке сот арачы, күбө, эксперт, адис, тилмеч, судья, коргоочу, сот заседаниесинин катчысы, айыпталуучунун мыйзамдуу өкүлү, соттолуучу, жабыр тартуучу, жарандык доогер же жарандык жоопкер катарында катышкан болсо;
2) эгерде ал жабыр тартуучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин же анын өкүлдөрүнүн тууганы, айыпталуучунун, соттолуучунун же анын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн тууганы жана судьянын, коргоочунун, тергөөчүнүн, сот заседаниесинин катчысынын тууганы болуп эсептелсе;
3) эгерде прокурордун калыстыгына шек туудурган башка жагдайлар болсо.
(2) Баш тартуу үчүн негиз болгон учурда прокурор ишке катышуудан четтөөгө милдеттүү. Ушул эле негиздер боюнча шектүү, айыпкер, соттолуучу, жактоочу, ошондой эле жабырлануучу жана анын өкүлү, жарандык доогер, жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү прокурорго баш тартуу билдириши мүмкүн.
(3) Сотто прокурордон баш тартуу жөнүндөгү маселе ишти карап жаткан сот тарабынан чечилет. (КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
75-статья. Тергөөчүдөн баш тартуу
(1) Ушул Кодекстин 70-статьясында каралган негиздер болгондо, ошого тете тергөөчү бул ишке судья катары катышкан учурда ал ишти кароого катыша албайт.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн негиздер болгон учурда, тергөөчү өзүн ишке катышуудан четтетүүгө милдеттүү. Ага ошондой эле шектүү, айыпкер, алардын мыйзамдуу өкүлдөрү, жактоочу, ошондой эле жабырлануучу жана анын өкүлү, жарандык доогер, жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү баш тартуу билдириши мүмкүн.
(3) Өз алдынча четтөө жана тергөөчүдөн баш тартуу жөнүндө маселе прокурор тарабынан чечилет.
(4) Тергөөчүдөн баш тартуу жөнүндө билдирүүнү жыйырма төрт сааттан кечиктирилбестен прокурорго жөнөтүлөт, ал үч сутканын ичинде бул маселени чечүүгө милдеттүү.
(5) Тергөөчүнүн өз алдынча четтөөсү же андан баш тартуу жөнүндөгү маселе чечилгенге чейин тергөө иши жүргүзүлө берет.
76-статья. Сот заседаниесинин катчысынан баш тартуу
(1) Ушул Кодекстин 70-статьясында баяндалган эрежелер сот заседаниесинин катчысына да тиешелүү. Анын мурда сот заседаниесинин катчысы катары ишке катышуусу, баш тартуу үчүн негиз болуп саналбайт.
(2) Катчыдан баш тартуу жөнүндөгү маселе ишти карап жаткан, же сот арачыларынын катышуусу менен сотто төрагалык кылуучу судья же сот тарабынан чечилет.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
77-статья. Тилмечтен баш тартуу
(1) Ушул Кодекстин 70-статьясында көрсөтүлгөн негиздер болгон учурда, ошого тете тилмечтин билбестиги байкалган учурда, ал ишти кароого катыша албайт.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн негиздер чыккан учурда, шектүү, айыпкер, соттолуучу, алардын мыйзамдуу өкүлдөрү, жактоочу, айыптоочу, ошондой эле жабырлануучу жана анын өкүлү, жарандык доогер, жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү тарабынан тилмечтен баш тартуу билдирилиши мүмкүн.
(3) Эгерде тилмечтин билимсиздиги билинип калса, андан баш тартуу тилмеч көрсөтүүлөрүн которуп жаткан күбө тарабынан билдирилиши мүмкүн.
(4) Мурда тилмеч катары анын ишке катышуусу андан баш тартуу үчүн негиз болуп саналбайт.
(5) Тилмечтен баш тартуу жөнүндөгү маселе тергөө жүргүзүлүп жаткан учурда тергөөчү тарабынан, ал эми сотто - ишти карап жаткан сот, же болбосо сот арачыларынын катышуусу менен сотто төрагалык кылуучу судья тарабынан чечилет.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
78-статья. Эксперттен баш тартуу
(1) Эксперт төмөндөгү учурларда:
1) ушул Кодекстин 70-статьясында көрсөтүлгөн негиздер чыккан учурда. Ишке эксперт катары анын мурдагы катышуусу баш тартуу үчүн негиз болуп саналбайт;
2) эгерде ал тергөөчүгө, прокурорго, судьяга, шектүү, айыпкерге, соттолуучуга, алардын жактоочуларына, мыйзамдуу өкүлдөрүнө, жабырлануучуга, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге же алардын өкүлдөрүнө кызматтык же башка жагынан көз каранды болуп келсе же болуп турса;
3) эгерде ал каралып жаткан иш боюнча текшерүү жүргүзсө;
4) эгерде анын билимсиздиги байкалса, ишти кароого катыша албайт.
(2) Эксперттин адамдын өлүгүн сыртынан карап чыгууда соттук медицина жагынан адис жана окуя болгон жерди карап чыгууда адис-криминалист катары ошол ишке катышуусу эксперттен баш тартуу үчүн негиз болуп саналбайт.
(3) Эксперттен баш тартуу жөнүндөгү маселе ушул Кодекстин 77-статьясынын бешинчи бөлүгүндө каралган тартипте чечилет.
79-статья. Адистен баш тартуу
(1) Ушул Кодекстин 70, 77-статьяларында каралган негиздер чыккан учурда адис ишти кароого катыша албайт. Ишке анын мурда адис катары катышуусу баш тартуу үчүн негиз болуп саналбайт.
(2) Адистен баш тартуу жөнүндөгү маселе ушул Кодекстин 77-статьясында каралган тартипте чечилет.
80-статья. Жактоочунун, жабырлануучунун өкүлүнүн, жарандык доогердин же жарандык жоопкердин өкүлдөрүнүн ишке катышуусуна жол бербей турган жагдайлар
(1) Жактоочу, ошондой эле жабырлануучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин өкүлү төмөндөгү учурларда:
1) эгерде мурда ишке алар судья, прокурор, тергөөчү, сот заседаниесинин катчысы, күбө, эксперт, адис же тилмеч катары катышса;
2) эгерде алар ошол ишти тергөөгө же сотто кароого катышкан же катышып жаткан судья, прокурор, тергөөчү, сот заседаниесинин катчысы менен туугандык мамиледе болсо, же кызыкчылыгы юридикалык жардам көрсөтүү жөнүндө өзү менен келишим түзгөн процесстин катышуучусунун кызыкчылыгына карама-каршы келген адам менен туугандык мамиледе болсо;
3) эгерде алар жашы жетпеген шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун же аракетке жөндөмсүз адамдын мыйзамдуу өкүлү болуп саналгандан, же ал иштеген уюмдун өкүлү катары чыккандан башка учурларда, алар судьялык, прокурорлук, тергөөчүлүк кызматты ээлесе, эгерде алар жарандык доогер деп табылып же жарандык жоопкер катары ишке катышууга тартылса;
4) эгерде алардын кызыкчылыгы өзү актап жаткан шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун же алар өкүлү болгон жабырлануучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин кызыкчылыгына карама-каршы келген адамга юридикалык жардам көрсөтүп жатса же мурда жардам көрсөткөн болсо, жазык ишин кароого катышууга укуксуз.
(2) Жактоочудан, жабырлануучунун, жарандык доогердин же жарандык жоопкердин өкүлүнөн баш тартуу жөнүндө маселе ушул Кодекстин 77-статьянын бешинчи бөлүгүндө каралган тартипте чечилет.
III БӨЛҮМ
ДАЛИЛДЕР ЖАНА ДАЛИЛДӨӨ
9-Глава
Далилдер
81-статья. Далилдер
(1) Жазык ишинде ар кандай такталуу маалыматтар далилдер болуп саналат, анын негизинде мыйзамда аныкталган тартипте тергөөчү, прокурор, сот Жазык кодексинде каралган жосундардын болгонун же болбогонун, мындай жосунду шектүү, айыпкер, соттолуучу жасаганын же жасабаганын жана айыпкердин күнөөлүү же күнөөсүз экендигин, ошондой эле ишти туура чечүү үчүн мааниси болгон башка жагдайларды аныктайт.
(2) Бул маалыматтар:
1) шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун, жабырлануучунун, күбөнүн көрсөтмөлөрү;
2) эксперттин корутундусу;
3) заттык далилдер;
4) тергөө жана сот аракеттеринин протоколдору;
4-1) мыйзамда белгиленген тартипте алынган оперативдүү-издөө ишмердүүлүгүнүн натыйжалары менен;
5) башка документтер менен аныкталат.
(3) Ушул Кодекстин талаптарын бузуу жол берилгис болуп саналат, ошол жол менен алынган далилдер юридикалык күчкө ээ боло албайт деп табылат жана иш боюнча чечимдин негизине алынышы, ошондой эле ушул Кодекстин 82-статьясында көрсөтүлгөн ар кандай фактыны жана жагдайды далилдөө үчүн пайдаланылышы мүмкүн эмес.
(4) Жол берилгис далилдерге төмөнкүлөр кирет:
1) жазыктык жактан жазалануучу жосун жасагандыгы жөнүндө күнөөлөнгөн шектүүнүн жазык ишин тергөөнүн жүрүшүндө жактоочу жокто, анын ичинде жактоочудан баш тартылган учурда берген көрсөтүүлөрү, ошондой эле соттолуучунун жактоочу жокто сотто берген көрсөтүүлөрү;
2) жабырлануучунун, күбөнүн жоромолго, болжолдоого, имиш сөздөргө негизделген көрсөтүүлөрү, ошондой эле өзү маалымат алган булакты көрсөтүп бере албаган күбөнүн көрсөтүүлөрү, эгерде алар тергөөнүн же соттук териштирүүнүн жүрүшүндө изилденген далилдердин жыйындысы менен ырасталбаса;
2-1) "Кыргыз Республикасынын жарандарынын бирдиктүү салык декларациясын берүүсүнө даярдык көрүү жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамына ылайык түзүлгөн декларация;
3) ушул Кодекстин талаптарын бузуу менен алынган ар кандай башка далилдер.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2010-жылдын 25-февралындагы N 35, 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
82-статья. Жазык иши боюнча далилденүүгө тийиш болгон фактылар жана жагдайлар
Төмөндөгүлөр:
1) кылмыш окуясы (жасалган кылмыштын убактысы, орду, ыкмасы жана башка жагдайлары, анын айынан келип чыккан зыяндуу кесепеттер);
2) күнөөнүн түрү, кылмыштын жүйөлөрү; күнөөсүз зыян келтирүү;
3) айыпкердин, соттолуучунун жоопкерчилик даражасына жана мүнөзүнө таасир берүүчү жагдайлар;
4) айыпкердин, соттолуучунун инсандыгын мүнөздөөчү жагдайлар;
5) кылмыштан улам келтирилген зыяндын мүнөзү жана өлчөмү;
6) жосундун кылмыштуулугун жокко чыгарган жагдайлар;
7) жазык жоопкерчилигинен жана жазадан бошотуучу жагдайлар, жазык иши боюнча далилденүүгө тийиш.
83-статья. Күбөнүн, жабырлануучунун, шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун көрсөтүүлөрү
(1) Күбө жана жабырлануучу ошол иш боюнча далилдөө талап кылынган ар кандай фактылар жана жагдайлар, анын ичинде шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун жана жабырлануучунун инсанын мүнөздөгөн маалыматтар жөнүндө, сурак берип жаткан адамдын шектүү, айыпкер, соттолуучу менен, ошондой эле күбөнүн жабырлануучу менен өз ара мамилелери жөнүндө суракка алынышы мүмкүн.
(2) Алынган булагы белгисиз болгон маалыматтар далил катары кызмат кыла албайт.
(3) Шектүү иштин жагдайлары жана өзүн кармоо менен байланыштуу жагдайлар жөнүндө сурак берет.
(4) Айыпкер, соттолуучу коюлуп жаткан айыптоо боюнча, ошондой эле иштеги ага белгилүү болгон бардык жагдайлар жана далилдер туурасында көрсөтмө берүүгө милдеттүү.
(5) Айыпкердин, соттолуучунун көрсөтмөлөрү, анын ичинде өзүнүн күнөөсүн мойнуна алышы иш боюнча бардык далилдердин жыйындысы милдеттүү текшерүүгө алынууга жана баа берилүүгө тийиш.
84-статья. Эксперттин корутундусу
(1) Эксперттин корутундусу - бул тергөөчү, сот эксперттин алдына койгон суроолор боюнча жазуу жүзүндө чыгарылган тыянак, ал эксперттин илим, техника, искусство, же кол өнөрчүлүк жагынан атайын билимине жана жазык ишинин материалдарын изилдөөгө, заттык далилдерге, үлгүлөргө жана башка объектилерге негизделет. Корутундуда ошондой эле эксперт изилдөө жүргүзүүдө колдонулган усулдар, коюлган суроолорго жооптордун негиздемелери, ошондой эле иш үчүн мааниси болгон жана эксперттин өзүнүн демилгеси менен аныкталган жагдайлар көрсөтүлөт.
(2) Ушул Кодекстин 200-статьясында көрсөтүлгөн учурларда экспертиза дайындоо милдеттүү болуп саналат.
(3) Эксперттин корутундусу тергөөчү, прокурор же сот үчүн милдеттүү болуп саналбайт, бирок корутунду менен алардын макул эместиги тиешелүү түрдө токтомдо, өкүмдө же аныктамада жүйөлөштүрүлүүгө тийиш.
85-статья. Буюм далилдери
Эгерде кандайдыр бир буюмдар жасалган кылмыштын куралы катары кызмат кылган же өзүндө кылмыштын изин сактап калган же кылмыш аракеттеринин объектилери болгон деп болжоого негиз берген буюмдар, ошондой эле акча жана башка баалуулуктар жана кылмышты табууга, иштин факты жүзүндөгү жагдайларын аныктоого, күнөөлүүлөрдү ашкерелөөгө же күнөөнү төгүндөөгө же жоопкерчиликти жеңилдетүүгө кызмат кылышы мүмкүн болгон башка бардык буюмдар жана документтер буюм далилдери деп табылышат.
86-статья. Буюм далилдерин сактоо
(1) Буюм далилдери карап чыгуу протоколдоруна кеңири жазылышы, зарыл учурда көргөзмө тасмага же сүрөткө тартылышы керек. Буюм далилдери тергөөчүнүн, судьянын токтому, соттун аныктамасы менен кошо ишке тиркелет жана жазык ишинде сакталууга тийиш.
(2) Эгерде тигил же бул буюмдар себебине карабастан, жазык иши менен чогуу сакталышы мүмкүн болбосо, анда сүрөткө тартылышы же көргөзмө тасмага түшүрүлүшү, мөөр басылып жана ошол түрүндө тергөөчү, сот көрсөткөн жерге сакталышы керек.
(3) Эгерде сактоо үчүн атайын кампаларды же сактоочу жайларды, сактоо боюнча чоң чыгымдарды талап кылган өтө чоң же көлөмдүү, тез бузулуп кетүүчү буюм далилдери процесстик аракеттерди өткөргөндөн кийин анын ээсине кайтарылбай турган болсо, сот аткаруучусунун катышуусу, прокурордун макулдугу менен максатына жараша пайдалануу же сатып өткөрүү үчүн тиешелүү уюмдарга дароо тапшырылат.
(4) Ишти бир тергөөчүдөн экинчисине өткөрүүдө, ошого тете ишти прокурорго же сотко жөнөтүүдө же ишти бир соттон экинчи сотко берүүдө буюм далилдери ушул статьянын экинчи жана үчүнчү бөлүктөрүндө каралгандан башка учурларда, иш менен бирге жөнөтүлөт.
87-статья. Буюм далилдерин сактоо мөөнөтү
(1) Буюм далилдери өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин же ишти кыскартуу жөнүндө токтомго же аныктамага даттануу мөөнөтү бүткөнгө чейин сакталат.
(2) Эгерде тергөө ишине же соттук териштирүү үчүн зыян келтирбесе, айрым учурларда заттык далилдер ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн мөөнөтү бүткөнгө чейин эле, алардын ээлерине кайтарылышы мүмкүн.
88-статья. Жазык ишин чечүүдө буюм далилдерине карата колдонулуучу чаралар
Ишти токтотуу жөнүндө өкүмдө, аныктамада же токтомдо буюм далилдери жөнүндө чечим камтылууга тийиш, мында:
1) айыпкерге, соттолуучуга таандык болгон кылмыш куралы конфискацияланууга тийиш;
2) колдонууга тыюу салынган заттар берилбейт жана тиешелүү уюмга берилүүгө же жок кылынууга тийиш;
3) эч кандай баалуулугу болбогон жана пайдаланууга жараксыз болгон буюмдар жок кылынат, ал эми тиешелүү адамдар же мекемелер өтүнүч менен кайрылган учурда - аларга берилет.
4) кылмыш жолу менен алынган акчалар жана башка баалуу буюмдар соттун өкүмү, аныктамасы, судьянын токтому боюнча, ал эми иш айыпкердин өлүмүнө же анын акыл-эси ордунда эмес деп табылгандыгына байланыштуу кыскартылганда тергөөчүнүн токтому менен мамлекеттин кирешесине алынат; калган буюмдар мыйзамдуу ээлерине берилет, ал эми ээси чыкпаган учурда мамлекеттин менчигине өтөт. Бул буюмдардын кимге таандык экендиги туурасында талаш маселе жарандык сот ишинин тартибинде чечилет;
5) паранын же контрабанда предмети болуп эсептелген акчалар жана башка баалуулуктар жазык мыйзамдарына ылайык соттун өкүмү боюнча мамлекеттин кирешесине жүгүртүлгөнгө алынууга тийиш. Эгерде адам өз ыктыяры менен аны пара берүүгө мажбурлап жаткандыгы жөнүндө билдирсе жана өз колу менен пара алуучуну кармоого мүмкүндүк түзсө, паранын предмети соттун чечими боюнча ага кайтарылып берилет;
6) иштеги буюм далили саналган документтер далилдер сакталууга тийиш болгон бүткүл мөөнөткө сакталат же тиешелүү уюмдарга же жарандарга берилет.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2006-жылдын 29-декабрындагы N 232 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
89-статья. Башка документтер
(1) Эгерде уюмдар, кызмат адамдары баяндаган же күбөлөндүргөн маалыматтар жазык иши үчүн мааниге ээ болсо, мындай документтер далил катары эсептелет.
(2) Документтер жазуу жүзүндөгү, оозеки маалыматтарды камтышы мүмкүн. Документтерге ушул Кодексте каралган тартипте алынган, талап кылынган же сунуш кылынган жана иш боюнча далил катары таанылган фото жана кино, үн жана көргөзмө жазуу материалдары да кирет.
Жазык ишине кошуу үчүн мамлекеттик жана ведомстволук архивдерден түп нуска документтерди алып коюуга тыюу салынат. Бул учурларда ишке тиркөө үчүн ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган тарабынан документтердин түп нускаларынын күбөлөндүрүлгөн көчүрмөлөрү берилет.
(3) Документтер ишке тиркелет жана иш сакталган бүткүл мөөнөттүн ичинде сакталат. Эгерде алынып жана ишке тиркелген документтер жакын арадагы эсеп-кысап, отчет үчүн жана башка мыйзамдуу максатта пайдалануу үчүн талап кылынса, анда мыйзамдуу ээсине кайтарылышы же иш үчүн зыян келтирбесе, убактылуу пайдаланууга же алардын көчүрмөлөрү берилиши мүмкүн.
(4) Ушул Кодекстин 85-статьясында көрсөтүлгөн белгилерге ээ болгон документтер буюм далили болуп саналат.
(КР 2014-жылдын 10-июлундагы N 127 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
90-статья. Тергөө жана сот аракеттеринин протоколдору
Карап чыгууда, күбөлөндүрүүдө, алып коюуда, тинтүүдө, кармоодо, таанытуу үчүн көрсөтүүдө, сөөктү эксгумациялоодо, көрсөтмөлөрдү жеринде текшерүүдө, тергөө экспериментинде, телефондо жана башка сүйлөшүүлөрдү тыңшоодо аныкталган, жазык процессин жүргүзүүчү адам тарабынан тикелей кабылданган жагдайларды белгилөөчү, ушул Кодекстин эрежелерине ылайык түзүлгөн тергөө аракеттеринин, ошондой эле сот аракеттеринин жүрүшүн жана алардын натыйжаларын чагылдырган сот заседаниесинин документтери жазык иши боюнча протоколдор болуп саналат.
10-Глава
Далилдерди жыйноо, текшерүү, баа берүү
91-статья. Далилдөө
(1) Далилдөө ишти мыйзамдуу, негиздүү жана адилеттүү чечүү үчүн мааниси болгон жагдайларды аныктоо максатында далилдерди жыйноодон, текшерүүдөн, баа берүүдөн турат.
(2) Далилдерди жыйноо, сурак жүргүзүү, көздөштүрүү, таанытуу үчүн көрсөтүү, алып коюу, тинтүү жана карап чыгуу, эксперимент жүргүзүү, ревизия, экспертиза жүргүзүү, документтерди талап кылуу жана мыйзамда каралган башка тергөө, оперативдүү-издөө жана сот аракеттери аркылуу тергөө жана ишти соттук териштирүү процессинде жүргүзүлөт.
(3) Тергөөчү, сот өз кароосунда турган иштер боюнча ушул Кодексте белгиленген тартипте сурак жүргүзүү үчүн же эксперт катары корутунду берүү үчүн ар кандай адамды чакырууга; карап чыгуу, тинтүү жана башка тергөө аракеттерин жүргүзүүгө; уюмдардан, алардын бирикмелеринен, кызмат адамдарынан жана жарандардан, ошондой эле изин суутпай издөө ишин жүргүзүүчү органдардан документтерди жана иш үчүн мааниси бар буюмдарды берүүнү талап кылууга; ыйгарым укуктуу органдардан жана кызмат адамдарынан ревизия жана текшерүү жүргүзүүнү талап кылууга укуктуу.
(4) Жактоочу юридикалык жардам көрсөтүү үчүн зарыл болгон далилдерди келтирүүгө жана маалыматтарды чогултууга, анын ичинде ар түрдүү уюмдардан, алардын бирикмелеринен маалымдамаларды, мүнөздөмөлөрдү, башка документтерди суроого укуктуу, алар бул документтерди же алардын көчүрмөлөрүн белгиленген тартипте берүүгө милдеттүү; юридикалык жардам көрсөтүүгө байланыштуу пайда болгон атайын билимди талап кылган суроолорду түшүндүрүү үчүн өзү актап жаткан адамдын макулдугу менен адистердин, эксперттердин пикирин суроого; адвокаттык ишти жөнгө салуучу мыйзамда аныкталган тартипте ишке тиешеси бар маалыматтарды алуу үчүн жеке детективдердин же жеке детективдик уюмдардын кызматынан пайдаланууга укуктуу.
(5) Маалыматтар оозеки, ошондой эле жазуу жүзүндө, ошондой эле далил болуп саналышы мүмкүн болгон буюмдар жана документтер шектүү, айыпкер, жактоочу, айыпкер, соттолуучу, жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү, жарандар, уюмдар жана алардын бирикмелери тарабынан сунуш кылынышы мүмкүн.
(6) Айыпкердин, соттолуучунун күнөөсүн далилдөө милдети айыптоочуга жүктөлөт.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
92-статья. Далилдерди текшерүү
Иш боюнча жыйналган далилдер ар тараптан жана объективдүү текшерилүүгө тийиш. Текшерүү алынган далилдерди талдоону, аны башка далилдер менен салыштырууну, жаны далилдерди жыйноону, далил алынган булактарды текшерүүнү билдирет.
93-статья. Далилдерге баа берүү
Тергөөчү, прокурор, сот, сот арачылары иштин бардык жагдайларынын жыйындысын ар тараптан, толук жана объективдүү карап чыгууга негизделген өзүнүн ички ынанымы боюнча далилдерди баалайт, мында ал мыйзамды жетекчиликке алат.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
IV БӨЛҮМ
ПРОЦЕССТИК МАЖБУРЛОО ЧАРАЛАРЫ
11-Глава
Шектүүнү кармоо
94-статья. Кылмыш жасоодо шектүү болгон адамды кармоонун негиздери
(1) Эгерде:
1) Адам кылмыш жасалган мезгилде же ал жасалгандан кийин түздөн-түз колго түшсө;
2) көрүп тургандар, анын ичинде жабырлануучулар ошол адамды кылмыш жасаган адам катары ачык көрсөтүп турушса;
3) шектүү адамдан же анын кийиминен, анын жанынан же анын жашаган жеринен кылмыштын ачык белгилери табылса, кылмыш жасоодо шектүү болгон адам кармалышы мүмкүн.
(2) Адамды кылмыш жасады деп андан шектенүүгө негиз берген башка маалыматтар болгондо, ошондой эле анын туруктуу жашаган жери болбогондо, анын инсандыгы аныкталбаганда жана ал тарабынан качууга аракет жасалганда, ал кармалышы мүмкүн.
95-статья. Кылмыш жасоодо шектүү болгон адамды кармоонун тартиби
(1) Кылмыш жасоодо шектүү болгон адамды кармоо жөнүндө протокол кармалган адам жеткирилгенден тартып үч сааттан ашпаган мөөнөттө түзүлөт. Кармоо протоколунда кармоонун негиздери жана жүйөлөрү, орду жана убактысы (саатын жана минутасын көрсөтүү менен), жеке тинтүү жүргүзүүнүн натыйжалары көрсөтүлөт. Протокол шектүүгө жактоочунун көзүнчө жарыяланат, мында ага ушул Кодекстин 40-статьясында каралган укуктары түшүндүрүлөт. Кармоо протоколуна аны түзгөн адам, кармалган адам жана аны жактоочу кол коет.
(2) Кармалган адам ушул Кодекстин 191-статьясында каралган эрежелерге ылайык суракка алынууга тийиш.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 231 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
96-статья. Кармалган адамды жекече тинтүү
Кармалган адамдын куралы бар деп эсептөөгө негиз болсо же кылмыш жасагандыгын ашкерелеген далилдерден арылууга аракет жасаса, ал жеке тинтүүгө алынышы мүмкүн. Кармоону жүзөгө ашырган адам ушул Кодекстин 185-статьясынын эрежелери боюнча кармалган адамды жекече тинтүүнү токтоосуз жүргүзүүгө укуктуу.
97-статья. Кылмыш жасады деген шектенүү менен кармалган адамды бошотууга негиздер
(1) Эгерде:
1) кылмыш жасады деген шектенүү ырасталбаса;
2) бөгөт коюу чарасы катары кармалган адамды камакка алууга негиз же зарылчылык болбосо;
3) кармоонун мыйзамда белгиленген мөөнөтү өтсө, кармалган адам соттун чечими боюнча, тергөөчүнүн же прокурордун токтому менен бошотулат.
(2) Эгерде кармалган учурдан тартып кырк сегиз сааттын ичинде адам кармалып турган жердин зардалына кармалган адамга карата камакка алуу түрүндө бөгөт коюу чарасын колдонуу жөнүндө токтом түшпөсө, адам камалган жердин зардалы бул туурасында прокурорго жазуу жүзүндө токтоосуз кабарлайт, ошондон кийин адам кармалып турган жердин зардалы кармалган адамды токтоосуз бошотот жана протокол түзөт.
(3) Кармалган адам бошотулганда адам кармалып турган жердин зардалы тарабынан ага маалымдама берилет, анда ким тарабынан кармалгандыгы, кармоонун негиздери, орду жана убактысы, бошотуунун негиздери жана убактысы көрсөтүлөт.
(КР 2003-жылдын 13-мартындагы N 61, 2008-жылдын 17-октябрындагы N 220 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
98-статья. Кылмыш жасады деген шектенүү менен кармалгандарды камакта кармоо тартиби
Кылмыш жасады деген шектенүү менен кармалгандар убактылуу бөлөк кармоо жайында болушат. Кармалгандарды камакта кармоонун тартиби жана шарттары Кыргыз Республикасынын мыйзамдары тарабынан аныкталат.
99-статья. Шектүү адамдын жакындарына анын кармалгандыгы жөнүндө кабарлоо
(1) Шектүүгө кармоо түрүндө процесстик мажбурлоо чаралары колдонулгандыгы туурасында тергөөчү он эки сааттын ичинде анын үй-бүлө мүчөлөрүнүн бирине, ал эми алар жок учурда - башка туугандарына же жакын адамдарына кабарлоого милдеттүү.
(2) Эгерде кармалган адам башка мамлекеттин жараны болуп эсептелсе, көрсөтүлгөн мөөнөттө бул мамлекеттин элчилигине же консулдугуна билдирилүүгө тийиш. Жасалган билдирүү тууралу иш кагазга белги коюлат.
100-статья. Кылмыш жасады деген шектенүү менен кармалган адамды суракка алуу
(1) Кылмыш жасады деген шектенүү менен кармалган адам, жактоочунун катышуусу менен суракка алынууга тийиш.
(2) Сурактын алдында кармалган адамга анын ушул Кодекстин 40-статьясында каралган укуктары түшүндүрүлүп, кандай кылмыш жасагандыгы боюнча шек туудуруп жаткандыгы билдирилүүгө тийиш.
12-Глава
Бөгөт коюу чаралары
101-статья. Бөгөт коюу чаралары жана алардын түрлөрү
(1) Жазык иши боюнча тергөө жана териштирүү ишин жүргүзүүдө айыпкердин туура эмес жүрүш-турушуна жол бербөө жана өкүмдүн аткарылышын камсыз кылуу үчүн ага карата колдонулуучу мажбурлоо чаралары бөгөт коюу чаралары деп аталат.
(2) Төмөндөгүлөр:
1) эч жакка кетпөө жөнүндө колкат алуу;
2) жеке кепилдик;
3) аскердик бөлүктүн командованиесинин байкоо жүргүзүшүнө берүү;
4) жашы жетпегенди ата-энелеринин же аларды алмаштырган адамдардын жана уюмдардын көз салуусуна берүү;
5) күрөө алуу;
6) үй камагы;
7) камакка алуу бөгөт коюу чараларына кирет.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
102-статья. Бөгөт коюу чарасын колдонуу үчүн негиздер
(1) Айыпталуучу же соттолуучу тергөөдөн же соттон жашырынып кетет же болбосо күбөгө же жазык сот өндүрүшүнүн башка катышуучуларына коркунуч келтирет, далилдерди жок кылат, мамлекеттер аралык же эл аралык издөө жарыяланат, башка жол менен тергөөнү жана ишти сотто териштирүүнү объективдүү жүргүзүүгө тоскоолдук кылат же болбосо кылмыштуу иш менен алектенүүнү улантат деп болжоого жетиштүү негиздер болсо, ошондой эле өкүмдүн аткарылышын камсыз кылуу үчүн тергөөчү, прокурор жана сот өздөрүнүн ыйгарым укуктарынын чектеринде бул адамга карата ушул Кодекстин 101-статьясында каралган бөгөт коюу чараларынын бирин колдонууга укуктуу.
(2) Кайтарууда кармоо түрүндө бөгөт коюу чарасы адамга карата кылмыш жоопкерчилигине тартуу үчүн аны кийин өткөрүп берүүнү камсыз кылуу же ушул Кодекстин 435-статьясында каралган тартипте соттун өкүмүн аткаруу максатында колдонулушу мүмкүн.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
103-статья. Бөгөт коюу чарасын тандоодо эске алынуучу жагдайлар
Бөгөт коюу чараларынын кайсы түрүн колдонуу зарылчылыгы жөнүндө маселени чечүүдө тергөөчү, прокурор, сот ушул Кодекстин 102-статьясында көрсөтүлгөн жагдайлардан башка, ошондой эле коюлган күнөөнүн, жасалган кылмыштын оордугун, айыпкердин, соттолуучунун инсанын, анын кылган ишин, жашын, саламаттык абалын, үй-бүлөлүк абалын жана башка жагдайларды эске алат.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
104-статья. Бөгөт коюу чарасын тандоо жөнүндө токтом жана аныктама чыгаруу
(1) Бөгөт коюу чараларын тандоо жөнүндө тергөөчү, прокурор, судья жүйөлөштүрүлгөн токтом, ал эми сот - аныктама чыгарат, анда айыпкердин, соттолуучунун аты-жөнү, туулган жылы жана жери, коюлуп жаткан күнөөнүн маңызы, жазык мыйзамынын күнөө коюлуп жаткан статьясы, ага карата тандалган бөгөт коюу чарасынын түрү жана аны тандап алуу үчүн негиздер көрсөтүлөт.
(2) Бөгөт коюу чарасын тандоо жөнүндө тергөөчүнүн токтому айыпкерге колкат алуу менен окуп берилип, көчүрмөсү прокурорго жөнөтүлөт. Бир эле учурда ага ушул Кодекстин 15-главасында каралган бөгөт коюу чараларын колдонуу жөнүндө чечимге даттануу тартиби түшүндүрүлөт.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
105-статья. Башка жакка кетпөө жөнүндө колкат алуу
(1) Эч жакка чыкпоо жөнүндө колкат алуу тергөөчүнүн, прокурордун, соттун уруксатысыз туруктуу же убактылуу жашаган жеринен эч жакка кетпөөгө айыпкерден, соттолуучудан жазуу жүзүндө милдеттенме алууну, объективдүү тергөө жүргүзүүнү жана сотто ишти териштирүүгө тоскоолдук кылбоону, белгиленген мөөнөтүндө чакырык боюнча келүүнү билдирет.
(2) Айыпкер, соттолуучу өзү кол коюп берген шарттарды бузган учурда, ага карата бөгөт коюунун мурдагыдан кыйла катаал чаралары колдонулушу мүмкүн, колкат алуу учурунда ага бул тууралу эскертилүүгө тийиш.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
106-статья. Жеке кепилдик
(1) Жеке кепилдик айыпкер, соттолуучу ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн милдеттенмелерин аткарарына ишенимге арзый турган адамдардын кепил боло тургандыгы жөнүндө өздөрүнө жазуу жүзүндө милдеттенме алышын билдирет. Кепил болуучулардын саны экиден кем болбоого тийиш.
Мамлекеттик саясий жана муниципалдык саясий кызматты ээлеп турган адамдарга, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Судьяларды тандоо боюнча кеңешинин мүчөлөрүнө жеке кепил болуп чыгууга тыюу салынат.
(2) Жеке кепилдикти бөгөт коюу чарасы катары тандап алууга кепил болуп жаткандардын жазуу жүзүндөгү өтүнүчү боюнча жана айыпкердин, соттолуучунун макулдугу менен гана жол берилет.
(3) Кепил болгон адам жеке кепилдиги туурасында кол коюп берет, анда өзү кепилге алып жаткан адамга карата коюлуп жаткан күнөөнүн маңызы түшүндүрүлгөндүгүн жана айыпкер, соттолуучу алдын алуу үчүн бул бөгөт коюу чарасы колдонулуп жаткан ишти жасаган учурда, кепил болуп жаткан адамга акчалай айып салына тургандыгы туурасында кепил болуучунун жоопкерчилиги жөнүндө ырастайт.
(4) Айыпкер алдын алуу үчүн жеке кепилдик колдонулган аракеттерди жасаган учурда, ар бир кепилге сот тарабынан ушул Кодекстин 120, 121-статьяларында каралган тартипте эсептик көрсөткүчтөрдүн жүздөн беш жүз өлчөмүнө чейин акчалай өндүрүп алуу колдонулушу мүмкүн.
(КР 2013-жылдын 2-июлундагы N 109 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
107-статья. Аскер бөлүгүнүн командованиесинин аскер кызматчыларына байкоо жүргүзүүсү
(1) Аскер кызматчысын же окуу жыйындарына чакырылган аскерге милдеттүү болуп эсептелген айыпкерди, соттолуучу аскер бөлүгүнүн байкоо жүргүзүүсү Кыргыз Республикасынын Куралдуу Күчтөрүнүн уставдарында каралган жана бул адамдын туура жүрүш-турушун жана тергөөчү, прокурор же соттун чакыруусу боюнча келишин камсыз кылууга жарактуу чараларды көрүүнү билдирет.
(2) Аскер бөлүгүнүн командованиесине аталган бөгөт коюу чарасы тандалып алынган иштин маңызы жөнүндө билдирилет. Аскер бөлүгүнүн командованиеси айыпкерге, соттолуучуга байкоо жүргүзүү белгиленгендиги жөнүндө ушул бөгөт коюу чарасын тандап алган органга жазуу жүзүндө маалымдайт.
(3) Айыпкер, соттолуучу алдын алуу үчүн аталган бөгөт коюу чарасы тандалып алынган аракеттерди жасаган учурда, командование бөгөт коюу чарасын тандап алган органга бул туурасында дароо кабарлоого милдеттүү.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
108-статья. Жашы жетпегенди көз салууга берүү
(1) Жашы жетпегенди ата-энесинин, камкорчулардын, көздөөчүлөрдүн же башка ишенимге арзыган адамдардын, ошондой эле атайын балдар мекемелеринин өкүлдөрүнүн көз салуусуна берүү аталгандардын биринин жашы жетпегендин туура жүрүш-турушун жана анын тергөөчүгө, прокурорго же сотко келип турушун камсыз кылууга жазуу жүзүндө милдеттенме алышын билдирет.
(2) Жашы жетпегенди ата-энесинин жана башка адамдардын көз салуусуна берүү алардын жазуу жүзүндөгү өтүнүчү боюнча гана мүмкүн болот.
(3) Көз салууга алуу жөнүндө кол коюп берген учурда ата-энелер, камкорчулар, көздөөчүлөр, атайын балдар мекемелеринин өкүлдөрү жашы жетпеген күнөөлөнүп жаткан кылмыштын мүнөзү жөнүндө жана көз салууга алуу боюнча алган милдеттенмелерин бузган учурдагы алардын жоопкерчилиги жөнүндө эскертилет.
(4) Жашы жетпегендерди көз салууга алгандар милдеттенмесин аткарбаган учурда, аларга карата ушул Кодекстин 106-статьясынын төртүнчү бөлүгүндө каралган жаза-чаралары колдонулушу мүмкүн.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
109-статья. Күрөө
(1) Күрөө - бул ушул Кодекстин 101-статьясынын биринчи бөлүгүндө саналып өткөн аракеттерди айыпкер, соттолуучу жасабай тургандыгынын кепилдиги катары айыпкердин, соттолуучунун өзү же башка бирөө, же уюм атайын эсепке төлөөчү акчалай сумма.
(2) Күрөө бөгөт коюу чарасы катары тергөөчү, прокурор тарабынан көзөмөл жүргүзүүчү прокурордун санкциясы менен же соттун аныктамасы же судьянын токтому боюнча колдонулат.
(3) Өзгөчө оор кылмыш жасады деп айыпталып жаткан адамдарга карата күрөө колдонулбайт, ушул Кодекстин 110-статьясынын биринчи бөлүгүндөгү бешинчи абзацта каралган учурларды кошпогондо.
(4) Күрөөнүн суммасы эсептик көрсөткүчтөрдүн элүүдөн бир миң өлчөмүнө чейинки чектерде, аталган бөгөт коюу чарасын тандап алган орган тарабынан аныкталат.
Күрөөнү колдонуу учурунда ушул Кодекстин 110-статьясынын биринчи бөлүгүндөгү бешинчи абзацка ылайык анын өлчөмү тиешелүү жазык иши боюнча белгиленген зыяндын үч эселенген өлчөмүнө таянуу менен аныкталат, же болбосо, эгерде зыян белгиленбеген болсо, күрөө кеминде эки миң эсептик көрсөткүчтү түзгөн өлчөмдө аныкталат.
(5) Кабыл алынган күрөө жөнүндө протокол түзүлөт, анын көчүрмөсү күрөө коюучуга тапшырылат. Мында күрөө коюучуга ушул бөгөт коюу чарасы тандалып алынган иштин маңызы жөнүндө жана күрөөнү мамлекеттин пайдасына алып коюу негиздери жөнүндө эскертилүүгө тийиш, ал туурасында протоколдо көрсөтүлөт.
(6) Эгерде айыпкер, соттолуучу төмөндөгүлөрдүн бирине жол берсе:
1) тергөөчүнүн, соттун чакыруусу боюнча жүйөлүү себепсиз келбей койсо;
2) тергөөдөн же соттон качса;
3) жазык иши боюнча чындыкты тактоого тоскоолдук кылууга багытталган аракеттерди жасаса;
4) кайрадан атайылап жазык жагынан жазалануучу иш жасаса, коюлган күрөө мамлекеттин пайдасына чегерилет.
(7) Ушул статьянын алтынчы бөлүгүндө саналып өткөн тартип бузуулар жөнүндө тартип бузуунун жагдайларын жана анын жасалгандыгын ырастаган иш жүзүндөгү маалыматтарды баяндоо менен протокол түзүлөт. Протоколго айыпкер, соттолуучу күрөө коюучу жана протоколдо баяндалган фактыларды ырастоочу адамдар кол коюуга тийиш. Айыпкер, соттолуучу көрсөтүлгөн тартип бузууларды сотто иш каралып жатканда жасаган учурда, тартип бузуунун жагдайы сот заседаниесинин протоколунда баяндалат.
(8) Эгерде айыпкер, соттолуучу тергөөдөн жана соттон качып жашырынса, протоколго ушул статьянын жетинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар кол коюшат.
(9) Күрөөнү кайтаруу же мамлекеттин пайдасына чегерүү жөнүндөгү маселе жазык иши боюнча токтом, аныктама, өкүм чыгарган учурда сот тарабынан чечилет. Тергөөнүн жүрүшүндө жазык иши кыскартылган учурда, күрөөнү кайтарып берүү жөнүндөгү маселе тергөөчү, прокурор тарабынан жүйөлөштүрүлгөн токтом чыгаруу аркылуу чечилет.
(10) Күрөө түрүндөгү бөгөт коюу чарасын камакка алуу менен алмаштыруу учурунда, эгерде бул шек саналгандын же айыпталгандын талаптагыдай эмес жүрүш-турушу менен байланышпаган болсо, күрөө берүүчүгө күрөө кайра кайтарылат.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2009-жылдын 24-июлундагы N 246 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
109-1-статья. Үй камагы
(1) Үй камагы айыпкердин эркин жүрүүсүнө байланышкан чек коюуларды, ошондой эле:
1) белгилүү бир адамдар менен катнашууга;
2) кат кабар алууга жана жөнөтүүгө;
3) түнкүсүн турак жайын таштап кетүүгө;
4) жазык иши өндүрүшүндө турган тергөөчүнүн, соттун же органдын уруксатысыз администрациялык аймактын чегинен тышка чыгууга тыюу салууну билдирет.
(2) Бөгөт коюу чарасы катары үй камагы судьянын токтому боюнча айыпкерге карата ушул Кодекстин 102, 103, 111-статьяларында белгиленген негиздер болгондо жана тартипте анын жаш курагын, саламаттыгынын абалын, үй-бүлөлүк абалын жана башка жагдайларды эске алуу менен тандалып алынат.
(3) Соттун бөгөт коюу чарасын тандап алуу жөнүндө токтомунда айыпкерге карата жасалуучу айкын-ачык чектөөлөр көрсөтүлөт, ошондой эле белгиленген чектөөлөрдүн сакталышына контролдукту жүзөгө ашыруу жүктөлгөн орган же кызмат адамы көрсөтүлөт.
(4) Бөгөт коюу чарасын тандоо жөнүндө соттун токтомуна прокурор, айыпталуучу жана анын коргоочусу тарабынан беш сутканын ичинде жогору турган сотко кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн.
Анын чечилишине чейин сунушту же даттанууну берүү бөгөт коюу чарасы катары үй камагын колдонуу жөнүндө токтомдун күчүн токтото албайт жана үй камагын жокко чыгарууга алып келбейт.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214, 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
110-статья. Камакка алуу
(1) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алуу соттун чечими боюнча жазык мыйзамында үч жылдан ашык мөөнөткө эркиндигинен ажыратуу түрүндөгү жаза каралган кылмышты жазагандыгы үчүн айыпталуучуга бөгөт коюу чарасынын башка кыйла жумшагын колдонуу мүмкүн болбогон учурда колдонулат. Өзгөчө учурларда бөгөт коюунун бул чарасы үч жылга чейинки мөөнөткө эркиндигинен ажыратуу түрүндөгү жаза каралган кылмышты жасагандыгы үчүн айыпталуучуга карата төмөнкүдөй жагдайлар болгон учурда тандалып алынышы мүмкүн:
1) айыпталуучунун Кыргыз Республикасынын аймагында туруктуу жашоочу орду болбогондо:
2) анын инсандыгы аныкталбаганда;
3) ал тергөө органдарынан же соттон жашырынып кеткенде.
Экономика чөйрөсүндөгү кылмышты жасады деп айыпталганга карата жазалоо чарасы катарында камакка алуу ошол айыпталуучу, башка жак ушул Кодекстин 109-статьясынын төртүнчү бөлүгүндөгү экинчи абзацта белгиленген күрөөнүн суммасын атайын эсепке төлөгөн шартта жазык мыйзамында каралган жазанын түрүнө жана мөөнөтүнө карабастан колдонулбайт.
(2) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алууну тандоо зарыл болгондо прокурордун макулдугу менен тергөөчү тиешелүү деңгээлдеги сот алдында өтүнүч козгойт. Өтүнүч козгоо жөнүндө токтомдо айыпталуучуну камакка алуу жана бөгөт коюунун башка чарасын тандоо мүмкүн болбогондуктан улам келип чыккан жүйөөлөр жана негиздер баяндалат. Токтомго өтүнүчтүн негиздүүлүгүн бышыктоочу материалдар тиркелет. Эгерде өтүнүч ушул Кодекстин 94 жана 95-статьяларында белгиленген тартипте кармалган айыпталуучуга карата козголуп жатса, анда көрсөтүлгөн материалдар кармоо протоколу түзүлгөн учурдан тартып, кырк сегиз сааттын ичинде, бирок кармоонун мөөнөтү бүтөөрүнө эки саат калгандан кечиктирилбестен тергөөчү тарабынан сотко көрсөтүлүүсү тийиш.
(3) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алууну тандап алуу тууралу өтүнүчтү козгоо жөнүндө токтом райондук (шаардык) соттун судьясы же аскердик гарнизондук сот тарабынан айыпталуучунун, прокурордун, тергөөчүнүн жактоочунун катышуусунун (айыпталуучунун) тергөөнү жүргүзүү орду, болбосо кармалган жери боюнча материалдарды сотко берген учурдан тартып, эки сааттын ичинде жекече каралуусуна жатат. Ушул Кодекстин 94 жана 95-статьясында каралган тартипте кармалган айыпталуучу сот заседаниесине алынып келинет. Сот заседаниесине ошондой эле жашы жете элек айыпталуучунун мыйзамдуу өкүлү да катышууга укуктуу. Жактоочудан башка, сот заседаниесинин убактысы жөнүндө өз убагында кабарландырылган тараптардын жүйөөлүү себептерисиз келбей калуулары өтүнүчтү кароо үчүн тоскоол болуп саналбайт. Жактоочу сот заседаниесинде айыпталуучуну камакка алууга байланышпаган бөгөт коюу чараларын тандап алуунун зарылдыгы жөнүндө билдирүүнү жазуу же оозеки жүзүндө билдирүүгө укуктуу. Жазуу жүзүндөгү өтүнүч ишке тиркелет. Жактоочу жүйөөлүү себептер (оорусу, ишсапары ж.б.) боюнча гана катышпай калышы мүмкүн. Мындай учурда жактоочунун өтүнүчү жазык ишине кошулат. Жактоочунун катышуусуна мүмкүнчүлүк бербеген жагдайларда (катуу оору, өлүм) ал башка жактоочу менен алмаштырылат.
(4) Заседаниенин башталышында судья кандай өтүнүч каралууга жатаарын жарыя кылат, сот заседаниесине келген адамдарга алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт. Андан кийин тергөөчү өтүнүчтү негиздейт, андан кийин сот заседаниесине келген башка адамдар угулат.
(5) Сот заседаниесинде судья төмөнкүдөй чечимдердин бирин чыгарат:
1) кармоонун мыйзамдуулугу жөнүндө;
2) кармоонун мыйзамсыздыгы жана кармалганды сот заседаниесинин залынан токтоосуз бошотуу жөнүндө;
3) кармоонун мыйзамдуулугу аныкталганда айыпталуучуну камакка алуу жөнүндө;
4) камакка алуу түрүндөгү жазалоо чарасын тандоо жана башка жазалоо чарасын тандоо жөнүндө өтүнүчтү канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө.
(6) Судьянын токтому өтүнүчтү козгогон адамга, прокурорго, айыпталуучуга жөнөтүлөт жана токтоосуз аткарылууга жатат.
(7) Бир эле адамды бир эле жазык иши боюнча бул бөгөт коюу чарасынан баш тартуу тууралу судья токтом чыгаргандан кийин аны камакка алуу өтүнүчү менен кайтадан кайрылуу ошол адамды камакка алуунун зарылдыгын негиздеген жаңы жагдайлар чыкканда гана болушу мүмкүн.
(8) Эгерде сотто соттолуучуга карата бөгөт коюу чарасы катары камакка алууну тандап алуу маселеси же башка чараны тандоо пайда болсо, анда бул тууралу чечимди сот өз демилгеси боюнча кабыл алат жана ал жөнүндө аныктама же токтом чыгарат.
(9) Эгерде бөгөт коюу чарасы катары камакка алуу (камоо) адамга карата сыртынан же ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 3-пунктуна ылайык колдонулса, анда ал аны тергөө органына иш жүзүндө алып келингенден тартып кырк сегиз сааттын ичинде камакка алуунун мыйзамдуулугун текшерүү үчүн сотко жеткирилүүгө тийиш.
(10) Жазык иши өз өндүрүшүндө турган адам же орган айыпталуучунун туугандарына, ал эми аскер кызматындагыларды камакка алууда - ошондой эле аскер бөлүгүнүн командачылыгына анын камакка алынган жери же камакка алынган жеринин өзгөрүшү тууралу токтоосуз кабарландырат.
Бөгөт коюу же бул тууралу баш тартуу чараларын тандап алуу жөнүндөгү соттун токтому беш сутканын ичинде жогору турган сотко даттанулуусу мүмкүн.
(11) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алуу тандалып алынган адамга туугандары же башка адамдар менен жолугушуу иш өндүрүшүндө турган адамдын же органдын улуксаты менен гана берилиши мүмкүн.
(12) Бөгөт коюу чарасын тандоо жөнүндө же андан баш тартуу жөнүндө судьянын токтомуна прокурор, айыпталуучу жана анын коргоочусу тарабынан беш сутканын ичинде жогору турган сотко кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн.
Камакка алынган адамды кармаган жердин администрациясы, камакка алуу (камоо) түрүндө бөгөт коюу чарасын тандоо жөнүндө соттун токтомуна бул адамдын жогору турган сотко жиберген даттануусун алгандан кийин, кандай учур болбосун, аны алгандан баштап он эки сааттан кечикпестен, ал тууралуу прокурорго билдирүү менен даттанууну тийиштүү сотко тезинен жиберүүгө милдеттүү.
Анын чечилишине чейин даттанууну берүү бөгөт коюу чарасы катары камакка алууну колдонуу жөнүндө токтомдун күчүн токтото албайт жана адамды камактан бошотууга алып келбейт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2009-жылдын 24-июлундагы N 246, 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
111-статья. Камакта, үй камагында кармоо мөөнөттөрү жана аларды узартуу тартиби
(1) Жазык ишин тергөөдө камакка, үй камагына алуу түрүндө бөгөт коюу чарасы соттун чечими боюнча эки айга чейинки мөөнөткө тандалып алынат.
(2) Тергөөнү эки айлык мөөнөткө чейин аяктоо мүмкүн болбосо жана бөгөт коюу чарасын өзгөртүү же бузуу үчүн негиз жок болсо бул мөөнөт райондук (шаардык) соттун судьясы же гарнизондук аскердик сот тарабынан:
1) алты айга чейин - көзөмөлдөөчү прокурордун макулдугу менен тергөөчүнүн өтүнүчү боюнча;
2) тогуз айга чейин - Кыргыз Республикасынын Башкы прокурорунун орун басарынын макулдугу менен тергөөчүнүн өтүнүчү боюнча;
3) бир жылга чейин - Кыргыз Республикасынын Башкы прокурорунун макулдугу менен тергөөчүнүн өтүнүчү боюнча узартылышы мүмкүн.
(3) Мөөнөттү андан ары узартууга жол берилбейт. Камакта кармалып турган айыпталуучу дароо бошотулууга жатат. Бошотулган адамга карата бөгөт коюунун башка чарасы тандалып алынат.
(4) Камакта, үй камагында кармоонун мөөнөтүн узартуу жөнүндө өтүнүчтү козгоо тууралу токтом камакта, үй камагында кармоонун мөөнөтү аяктаганга чейин, беш суткадан кечиктирбестен жазык ишин иликтөө жери боюнча сотко берилүүгө тийиш. Токтомдо мөөнөттү узартуунун зарылдыгына байланыштуу себептери, териштирүү зарылдыгынын шарттары, жана мындай бөгөт коюунун чараларын сактоо зарылдыгынын негизи чагылдырылууга тийиш. Өтүнүч судья тарабынан ушул Кодекстин 110-статьясынын бешинчи бөлүгүндө белгиленгенге ылайык каралат.
(5) Судья өтүнүч алынган күндөн үч суткадан кечиктирбестен төмөнкүдөй чечимдердин бирин кабыл алат:
1) айыпталуучуну камакта, үй камагында кармоо мөөнөтүн узартуу жөнүндө;
2) тергөөчүнүн айыпталуучуну камактан бошотуу, үй камагын алып салуу же өзгөртүү өтүнүчүн канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө.
(6) Камакта, үй камагында кармоо мөөнөтү айыпкерди кармаган учурдан тартып иш сотко жөнөтүлгөнгө чейин эсептелет. Айыпталуучунун ушул статьянын экинчи бөлүгүндө каралган учурлардагы иштин материалдары менен таанышуу мөөнөтү анын камакка, үй камагына алуу мөөнөтүнө кошулуп эсептелет.
(7) Камакта кармоо мөөнөтүнө төмөнкү убакыттар кошулуп эсептелет:
1) адам шек саналган катары кармалган убактысы;
2) үй камагы;
3) соттун чечими боюнча медициналык же психиатриалык мекемеде мажбурланып кармалган убактысы;
4) адамдын чет мамлекеттин аймагында укуктук жардам көрсөтүү талабы же Кыргыз Республикасына өткөрүп берүү талабы боюнча кармалып турган убактысы.
(8) Айыпталуучуну ошол эле жазык иши боюнча, ошондой эле ага бириктирилген же андан бөлүнүп алынган жазык иши боюнча кайталап камакка, үй камагына алган учурда камакка, үй камагына алуу мөөнөтүнө айыпталуучунун мурда камакта, үй камагында өткөргөн убактысы эске алынуу менен эсептелет.
(9) Айыпталуучуну камакта, үй камагында кармоо мөөнөтү бүткөн, бирок иштин жагдайлары боюнча камакта, үй камагында кармоо түрүндөгү бөгөт коюу чарасы сот тарабынан өзгөртүүсүз калтырылган ишти ушул Кодекстин 264-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө каралган негиздер боюнча прокурорго ишти өткөрүп бергенде, айыпталуучуну кармоонун мөөнөтү прокурорго кайтарып берген учурдан баштап саналат жана бир айдан ашуусу мүмкүн эмес. Көрсөтүлгөн мөөнөттү андан ары узартуу ушул статьянын экинчи бөлүгүндө белгиленген чектерде жана тартипте жүзөгө ашырылат.
(10) Камакка алуунун, үй камагынын мөөнөтүн узартуу жөнүндө же мындан баш тартуу жөнүндө судьянын токтомуна прокурор, айыпталуучу жана анын коргоочусу тарабынан беш сутканын ичинде жогору турган сотко кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн.
Камакка алынган адамды кармаган жердин администрациясы, камакка алуунун мөөнөтүн узартуу жөнүндө соттун токтомуна бул адамдын жогору турган сотко жиберген даттануусун алгандан кийин, кандай учур болбосун, аны алгандан баштап он эки сааттан кечикпестен, ал тууралуу прокурорго билдирүү менен даттанууну тийиштүү сотко токтоосуз жиберүүгө милдеттүү.
(11) Мында адамды чет мамлекеттин аймагында камакта кармоо убактысы ал өткөрүп берилген учурда жаза дайындалганда камакта кармоонун жалпы мөөнөтүнө эсептелет.
(КР 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
112-статья. Бөгөт коюу чарасын бузуу же өзгөртүү
(1) Андан ары зарылчылыгы болбой калган учурда, бөгөт коюу чарасы жокко чыгарылат, же иштин жагдайына жараша андан катураак же андан жеңилирээк чара менен өзгөртүлөт. Бөгөт коюу чарасын жокко чыгаруу же өзгөртүү тергөөчүнүн, прокурордун, судьянын жүйөлөштүрүлгөн токтому, соттун аныктамасы боюнча жүргүзүлөт. Камакта кармоо, күрөө түрүндөгү бөгөт коюу чарасын жокко чыгаруу же өзгөртүү сот тарабынан же көзөмөл жүргүзүүчү прокурордун макулдугу менен тергөөчүнүн, прокурордун токтому боюнча жүргүзүлөт.
(2) Бөгөт коюу чарасы төмөндөгү учурларда гана алда канча катаал чара менен алмаштырылышы мүмкүн:
эгерде айыпкерге Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин тиешелүү статьяларында каралган оор же өзгөчө оор кылмыш жасады деген жаңы айып коюлса;
эгерде айыпкер милдеттенмесин бузса же ушул Кодекстин 105-статьясынын биринчи бөлүгүндө же 109-статьясынын алтынчы бөлүгүндө көрсөтүлгөн укук бузуу жасаса.
(3) Соттук чечимдин негизинде тандалып алынган бөгөт коюу чарасы кылмыш иликтөөсү токтотулган, тергөө мөөнөттөрү, амнистия актысын колдонуу узартылбаган учурларда прокурордун макулдугу менен чечим кабыл алган сотко билдирүү менен соттун чечими, тергөөчүнүн, прокурордун токтому боюнча өзгөртүлүшү же жокко чыгарылышы мүмкүн.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2003-жылдын 13-мартындагы N 61, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
113-статья. Жашы жетпегендерди көздөөгө берүү жана камакка алынган адамдын мулкүн сактоо боюнча чара көрүү
(1) Тергөөчү, сот:
1) камакка алынган адамдын көзөмөлсүз калган жашы жетпеген балдары болгон учурда аларды тиешелүү адамдардын же уюмдардын көздөөсүнө берүүгө;
2) камакка алынган адамдын мүлкү же турак-жайы кароосуз калган учурда аларды сактоо жагынан чара көрүүгө милдеттүү.
(2) Көрүлгөн чаралар жөнүндө тергөөчү, сот камактагы айыпкерге, соттолуучуга маалымдайт.
114-статья. Жашы жетпегендерди камакка алуу
Бөгөт коюу чарасы катары жашы жетпегендерди камакка алуу өзгөчө учурларда гана, оор кылмыш катары квалификацияланган жаза чарасын колдонулуучу жосунду бир нече курдай жасагандыгы же өтө оор кылмыш жасагандыгы менен айыпталгандыгына байланыштуу колдонулушу мүмкүн.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
13-Глава
Процесстик мажбурлоонун башка чаралары
115-статья. Процесстик мажбурлоонун башка чараларын колдонуу үчүн негиздер
(1) Жазык иштери боюнча ушул Кодексте каралган тергөө жана соттук териштирүү жүргүзүү тартибин камсыз кылуу, өкүмдү талаптагыдай аткаруу максатында тергөөчү, сот шектүүгө, айыпкерге, соттолуучуга процесстик мажбурлоонун: келип туруу жөнүндө колкат алуу, айдап келүү, кызматынан убактылуу четтетүү, мүлкүнө камак салуу түрүндөгү чараларын колдонууга укуктуу.
(2) Ушул Кодексте каралган учурларда, тергөөчү, сот жабырлануучуга, күбөгө жана процесстин башка катышуучуларына процесстик мажбурлоонун: келип туруу жөнүндө колкат алуу, айдап келүү, акчалай өндүрүп алуу түрүндөгү чараларын колдонууга укуктуу.
116-статья. Келип туруу жөнүндө колкат алуу
(1) Шектүү, айыпкер, соттолуучу ошондой эле жабырлануучу же күбө тергөө аракеттерине же соттук териштирүүгө катышуудан четтеши мүмкүн деп болжоого жетиштүү негиз болгон учурда, же чакырган учурда жүйөлүү себепсиз алар келбей коюшканда, бул адамдарды келип турууга милдеттендирип, колкат алынышы мүмкүн.
(2) Келип туруу жөнүндө кол койдуруп алуу шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун ошондой эле жабырлануучунун жана күбөнүн өздөрүнө тергөөчүнүн, соттун чакыруусу боюнча келип турууга жазуу жүзүндө милдеттенме алышын жана өздөрүнүн жашаган жерлеринин өзгөрүшү жөнүндө кабарлашын билдирет.
117-статья. Айдап келүү
(1) Шектүү, айыпкер, соттолуучу ошондой эле жабырлануучу жана күбө чакырганда жүйөлүү себепсиз келбей койгон учурда, тергөөчүнүн, судьянын жүйөлөштүрүлгөн токтому же соттун аныктамасы боюнча айдалып келиниши (мажбурлап алып келүү) мүмкүн. Ушул Кодекстин 215-статьясында көрсөтүлгөн жагдайлар келбей коюунун жүйөлүү себептери катары табылат. Чакырган учурда белгиленген мөөнөтүндө келүүгө тоскоол болгон жүйөлүү себептер бар экендиги тууралу шектүү, айыпкер, соттолуучу ошондой эле жабырлануучу жана күбө өздөрүн чакырган органга билдирип коюуга милдеттүү.
(2) Айдап келүү жөнүндө токтом (аныктама) шектүүгө, айыпкерге, соттолуучуга ошондой эле күбөгө жана жабырлануучуга жарыяланат, мунун өзү аларды токтомго (аныктамага) кол койдуруу менен күбөлөндүрүлөт.
(3) Айдап келүү түнкүсүн жүргүзүлүшү мүмкүн эмес.
(4) Он алты жашка чейинки курактагы жашы жетпегендерди, кош бойлууларды, ошондой эле саламаттыгына байланыштуу турган жеринен келе албаган же ал жерди таштап кете албаган оорулууларды айдап келүүгө болбойт.
(5) Айдап келүү алгачкы текшерүү органдары тарабынан жүргүзүлөт.
118-статья. Кызматтан убактылуу четтетүү
(1) Прокурор, прокурордун макулдугу менен тергөөчү, сот эгерде айыпталуучу, соттолуучу тергөөнү объективдүү жүргүзүүгө жана сотто ишти териштирүүгө, келтирилген зыяндын ордун толтурууга тоскоолдук кыла тургандыгы же ошол кызмат ордунда тургандыгына байланыштуу кылмыштуу ишин улантышы мүмкүн деген жетиштүү негиздер болгон кезде аларды ээлеген кызматтарынан убактылуу четтетүүгө укуктуу.
(2) Айыпталуучуну, соттолуучуну ээлеген кызматынан убактылуу четтетүү жөнүндө токтом алар иштеген жер боюнча уюмдун жетекчисине жиберилет, ал аны алгандан кийин үч күндүк мөөнөттө аны аткарууга жана бул туурасында ал адамга же органга билдирүүгө милдеттүү.
(3) Айыпталуучуну, соттолуучуну ээлеген кызматынан убактылуу четтетүү бул чараларды колдонууга зарылчылык болбой калганда соттук чечимдин, тергөөчүнүн, прокурордун токтомунун негизинде жокко чыгарылат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
119-статья. Мүлккө камак салуу
(1) Жарандык доо жагынан өкүмдүн аткарылышы үчүн башка мүлктүк жаза чараларын же мүлктү мүмкүн болгон конфискациялоону камсыз кылуу максатында прокурор, ошондой эле тергөөчү сот алдында шектүүнүн, айыпталуучунун же мыйзам боюнча алардын аракети үчүн материалдык жоопкерчилик тартуучу адамдардын мүлкүнө прокурордун санкциясы менен камак салат.
(2) Мүлккө камак салуу менчик ээсине же мүлктүн ээсине даректелген ошол мүлккө ээлик кылуудан, ал эми зарыл учурларда пайдаланууга тыюу салуудан, болбосо мүлктү алып коюудан жана сактоого өткөрүп берүүдөн турат.
(3) Эгерде мүлк шектүүнүн, айыпталуучунун кылмыш аракеттеринин натыйжасында алынгандыгына жетиштүү негиздер болсо, башка адамдарда турган мүлктөргө да камак салынышы мүмкүн.
(4) Кыргыз Республикасынын Жазык-аткаруу кодексинде каралган соттун чечими боюнча конфискацияланууга жатпаган мүлктөрдүн Тизмегинде көрсөтүлгөн мүлктөргө камак салынышы мүмкүн эмес.
(5) Мүлктөргө камак салууда адис катыша алат.
(6) Камак салынган мүлк камак салууну жүргүзгөн адамдын чечими боюнча алынып коюлушу, болбосо мүлктүн сакталышына жоопкерчилик тууралу эскертилүү менен ал тууралу тиешелүү протоколдо жазуу жүргүзүлүп, менчик ээсине же бул мүлктүн ээлик кылуучусуна, болбосо башка адамга өткөрүп берилиши мүмкүн.
(7) Шектүүгө, айыпталуучуга таандык болгон эсепте, аманатта же банктарда же башка кредиттик уюмдарда сакталып турган акча каражаттарына жана баалуулуктарга камак салынганда ошол эсептер боюнча аткарымдар толук же камак салынган акча каражаттарынын жана башка баалуулуктардын чектеринде жарым-жартылай токтотулат. Банктардын жана башка кредиттик уюмдардын жетекчилери соттун, ошондой эле прокурордун, болбосо прокурордун макулдугу менен тергөөчүнүн суроо-талабы боюнча бул акча каражаттары жана башка баалуулуктар тууралу маалыматтарды берүүгө милдеттүү.
(8) Мүлккө камак салууда ушул Кодекстин 184 жана 186-статьяларынын талаптарына ылайык протокол түзүлөт. Камак салынууга жаткан мүлк жок болсо бул тууралу протоколдо көрсөтүлөт. Протоколдун көчүрмөсү мүлкүнө камак салынган адамга тапшырылат.
(9) Мүлккө камак салуу жазык иши өндүрүшүндө турган адамдын же органдын токтомунун, аныктамасынын негизинде, бул чараны колдонуунун зарылдыгы болбой калганда алынып салынат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
119-1-статья. Баалуу кагаздарга, алардын сертификаттарына камак салуу
(1) Мүмкүн болуучу мүлктү конфискациялоо же кылмыштан улам келтирилген зыяндын ордун толтуруу максаттарында баалуу кагаздарга, болбосо алардын сертификаттарына камак салуу мүлктөрдүн турган жери боюнча же баалуу кагаздардын ээлик кылуучусунун эсептик укугунун жери боюнча, ушул Кодекстин 119-статьясынын талаптарын сактоо менен камак салынат.
(2) Акниет сатып алуучудагы аты документте жазылбаган баалуу кагаздар камак салууга жатпайт.
(3) Баалуу кагаздарга камак салуунун протоколунда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:
1) камак салынган баалуу кагаздардын жалпы саны, алардын түрү, категориясы (тиби) же сериясы;
2) номиналдык наркы;
3) мамлекеттик катталуу номери;
4) баалуу кагаздарды берген же баалуу кагаздарга ээлик кылуучунун укугун каттоону жүзөгө ашырган эмитент, болбосо адамдар тууралу, ошондой эле каттоо жүргүзүлгөн жер тууралу маалыматтар;
5) камак салынган баалуу кагаздарга менчик укугун ырастоочу документ жөнүндө маалыматтар.
(4) Камак салынган баалуу кагаздарды жоюу боюнча, алар боюнча пайдаларды төлөө, аларды конвертирлөө, алмаштыруу же алар менен башка аракеттерди жүргүзүүнүн тартиби мыйзамда белгиленет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
120-статья. Акчалай айып өндүрүп алуу
Ушул Кодекстин 50, 61, 63, 65, 67-статьяларында каралган учурларда, процесстик милдеттердин аткарылбагандыгы, ошондой эле сот заседаниесинде тартиптин бузулгандыгы үчүн жабырлануучудан, күбөдөн, адистен, тилмечтен ушул Кодекстин 121-статьясында белгиленген тартипте акчалай айып өндүрүлүп алышыны мүмкүн.
121-статья. Акчалай өндүрүп алуунун жана күрөөнү мамлекеттин пайдасына чегерүүнүн тартиби
(1) Ушул Кодекстин 120-статьясында көрсөтүлгөн учурлардагы акчалай өндүрүп алуулар сот тарабынан салынат.
(2) Эгерде сот жыйынынын жүрүшүндө тийиштүү бузууларга жол берилсе, анда өндүрүп алуулар сот заседаниесинде бул бузуулар белгиленген сот тарабынан салынат, ал тууралу соттун аныктамасына же токтомуна киргизилет.
(3) Эгерде бузууларга сотко чейинки өндүрүш жүрүшүндө жол берилсе, анда тергөөчү же прокурор бузуулар жөнүндө протокол түзөт, ал райондук сотко жөнөтүлөт жана анын сотко түшкөн учурунан тартып беш сутканын ичинде судья тарабынан каралууга жатат. Сот заседаниесине акчалай өндүрүп алуу салынышы мүмкүн болгон адам жана протоколду түзгөн адам чакырылат. Бузуучунун жүйөөлүү себептерсиз келбей коюшу протоколду кароого тоскоол болбойт.
(4) Протоколду кароонун жыйынтыктары боюнча судья акчалай өндүрүп алууну салуу же аны салуудан баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат. Токтомдун көчүрмөсү протоколду түзгөн адамга жана акчалай өндүрүп алуу салынган адамга жөнөтүлөт.
(5) Акчалай өндүрүп алууну салууда сот токтомдун аткарылышын кийинкиге калтырууга же үч айлык мөөнөткө чейин узартууга укуктуу.
(6) Күрөөнү мамлекеттин пайдасына чегерүү тууралу маселе ушул Кодекстин 109-статьясынын алтынчы бөлүгүндө каралган учурларда ушул статьянын үчүнчү жана төртүнчү бөлүктөрүндө белгиленген тартипте чечилет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
V БӨЛҮМ
ӨТҮНҮЧТӨР ЖАНА ДАТТАНУУЛАР
14-Глава
Өтүнүчтөр
122-статья. Өтүнүч билдирүүгө укуктуу адамдар
Жазык процессинин катышуучулары, ошондой эле башка жарандар, уюмдар иш боюнча мааниси бар жагдайларды аныктоо үчүн тергөө, процесстик жана башка аракеттерди жүргүзүү, кайрылып жаткан адамдын же ал атынан чыгып жаткан адамдын укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын камсыз кылуу жөнүндө өтүнүч менен тергөөчүгө, прокурорго жана сотко кайрылууга укуктуу.
Мамлекеттик саясий жана муниципалдык саясий кызматтарды ээлеп турган адамдарга, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Судьяларды тандоо боюнча кеңешинин мүчөлөрүнө сотто бөгөт коюу чарасын өзгөртүү жөнүндө өтүнмө жасоого тыюу салынат.
(КР 2013-жылдын 2-июлундагы N 109 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
123-статья. Өтүнүч билдирүү
(1) Өтүнүч билдирүү процесстин жүрүшүнүн ар кандай учурунда болушу мүмкүн. Жазуу жүзүндөгү өтүнүч ишке тиркелет, оозеки өтүнүч - протоколго жазылат.
(2) Өтүнүчтү четке кагуу, анын ээсин кайрадан өтүнүч менен кайрылуу укугунан ажырата албайт.
124-статья. Өтүнүчтү кароонун мөөнөттөрү
Өтүнүч түшөрү менен түздөн-түз каралууга жана чечилүүгө тийиш. Тергөөдө билдирилгенден кийин өтүнүч боюнча дароо чечим кабыл алуу мүмкүн болбогон учурда, ал түшкөн учурдан тартып үч суткадан кечиктирилбестен чечилүүгө тийиш.
125-статья. Өтүнүчтү чечүү
(1) Эгерде өтүнүч иштин жагдайын ар тараптан, толук жана объективдүү изилдөөгө, процесстин катышуучуларынын же башка адамдардын укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын камсыз кылууга көмөк көрсөтө турган болсо, ал канааттандырылууга тийиш.
(2) Өтүнүчтү толук же жарым-жартылай канааттандыруу жөнүндө же аны канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө тергөөчү, прокурор, судья токтом чыгарат, ал эми сот - аныктама чыгарат. Ал өтүнүч билдирген адамга маалымдалат. Өтүнүч боюнча чечим ушул Кодексте белгиленгендей даттануу берүүнүн жана кароонун жалпы эрежелери боюнча даттанылышы мүмкүн.
15-Глава
Жазык ишин териштирүүнүн жүзөгө ашырып жаткан мамлекеттик органдардын жана кызмат адамдарынын аракеттерине жана чечимдерине даттануу
126-статья. Жазык иши боюнча кароону жүргүзүп жаткан соттун, кызмат адамдарынын аракеттерине жана чечимдерине даттануу укугу
Эгерде жүргүзүлүп жаткан процесстик аракеттер алардын таламдарына таасир тийгизсе, ушул Кодекстин 25-статьясына ылайык тергөөчүнүн, прокурордун, соттун же алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин аракетине процесстин катышуучулары, ошондой эле жарандар, уюмдар ушул Кодексте белгиленген тартипте даттанышы мүмкүн.
127-статья. Даттанууну берүү
(1) Даттануу жазык ишин жүргүзүп жаткан, мыйзам боюнча аны кароого жана ал боюнча чечим кабыл алууга укуктуу болгон мамлекеттик органга же кызмат адамына берилет.
(2) Даттануу оозеки жана жазуу жүзүндө болушу мүмкүн. Оозеки даттануу протоколго түшүрүлөт, ага даттануучу жана аны кабыл алган кызмат адамы кол коет. Даттанууга кошумча материалдар тиркелиши мүмкүн.
(3) Жазык иши жүргүзүлүп жаткан тилди билбеген адамга даттанууну эне тилинде же өзү билген тилде берүү укугу камсыз кылынат.
128-статья. Кармалган же камакка алынган адамдардын даттануусун жөнөтүү
(1) Камакка алган жердин администрациясы кылмыш жасады деген шектенүү боюнча кармалган адамдардын же камакта жаткандардын даттанууларын тиешелүү тергөөчүгө, прокурорго, сотко токтоосуз берүүгө милдеттүү.
(2) Алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин аракетине, тергөөчүнүн аракетине же чечимине кармалгандардын же камакта жаткандардын даттанууларын, камакка алган жердин администрациясы иш боюнча тергөөгө көзөмөл кылган прокурорго, же сотко ал эми прокурордун аракетине жана чечимине даттанууларды - жогору турган прокурорго дароо берүүгө милдеттүү. Башка даттануулар түшкөн учурдан тартып бир суткадан кечиктирилбестен камакка алган жердин администрациясы тарабынан иш кароосунда турган адамга же органга берилет.
129-статья. Даттанууну берүү мөөнөтү
Алгачкы текшерүү органынын кызматкеринин аракетине, тергөөчүнүн, прокурордун, судьянын же соттун аракетине жана чечимине даттануулар тергөө жана соттук териштирүү жүргүзүлүп жаткан мезгилдин аралыгында берилиши мүмкүн. Жазык ишин кыскартуу жөнүндөгү чечимге, биринчи инстанциядагы соттордун чыгарган өкүмдөрүнө даттануулар ушул Кодексте белгиленген мөөнөттө берилет.
130-статья. Даттанууларды кароонун жалпы тартиби
(1) Аракети даттанылып жаткан прокурорго же судьяга, ошого тете даттанылып жаткан чечимди бекиткен кызмат адамына даттанууну кароону тапшырууга тыюу салынат.
(2) Даттанууну карап жатып, прокурор же судья анда баяндалган тыянактарды ар тараптан текшерүүгө, зарыл учурда даттанылып жаткан аракетке жана чечимге тиешелүү кошумча материалдарды талап кылууга милдеттүү.
(3) Даттанууну карап жаткан прокурор же судья өз ыйгарым укуктарынын чегинде жазык процессинин катышуучуларынын, ошондой эле башка адамдардын укуктарынын жана мыйзамдуу таламдарынын бузулушун калыбына келтирүүгө карата токтоосуз чара көрүүгө милдеттүү.
(4) Эгерде даттанылып жаткан мыйзамга каршы аракеттер же чечимдер менен жаранга моралдык жагынан, дене боюна же мүлк жагынан зыян келтирилсе, анда ага зыяндын ордун толтуруунун же четтетүүнүн укугу жана бул укукту жүзөгө ашыруунун тартиби түшүндүрүлүп берилүүгө тийиш.
131-статья. Тергөөчүнүн, прокурордун аракеттерине жана чечимдерине даттануулар
(1) Тергөөчүнүн, прокурордун жазык ишин козгоо тууралу, жазык ишин токтотуу жөнүндө токтому, ошого тете алардын жазык сот өндүрүшүнүн катышуучуларынын конституциялык укуктарына жана эркиндиктерине зыян келтирүүгө жөндөмдүү же жарандардын сот адилеттигине жетишүүсүн кыйындатуучу чечимдери жана аракеттери (аракетсиздиктери) териштирүү өндүрүшүнүн жери боюнча сотко даттанылышы мүмкүн.
(2) Даттануу сотко арыздануучу, анын жактоочусу, мыйзамдуу өкүлү же өкүлү тарабынан түздөн-түз, болбосо тергөөчү же прокурор аркылуу берилиши мүмкүн.
(3) Судья тергөөчүнүн, прокурордун аракеттеринин (аракетсиздиктеринин) мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү даттануу түшкөн күндөн тартып беш суткадан кечиктирбестен сот заседаниесинде арыздануучунун жана анын жактоочусунун, эгер алар жазык ишине катышып жатышса, мыйзамдуу өкүлүнүн же өкүлүнүн жана даттанылып жаткан аракеттерде (аракетсиздиктерде) же чечимдерде кызыкчылыктарына түздөн-түз доо кетип жаткан жана башка адамдардын, ошондой эле прокурордун катышуусу менен текшерилет. Даттанууну кароонун убактысы жөнүндө өз убагында кабарландырылган жана алардын катышуусу менен каралуусун талап кылышпаган адамдардын келбей калуусу соттун даттанууну кароосу үчүн тоскоолдук болуп саналбайт.
(4) Соттук заседаниенин башталышында судья кандай даттануу карала тургандыгын жарыялайт, сот заседаниесине келген адамдарга өзүн тааныштырат, алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт. Андан кийин арыздануучу, эгер ал сот заседаниесине катышып жатса, даттануусун негиздейт, андан кийин сот заседаниесине келген башка адамдар угулат. Арыздануучуга реплика берүүгө мүмкүнчүлүк берилет.
(5) Даттанууну териштирүүнүн жыйынтыктары боюнча судья төмөнкүдөй токтомдордун бирин чыгарат:
1) тиешелүү кызмат адамынын аракеттерин (аракетсиздиктерин) же чечимдерин мыйзамсыз же негизсиз деп табуу жөнүндө жана анын жол берилген бузууларды четтетүү милдети жөнүндө;
2) даттанууну канааттандыруусуз калтыруу тууралу.
(6) Судьянын токтомунун көчүрмөсү арыздануучуга жана прокурорго жөнөтүлөт.
(7) Даттанууну алып келүү, эгерде аны тергөөчү, прокурор же судья керек деп таппаса, даттанылган аракеттердин өндүрүшүн жана даттанылган чечимдердин аткарылышын токтотпойт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
132-статья. Прокурордун, тергөөчүнүн чечимине даттанууну кароонун соттук тартиби
(1) (КР 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
(2) Даттануу ал түшкөн учурдан тартып үч сутканын ичинде судья тарабынан жекече каралат.
(3) Даттанууну карап көрүп, судья төмөндөгүдөй чечимдердин бирин кабыл алат:
1) негизсиз катары даттанууну канааттандыруудан баш тартуу;
2) даттанууну канааттандыруу;
3) (КР 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
4) тергөөчүнүн, прокурордун жазык ишин козгоодон баш тартуу, жазык ишин кыскартуу жөнүндөгү чечимин мыйзамсыз деп табуу жана жазык ишине мыйзамдуу чечим кабыл алуу үчүн прокурорго жиберүү;
Судьянын токтому тергөө, прокуратура органдары тарабынан токтоосуз аткарылууга тийиш.
(4) Судьянын ушул статьяга ылайык чыгарылган чечими кассациялык жана көзөмөл тартибинде каралышы мүмкүн.
(КР 2002-жылдын 16-октябрындагы N 141, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2008-жылдын 5-августундагы N 193, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
132-1-статья. Бөгөт коюу чарасы катары соттун камакка, үй камагына алууну колдонушуна даттанууну кароонун соттук тартиби
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
133-статья. Соттун өкүмүнө, аныктамасына, токтомуна даттануу (сунуш)
Биринчи жана апелляциялык инстанциялардагы соттордун өкүмүнө, аныктамасына жана токтомуна даттануу (сунуш) ушул Кодекстин 38-главасынын эрежелерине ылайык берилет. Мыйзамдуу күчүнө кирген соттун чечимин кайра кароо жөнүндө даттануу (сунуш) ушул Кодекстин 42-главасынын эрежелерине ылайык берилет.
VI БӨЛҮМ
БАШКА ЖОБОЛОР
16-Глава
Жазык ишиндеги жарандык доо
134-статья. Жазык процессинде каралуучу жарандык доолор
(1) Жазык процессинде кылмыш же акыл-эси соо эмес адамдын Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосундары менен келтирилген зыянды өндүрүп берүү туурасында жарандардын жана юридикалык жактардын жарандык доолору каралат.
(2) Жазык ишиндеги жарандык доо, анын ичинде жарандык сот ишин жүргүзүү тартибинде кароо үчүн бөлүнгөн жарандык доо мамлекеттик алымдан бошотулат.
(3) Жазык ишинен келип чыккан жарандык доонун кайсы сот тарабынан карала тургандыгы, доо коюлган жазык ишинин кайсы сот тарабынан карала тургандыгына жараша аныкталат.
(4) Жазык иши боюнча коюлган жарандык доону далилдеп берүү ушул Кодексте жана Кыргыз Республикасынын Граждандык процесстик кодексинде белгиленген эрежелер боюнча жүргүзүлөт.
135-статья. Жарандык доо коюу
(1) Акыл-эси ордунда эмес адамдын кылмышынан же Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосундарынан зыян тарткан адам же анын өкүлү жарандык доону жазык иши козголгон учурдан тартып, бирок соттук териштирүү башталганга чейин коюуга укуктуу.
(2) Жарандык доо жазуу жүзүндө, ошондой эле оозеки түрдө берилиши мүмкүн. Оозеки билдирүү сот заседаниесинин протоколуна түшүрүлөт.
(3) Жазык процессинде жарандык доо койбогон адам, ошого тете доосу сот тарабынан кароосуз калтырылган адам өзүнүн доосун жарандык сот ишинин тартибинде коюуга укуктуу.
(4) Жарандардын укуктарын, мамлекеттик же коомдук таламдарды коргоо талап кылынган учурда, жазык ишинде жарандык доо коюуга прокурордун укугу бар.
136-статья. Жарандык доогер деп табуу
(1) Эгерде жазык ишинин материалдарынан акыл-эси ордунда эмес адамдын кылмышынын же Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосундарынын кесепетинен жаранга же юридикалык жакка зыян келтирилгендиги көрүнүп турса, тергөөчү, судья, сот аларга же алардын өкүлдөрүнө жарандык доо коюу укугун түшүндүрүп берет.
(2) Доо койгон жаран же юридикалык жак жарандык доогер деп табылат. Доо койгон адамга, анын өкүлүнө жарандык доогер деп таануу туурасында токтом (аныктама) жарыяланат жана ушул Кодекстин 53-статьясында каралган укуктары түшүндүрүлүп берилет.
137-статья. Жарандык доогер деп табуудан баш тартуу
Жарандык доо коюу үчүн ушул Кодекстин 135-статьясында каралган негиздер болбогон учурда, доо койгон жаранды же юридикалык жакты жарандык доогер деп табуудан баш тартылышы мүмкүн, бул туурасында жүйөлөштүрүлгөн токтом же аныктама чыгарылат жана анын даттануу укугу түшүндүрүлүп берилет.
138-статья. Ишке жарандык жоопкер катары катышууга тартуу
Жазык ишинде жарандык доо коюлган учурда тергөөчү, сот акыл-эси ордунда болбогон адамдын кылмышынын же Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосунунун кесепетинен келтирилген зыян үчүн жооптуу адамды аныктап, ушул Кодекстин 55-статьясында белгиленген тартипте бул адамды жарандык жоопкер катары ишке тартат. Жарандык жоопкерге же анын өкүлүнө аны жарандык жоопкер катары тартуу жөнүндө токтом (аныктама) жарыяланат жана ушул Кодекстин 56-статьясында каралган укуктары түшүндүрүлүп берилет.
139-статья. Зыяндын ордун толтуруунун негиздери, шарттары, көлөмү жана ыкмасы жөнүндө эрежелерди колдонуу
Жазык ишинде коюлган жарандык доону кароодо зыяндын ордун толтуруунун негиздери, шарттары, көлөмү жана ыкмасы, жарандык, эмгек же башка укук ченемдерине ылайык аныкталат. Мыйзамда каралган учурларда эл аралык макулдашуулар колдонулат.
140-статья. Жарандык доодон баш тартуу
(1) Жаран же юридикалык жак өзү койгон жарандык доодон баш тартууга укуктуу.
(2) Доодон баш тартуу жөнүндө доогердин билдирүүсү тергөө аракеттеринин же сот заседаниесинин протоколуна жазылат. Эгерде доодон баш тартуу жазуу жүзүндөгү арыз менен билдирилсе, анда ал ишке тиркелет.
(3) Доодон баш тартуу тергөөчү тарабынан жазык иши боюнча тергөөнүн ар кандай учурунда кабыл алынат. Доодон баш тартуу соттук териштирүүнүн ар кандай учурунда аныктама, токтом чыгаруу менен, бирок өкүм чыгаруу үчүн сот кеңешүүчү бөлмөгө чыгып кеткенге чейин сот тарабынан кабыл алынышы мүмкүн.
(4) Доодон баш тартуу чечимин кабыл алуу ал боюнча сот ишинин кыскартылышына алып келет.
(5) Доодон баш тартуу чечимин кабыл алганга чейин тергөөчү, сот доогерге ушул статьянын төртүнчү бөлүгүндө белгиленген баш тартуунун кесепетин түшүндүрүп берүүгө милдеттүү.
(6) Тергөөчү же сот эгерде мындай аракеттер мыйзамга карама-каршы келсе же кимдир-бирөөнүн укугун жана мыйзам тарабынан корголуучу таламдарын бузса, доогердин доодон баш тартуусун кабыл албайт, бул туурасында жүйөлөштүрүлгөн токтом же аныктама чыгарат.
141-статья. Жарандык доо боюнча чечим кабыл алуу
(1) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын колдонуу жөнүндө айыптоо өкүмүн же аныктамасын чыгарган учурда сот жарандык доону толук же жарым-жартылай канааттандырат же аны канааттандыруудан баш тартат.
(2) Доо толук же жарым-жартылай канааттандырылган учурда сот өкүмдө жарандык доого тиешелүү бөлүгүн ыктыярдуу аткартуу үчүн мөөнөтүн белгилейт жана көрсөтөт. Мажбурлап аткартуу аракети жөнүндө мыйзамда белгиленген тартипте жүргүзүлөт.
(3) Жазык ишин териштирүүнү жарандык доо боюнча кеңири эсеп-кысап жүргүзүү мүмкүн болбогон учурда, сот доону канааттандыруу тууралу жарандык доогердин укугун туура таап жана анын өлчөмү жөнүндөгү маселени жарандык сот ишин жүргүзүү тартибинде чечүүгө бере алат.
(4) Актоо өкүмүн чыгарууда, ошого тете эле медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу боюнча ишти токтотуу жөнүндө аныктама же токтом чыгарууда сот:
1) эгерде соттолуучунун жасаган кылмыш окуясы же Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосуну аныкталбаса же кылмыш жасагандыгы же Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинде тыюу салынган жосун жасалгандыгы үчүн анын же медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндөгү маселе чечилип жаткан адамдын катышуусу далилденбесе, жарандык доону канааттандыруудан баш тартат;
2) айыпкер, соттолуучу өзү жасаган жосундун мүнөзү боюнча жана өзүнүн ал-абалы боюнча коом үчүн коркунуч келтирбеген жана мажбурлап дарылоого муктаж болбогон адамга карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу үчүн негиз болбогондуктан акталган учурда доону кароосуз калтырат.
(5) Ушул Кодекстин 28, 29-статьяларында көрсөтүлгөн негиздер боюнча иш токтотулган учурда, сот жарандык доону кароосуз калтырат.
(6) Эгерде ушул Кодекстин 28-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 9-пунктунда каралган негиздер боюнча жазык иши сотко чейинки териштирүү стадиясында токтотулса, жаран же юридикалык жак же алардын өкүлдөрү жарандык сот ишин жүргүзүү тартибинде доо коюуга укуктуу.
142-статья. Жарандык доону жана мүлктү мыйзамда каралган конфискациялоону камсыз кылуу милдети
(1) Кылмыштын кесепетинен мүлктүк зыян келтирилгендиги жөнүндө жетиштүү маалыматтар болгон учурда, алгачкы текшерүү органы, тергөөчү, прокурор жана сот коюлган же кийин коюлушу мүмкүн болгон жарандык доону камсыз кылуу чараларын көрүүгө милдеттүү.
(2) Жазык мыйзамында мүлкүн конфискациялоо каралган кылмыштар жөнүндөгү иштер боюнча тергөөчү же алгачкы текшерүү органы токтом түзүү менен мүлктү мүмкүн болгон конфискациялоо жагынан өкүмдүн аткарылышын камсыз кылуу үчүн зарыл чараларды көрүүгө милдеттүү.
(3) Жарандык доону жана мүлктү мүмкүн болгон конфискацияны камсыз кылуу айыпкердин, соттолуучунун же алардын аракеттери үчүн мыйзам боюнча материалдык жоопкерчилик тарта турган адамдардын аманатына, баалуу буюмдарына жана башка мүлкүнө мүлктүн санакка алынышы боюнча камак салуу, ошондой эле камак салынган мүлктү алып коюу жолу менен жүргүзүлөт.
(4) Жарандык доо канааттандырылган учурда сот өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин мурда мындай чечим кабыл алына элек болсо, доону камсыз кылуу чараларын көрүү жөнүндө токтом кабыл алууга укуктуу.
143-статья. Жарандык доо боюнча өкүмдүн аткарылышы жана соттун аныктамасы
Сот жарандык доону канааттандырган учурда жарандык доо жагынан медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө өкүм, ошондой эле аныктама аткаруу иш-аракети жөнүндө мыйзамдарда каралган тартипте аткарылат.
17-Глава
Процесстик мөөнөттөр. Процесстик чыгымдар
144-статья. Мөөнөттөрдү эсептөө
(1) Процесстик мөөнөттөр саат, сутка (күн), ай жана жылдар менен эсептелет.
(2) Мөөнөттү эсептөө төмөндөгү эрежелерди сактоо менен жүргүзүлөт:
1) бир күн мөөнөттү эсептөөдө жыйырма төрт саат деп эсептелет. Мөөнөттү суткалар менен эсептөөдө ал кийинки суткалардын жыйырма төрт саатында бүтөт;
2) мөөнөттү эсептөөдө мөөнөт башталган күн эсепке алынбайт;
3) ай менен жыл календар боюнча эсептелет; мөөнөттү ай жана жылдар менен эсептөөдө ал акыркы айдын, жылдын тийиштүү күнүндө бүтөт. Эгерде айлар боюнча эсептелген мөөнөттүн акыры ошол сыяктуу күнү болбогон айга туура келсе, анда мөөнөт ошол айдын акыркы күнү бүтөт;
4) эгерде мөөнөттүн акыры жумушчу эмес күнгө туура келсе, кармоодо, камакка, үй камагында алууда жана медициналык мекемеде болгон мөөнөттөрүн эсептегенден башка учурларда анда дем алыш же майрам күндөрүнөн кийинки биринчи иш күнү мөөнөттүн акыркы күнү деп эсептелет;
5) кармаган учурда анын мөөнөтү бул чараны иш жүзүндө колдонгон учурдан (сааттан) тартып эсептелет.
(3) Эгерде даттануу, өтүнүч же башка документ мөөнөтү бүткөнгө чейин почтага тапшырылса, аларды кабыл алууга тийиш болгон адамга берилсе же билдирилсе, ал эми камакта же медициналык мекемеде жаткандар үчүн даттануу же башка документ камакта кармоочу жердин же медициналык мекеменин администрациясына мөөнөтү бүткөнгө чейин тапшырылса, анда мөөнөт өтүп кетти деп эсептелбейт.
(КР 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
145-статья. Өткөрүлгөн мөөнөтүн узартуу жана калыбына келтирүү
(1) Процесстик мөөнөттөр ушул Кодексте каралган учурларда жана тартипте гана узартылышы мүмкүн.
(2) Жүйөлүү себеп менен өтүп кеткен мөөнөтү иш кароосунда турган тергөөчүнүн же судьянын токтому менен калыбына келтирилүүгө тийиш. Мөөнөтүн калыбына келтирүүдөн баш тартуу белгиленген тартипте даттанылышы мүмкүн.
(3) Тиешелүү адамдын өтүнүчү боюнча белгиленген мөөнөтү өтүп кеткендиктен даттанылган чечимдин аткарылышы өткөрүлгөн мөөнөтүн калыбына келтирүү жөнүндөгү маселе чечилгенге чейин токтотула турушу мүмкүн.
146-статья. Процесстик чыгымдар
(1) Процесстик чыгымдар:
1) күбөлөргө, жабырлануучуларга жана алардын өкүлдөрүнө, эксперттерге, адистерге, тилмечтерге, алардын процесстик аракеттер өткөрүлгөн жерге келип кеткендеги, турак-жайды жалдоого, ошондой эле суткасына төлөнүүчү чыгымдарды жабууга төлөнгөн суммадан;
2) туруктуу алган айлыгы жок күбөлөргө, жабырлануучуларга жана алардын өкүлдөрүнө күндөлүк ишинен алагды кылгандыгы үчүн төлөнүп берилүүчү суммадан;
3) иштеген жана туруктуу эмгек акысы бар күбөлөргө, жабырлануучуларга жана алардын мыйзамдуу өкүлдөрүнө аларды тергөөчүгө же сотко чакырууга байланыштуу кетирген убактысы үчүн кем төлөнгөн кызмат акыларынын ордун толтурууда төлөнгөн суммадан;
4) эксперттерге, тилмечтерге, адистерге тергөөдө же сотто өз милдеттерин аткаргандыгы үчүн төлөнүп берилген каражаттардан, буга мындай милдеттер кызматтык тапшырма тартибинде аткарылган учурлар кошулбайт;
5) шектүү, айыпкер, соттолуучу жактоочунун көрсөткөн юридикалык жардамы үчүн акы төлөөдөн бошотулган же адвокат тергөөдө же сотто келишим түзбөстөн дайындоо боюнча катышкан учурда ага төлөнүп берилген суммадан;
6) буюм далилдерин сактоого жана жөнөтүүгө чыгымдалган суммадан;
7) тергөөдөн же соттон качкан шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну издөөгө байланыштуу чыгымдалган суммадан;
8) эксперт мекемелеринде экспертиза өткөрүүгө жумшалган суммадан;
9) жазык ишин жүргүзүүдө кеткен башка чыгымдардан куралат.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 1-5, 8-пункттарында көрсөтүлгөн сумма тергөөчүнүн, судьянын токтому же соттун аныктамасы боюнча төлөнөт.
147-статья. Процесстик чыгымдарды өндүрүү
(1) Процесстик чыгымдар соттолгон адамдан өндүрүлөт же мамлекеттин эсебинен төлөнөт.
(2) Сот ушул статьянын бешинчи бөлүгүндө каралган учурда тилмечке, ошондой эле жактоочуга төлөнгөн суммадан башка, процесстик чыгымдарды соттолгон адамдан өндүрүүгө укуктуу. Процесстик чыгымдар жазадан бошотулган соттолгон адамга, ошондой эле жаза дайындалбастан соттолгон адамга да жүктөлүшү мүмкүн.
(3) Тилмечти ишке катыштыруу менен байланышкан процесстик чыгымдар мамлекеттин эсебинен төлөнөт. Эгерде тилмеч өз милдетин кызматтык тапшырма тартибинде аткарса, ага эмгек акы төлөө мамлекет тарабынан тилмеч иштеген уюмга өндүрүлүп берилет.
(4) Эгерде шектүү, айыпкер, соттолуучу жактоочудан баш тартуу билдирсе, бирок өтүнүчү канааттандырылбаса жана жактоочу ишке дайындоо боюнча катышса, адвокатка эмгек акы төлөө боюнча чыгымдар мамлекеттин эсебинен жүргүзүлөт.
(5) Ушул Кодекстин 28-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 1- жана 2-пункттарына жана 225-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 2-пунктуна жана 316-статьясына ылайык айыпкер, соттолуучу акталып же иш кыскартылган учурда процесстик чыгымдар мамлекеттин эсебинен төлөнөт. Эгерде айыпкер, соттолуучу жарым-жартылай гана акталса, анда сот аны ал күнөөлүү деп табылган айыптоо менен байланышкан процесстик чыгымдарды төлөп берүүгө милдеттендирет.
(6) Процесстик чыгымдарды төлөөгө тийиш болгон адамдын ага мүлк жагынан мүмкүнчүлүгү болбогон учурда, мындай чыгымдар мамлекеттин эсебинен төлөнөт.
(7) Иш боюнча бир нече айыпкер, соттолуучу күнөөлүү деп табылганда, сот алардын ар кимисинен канча өлчөмдө процесстик чыгымдар кармалууга тийиш экендигин аныктайт. Бул жерде сот кылмыш үчүн ар кимдин күнөөсүнүн мүнөзүн, жоопкерчилик даражасын жана соттолгондордун мүлктүк абалын эске алат.
(8) Жашы жете элек өспүрүмдөрдүн кылмыштары жөнүндөгү иштер боюнча сот процесстик чыгымдарды жашы жете элек өспүрүмдөрдүн ата-энелерине же аларды алмаштырган адамдарга жүктөшү мүмкүн.
(9) Соттолуучу жекече айыптоо иши боюнча акталган учурда сот процесстик чыгымдарды даттануусу боюнча иш башталган адамдан толук же жарым-жартылай өндүрүп берүүгө укуктуу. Тараптар жарашкандыктан кыскартылган иш боюнча процессуалдык чыгымдар бир же эки тараптан тең өндүрүлөт.
18-Глава
Жазык иштерин бириктирүү же бөлүп чыгуу
148-статья. Жазык иштерин бириктирүү
(1) Бир же бир нече кылмыш жасоодо, кылмышка кошо катышууда бир нече адамды айыптоо боюнча иштер, бир адамды бир нече кылмыш жасады деп айыптоо боюнча иштер, ошондой эле мындай кылмыштарды алдын ала билип туруп жашырууну айыптоо боюнча иштер бир ишке бириктирилиши мүмкүн.
(2) Иштерди бириктирүү иштердин бири кароосунда турган тергөөчүнүн, судьянын токтому, ошондой эле соттун аныктамасы менен жүргүзүлөт.
(3) Бир нече иш бириктирилген иш боюнча териштирүү ишин жүргүзүү мөөнөтү убактысы боюнча биринчи болуп козголгон иштин күнүнөн тартып эсептелет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
149-статья. Жазык иштерин бөлүп чыгуу
(1) Тергөөчү, судья, сот турган жери белгисиз болгон же катуу оорулуу болгон айыпкерге, соттолуучуга карата башка жазык ишин өзүнчө ишке бөлүп чыгууга укуктуу.
(2) Тергелип жаткан иш боюнча айыпкер күнөөлөнүп жаткан жосундар менен байланышпаган башка адам жасаган кылмышты тергөөнүн жүрүшүндө белгилүү болуп калган жазык иши өзүнчө ишке бөлүнүүгө тийиш. Мындай учурда кошумча текшерүү, ошондой эле белгилүү болуп калган кылмыш жөнүндөгү жазык ишин козгоо жана тергөө жүргүзүү үчүн зарыл материалдар жазык ишинен бөлүнүшү мүмкүн.
Эгерде бир же бир нече айыпталуучулар сот арачыларынын катышуусу менен соттон баш тартса, анда бир же бир нече айыпталуучуларга карата жазык иши өзүнчө өндүрүшкө бөлүнүүгө тийиш. Жазык ишин өзүнчө өндүрүшкө бөлүүгө мүмкүн болбосо жазык иши сот арачыларынын катышуусу менен сот тарабынан бүтүндөй каралат.
(3) Эрезеге жеткендер менен бирге кылмыш жасоого катышкан жашы жетпегенге карата кылмыш иши өзүнчө өндүрүшкө бөлүнөт.
(4) Жазык ишинин материалдарын бөлүп чыгуу тергөөчүнүн, судьянын токтому, соттун аныктамасы боюнча жүргүзүлөт. Токтомго түп нускаларында же көчүрмөсүндө бөлүнүп чыгылуучу материалдардын тизмеси тиркелүүгө тийиш.
(5) Эгерде ишти бөлүп чыгуу тергөөнүн жана соттук териштирүүнүн ар тараптуулугуна жана объективдүүлүгүнө таасирин тийгизбесе, ишти бөлүп чыгууга жол берилет.
(6) Кылмышка шериктеш адамдын табылбагандыгына байланыштуу өзүнчө өндүрүшкө бөлүнгөн жазык иши боюнча тергөөчү, сот тарабынан алгачкы текшерүү органына аны издеп табуу жөнүндө тапшырма жөнөтүлөт.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
ӨЗГӨЧӨ БӨЛҮК
VII БӨЛҮМ
ЖАЗЫК ИШИН КОЗГОО
19-Глава
Жазык ишин козгоонун жүйөлөрү жана негиздери
150-статья. Жазык ишин козгоонун жүйөлөрү жана негиздери
(1) Төмөндөгүлөр:
1) жарандардын арыздары;
2) күнөөсүн мойнуна алгандыгы жөнүндөгү арыз;.
3) уюмдун кызмат адамынын билдирүүсү;
4) массалык маалымат каражаттарында билдирүү жасоо;
5) кылмыш белгилеринин алгачкы текшерүү органы, тергөөчү, прокурор тарабынан тикелей табылышы жазык ишин козгоого жүйө болуп эсептелет.
(2) Кылмыштын жасалышын көрсөткөн жетиштүү маалыматтардын болушу жазык ишин козгоого негиз болуп эсептелет.
151-статья. Жарандардын арыздары
(1) Жарандардын кылмыш жөнүндөгү арыздары оозеки же жазуу жүзүндө болушу мүмкүн. Жазуу жүзүндөгү арызга аны жазган адамдын колу коюулууга тийиш.
(2) Оозеки арыздар протоколго жазылып, ага арыз берүүчүнүн, арызды кабыл алган кызмат адамынын (алгачкы текшерүү органы, тергөөчү, прокурор) колу коюлат. Протоколдо арыз берүүчү, ал жашаган жана иштеген жер жөнүндө маалыматтар камтылууга тийиш.
(3) Арыз берүүчүгө атайылап жалган билдирүү жасагандыгы үчүн жазык жоопкерчилигине тартыла тургандыгы жөнүндө эскертилет, бул тууралу протоколго белги коюлуп, ал арыз берүүчүнүн колун койдуруу менен күбөлөндүрүлөт.
(КР 2014-жылдын 17-майындагы N 68 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
152-статья. Күнөөсүн мойнуна алып арыз берүү
(1) Адамдын өзүнүн кылмышка даярдануусу, кылмыш жасоого аракет кылуусу же жасаган кылмышы жөнүндө, бул тууралу алгачкы текшерүү органына, тергөөчүгө, прокурорго белгилүү боло электе өз ыктыяры менен билдириши, күнөөсүн мойнуна алып арыз берүү деп эсептелет.
(2) Күнөөсүн мойнуна алып арыз берүү жазуу жүзүндө да, ошондой эле оозеки түрдө да берилиши мүмкүн жана ал арыз берүүчү тарабынан алгачкы текшерүү органына, тергөөчүгө же прокурорго берилүүгө тийиш. Оозеки арыз протоколго жазылып, анда берилген арыз ар тараптан баяндалат. Протоколго күнөөсүн мойнуна алып келген адамдын жана арызды кабыл алган кызмат адамынын колу коюлат.
153-статья. Уюмдун кызмат адамынын билдирүүсү
(1) Уюмдун кызмат адамынын кылмыш жөнүндө билдирүүсү жазуу жүзүндө берилүүгө тийиш.
(2) Билдирүүгө кылмыштын жасалышынын жагдайларын ырастай турган документтер жана башка материалдар тиркелиши мүмкүн.
154-статья. Массалык маалымат каражаттарындагы билдирүү
(1) Билдирүү газетада же журналда жарыяланганда же радио же теле көрсөтүү аркылуу жайылтылганда, ал жазык ишин козгоо үчүн жүйө катары кызмат кылышы мүмкүн.
(2) Кылмыш жөнүндө билдирүүнү жарыялаган же жайылткан массалык маалымат каражатынын кызмат адамы жазык ишин козгоого толук укугу бар адамдын талабы жасалган билдирүүнү ырастай турган, өзүнүн карамагында болгон документтерди жана башка материалдарды өткөрүп берүүгө, ошондой эле мындай адам маалыматтарды алардын булагын жашыруун сактоо шарты менен бергенден башка учурларда, бул маалыматтарды берген адамдын ысымын атоого милдетүү.
155-статья. Кылмыш жөнүндө арыздарды жана билдирүүлөрдү кабыл алуунун жана кароонун милдеттүүлүгү
(1) Алгачкы текшерүү органы, тергөөчү жана прокурор жасалган же даярдалып жаткан ар кандай кылмыш жөнүндө арызды же билдирүүнү кабыл алууга, каттоого жана кароого милдеттүү. Арыз берүүчүгө кылмыш жөнүндө кабыл алынган арыздын жана билдирүүнүн катталышы жөнүндө арызды же билдирүүнү кабыл алган адамды, анын катталган убактысын көрсөтүү менен документ берилет.
(1-1) Кылмыштар жөнүндө арыздарды жана билдирүүлөрдү каттоонун, эсепке алуунун жана кыймылынын тартиби Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан аныкталат.
(2) Кылмыш жөнүндө арызды же билдирүүнү кабыл алуудан негизсиз баш тартылганда, ал ушул Кодекстин 131, 132-статьяларында белгиленген тартипте прокурорго же сотко даттанылышы мүмкүн.
(3) Сотко келип түшкөн кылмыш жөнүндө арыз же билдирүү прокурорго жиберилип, арыз берүүчүгө бул тууралу билдирилүүгө тийиш.
(КР 2016-жылдын 6-майындагы N 55 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
156-статья. Кылмыш жөнүндө арыздарды жана билдирүүлөрдү кароонун натыйжасында тергөөчү жана прокурор тарабынан кабыл алынуучу чечимдер
(1) Даярдалып жаткан же жасалган кылмыш жөнүндө арыз же билдирүү алынган ар бир учурда же кылмышты түздөн-түз тапканда тергөөчү же прокурор тиешелүү текшерүү жүргүзгөндөн кийин жазык ишин козгойт же аны козгоодон баш тартат. Эгерде мындай арыздарды же билдирүүлөрдү кароо башка органдардын караштуулугуна тиешелүү болсо, алар ошолорго жиберилиши керек.
(1-1) Кылмыш иштери, ошондой эле кылмыш ишин козгоодон баш тартуу тууралуу чечим кабыл алынган материалдар катталууга жана эсепке алууга жатат.
Кылмыш иштерин, ошондой эле кылмыш ишин козгоодон баш тартуу тууралуу чечим кабыл алынган материалдарды каттоонун, эсепке алуунун жана кыймылынын тартиби Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан аныкталат.
(2) Жазык ишин козгоо жөнүндө же аны козгоодон баш тартуу тууралуу чечим үч күндүк мөөнөттө, ал эми кошумча текшерүүнү талап кылган материалдар боюнча, - он күндөн ашпаган мөөнөттө кабыл алынууга тийиш.
Көрсөтүлгөн мөөнөттөрдө чечим кабыл алуу мүмкүн болбогон учурда бул мөөнөт төмөнкүдөй жагдайлардын бири болгондо тергөөчүнүн жүйөлөштүрүлгөн токтому боюнча прокурор тарабынан бир айга чейин узартылышы мүмкүн:
1) узак убакытты талап кылган экспертизаны, кызматтык иликтөөнү, документтик ревизияны же башка текшерүүнү жүргүзүү дайындалган болсо;
2) алыс жерлерде жүргөн же чакыруу боюнча келүүдөн качкан адамдардын түшүндүрмөлөрүн суратып алуу зарыл болгондо;
3) кошумча текшерүүсүз чечим кабыл алууга мүмкүн эмес болгон жаңы жагдайлар белгиленген болсо.
Арызды кароонун мөөнөтүн узартуу жөнүндө тергөөчү тарабынан арыздануучуга жазуу жүзүндө билдирилет.
(3) Жазык ишин козгоо жөнүндө же аны козгоодон баш тартуу тууралуу арыз же кылмыш жөнүндө билдирүү келип түшкөн адамга, уюмга же кызмат адамына билдирилет. Алардын өтүнүчү боюнча тиешелүү токтомдун көчүрмөсү берилет.
(4) Эгерде алынган арызда, кабарда администрациялык же дисциплинардык укук бузуулар жөнүндө маалыматтар болсо, тергөөчү, прокурор келип түшкөн арызды же кабарды администрациялык же дисциплинардык тартипте кароого жөнөтүүгө укуктуу.
(5) Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутатына карата жазык иши Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору тарабынан гана козголот.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2011-жылдын 9-августундагы N 152, 2014-жылдын 20-февралындагы № 36, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155, 2016-жылдын 6-майындагы N 55 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
156-1-статья. Жазык ишин козгоодон баш тартуу
Жазык ишин козгоодон баш тартканда, даттануунун тартибин түшүндүрүү менен токтомдун күбөлөндүрүлгөн көчүрмөсү арыз берүүчүгө жиберилет. Кабыл алынган чечим тиешелүү кабарландыруу алынган учурдан тартып жети күндүк мөөнөттө арыз берүүчү тарабынан көзөмөлдөөчү прокурорго же сотко даттанылышы мүмкүн.
(КР 2014-жылдын 31-декабрындагы N 181 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
157-статья. Жасалган кылмыш фактысы боюнча алгачкы текшерүү органынын аракети
Алгачкы текшерүү органы жасалган кылмыш фактысы боюнча кылмыш жасаган адамды табуу, уурдалган мүлктү издеп табуу, далил катарында пайдаланылышы мүмкүн болгон иш жүзүндөгү маалыматтарды аныктоо максатында окуя болгон жерди коргоо, кылмыш издерин сактоо боюнча зарыл чараларды, изин суутпай издөө иштерин жүргүзөт жана кечиктирилгис аракеттерди көрөт.
Алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамы сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырат, ушул Кодекстин 416-1-статьясында каралган процесстик жана тергөө аракеттерин жүргүзөт.
(КР 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
20-Глава
Кылмыш ишин козгоонун тартиби
158-статья. Ачык айып койгон жазык ишин козгоо
(1) Ушул Кодекстин 150-статьясында каралган жүйөлөр жана негиздер болгондо, тергөөчү, прокурор жазык ишин козгоо жөнүндө токтом чыгарат.
(2) Токтомдо анын чыгарылган убактысы жана орду; ким тарабынан түзүлгөндүгү, жазык ишин козгоонун жүйөлөрү жана негиздери, жазык мыйзамынын ишти козгоого негиз болгон статьясы, ошондой эле иштин андан аркы жүрүшү көрсөтүлөт. Жазык ишин козгоо жөнүндө тергөөчүнүн токтомунун көчүрмөсү прокурорго жыйырма төрт сааттын ичинде жөнөтүлөт.
159-статья. Жеке ачык айып койгон жазык ишин козгоо
(1) Жеке ачык айып койгон кылмыштар жөнүндө иштер жабырлануучунун арызы боюнча гана козголот.
(2) Эгерде жосун:
1) мамлекеттин жана коомдун;
2) алсыз же көз каранды абалда болгон же башка себептер боюнча өзүнө таандык болгон укуктарды өз алдынча пайдаланууга жөндөмсүз болгон адамдардын таламдарына таасир тийгизсе, прокурор жана тергөчүү өзүнүн демилгеси боюнча жеке ачык койгон айып боюнча иш козгоого укуктуу.
(3) Тергөөчүнүн жазык ишин козгоо жөнүндөгү токтомунун көчүрмөсү прокурорго жыйырма төрт сааттын ичинде жөнөтүлөт.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
160-статья. Иш козголгондон кийинки анын багыты
Жазык ишин козгоо жөнүндө токтом чыгарылгандан кийин:
1) тергөөчү тергөө жүргүзүүгө киришет же ишти караштуулугу боюнча жөнөтүү үчүн прокурорго өткөрүп берет;
2) прокурор ишти тергөө жүргүзүү үчүн тергөөчүгө жөнөтөт.
21-Глава
Тергөө жүргүзүүнүн жалпы шарттары
161-статья. Тергөө органдары
Жазык иштери боюнча тергөө ушул Кодексте аныкталган тергөөнүн караштуулугуна ылайык прокуратуранын, ички иштер, улуттук коопсуздук, баңгизаттарды контролдоо боюнча жазык-аткаруу тутуму, каржы полициясы органдарынын жана бажы органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(КР 2011-жылдын 9-августундагы N 152 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
162-статья. Тергөө жүргүзүүнүн милдеттүүлүгү
(1) Жеке айып койгон кылмыштар жөнүндө иштерден башка бардык жазык иштери жана сотко чейинки тездетилген өндүрүш иштери боюнча тергөө милдеттүү түрдө жүргүзүлөт.
(2) Жашы жетпегендер же өзүнүн денесиндеги же психикасындагы кемчиликтерден улам өзүнүн укугун коргоону өзү жүзөгө ашыра албай турган адамдар тарабынан жасалган кылмыштар жөнүндө бардык жазык иштери боюнча тергөө милдеттүү түрдө жүргүзүлөт.
(КР 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
163-статья. Тергөөнүн караштуулугу
(1) Өмүргө жана саламаттыкка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 97-106, 111-статьялары, 112-статьянын биринчи бөлүгү, 113-122-статьялары), инсандын эркиндигине, ар-намысына жана кадыр-баркына каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 123-125-1-статьялары, 126-статьянын экинчи бөлүгү), инсандын жыныстык кол тийбестигине жана жыныстык эркиндигине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 129-133-статьялары), адамдын жана жарандардын конституциялык укуктарына жана эркиндиктерине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 137-статьянын экинчи бөлүгү, 138-статья, 139-статьянын экинчи жана үчүнчү бөлүктөрү, 140-1-145, 146-1-149, 152-статьялары), үй-бүлөгө жана жашы жетелектерге каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 153-158-статьялары, 160-163-статьялары), менчикке каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 164, 165, 167, 168, 169-1, 170, 172-172-2, 174-177-статьялары), коомдук коопсуздукка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 230, 234-240-статьялары, 241-статьясынын төртүнчү бөлүгү, 242-245-статьялары), калктын саламаттыгына жана коомдук адеп-ахлакка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 255, 256-статьялары, 257-статьясынын биринчи бөлүгү, 258-264-статьялары), экологиялык кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 265-279-1-статьялары), жолдо жүрүүнүн жана транспортту эксплуатациялоонун коопсуздугуна каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 280-288-статьялары), сот адилеттигине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 319-321-статьялары, 326-статьясынын биринчи жана үчүнчү бөлүктөрү, 336-339-статьялары), башкаруу тартибине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 340, 341-статьялары, 343-345, 347, 349, 351-353-статьялары) жазык иштери боюнча тергөө ички иштер органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(1-1) Өмүргө жана саламаттыкка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 112-статьясынын биринчи бөлүгү жана 118-статьясынын биринчи бөлүгү), үй-бүлөгө жана жашы жете электерге каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексине 153-статьясы, 157-статьясынын биринчи бөлүгү, 162, 163-статьялары), менчикке каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 164-статьясынын биринчи бөлүгү, 165-статьясынын биринчи бөлүгү, 172-статьясынын биринчи бөлүгү, 172-1-статьясынын биринчи бөлүгү, 174-статьясынын биринчи бөлүгү, 175-статьясынын биринчи бөлүгү, 176-статьясынын биринчи бөлүгү, 177-статьясынын биринчи бөлүгү), коомдук коопсуздукка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 234-статьясынын биринчи бөлүгү, 235-статьясы, 241-статьясынын биринчи бөлүгү, 241-статьясынын төртүнчү бөлүгү, 243-статьясы), калктын саламаттыгына жана коомдук адеп-ахлакка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 256-статьясынын биринчи бөлүгү, 258-статьясынын биринчи бөлүгү, 260-статьясынын биринчи бөлүгү, 263-статьясынын биринчи бөлүгү, 263-статьясынын биринчи бөлүгү, 264-статьясы), экологиялык кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 276-статьясынын биринчи бөлүгү, 276-1-статьясынын биринчи бөлүгү, 278-статьясынын биринчи бөлүгү, 279-статьясынын биринчи бөлүгү, 279-1-статьясынын биринчи бөлүгү), башкаруу тартибине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 349-статьясы, 353-статьясынын биринчи бөлүгү) жазык иштери боюнча сотко чейинки тездетилген өндүрүш сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген ички иштер органдарынын тергөөчүлөрү жана кызмат адамдары тарабынан жүргүзүлөт.
(2) Коомдук коопсуздукка, адамдын жана жарандын конституциялык укуктарына жана эркиндиктерине (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 136-статьясы), жеке менчикке каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 171-статьясынын экинчи, үчүнчү жана төртүнчү бөлүгү), каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 226-229, 232, 233-статьялары), конституциялык түзүлүштүн негиздерине жана мамлекеттин коопсуздугуна каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 292-299, 300-302-статьялары), мамлекеттик чегарадан мыйзамсыз өтүү жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 346-статьясы), тынчтыкка жана адамзат коопсуздугуна каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 373-376-статьялары) жазык иштери боюнча тергөө улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(3) Сот адилеттигине каршы кылмыштар (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 321-1-323-статьялары, 324-статьясынын экинчи жана үчүнчү бөлүктөрү, 325-статья, 326-статьясынын экинчи бөлүгү, 328-статьясы), калктын саламаттыгына жана коомдук адеп-ахлакка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 257-статьясынын экинчи бөлүгү) жана мамлекеттик органдардын кызмат адамдары тарабынан жасалган кылмыштар жөнүндө жазык иштери боюнча тергөө прокуратура органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(3-1) Аскер кызматчылары, ошондой эле жыйындарга чакырылган аскерге милдеттүүлөр тарабынан жасалган кылмыштар жөнүндөгү кылмыш-жаза иштери боюнча тергөө аскер прокуратурасынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(3-2) Кыргыз Республикасынын Президенти, Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты, Кыргыз Республикасынын Премьер-министри, Кыргыз Республикасынын Өкмөт мүчөлөрү, судьялар, Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору, Кыргыз Республикасынын Эсептөө палатасынын төрагасы, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдумдарды өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын төрагасы, Кыргыз Республикасынын Акыйкатчысы (Омбудсмени) тарабынан жасалган кылмыштар жөнүндө жазык иштери боюнча тергөө тергөөнүн караштуулугуна карабастан прокуратура органдары тарабынан гана жүргүзүлөт.
(4) (КР 2011-жылдын 9-августундагы N 152 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
(5) Адамдын жана жарандын конституциялык укуктарына жана эркиндиктерине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 150-статьясы), экономикалык иш чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө, мамлекеттик эмес ишканалар менен уюмдарда кызматтын таламдарына каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 179-182, 184, 185, 186, 188-203, 208, 209, 211, 212, 213-статьянын биринчи бөлүгү, 215-225-статьялар жазык иштери боюнча тергөө экономикалык кылмыштарга каршы күрөшүү боюнча органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(5-1) Экономикалык ишкердүүлүк чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 183-статьясы) кылмыш-жаза иштери боюнча тергөө экономикалык кылмыштар менен күрөшүү боюнча, баңги заттарын көзөмөлдөө боюнча органдарынын, улуттук коопсуздук жана ички иштер органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(6) Компьютердик маалымат чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 290, 291, экономикалык ишкердүүлүк чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 213-статьясынын 2-бөлүгү) жазык иштери боюнча экономикалык кылмыштар менен күрөшүү боюнча органдарынын жана улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(7) Экономикалык иш чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 205-207-статьялары) жазык иштери боюнча тергөө бажы органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(8) Экономикалык иш чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 210-статьясы) жазык иштери боюнча тергөө бажы органдарынын жана экономикалык кылмыштар менен күрөшүү боюнча органдарынын жана улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(9) Калктын саламаттыгына жана коомдук адеп-ахлакка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 246-254-статьялары) жазык иштери боюнча тергөө Кыргыз Республикасынын баңгизатка контролдук кылуу боюнча органдын, ички иштер органдарынын, бажы органдарынын жана улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(9-1) Коррупциялык жана кызматтык кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 303-316-статьялары) кылмыш-жаза иштери боюнча тергөө прокуратура жана улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(10) Оюн-зоок жайын уюштуруу жана (же) кармоо, ошондой эле оюн-зоок жабдууларын пайдалануу менен кумар оюндарын өткөрүү (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 259-1-статьясы), Тизмелөөгө же камак салынган, болбосо конфискациялануучу мүлккө карата мыйзамсыз аракеттер жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 335-статьясы), башкаруу тартибине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 348, 350-статьялары), менчикке каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 166, 171-статьянын биринчи бөлүгү 173-статьялары) жазык иштери боюнча тергөө ички иштер жана финансы полициясынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(11) Жазык-аткаруу тутумунун мекемелеринин аймагында жасалган бардык кылмыштар жазык-аткаруу тутумунун органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(12) (КР 2011-жылдын 9-августундагы N 152 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
(13) (КР 2011-жылдын 9-августундагы N 152 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
(14) Миграция чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 204-1 жана 204-2-статьялары), коомдук коопсуздукка каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 231-статьясы, 241-статьясынын 1-3-бөлүктөрү), конституциялык түзүлүштүн негиздерине жана мамлекеттин коопсуздугуна каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 299-1 - 299-3-статьялары) кылмыш иштери боюнча тергөө ички иштер жана улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(15) Экономикалык иш чөйрөсүндөгү кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 204-статьясы) жазык иштери боюнча тергөө экономикалык кылмыштар менен күрөшүү боюнча органдарынын, бажы жана улуттук коопсуздук органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(15-1) Сот адилеттигине каршы кылмыштар жөнүндө (Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 317-318-1, 327, 329-335-статьялары) жазык иштери боюнча тергөө ички иштер, улуттук коопсуздук, баңгизаттарды контролдоо боюнча, экономикалык кылмыштар менен күрөшүү боюнча органдарынын, жазык-аткаруу тутуму жана бажы органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан жүргүзүлөт.
(16) Ар кандай органдардын кароосуна тийиштүү жазык иштери, ал ишти козгогон органдын тергөөчүсү тарабынан тергелет.
(17) Ушул статьяда каралган ар кандай органдардын кароосуна тийиштүү кылмыштар чогуу болгон учурда тергөөгө тийиштүүлүк кайсы кылмыш оор болсо ошого карата аныкталат.
(18) Тергөөнүн караштуулугуна тиешеси жок кылмыштар жөнүндө жазык иштерин тергөөгө, ушул Кодекстин 34-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 1-пунктунда каралган учурлардан тышкары, жол берилбейт.
(КР 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2011-жылдын 9-августундагы N 152, 2011-жылдын 27-октябрындагы N 186, 2012-жылдын 16-июлундагы N 111, 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 24-июлундагы N 159, 2014-жылдын 11-январындагы N 4, 2014-жылдын 15-январындагы N 11, 2014-жылдын 28-майындагы № 80, 2016-жылдын 6-майындагы N 54 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
164-статья. Тергөө жүргүзүлүүчү жер
(1) Тергөө кылмыш жасалган жерде жүргүзүлөт. Кыйла тездикти, объективдүүлүктү жана толуктукту камсыз кылуу максатында тергөө кылмыш жасалган жерде, ошондой эле шектүү адам, айыпкер же күбөлөрдүн көпчүлүгү турган жер боюнча жүргүзүлүшү мүмкүн.
(2) Тергөөчү аталган иш өзүнө караштуу эместигин билген соң алгачкы кечиктирилгис тергөө аракеттерин жүргүзүүгө, андан кийин ишти тергөөгө караштуулугу боюнча жөнөтүү үчүн прокурорго берүүгө милдеттүү.
(3) Тергөө аракеттерин башка жерде жүргүзүү зарыл болгон учурда, тергөөчү аларды жеке өзү жүргүзүүгө же бул аракеттерди жүргүзүүнү ошол жердин тергөөчүсүнө же алгачкы текшерүү органына тапшырууга укуктуу. Тергөөчү айрым тергөө жана издөө аракеттерин тергөө жүргүзүлгөн жер же алар жүргүзүлгөн жер боюнча алгачкы текшерүү органына тапшырууга укуктуу. Тергөөчүнүн тапшырмасы он суткадан кечиктирилбеген мөөнөттө аткарылууга тийиш.
165-статья. Тергөө ишинин башталышы
(1) Тергөө жазык иши козголгондон кийин гана жүргүзүлөт. Окуя болгон жерди кароо жана экспертиза дайындоо өңдүү тергөө аракеттерин жүргүзүү жазык иши козголгонго чейин да болушу.
(2) Тергөөчү өзү козгогон же ага берилген иш боюнча тергөөгө токтоосуз киришүүгө милдеттүү. Ишти өзү жүргүзүүгө алгандыгы жөнүндө тергөөчү токтом чыгарат. Эгерде жазык иши тергөөчү тарабынан козголсо жана ишти өзү жүргүзүүгө алса, анда жазык ишин козгоо жана аны өзү жүргүзүүгө алгандыгы жөнүндө бир токтом түзүлөт. Тергөөчү жогоруда аталган токтомдордун көчүрмөсүн жыйырма төрт сааттан кечиктирбестен прокурорго жөнөтөт.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
166-статья. Тергөөнүн мөөнөтү
(1) Чоң коркунуч келтирбеген кылмыштар боюнча тергөө бир айдан кечиктирилбестен, калган бардык иштер боюнча жазык иши козголгон күндөн тартып эки айлык мөөнөттө аяктоого тийиш.
(2) Ушул статьянын төртүнчү жана бешинчи бөлүктөрүндө, ошондой эле ушул Кодекстин 111-статьясынын экинчи жана үчүнчү бөлүктөрүндө каралган учурларда жактоочунун жана айыпталуучунун жазык ишинин материалдары менен таанышуу мөөнөтү тергөө мөөнөтүнө киргизилет.
(3) Ушул Кодексте каралган негиздер боюнча тергөө токтотулуп турган мезгил тергөө мөөнөтүнө киргизилбейт.
(4) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө белгиленген тергөө мөөнөтү областтын прокурору, Бишкек шаарынын прокурору тарабынан алты айга чейин узартылышы мүмкүн.
Иш сот тарабынан тергөөнүн кемчиликтерин толуктоо үчүн кайтарып берилгенде, ошондой эле токтотулган же кыскартылган иш жаңыртылганда мөөнөт тергөөгө көзөмөлдү жүзөгө ашыруучу прокурор тарабынан өзүнө иш келип түшкөн учурдан тартып бир айга чейин белгиленет. Мөөнөттү андан ары узартуу жалпы негизде жүргүзүлөт.
(5) Тергөөсү өтө татаал болгон иштер боюнча тергөө мөөнөтү Кыргыз Республикасынын Башкы прокурорунун орун басарлары тарабынан тогуз айга чейин, ал эми өзгөчө учурларда анын мөөнөтүн андан ары узартуу Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору тарабынан жүргүзүлөт.
(6) Тергөөнүн мөөнөтүн узартуу зарыл болгондо тергөөчү бул жөнүндө жүйөлөштүрүлгөн токтом чыгарууга жана аны тиешелүү прокурорго тергөөнүн мөөнөтү аяктаганга чейин жети сутка калгандан кечиктирбестен берүүгө милдеттүү.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
167-статья. Тергөөчүлөрдүн тобу тарабынан тергөө жүргүзүү
(1) Жазык иши татаал же анын көлөмү чоң болгон учурда, ал боюнча тергөө тергөөчүлөрдүн тобуна (тергөө тобуна) тапшырылышы мүмкүн, бул тууралу жазык ишин козгоо жөнүндө токтомдо көрсөтүлөт же өзүнчө токтом чыгарылат. Токтомдо тергөө жүргүзүү тапшырылган бардык тергөөчүлөр, анын ичинде ишти өзү жүргүзүүгө алган жана башка тергөөчүлөрдүн аракетине жетекчилик кылган, топтун жетекчиси болгон тергөөчү көрсөтүлүүгө тийиш.
(2) Шектүү адамга, айыпкерге, жабырлануучуга, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө тергөөчүлөрдүн тобу тарабынан жүргүзүлгөн тергөө жөнүндө токтом менен таанышууга жана аларга топтун курамындагы ар кандай тергөөчүдөн баш тартууга укуктуулугу түшүндүрүлөт.
168-статья. Тергөө тобунун жетекчисинин ыйгарым укуктары
(1) Тергөө тобунун жетекчиси болгон тергөөчү жазык ишин өз кароосуна алат, мында тергөөчүнун ыйгарым укуктарынан пайдалануу менен тергөөнү жеке өзү жүргүзөт, тергөө тобунун ишин уюштурат, тергөөчүлөрдүн аракеттерине жетекчилик кылат.
(2) Иштерди кошуу жана бөлүп көрсөтүү, тергөөнүн мөөнөтүн узартуу, бөгөт коюу чарасы катарында камакка алуу, аны узартуу, иш боюнча тергөөнү токтото туруу же жаңыртуу жөнүндө чечим тергөө тобунун жетекчиси тарабынан гана кабыл алынат.
(3) Айыпкер катары тартуу жана ишти сотко жөнөтүү жөнүндө токтом тергөө тобунун жетекчиси тарабынан түзүлөт.
169-статья. Тергөө аракеттерин жүргүзүүнүн жалпы эрежелери
(1) Тергөөчү мыйзамда каралган тергөө аракеттерин жүргүзүүгө киришүү менен тергөө аракеттерине катышуучулардын инсандыгын аныктайт, аларга укуктарын жана милдеттерин, ошондой эле тергөө аракетин жүргүзүүнүн тартибин түшүндүрөт.
(2) Кечиктирүүгө болбогондон башка учурларда, тергөө аракетин түн ичинде жүргүзүүгө жол берилбейт.
(3) Тергөө аракеттерин жүргүзүүдө техникалык каражаттар колдонулушу жана кылмыш издерин жана буюм далилдерди табуунун, белгилөөнүн жана алуунун илимге негизделген ыкмалары пайдаланылышы мүмкүн.
(4) Тергөө аракеттерин жүргүзүүдө зомбулук көрсөтүүгө, коркутууга жана башка мыйзамсыз чараларды колдонууга, ошондой эле аларга катышкан адамдардын өмүрү жана ден соолугу үчүн коркунуч келтирүүгө жол берилбейт.
169-1-статья. Тергөө аракеттерин жүргүзүүгө уруксат алуунун соттук тартиби
(1) Ушул Кодекстин 32-статьясынын экинчи бөлүгүндө каралган учурларда, тергөөчү прокурордун макулдугу менен тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө сотко өтүнүч кыла алат, ал туурасында токтом чыгарат.
(2) Тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө өтүнүч тергөөнүн жүргүзүлгөн жери же тергөө аракеттеринин жүргүзүлгөн жери боюнча көрсөтүлгөн өтүнүчтүн түшкөн учурунан тартып жыйырма төрт сааттан кечиктирбестен райондук соттун же аскер горнизонунун сотунун судьясы тарабынан жеке каралууга жатат.
(3) Сот заседаниесине прокурор жана тергөөчү катышууга укуктуу.
(4) Көрсөтүлгөн өтүнүчтү карап чыгып, судья тергөө аракеттерин жүргүзүүгө уруксат берүү же баш тартуунун жүйөөсүн көрсөтүү менен аны жүргүзүүгө уруксат берүүдөн баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат.
(5) Ушул статьянын төртүнчү бөлүккө ылайык чыгарылган судьянын токтому токтоосуз мыйзамдуу күчүнө кирет, милдеттүү түрдө аткарылууга жатат. Кассациялык тартипте жана судьянын токтомун көзөмөлгө алуу тартибинде даттануу анын аткарылышын токтотпойт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
170-статья. Тергөө аракетинин протоколу
(1) Тергөө аракетинин протоколу тергөө аракетинин жүрүшүндө же ал аяктагандан кийин түздөн-түз түзүлөт.
(2) Протокол кол менен жазылышы же машинкада басылышы же компьютердик ыкма менен даярдалышы мүмкүн. Протоколдун толуктугун камсыз кылуу үчүн стенография, кино, сүрөткө тартуу, үн жазуу жана көргөзмө жазуу колдонулушу мүмкүн. Стенографиялык жазуу, кино, сүрөткө тартуунун, үн жазуунун жана көргөзмө жазуунун материалдары иш менен кошо сакталат.
(3) Протоколдо: тергөө аракетинин жүргүзүлгөн орду жана датасы, анын башталган жана бүткөн мезгили, протоколду түзгөн адамдын кызматы жана аты-жөнү, тергөө аракетине катышкан ар бир адамдын аты-жөнү, ал эми зарыл учурларда анын дареги да көрсөтүлөт. Протоколдо процесстик аракеттер кандай кезекте жүргүзүлсө, аларды жүргүзүүдө аныкталган иш үчүн олуттуу болгон жагдайлар, ошондой эле тергөө аракетин жүргүзүүгө катышкан адамдардын арыздарда ошол катары менен баяндалат.
(4) Эгерде тергөө аракетин жүргүзүүдө сүрөткө тартуу, киного тартуу, үн жазуу жана көрмө жазуу колдонулса же издердин кептери жана көчүрмөлөрү даярдалса, чиймелер, схемалар, пландар түзүлсө, протоколдо тиешелүү тергөө аракетин жүргүзүүдө колдонулган техникалык каражаттар, аларды пайдалануунун шарттары жана тартиби, бул каражаттар колдонулган объектилер жана алынган натыйжалар да көрсөтүлүүгө тийиш. Протоколдо мындан тышкары техникалык каражаттарды колдонуунун алдында бул тууралу тергөө аракетин жүргүзүүгө катышкан адамдарга билдирилгендиги тууралу белгиленүүгө тийиш.
(5) Протокол тергөө аракетин жүргүзүүгө катышкан бардык адамдарга таанышуу үчүн берилет. Аларга протоколго киргизилүүгө тийиш болгон пикирлерди айтууга укугу бар экендиги түшүндүрүлөт. Протоколго киргизилген бардык пикирлер, толуктоолор жана түзөтүүлөр ошол адамдар тарабынан айтылууга жана алардын коюлган колдору менен ырасталууга тийиш.
(6) Протоколго тергөөчү, суралган адам, тилмеч, адис, күбө-калыс жана тергөө аракетин жүргүзүүгө катышкан башка адамдар кол коет.
(7) Протоколго тергөө аракетин жүргүзүүдө тартылган негативдер жана сүрөттөр, кино тасмалар, диапозитивдер, сурактын фонограммалары, көрмө жазуунун кассеталары, чиймелер, пландар, схемалар, издердин кептери жана көчүрмөлөрү тиркелет.
(8) Жабырлануучунун, анын өкүлүнүн, күбөнүн жана алардын жакындарынын коопсуздугун камсыз кылуу зарыл деп ойлоого негиздер болгондо тергөөчү жабырлануучу, анын өкүлү, күбө катышкан тергөө аракетинин протоколунда алардын ким экендиги жөнүндө маалыматтарды келтирбөөгө укуктуу. Мындай учурда тергөөчү токтом чыгарууга милдеттүү, анда тергөө аракетине катышуучунун ким экендиги жөнүндө маалыматтарды жашыруун сактоо жөнүндө кабыл алынган чечимдин себептери баяндалат, тергеме аты жана ал катышкан тергөө аракетинин протоколунда коюла турган колдун үлгүсү көрсөтүлөт. Токтом мөөр басылып чапталган конвертке жайгаштырылат, анын мазмуну менен тергөөчүдөн башка көзөмөл жүргүзгөн прокурор жана судья гана тааныша алат.
171-статья. Тергөө аракетинин протоколуна кол коюудан баш тартуу же ага кол коюуга мүмкүн эместигинин фактысын күбөлөндүрүү
(1) Эгерде шектүү адам айыпкер, тергөөчү же башка адам тергөө аракетинин протоколуна кол коюудан баш тартса, бул тууралу протоколго белги коюлуп, ал тергөө аракетин жүргүзгөн адамдын коюлган колу менен күбөлөндүрүлөт.
(2) Протоколго кол коюудан баш тарткан адамга баш тартуунун себептерин түшүндүрүүгө мүмкүнчүлүк берилип, ал протоколго жазылат.
(3) Эгерде шектүү адам, айыпкер, жабырлануучу же күбө дене боюндагы кемчиликтерден улам же ден соолугунун абалына байланыштуу сурактын протоколуна кол кое албаса, тергөөчү башка адамды чакырат, ал суралып жаткан адамдын макулдугу менен анын көрсөтмөлөрүнүн жазылышынын тууралыгын өзүнүн коюлган колу менен күбөлөндүрөт. Бул протоколго сурак жүргүзгөн тергөөчү да кол коет. Эгерде ушул эле себептер боюнча ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдардын бири башка тергөө аракетинин протоколуна кол коюуга мүмкүнчүлүгү болбосо, бул тууралу протоколго белги коюлуп, ал тергөөчүнүн коюлган колу менен күбөлөндүрүлөт.
172-статья. Жазык процессине катышкандардын укуктарын түшүндүрүүнүн жана камсыз кылуунун милдеттүүлүгү
Тергөөчү тергөө аракетине катышып жаткан шектүү адамга, айыпкерге, жабырлануучуга, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө, ошондой эле башка адамдарга алардын укуктарын тушүндүрүүгө жана иш боюнча тергөөнүн жүрүшүндө бул укуктарды жүзөгө ашырууга мүмкүнчүлүктү камсыз кылууга милдеттүү. Ошол эле мезгилде аларга жүктөлгөн милдеттер жана аларды аткарбоонун терс кесепеттери түшүндүрүлүүгө тийиш. Ушул статьяда аталып өткөн адамдарга укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү алардын коюлган колдору менен күбөлөндүрүлөт.
173-статья. Тергөөнүн маалыматтарын ачыкка чыгаруунун жол берилгистиги
(1) Жазык иштери боюнча тергөөнүн жүрүшүндө алынган маалыматтар ачыкка чыгарылбоого тийиш.
(2) Тергөөчү күбөнү, жабырлануучуну, жактоочуну, жарандык доогерди, жарандык жоопкерди же алардын өкүлдөрүн, экспертти, адисти, тилмечти, күбө-калысты жана тергөө аракетин жүргүзүүгө катышып жаткан башка адамдарды тергөөнүн маалыматтарын ачыкка чыгарууга жол берилбей тургандыгы жөнүндө эскертет жана жоопкерчилик жөнүндө эскертүү менен алардан колкат алууга укуктуу.
174-статья. Адистин катышуусу
(1) Тергөөчү тергөө аракетин жүргүзүүгө катышуу үчүн иштин жыйынтыгына кызыкчылыгы жок адисти чакырууга укуктуу. Тергөөчүнүн адисти чакыруу жөнүндө талабы адис иштеген уюмдун жетекчиси тарабынан милдеттүү түрдө аткарылат.
(2) Тергөө аракетинин алдында тергөөчү адистин ким экендигин жана билимин аныктайт, анын айыпталуучу менен жабырлануучуга карата мамилесин тактайт. Тергөөчү адиске ушул Кодекстин 65-статьясында каралган анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт жана ушул статьяда белгиленген өз милдеттерин аткаруудан баш тарткандыгы же андан четтегендиги үчүн жоопкерчилиги жөнүндө эскертет, бул тууралу тергөө аракетинин протоколуна белги коюлуп, ал адистин коюлган колу менен күбөлөндүрүлөт.
175-статья. Тилмечтин катышуусу
(1) Ушул Кодекстин 23-статьясынын экинчи бөлүгүндө жана 66-статьясында каралган учурларда тергөөчү суракка жана башка тергөө аракеттерине тилмечти чакырууга милдеттүү.
(2) Тергөө аракетинин алдында тергөөчү тилмечке анын ушул Кодекстин 66-статьясында каралган укуктарын жана милдеттерин тушүндүрөт жана ушул статьяда белгиленген милдеттерди аткаруудан баш тартуу үчүн жоопкерчилик, ошондой эле атайылап туура эмес которгондугу үчүн жазык жоопкерчилиги жөнүндө эскертет, бул тууралу тергөө аракетинин протоколуна белги коюлат жана ал тилмечтин коюлган колу менен күбөлөндүрүлөт.
176-статья. Күбө-калыстардын катышуусу
Ушул Кодексте каралган учурларда тергөө аракеттери кеминде эки күбө-калыстын катышуусу менен жүргүзүлөт, алар тергөө аракетин жүргүзүү фактысын, анын жүрүшүн жана натыйжаларын ырастоо үчүн чакырылат.
Тергөө аракети башталардын алдында тергөөчү күбө-калыстарга тергөө аракетинин максатын, ушул Кодекстин 68, 69-статьяларында каралган алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт.
22-Глава
Карап чыгуу, көрүп аныктоо, тергөө эксперименти
177-статья. Карап чыгууну жүргүзүүнүн негиздери жана тартиби
(1) Карап чыгуу күбө-калыстардын катышуусу менен жүргүзүлөт. Өзгөчө учурларда (барууга кыйын болгон жерлерде, тиешелүү каражаттар жок болгондо, ошондой эле карап чыгууну жүргүзүү адамдардын өмүрү жана саламаттыгы үчүн коркунуч менен байланыштуу болгондо) карап чыгуу күбө-калыстарды катыштырбастан жүргүзүлөт.
(2) Окуя болгон жерди, ошол жергени, имарат жайды, буюмзаттарды жана документтерди карап чыгуу кылмыштын издерин, башка материалдык объектилерди табуу, иш үчүн мааниси бар башка жагдайларды тактоо максатында жүргүзүлөт.
(3) Тергөөчү шектүү адамды, айыпкерди, жабырлануучуну, күбөнү, ошондой эле адисти карап чыгууну жүргүзүүгө катышууга тартышы мүмкүн.
(4) Зарыл учурларда карап чыгууда өлчөө, сүрөткө тартуу, үн жана көрмө жазуу жүргүзүлөт, пландар жана схемалар түзүлүп, издердин кеби жана көчүрмөлөрү алынат, мүмкүн болсо бул үчүн мыйзамда жол берилген техникалык каражаттарды жана усулдарды пайдалануу менен издердин өзү ошол буюмзат жана анын бир бөлүгү менен чогуу алынат.
(5) Табылган издерди жана материалдык объектилерди карап чыгуу алар табылган жерде жүзөгө ашырылат. Эгерде карап чыгуу үчүн узак убакыт талап кылынса же аларды табылган жеринде карап чыгуу алда канча татаал болсо, объектилер алынууга, таңгакталууга, чапталууга жана карап чыгуу үчүн ыңгайлуу болгон башка жерге бузулбагыдай кылып жеткирилүүгө тийиш.
(6) Карап чыгууда табылгандардын жана алынгандардын бардыгы карап чыгууга катышкандарга көрсөтүлүүгө тийиш.
(7) Ишке тиешеси болушу мүмкүн болгон объектилер гана алынууга тийиш. Алынган объектилер таңгакталат жана чапталып коюлат.
(8) Карап чыгууга катышкан адамдар өздөрүнүн пикири боюнча иштин жагдайларын аныктоого көмөк көрсөтө тургандардын бардыгына тергөөчүнүн көңүлүн бурууга укуктуу.
(9) Турак жайды карап чыгуу анда жашаган адамдардын макулдугу менен же соттун токтому боюнча гана жүргүзүлөт.
(10) Эгерде турак жай же уюмдун жайы окуя болгон жер болуп саналса жана аны карап чыгууну кийинкиге калтырууга болбосо, имарат-жайды карап чыгуу тергөөчүнүн токтому боюнча, бирок кийин бир суткалык мөөнөттө сотко жана прокурорго кабарлоо менен жүргүзүлүшү мүмкүн.
(11) Турак-жайды карап чыгууда ал жерде жашаган эрезеге жеткен адамдын катышуусу камсыз кылынууга тийиш. Анын катышуусу мүмкүн болбогон учурда турак-жайды пайдалануучу уюмдун же жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын өкүлдөрү чакырылат.
(12) Уюмдардагы имарат жайларды карап чыгуу алардын өкүлдөрүнүн катышуусу менен жүргүзүлөт.
(13) Дипломатиялык өкүлчүлүктөр ээлеп турган имарат жайларды, ошондой эле дипломатиялык өкүлчүлүктөрдүн мүчөлөрү жана алардын үй-бүлөлөрү жашап турган имарат жайларды карап чыгуу дипломатиялык өкүлдүн өтүнүчү же макулдугу боюнча жана анын катышуусу менен гана жүргүзүлүшү мүмкүн. Дипломатиялык өкүлдүн макулдугу Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлиги аркылуу алынат. Карап чыгууну жүргүзүүгө прокурор менен Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрилигинин өкүлү милдеттүү түрдө катышат.
(14) Турак жайды жана башка объекттерди бийлик өкүлдөрүнүн карап чыгуусу, ага кирүүсү зарыл болгондо, тергөөчү прокурордун макулдугу менен соттун алдында өтүнүчтү козгойт. Эгерде өндүрүштү башка аракеттер менен жасоо мүмкүн болбосо, өтүнүчтү козгоо жөнүндө токтомдо карап чыгуунун же кирүүнүн зарылдыгы келип чыгышына себепчи болгон жүйөлөр жана негиздер баяндалат. Токтомго өтүнүчтүн негиздүүлүгүн тастыктоочу материалдар тиркелет. Өтүнүч келип түшкөн учурдан тартып бир сутканын ичинде судья тарабынан каралат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
178-статья. Өлүктү карап чыгуу. Эксгумация
(1) Өлүк табылган жерде аны карап чыгууну тергөөчү күбө-калыстардын жана соттук-медициналык эксперттин, ал эми анын катышуусу мүмкүн болбогондо - врачтын катышуусу менен жүргүзөт. Зарыл болгондо өлүктү карап чыгууга башка адистер тартылышы мүмкүн.
(2) Таанылбаган өлүктөр милдеттүү түрдө сүрөткө тартылууга жана дактилоскопиядан өткөрүлүүгө тийиш.
(3) Өлүктү көмүлгөн жерден алып чыгуу зарыл болгондо тергөөчү эксгумациялоо тууралу токтом чыгарат жана бул тууралу маркумдун жакын туугандарына же туугандарына кабар кылат. Токтом тиешелүү өлүк көмүлгөн жердин администрациясы үчүн милдеттүү болот. Эгерде маркумдун жакын туугандары же туугандарына эксгумациялоого каршы болушса, аны жүргүзүүгө сот тарабынан уруксат берилет.
(4) Өлүктү эксгумациялоо жана карап чыгуу ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдардын катышуусу менен жүргүзүлөт.
(5) Өлүктү эксгумациялоо жана андан кийин көмүүгө байланышкан чыгымдардын орду маркумдун туугандарына ушул Кодекстин 146-статьясында белгиленген тартипте толтурулуп берилет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
179-статья. Буюм далилдерин карап чыгуу
Ушул Кодекстин 85-статьясына ылайык буюм далилдери болуп эсептелген жана окуя болгон жерди, ошол жергени же имарат жайды карап чыгууда табылган, тинтүү, алып коюу, тергөө экспериментин же башка тергөө аракеттерин жүргүзүүдө алынган же тергөөчүнүн талабы боюнча уюмдар жана жарандар тарабынан берилгендер ушул Кодекстин 177-статьясынын эрежелери боюнча каралып чыгууга тийиш.
180-статья. Көрүп аныктоо
(1) Эгерде бул үчүн экспертиза жүргүзүү талап кылынбаса, адамдын денесиндеги өзгөчө белгилерди, кылмыш издерин, денеге залал келтирүүлөрдү табуу, мас абалда экендигин же иш үчүн мааниси бар башка касиеттерди жана белгилерди аныктоо үчүн шектүү адамды, айыпкерди, жабырлануучуну жана күбөнү көрүп аныктоо жүргүзүлөт. Көрүп аныктоону жүргүзүү жөнүндө тергөөчү токтом чыгарат.
(2) Көрүп аныктоо тергөөчү тарабынан күбө-калыстарды катыштыруу, ал эми зарыл учурларда көрүп аныктоо врачтын же башка адистин катышуусу менен жүргүзүлөт.
(3) Эгерде көрүп аныктоо бул адамды чечиндирүү менен коштолсо, тергөөчү башка жыныстагы адамды көрүп аныктоого катышпайт. Мындай учурда көрүп аныктоо бир эле жыныстагы күбө-калыстын катышуусу менен врач тарабынан жүргүзүлөт.
181-статья. Карап чыгуунун жана көрүп аныктоонун протоколу
(1) Карап чыгуу жана көрүп аныктоо жөнүндө тергөөчү ушул статьянын жана ушул Кодекстин 177-статъясынын талаптарын сактоо менен протокол түзөт.
(2) Протоколдо тергөөчүнүн бардык аракеттери, ошого тете карап чыгуу жана көрүп аныктоодо табылгандардын бардыгы карап чыгуу жана көрүп аныктоо кандай жүргүзүлсө, ошондой ырааттуулукта жана карап чыгуу менен көрүп аныктоо учурунда кандай түрдө табылса ошол түрдө баяндалат. Карап чыгууда жана көрүп аныктоодо алынган бардык объектилер протоколдо саналып өтөт жана баяндалат.
(3) Протоколдо: карап чыгуу же көрүп аныктоо кайсыл мезгилде, аба ырайынын кандай учурунда жана кандай жарык берүү менен жүргүзүлгөндүгү; кандай техникалык каражаттар колдонулгандыгы жана кандай натыйжаларга жетишилгендиги; карап чыгууну же көрүп аныктоону жүргүзүүгө ким тартылгандыгы жана мындай катышуу эмнеге байланыштуу болгондугу; кандай объектилер чапталгандыгы жана кандай мөөр коюлгандыгы; карап чыгуудан кийин өлүк же иш үчүн мааниси бар буюмзаттар кайда жөнөтүлгөндүгү көрсөтүлүүгө тийиш.
182-статья. Тергөө эксперименти, тергөө экспериментинин протоколу
(1) Иш үчүн мааниси бар маалыматтарды текшерүү жана тактоо максатында тергөөчү белгилүү бир окуянын аракеттерин, кырдаалын же башка жагдайларын кайра кайталоо жана зарыл болгон тажрыйбалык аракеттерди жасоо аркылуу тергөө экспериментин жүргүзүүгө укуктуу. Мында кандайдыр-бир фактыларды кабылдоонун, белгилүү аракеттерди жасоонун, кандайдыр-бир окуянын келип чыгышынын мүмкүнчүлүгү текшерилип, ошондой эле болгон окуянын ырааттуулугу жана из калтыруунун механизмдери аныкталат. Эгерде ага катышкан адамдардын ден соолугуна жана өмүрүнө коркунуч келтирилбесе жана алардын кадыр-баркы кемсинтилбесе, тергөө экспериментин жүргүзүүгө жол берилет.
(2) Тергөө экспериментин жүргүзүүгө күбө-калыстар катышууга тийиш. Зарыл учурда шектүү адам, айыпкер, жабырлануучу, тергөөчү, ошондой эле адис, эксперт жана тажрыйбалык аракеттерди жүргүзүүчү адамдар тартылышы мүмкүн. Тергөө экспериментинин катышуучуларына эксперимент өткөрүүнүн максаты жана тартиби түшүндүрүлөт.
(3) Зарыл учурда тергөө экспериментин жүргүзүүдө өлчөөлөр, сүрөткө тартуу, үн жана көрмө жазуу, киного тартуу жүргүзүлүп, пландар жана схемалар түзүлөт.
(4) Тергөө экспериментин жүргүзүүчү жөнүндө тергөөчү протокол түзөт, анда тергөө экспериментинин шарттары, жүрүшү жана натыйжалары баяндалат жана эксперимент кандай максатта, качан, кайда, жана кандай шарттарда жүргүзүлгөндүгү, окуянын кырдаалын жана жагдайларын кайталоо эмнеден улам болгондугу; кандай тажрыйбалык аракеттер, кандай ырааттуулукта, ким тарабынан жана канча жолу жүргүзүлгөндүгү; кандай натыйжалар алынгандыгы көрсөтүлөт.
183-статья. Окуянын кырдаалын жана жагдайларын кайталоо. Көрсөтүүлөрдү жеринде текшерүү
(1) Тергөөчү, сот карап чыгууда, көрүп аныктоодо, суракта таануу үчүн көрсөтүүдө жана башка тергөө аракеттеринде алынган маалыматтарды текшерүү, тактоо максатында күбө-калыстардын катышуусу менен белгилүү окуянын кырдаалын жана жагдайларын кайталоону жүзөгө ашырышы мүмкүн. Мында тергөөчү, сот зарыл учурларда өлчөөлөрдү, сүрөткө тартууну, киного тартууну, көрмө жазууну жүргүзөт, пландарды жана схемаларды түзөт. Эгерде бул аларга катышкан адамдардын жана айланадагылардын кадыр-баркын кемсинтпесе жана саламаттыгына коркунуч келтирбесе, тиешелүү аракеттерди аткарууга жол берилет.
(2) Окуянын кырдаалын жана жагдайларын кайталоодо зарыл болсо шектүү адам, айыпкер, соттолуучу, жабырлануучу, күбөлөр жана тиешелүү адистер да чакырылат.
(3) Шектүү адамдын, айыпкердин, соттолуучунун, жабырлануучунун же күбөнүн көрсөтүүлөрү жаңы фактылай маалыматтарды аныктоо, багытты жана текшерилип жаткан аракеттер жасалган жерди белгилөө үчүн, ошондой эле аларды окуянын жагдайы менен салыштыруу аркылуу көрсөтүүлөрдүн тактыгын аныктоо үчүн тергелип жаткан окуяга байланыштуу жерде текшерилиши же такталышы мүмкүн. Мында:
1) көрсөтүүлөрдү жеринде текшерүү көрсөтүү берген адамдын иликтенип жаткан окуяга байланыштуу жерде кайра кайталашын; иш үчүн мааниси бар буюмзаттарды, документтерди, издерди издеп табышын жана көрсөтүшүн; белгилүү аракеттерди көрсөтүшүн; тигил же бул буюмзат иликтенип жаткан окуяда кандай роль ойногондугун көрсөтүп беришин; окуя болгон жердин жагдайындагы өзгөртүүлөргө көңүл бурушун; өзүнүн мурдагы көрсөтүүлөрүн айкындаштырышын жана такташын билдирет. Бул аракеттерге кандайдыр-бир тышкаркы кийлигишүүгө жана багыттама суроолорду берүүгө жол берилбейт;
2) зарыл учурларда көрсөтүүлөрдү жеринде текшерүү адистин катышуусу менен жүргүзүлөт;
3) бир нече адамдын көрсөтүүлөрүн жеринде текшерүүгө жол берилбейт;
4) көрсөтүүлөрдү текшерүү ал адамга анын көрсөтүүлөрү текшериле турган багытты жана жерди көрсөтүү сунушунан башталат. Көрсөтүүлөрү текшерилип жаткан адам жайма-жай баяндап жана аракеттерин көрсөтүп бергенден кийин ага суроолор берилиши мүмкүн. Ушул адам, ошондой эле процесстин башка катышуучулары өткөрүлүп жаткан тергөө аракеттерине байланыштуу аларды кошумча суракка алууну талап кылууга укуктуу.
(4) Окуянын жагдайын жана кырдаалын каттоого жана көрсөтүүлөрдү жеринде текшерүү жөнүндө ушул Кодекстин 170 жана 171-статьяларынын талаптарын сактоо менен протокол түзүлөт. Протоколдо көрсөтүүлөрдү жеринде текшерүүнүн шарттары, жүрүшү жана натыйжалары чагылдырылууга тийиш.
23-Глава
Тинтүү, алып коюу, почта-телеграф жөнөтүүлөрүнө камак салуу, сүйлөшүүлөрдү контролдоо жана жазып алуу
184-статья. Тинтүүнү жана алып коюуну жүргүзүүнүн негиздери жана тартиби
(1) Имарат жайда же башка жерде же адамда кылмыштын куралы, иш үчүн мааниге ээ боло турган буюмзаттар, документтер жана баалуулуктар бар деп ойлоого жетиштүү маалыматтардын болушу тинтүүнү жүргүзүү үчүн негиз болуп эсептелет, тинтүү ошондой эле издөө салынган адамдарды жана өлүктөрдү табуу үчүн да жүргүзүлүшү мүмкүн.
(2) Эгерде иш үчүн мааниси бар белгилүү бир буюмзаттар жана документтер кайсыл жерде жана кимде экендиги так белгилүү болсо, алып коюу зарылдыгы болгондо алар алынып коюлат.
(3) Тинтүү жана алып коюу соттун токтомунун негизинде тергөөчүнүн өтүнүчү боюнча калыс күбөлөрдүн катышуусу менен жүргүзүлөт.
(4) Издөөгө салынган жана алынып коюуга тийиш болгон объект табылгандан кийин алып коюуну кечиктиргенде жок болуп кетиши, зыянга учурашы же кылмыштуу максатта пайдаланылышы мүмкүн же издөөгө салынган адам жашырынып калышы мүмкүн деген реалдуу коркунуч бар болгон өзгөчө учурларда, тинтүү соттун токтомусуз тергөөчүнүн токтому боюнча, бирок кийин бир суткалык мөөнөттө сотко жана көзөмөлдөөчү прокурорго кабарлоо менен жүргүзүлүшү мүмкүн. Мындай аракеттердин мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү сот тарабынан каралууга жатат.
(5) Кечиктирүүгө болбогондон башка учурларда, тинтүү күндүз жүргүзүлөт.
(6) Зарыл учурларда тинтүү адистин жана тилмечтин катышуусу менен жүргүзүлөт.
(7) Тинтүүгө киришүү менен тергөөчү алынып коюлууга тийиш болгон буюмзаттарды жана документтерди өз ыктыяры менен берүүнү сунуш кылат.
(8) Тинтүү жүргүзүүдө анын ээси өз ыктыяры менен ачуудан баш тарткан, бекитилген имарат жайлар жана сактоочу жайлар ачылышы мүмкүн. Мында зарылдыктан улам келип чыкпаса, эшик тээктерин жана башка буюмзаттарды зыянга учуратууга жол берилбөөгө тийиш.
(9) Алып коюуну жүргүзүүдө тергөөчү алынууга тийиш болгон буюмзаттарды жана документтерди берүүнү сунуш кылат, ал эми берүүдөн баш тартылган учурда алып коюуну мажбурлоо түрүндө жүргүзөт.
(10) Тергөөчү тинтүүнү, алып коюуну жүргүзүү жөнүндө соттун алдында өтүнүч козгойт. Өтүнүчтү козгоо жөнүндө токтомдо тинтүүнү, алып коюуну жүргүзүү зарылдыгынын келип чыгышына себепчи болгон жүйөлөр жана негиздер баяндалат. Токтомго өтүнүчтүн негиздүүлүгүн ырастаган материалдар тиркелет. Өтүнүч келип түшкөн учурдан тартып бир сутканын ичинде судья тарабынан каралат.
(11) Турак-жайларда, уюмдардын жана мекемелердин имарат жайларында тинтүү жана алып коюу ушул Кодекстин 177-статьясынын онунчу жана он биринчи бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн адамдардын катышуусу менен жүргүзүлөт.
(12) Дипломатиялык өкүлчүлүктөр ээлеп турган имарат жайларда, ошондой эле дипломатиялык өкүлчүлүктөрдүн мүчөлөрү жана алардын үй-бүлөлөрү жашап турган имарат жайларда тинтүү жана алып коюу ушул Кодекстин 177-статьясынын он экинчи бөлүгүндө белгиленген талаптарды сактоо менен жүргүзүлөт.
(13) Тергөөчү тинтүү жана алып коюуда аталган жайды ээлеп турган адамдын же башка адамдардын жеке турмушунун белгилүү болгон жагдайларын ачыкка чыгарбоого карата чаралар көрүүгө милдеттүү.
(14) Тергөөчү тинтүү жана алып коюу жүргүзүлүп жаткан жайда же ошол жерде болгон жана бул имарат жайга же жерге келген адамдарга андан кетүүгө, ошондой эле тинтүү жана алып коюу бүткөнгө чейин бири-бири менен же башка адамдар менен сүйлөшүүгө тыюу салууга укуктуу.
(15) Тинтүү жана алып коюу жүргүзүүдө тергөөчү ишке тиешеси болушу мүмкүн болгон буюмзаттарды жана документтерди гана алып коюу менен чектелүүгө тийиш. Пайдаланылууга тыюу салынган буюмзаттар жана документтер алардын ишке тиешелүү же тиешелүү эместигине карабастан алынып коюуга тийиш.
(16) Алынган бардык буюмзаттар жана документтер катышкан адамдарга көрсөтүлөт жана тинтүү жана алып коюу жүргүзүлгөн жерде таңгакталат жана мөөр басылып чапталып, буга катышкан адамдардын коюлган колдору менен күбөлөндүрүлөт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
185-статья. Жекече тинтүү
(1) Ушул Кодекстин 184-статьясында каралган негиздер болгондо жана ушул статьянын талаптарын сактоо менен шектүүнү, айыпталуучуну жекече тинтүү, тинтилүүчү адамдын денесинде, кийиминде жана анын буюмдарында болгон буюмзаттарды жана документтерди табуу жана алып коюу максатында тергөөчүнүн тапшыруусу боюнча алгачкы текшерүү органынын кызматкери же башка адам тарабынан жүргүзүлүшү мүмкүн.
(2) Жекече тинтүү тинтилип жаткан адам менен бир жыныстагы адам тарабынан жана күбө-калыстардын катышуусу, ал эми зарыл учурда адистин катышуусу менен жүргүзүлөт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
186-статья. Тинтүүнүн же алып коюунун протоколу
(1) Жүргүзүлгөн тинтүү же алып коюу жөнүндө ушул Кодекстин 170 жана 171-статьяларынын талаптарын сактоо менен протокол түзүлөт.
(2) Протоколдо буюмзаттар жана документтер кайсыл жерде жана кандай жагдайларда табылгандыгы, алар өз ыктыяры менен берилгендиги же мажбурлап алынгандыгы көрсөтүлүүгө тийиш. Бардык алынган буюмзаттар протоколдо алардын санын, ченин, салмагын, жекече белгилерин жана мүмкүн болушунча наркын так көрсөтүү менен саналып өтүүгө тийиш.
(3) Эгерде тинтүү же алып коюу жүргүзүүдө алынып коюлууга тийиш болгон буюмзаттарды же болбосо документтерди жок кылууга же катууга аракет жасалса, ал көрүлгөн чараларды көрсөтүү менен протоколдо чагылдырылууга тийиш.
(4) Тинтүүнүн жана алып коюунун протоколунун көчүрмөсү кол койдуруу менен алар алынган адамга, же болбосо анын үй-бүлөсүнүн эрезеге жеткен мучөсүнө, ал эми алар жок болгондо турак-жайды пайдалануу уюмунун өкүлүнө же жергиликтүү өз алдынча башкаруу органына тапшырылат. Эгерде тинтүү жана алып коюу уюмда жүргүзүлсө протоколдун көчүрмөсү кол койдуруу менен алардын өкүлдөрүнө берилет.
187-статья. Почта-телеграф жөнөтүүлөрүнө камак салуу, аларды карап чыгуу жана алып коюу
(1) Жазык иши үчүн мааниси бар предметтер, документтер же маалыматтар тийиштүүлүгүнө жараша бандеролдордо, посылкаларда же башка почта-телеграфтык жөнөтүүлөрдө, болбосо телеграммаларда же радиограммаларда болушу мүмкүн деген жетиштүү негиздер болгондо, аларга камак салынышы мүмкүн.
(2) Почта-телеграфтык жөнөтүүлөргө камак салуу, аларды карап чыгуу жана байланыш мекемелеринен алып коюу прокурордун санкциясы менен тергөөчүнүн токтому боюнча жүргүзүлөт.
(3) Тергөөчүнүн почта-телеграфтык жөнөтүүлөргө камак салуу жана аларды карап чыгуу жана алып коюу жөнүндө токтомунда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:
1) почта-телеграфтык жөнөтүүсү кармалууга тийиш болгон адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты жана дареги;
2) камак салуунун, карап чыгуунун жана алып коюу жүргүзүүнүн негиздери;
3) камак салууга тийиш болгон почта-телеграфтык жөнөтүүлөрдүн түрлөрү;
4) тийиштүү почта-телеграфтык жөнөтүүлөрдү кармоо милдети жүктөлгөн байланыш мекемесинин аталышы.
(4) Сот тарабынан прокурордун санкциясын алгандан кийин тергөөчү токтомду анын көчүрмөсү почта-телеграфтык жөнөтүүнү кармоо тапшырылган тиешелүү байланыш бөлүмүнө жөнөтүлөт жана ал жөнүндө токтоосуз тергөөчүгө кабарландырылат.
(5) Кармалган почта-телеграфтык жөнөтүүлөрдү карап чыгуу, алып коюу жана көчүрмөлөрүн алуу тергөөчү тарабынан тийиштүү байланыш бөлүмүндө ошол мекеменин кызматкерлеринин ичинен тартылган күбө-калыстардын катышуусу менен жүргүзүлөт. Тергөөчү зарыл учурларда почта-телеграфтык жөнөтүүлөрдү карап чыгуу жана алып коюуну жүргүзүүгө катышуу үчүн адисти, ошондой эле тилмечти тартууга укуктуу. Почта-телеграфтык жөнөтүүлөрдү карап чыгуунун ар бир учурунда протокол түзүлөт, анда кандай почта-телеграфтык жөнөтүүлөр ким тарабынан каралганы, көчүрүлгөнү жана кимге жөнөтүлгөнү же кармалганы көрсөтүлөт.
(6) Почта-телеграфтык жөнөтүүлөргө камак салуу тергөөчү тарабынан прокурорго милдеттүү түрдө кабарландыруу менен, бул чаранын зарылдыгы болбой калган учурда, бирок ошол жазык иши боюнча тергөө аяктаганынан кечиктирбестен жокко чыгарылат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
188-статья. Сүйлөшүүлөрдү тыңшоо
(1) Шектүүнүн, айыпталуучунун жана башка адамдардын телефон жана башка сүйлөшүүлөрү жазык иши үчүн мааниси бар маалыматтарды камтышы мүмкүн деп болжолдоого жетиштүү негиздер болгондо, аларды контролдоо жана жазып алуу анча оор эмес, оор жана өзгөчө оор кылмыштар боюнча жазык иштеринин өндүрүшүндө ушул Кодекстин 169-1-статьясында белгиленген тартипте кабыл алынуучу соттук чечимдин негизинде кийин жыйырма төрт сааттын ичинде көзөмөл жүргүзүүчү прокурорго кабарлоо менен жол берилет.
Видео-аудиотехниканы же башка атайын техникалык каражаттарды пайдалануу менен сүйлөшүүлөрдү тымызын тыңшоо жана жазып алуу шектүүгө, айыпталуучуга жана башка адамдарга карата оор жана өзгөчө оор кылмыштар жөнүндө жана (же) конституциялык түзүлүштүн негиздерине жана мамлекеттин коопсуздугуна каршы кылмыштар жөнүндө жазык иштеринин өндүрүшүндө соттук чечимдин негизинде гана кийин жыйырма төрт сааттын ичинде көзөмөл жүргүзүүчү прокурорго кабарлоо менен жүргүзүлүшү мүмкүн.
(2) Жабырлануучуга, күбөгө же алардын жакын туугандарына, туугандарына, жакын адамдарына карата зомбулук, опуза талап жана башка кылмыштуу аракеттерди жасоо коркунучу болгондо телефондук жана башка сүйлөшүүлөрдү контролдоого жана жазып алууга көрсөтүлгөн адамдардын жазуу түрүндөгү арызы боюнча, ал эми андай арыз болбосо соттук чечимдин негизинде кийин жыйырма төрт сааттын ичинде көзөмөл жүргүзүүчү прокурорго кабарлоо менен жол берилет.
(3) Телефондук жана башка сүйлөшүүлөрдү контролдоо жана жазып алууну жүргүзүү жөнүндө тергөөчүнүн өтүнүчүндө төмөнкүлөр көрсөтүлөт:
1) ушул чараларды өндүрүштө колдонуу зарыл болгон жазык иши;
2) ушул тергөө аракеттерин жүргүзүүнүн негиздери;
3) телефондук жана башка сүйлөшүүлөрү контролго алынууга жана жазылууга жаткан адамдын фамилиясы, аты, атасынын аты;
4) контролдоону жана жазып алууну жүзөгө ашыруунун мөөнөтү;
5) контролдоону жана жазып алууну техникалык жактан жүзөгө ашыруу тапшырылган органдын аталышы.
(4) Телефондук жана башка сүйлөшүүлөрдү контролдоону жана жаздырып алууну жүргүзүү жөнүндөгү токтом тергөөчү тарабынан аткаруу үчүн тийиштүү органга жөнөтүлөт.
(5) Телефондук жана башка сүйлөшүүлөрдү контролдоо жана жазып алууну жүргүзүү алты айлык мөөнөткө чейин белгилениши мүмкүн. Ал тергөөчүнүн токтому боюнча, эгерде бул чаранын зарылдыгы болбой калганда, бирок ошол жазык иши боюнча алдын ала тергөөлөрдүн аякташынан кечиктирилбей токтотулат.
(6) Тергөөчү телефондук жана башка сүйлөшүүлөрдү контролдоо жана жазуу жүргүзүүнүн бардык мөөнөт ичинде каалаган учурунда аларды ишке ашырып жаткан органдан фонограмманы карап чыгуу жана угуу үчүн талап кылууга укуктуу. Ал тергөөчүгө көрсөтүлгөн сүйлөшүүлөрдү жазуунун башталган жана аяктаган убактысы жана күнү көрсөтүлгөн, мөөр басылып чапталып жабылган коштоочу кат жана мында пайдаланылган техникалык каражаттардын кыскача мүнөздөмөсү менен берилет.
(7) Тергөөчү күбөлөрдүн жана зарыл болгондо адистин, ошондой эле телефондук жана башка сүйлөшүүлөрү жазылып алынган адамдардын катышуусу менен фонограммаларды карап чыгуунун жана угуунун жыйынтыктары жөнүндө протокол түзөт, анда фонограмманын тергөөчүнүн пикири боюнча ошол жазык ишине тиешеси бар бөлүгү сөзмөсөз баяндалууга тийиш. Фонограмманы карап чыгууга жана угууга катышкан адамдар ошол эле протоколдо же өзүнчө протоколго карата өздөрүнүн пикирлерин баяндоого укуктуу.
(8) Фонограмма толук өлчөмдө, тергөөчүнүн токтомунун негизинде, буюмдай далил катары жазык ишинин материалдарына кошулат жана мөөр басылган боюнча, башка адамдар тарабынан фонограмманын угулушуна жана нускасынын көбөйтүлүшүнө жол бербей турган абалында жана сот заседаниесинде кайталап угуу үчүн жарактуу сакталышын жана техникалык жарамдуулугун камсыз кылуучу шарттарда сакталат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 2-июлундагы N 142, 2013-жылдын 11-июлундагы N 129 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
188-1-статья. Абоненттер жана абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар жөнүндө маалыматты алуу
(1) Абоненттердин жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалыматты жазык иши үчүн мааниси бар деп болжолдоого жетиштүү негиздер болгондо, тергөөчү тарабынан көрсөтүлгөн маалыматты алууга ушул Кодекстин 169-1-статьясында белгиленген тартипте кабыл алынуучу соттук чечимдин негизинде кийин жыйырма төрт сааттын ичинде көзөмөл жүргүзүүчү прокурорго кабарлоо менен жол берилет.
(2) Абоненттердин жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалыматты алууга тиешелүү болгон тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө тергөөчүнүн өтүнүчүндө төмөнкүлөр көрсөтүлөт:
1) аны жүргүзүүдө ушул тергөө аракетин аткаруу зарыл болгон жазык иши;
2) алар боюнча ушул тергөө аракети жүргүзүлүп жаткан негиздер;
3) тиешелүү маалымат алуу зарыл болгон мезгил жана (же) ушул тергөө аракетин жүргүзүүнүн мөөнөтү;
4) көрсөтүлгөн маалыматты алуу зарыл болгон уюмдун аталышы.
(3) Абоненттердин жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалыматты алуу жөнүндө сот тарабынан чечим кабыл алынган учурда, анын көчүрмөсү тергөөчү тарабынан көзөмөл жүргүзүүчү прокурорго жана байланыш кызматтарын жүзөгө ашырган тиешелүү уюмга жыйырма төрт сааттын ичинде жиберилет, көрсөтүлгөн маалыматты анын жетекчиси маалыматты кандай болбосун материалдык алып жүрүүчүдө жаздырып берүүгө милдеттүү. Көрсөтүлгөн маалымат коштоочу кат менен, мөөр басылып чапталган түрүндө берилет, анда маалымат берилген мезгил жана абоненттердин жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн номерлери көрсөтүлөт.
(4) Абоненттер жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалыматты тергөөчү тарабынан алуу алты айга чейинки мөөнөткө белгилениши мүмкүн. Байланыш кызматын көрсөтүүнү жүзөгө ашырган тиешелүү уюм ушул тергөө аракетин жүргүзүүнүн бардык мөөнөтү ичинде тергөөчүгө көрсөтүлгөн маалыматты берүүгө милдеттүү.
(5) Тергөөчү абоненттер жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалымат камтылган берилген документтерди күбө-калыстардын жана (зарыл болгондо) адистин катышуусу менен карайт, ал жөнүндө токтом түзөт, анда тергөөчүнүн пикири боюнча жазык ишине тиешеси бар маалыматтын ошол бөлүгү (абоненттер жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулардын датасы, убактысы, узактыгы, абоненттердин номерлери жана башка маалыматтар) көрсөтүлүшү керек. Протокол түзүүдө катышкан адамдар ошол эле протоколдо же андан өзүнчө өзүнүн сын-пикирлерин баяндоого укуктуу.
(6) Абоненттер жана (же) абоненттик түзүлмөлөрдүн ортосундагы байланышуулар тууралуу маалымат камтылган берилген документтер заттык далил катары тергөөчүнүн токтомунун негизинде толук көлөмдө жазык ишинин материалдарына кошо тиркелет жана алар менен башка адамдардын танышуу мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарган жана алардын сакталышын камсыз кылган шарттарда мөөр басылып чапталган түрүндө сакталат.
(7) Эгерде ушул тергөө аракетин жүргүзүүнүн зарылчылыгы болбой калса, анын өндүрүшү жазык иши боюнча тергөө аяктагандан кечиктирилбестен тергөөчүнүн токтому боюнча токтотулат.
(КР 2013-жылдын 11-июлундагы N 129 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
24-Глава
Сурак, көздөштүрүү, таанытуу
189-статья. Сурактын орду жана убактысы
(1) Сурак тергөө болгон жерде жүргүзүлөт. Эгерде тергөөчү зарыл деп эсептесе, суракты суралып жаткан адам турган жерде жүргүзүүгө укуктуу.
(2) Сурак үзгүлтүксүз түрдө төрт сааттан ашык жүргүзүлүшү мүмкүн эмес. Эс алуу жана тамак ичүү үчүн кеминде бир саат тыныгуудан кийин суракты улантууга жол берилет, анын үстүнө сурактын бир күндүн ичиндеги узактыгы сегиз сааттан ашпоого тийиш. Медициналык көрсөткүчтөр болгондо сурактын узактыгы врачтардын корутундусунун негизинде белгиленет.
190-статья. Суракка чакыруунун тартиби
(1) Күбө, жабырлануучу, ошондой эле эркиндикте жүргөн шектүү адам, айыпкер суракка чакыруу кагазы аркылуу чакырылат. Анда ким жана кандай сапатта, кимге жана кайсыл дарекке чакырылып жаткандыгы, суракка келүүнүн убактысы, ошондой эле жүйөлүү себепсиз келбей коюунун кесепеттери көрсөтүлүүгө тийиш.
(2) Чакыруу кагазы чакырылып жаткан адамга кол койдуруп алуу менен берилет. Чакырылып жаткан адам жок болгондо чакыруу кагазы ага берүү үчүн анын үй-бүлөсүнүн эрезеге жеткен мүчөлөрүнүн бирине, ал эми алар жок болгондо турак-жайды пайдалануу уюмуна же ал жашаган жердеги жергиликтүү өз алдынча башкаруу органына же иштеген жериндеги администрацияга кол койдуруп алуу менен тапшырылат, алар суракка чакырылып жаткан адамга чакыруу кагазын берүүгө милдеттүү. Суралып жаткан адам байланыштын башка каражаттарын пайдалануу менен да чакырылышы мүмкүн.
(3) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар чакыруу боюнча суракка келүүгө милдеттүү. Жүйөлүү себептерсиз келбей койгондо, аларга ушул Кодекстин 120, 121-статьяларында каралган процесстик мажбурлоо чаралары колдонулушу мүмкүн.
(4) Камакта жаткан адамдар суракка камалып жаткан жердин администрациясы аркылуу чакырылат.
(5) Он алты жашка толо элек адамды, күбө же жабырлануучу катарында чакыруу анын ата-энеси же башка мыйзамдуу өкүлдөрү аркылуу жүргүзүлөт. Башкача тартипте чакырууга эгерде бул иштин жагдайларынан улам келип чыккан учурда гана жол берилет.
191-статья. Сурак жүргүзүүнүн жалпы эрежелери
(1) Сурактын алдында тергөөчү суралып жаткан адамдын ким экендиги жөнүндө маалыматтарды аныктоого тийиш. Эгерде суралып жаткан адам иш боюнча териштирүү жүргүзүлүп жаткан тилде сүйлөөрүнө шектенүү пайда болсо, ал кайсыл тилде көрсөтмө берүүнү каалай тургандыгы аныкталат.
(2) Суракка чакырылган адамга ал ким катарында, кайсыл жазык иши боюнча сурала тургандыгы билдирилет, ушул Кодексте каралган укуктары жана милдеттери түшүндүрүлүп, бул жөнүндө протоколго белги коюлат. Күбө же жабырлануучу катарында суракка чакырылган адамдар көрсөтмө берүүдөн баш тарткандыгы же четтегендиги, ошондой эле атайылап жалган көрсөтмөлөрдү бергендиги үчүн жазык жоопкерчилигине тартыла тургандыгы жөнүндө эскертилет.
(3) Сурак иштин жагдайлары жөнүндө суралып жаткан адамга белгилүү болгон жагдайлар жөнүндө айтып берүүнү сунуш кылуудан башталат. Эгерде суралып жаткан адам ишке такыр эле тиешеси жок жагдайлар жөнүндө айтса, ага бул тууралу эскертилет.
(4) Эркин аңгемелешүүдөн кийин суралып жаткан адамга көрсөтмөлөрдү тактоого жана толуктоого багытталган суроолор берилиши мүмкүн. Багыттама суроолорду берүүгө тыюу салынат.
(5) Эгерде көрсөтүүлөр эстеп калууга кыйын болгон цифралык маалыматтар же башка маалыматтар менен байланыштуу болсо, суралып жаткан адам документтерди жана жазууларды пайдаланууга укуктуу, алар тергөөчүнүн демилгеси боюнча жана суралып жаткан адамдын макулдугу менен же суралып жаткан адамдын өтүнүчү боюнча протоколго тиркелиши мүмкүн.
(6) Сурактын жүрүшүндө тергөөчү суралып жаткан адамга буюм далилдерин жана документтерди көрсөтүшү, ал эми эркин аңгемелешүү аяктагандан кийин жазык ишинин материалдарында болгон көрсөтмөлөрдү окуп бериши, үн жана көрмө жазууну же киного тартылган материалды көрсөтүшү мүмкүн.
(7) Сурак үзгүлтүккө учураганда протоколдо тыныгуунун себеби чагылдырылып, мунун өзү суралып жаткан адамдын, буга катышкан адамдардын жана тергөөчүнүн коюлган колдору менен күбөлөндүрүлөт.
192-статья. Күбөнү жана жабырлануучуну суракка алуунун тартиби
(1) Бир эле иш боюнча чакырылган күбөлөр жана жабырлануучулар өзүнчө жана башка күбөлөр менен жабырлануучуларды катыштырбастан суракка алынат. Тергөөчү бир иш боюнча күбөлөр жана жабырлануучулар өз ара сүйлөшө албагыдай болуш үчүн чараларды көрөт.
(2) Сурактын алдында тергөөчү күбөнүн же жабырлануучунун ким экендигин билет, алардын шектүү адамга же айыпкерге карата мамилесин аныктайт, аларга процесстик укуктары жана милдеттери жөнүндө түшүндүрөт, көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тарткандыгы же качкандыгы үчүн жана атайылап жалган маалыматтарды бергендиги үчүн жазык жоопкерчилигине тартыла турагандыгы тууралу эскертет. Мында тергөөчү күбө же жабырлануучу алардын өздөрүнүн же жакын туугандарынын кылмыш жасагандыгынын бетин ачкан көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартууга укуктуу экендигин түшүндүрүүгө милдеттүү. Ушул укуктан пайдаланбаган күбөгө же жабырлануучуга атайылап жалган маалымат бергендиги үчүн жазык жоопкерчилигине тартыла тургандыгы жөнүндө эскертилет. Күбөгө же жабырлануучуга алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү, көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартуу же четтөө үчүн ошондой эле атайылап жалган маалыматтарды бергендиги үчүн жазык жоопкерчилигине тартыла тургандыгы жөнүндө эскертилгендиги тууралу протоколго белги коюлуп, ал суралып жаткан адамдын колун койдуруу менен күбөлөндүрүлөт.
(3) Күбөнү же жабырлануучуну суракка алуу ушул Кодекстин 191-статьясында каралган эрежелер боюнча жүргүзүлөт.
193-статья. Жашы жете элек өспүрүм күбөнү же жабырлануучуну суракка алуунун өзгөчөлүктөрү
(1) Он төрт жаш куракка чейинки күбөнү же жабырлануучуну, ал эми тергөөчүнүн кароосу боюнча он төрт жаштан он алты жашка чейинки курактагы күбөнү же жабырлануучуну суракка алууда педагог чакырылат. Жашы жете элек өспүрүм күбөнү же жабырлануучуну суракка алууда анын мыйзамдуу өкүлдөрү катышууга укуктуу.
(2) Он алты жашка чейинки курактагы күбөлөргө жана жабырлануучуларга көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартуу үчүн жана атайылап жалган көрсөтүүлөрдү берүү үчүн жоопкерчилик жөнүндө эскертилбейт. Мындай күбөлөргө жана жабырлануучуларга процесстик укуктарды жана милдеттерди түшүндүрүүдө аларга чындыкты гана айтуунун зарылдыгы көрсөтүлөт. Жашы жете элек өспүрүм күбөгө жана жабырлануучуга алардын өздөрүнүн же жакын туугандарынын жасаган кылмыштарынын бетин ачкан көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартууга укуктуулугу түшүндүрүлөт. Укуктарынын жана милдеттеринин түшүндүрүлүшү жөнүндө протоколго белги коюлуп, ал күбөнүн же жабырлануучунун колун койдуруу менен күбөлөндүрүлөт.
(3) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн суракка катышып жаткан адамдарга суралып жаткандардын укуктарынын жана мыйзамдуу таламдарынын бузулушу жөнүндө протоколго киргизиле турган пикирлерди айтууга, ошондой эле тергөөчүнүн уруксаты менен суралып жаткан адамга суроолорду берүү укуктуулугу түшүндүрүлөт. Тергөөчү суроону четке кагууга укуктуу, бирок аны протоколго киргизүүгө жана четке кагуунун себебин көрсөтүүгө тийиш.
194-статья. Суракта үн жана көрмө жазууну колдонуу
(1) Тергөөчүнүн чечими боюнча шектүү адамды, айыпкерди, жабырлануучуну же күбөнү суракка алууда үн жана көрмө жазуу колдонулушу мүмкүн. Үн жана көрмө жазуу ошондой эле шектүү адамдын, айыпкердин, жабырлануучунун жана күбөнүн өтүнүчү боюнча да колдонулушу мүмкүн.
(2) Тергөөчү үн жана көрмө жазууну жүргүзүү жөнүндө чечим кабыл алат жана бул тууралу суралып жаткан адамга сурак башталганга чейин билдирет.
(3) Үн жана көрмө жазууда ушул Кодекстин 170-статьясынын үчүнчү жана төртүнчү бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн маалыматтар жана сурактын бүткүл жүрүшү чагылдырылууга тийиш. Сурактын бир бөлүгүн үн жана көрмө жазууга, ошондой эле бир гана сурактын жүрүшүндө берилген көрсөтүүлөрдү жазып алуу учүн атайылап кайталоого жол берилбейт.
(4) Сурак аяктагандан кийин үн жана көрмө жазуу суралып жаткан адамга толугу менен уктурулат. Көрүү же угуу аяктагандан кийин суралып жаткан адамдын өзү айткандарга кошумчасы бар же жок экендиги, анын жазуунун тууралыгын күбөлөндүрө тургандыгы аныкталат. Суралып жаткан адамдын үн жана көрмө жазууга кошумчаланган көрсөтүүлөрү да фонограмма менен көрмө жазууга киргизилет. Үн жана көрмө жазуу суралып жаткан адамдын алардын тууралыгын күбөлөндүргөн билдирүүсү менен аяктайт.
(5) Үн жана көрмө жазууну колдонуу менен сурактын жүрүшүндө алынган көрсөтүүлөр ушул Кодекстин эрежелерине ылайык сурак протоколуна киргизилет. Сурак протоколунда: үн жана көрмө жазууну колдонуу жөнүндө жана бул тууралу суралып жаткан адамга кабарлангандыгы жөнүндө; техникалык каражаттар, үн жана көрмө жазуунун шарттары жөнүндө маалыматтар; суралып жаткан адамга карата үн жана көрмө жазууну колдонуу жаатында суралып жаткан адамдын билдирүүсү; протоколдун жана үн жана көрмө жазуунун тууралыгын суралып жаткан адам менен тергөөчүнүн күбөлөндүрүлүшү камтылууга тийиш. Фонограмма жана көргөзмө жазуу иш учурунда сакталып, тергөө аяктагандан кийин мөөр коюлуп бекитилет.
195-статья. Сурак протоколу
(1) Сурактын жүрүшү жана натыйжалары ушул Кодекстин 90 жана 170-статьяларынын талаптарын сактоо менен түзүлгөн протоколдо чагылдырылат. Көрсөтүүлөр суралып жаткандын өзүнөн жана мүмкүн болушунча сөзмө-сөз жазылып алынат. Суроолор жана аларга берилген жооптор суракта болгон ырааттуулукта жазылат. Протоколдо суракка катышкан адамдардын тергөөчү тарабынан четке кагылган же суралып жаткан адам жооп берүүдөн баш тарткан суроолор да четке кагуунун же баш тартуунун жүйөлөрүн көрсөтүү менен чагылдырылууга тийиш.
(2) Тергөө аракеттеринин буюм далилдерин жана документтерин келтирүү, протоколдорун окуп берүү жана үн жана көрмө жазууну, киного тартууну көрсөтүү, ошондой эле ушул суралып жаткан адамга байланыштуу берилген көрсөтүүлөр протоколдо милдеттүү түрдө чагылдырылууга тийиш.
(3) Суралып жаткан адам тарабынан тергөө аракеттеринин жүрүшүндө схемалар, чиймелер, диаграммалар даярдалышы мүмкүн, алар протоколго тиркелип, бул тууралу анда белги коюлат.
(4) Эркин аңгемелешүүдөн кийин суралып жаткан адам өзүнүн көрсөтүүлөрүн өз колу менен жазып берүүгө укуктуу. Көрсөтүүлөр өз колу менен жазылгандан жана ага суралып жаткан адамдын колу коюлгандан кийин тергөөчү толуктоочу жана тактоочу суроолорду бере алат.
(5) Сурак аяктагандан кийин протокол окуп чыгуу үчүн суралып жаткан адамга көрсөтүлөт же анын өтүнүчү боюнча окуп берилет. Суралып жаткан адамдын протоколго толуктоолорду жана тактоолорду киргизүү жөнүндө талабы милдеттүү түрдө аткарылууга тийиш.
(6) Суралып жаткан адамдын көрсөтүүлөр жана алардын жазылышынын тууралыгы менен иш жүзүндө таанышкандыгы протоколдун аягына өзүнүн колун коюушу менен күбөлөндүрүлөт. Суралып жаткан адам тарабынан протоколдун ар бир барагына да кол коюлат.
(7) Эгерде суракка тилмеч катышса, ал дагы протоколдун ар бир барагына жана жалпы протоколго кол коет. Ал суралып жаткан адамдын өз колу менен жазган көрсөтүүлөрүнүн котормосуна да кол коет.
(8) Протоколдо суракка катышкан бардык адамдар көрсөтүлөт. Алардын ар бири протоколго кол коюуга тийиш.
196-статья. Көздөштүрүү
(1) Тергөөчү көрсөтүүлөрүндө карама-каршылыгы бар мурда суралган эки адамды көздөштүрүүгө укуктуу.
(2) Көздөштүрүүнүн алдында тергөөчү анын катышуучуларынын укуктарын жана милдеттерин, ошондой эле ушул тергөө аракетин жүргүзүүнүн тартибин аларга түшүндүрөт. Эгерде көздөштүрүү күбө менен жабырлануучунун катышуусу менен жүргүзүлсө, аларга көрсөтүү берүүдөн баш тарткандыгы же четтегендиги үчүн жана атайылап жалган көрсөтүүлөрдү бергендиги үчүн жоопкерчилик жөнүндө эскертилет, бул тууралу протоколго белги коюлат.
(3) Тергөөчү көздөштүрүлүп жаткан адамдардын бири-бирин биле тургандыгын жана өз ара кандай мамиледе экендигин аныктайт. Көздөштүрүү аныктоо талап кылынып жаткан жагдайларды ырастаган адамды суракка алуудан башталат. Ишке катышуучуларга аныктоо үчүн көздөштүрүү жүргүзүлүп жаткан жагдайлар боюнча кезеги менен көрсөтүү берүү сунуш кылынат. Көрсөтүүлөр берилгенден кийин тергөөчү суралып жаткандардын ар бирине суроо бере алат. Бири-бири менен көздөштүрүлүп жаткан адамдар тергөөчүнүн уруксаты менен бири-бирине суроо бере алышат, бул тууралу протоколго белги коюлат.
(4) Көздөштүрүүнү жүргүзүүдө тергөөчү ишке тиркелген буюм далилдерин жана документтерди көрсөтүүгө укуктуу.
(5) Көздөштүрүүгө катышкандардын сурактын мурдагы протоколдорунда камтылган көрсөтүүлөрун окуп берүүгө, ошондой эле бул көрсөтүүлөрдүн үн жазмасын уктурууга жана көрмө жазмаларын көргөзүүгө, алар көздөштүрүүдө көрсөтүү бергенден кийин жана алар протоколго жазылгандан кийин гана жол берилет.
(6) Көздөштүрүүнүн протоколунда суралып жаткан адамдардын көрсөтүүлөрү алар кандай кезекте берилсе, ошондой жазылат. Көздөштүрүүнүн ар бир катышуучусу өзүнүн көрсөтүүсүнө, ошондой эле протоколдун ар бир барагына өзүнчө кол коет.
197-статья. Таануу үчүн көрсөтүү
(1) Тергөөчү күбөгө, жабырлануучуга, шектүү адамга же айыпкерге таануу үчүн адамды же буюмзатты көрсөтүшү мүмкүн. Таануу үчүн өлүк дагы көрсөтүлүшү мүмкүн.
(2) Тааный тургандар алар тиешелүү адамды же буюмзатты байкагандыгынын жагдайлары жөнүндө, алар тааный турган белгилер жана өзгөчөлүктөр жөнүндө алдын ала суралууга тийиш.
198-статья. Таануу үчүн көрсөтүүнүн тартиби
(1) Адам таануу үчүн таанытыла турган адам менен сырткы кебетеси, курагы жана кийими боюнча окшош болгон башка адамдар менен чогуу көрсөтүлөт. Таануу үчүн көрсөтүлүүчү адамдардын жалпы саны үчтөн кем болбоого тийиш. Бул эреже өлүктү таанытууда колдонулбайт.
(2) Таануу үчүн көрсөтүүнүн алдында таанытыла турган адамга көрсөтүлүүчү адамдардын арасындагы каалаган жерге туруу сунуш кылынат, бул протоколдо белгиленет.
(3) Таануу үчүн адамдын өзүн көрсөтүү мүмкүн болбогондо, адамды таануу анын фото сүрөтү боюнча жүргүзүлүшү мүмкүн. Адамдын фото сүрөтү таануу үчүн көрсөтүлүп жаткан адам менен сырткы кебетеси окшош болгон адамдардын кеминде үчөөнүн фото сүрөтү менен кошо көрсөтүлөт.
(4) Буюмзат саны үчтөн кем эмес окшош буюмзаттын тобу менен көрсөтүлөт.
(5) Эгерде тааный турган адам күбө же жабырлануучу болсо, ага көрсөтүү берүүдөн баш тартуу же четтөө үчүн жана билип туруп жалган көрсөтүүлөрдү берүү үчүн жоопкерчилик жөнүндө эскертилип, бул протоколдо белгиленет.
(6) Тааный турган адамга ал көрсөтүү берген адамды же буюмзатты көрсөтүү сунуш кылынат. Багыттама суроолорго жол берилбейт.
(7) Эгерде тааный турган адам өзүнө көрсөтүлгөн адамдардын бирин же буюмзаттардын бирин көрсөтсө, ага аталган адамды же ошол буюмзатты кайсы белгилер же өзгөчөлүктөр боюнча тааныгандыгын түшүндүрүү сунуш кылынат.
(8) Тааный турган адамдын коопсуздугун камсыз кылуу максатында таанытчу адамды көрсөтүү таануучунун аны тааный турган адамды көрүшүн жокко чыгарган шарттарда жүргүзүлүшү мүмкүн. Тааный турган адамга таанытуу үчүн көрсөтүлгөн адамдарды сырттан байкоо мүмкүнчүлүгү камсыз кылынууга тийиш.
(9) Адамды же буюмзатты таануу үчүн көрсөтүү жөнүндө ушул Кодекстин 170 жана 171-статьяларынын талаптарын сактоо менен протокол түзүлөт. Протоколдо таануунун шарттары, жүрүшү, натыйжалары көрсөтүлөт жана тааный турган адамдын түшүндүрмөлөрү мүмкүн болушунча сөзмө-сөз баяндалат. Эгерде таануу үчүн адамды көрсөтүү таануучу адамдын тааный турган адамды көрүшүн жокко чыгарган шарттарда жүргүзүлсө, бул дагы протоколдо белгиленет.
25-Глава
Экспертиза жүргүзүү
199-статья. Экспертиза белгилөөнүн тартиби
(1) Соттук экспертиза өткөрүү зарыл деп тапкандан кийин тергөөчү бул тууралу токтом чыгарат, ал эми ушул Кодекстин 32-статьясынын экинчи бөлүгүнүн 3-пунктунда каралган учурларда сот алдында өтүнүч козгойт, анда төмөнкүлөр көрсөтүлөт:
1) соттук экспертизаны дайындоонун негиздери;
2) соттук экспертиза жүргүзүүчү эксперттик мекеменин аталышы же эксперттин фамилиясы, аты, атасынын аты;
3) эксперттин алдына коюлган суроолор;
4) эксперттин карамагына берилген материалдар.
(2) соттук экспертиза мамлекеттик эксперттер тарабынан жана атайын билимге ээ адамдардын ичиндеги башка эксперттер тарабынан жүргүзүлөт.
(3) Тергөөчү шектүүнү, айыпталуучуну, анын жактоочусун соттук экспертизаны дайындоо жөнүндө токтом менен тааныштырат жана ушул Кодекстин 202-статьясында белгиленген алардын укуктарын түшүндүрөт. Бул тууралу токтом менен таанышкан адамдар жана тергөөчү кол койгон протокол түзүлөт.
(4) Жабырлануучуга карата соттук экспертиза, ушул Кодекстин 200-статьясынын 2 жана 4-пункттарында каралгандан башка учурларда, ошондой эле күбөгө карата алардын жана алардын мыйзамдуу өкүлдөрүнүн жазуу жүзүндөгү макулдуктары менен жүргүзүлөт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
200-статья. Экспертизаны белгилөөнүн жана аны жүргүзүүнүн милдеттүүлүгү
Эгерде иш боюнча:
1) өлүмдүн себебин, ден соолукка келтирилген зыяндын мүнөзүн жана оор экендигинин даражасын аныктоо зарыл болгондо;
2) бул иш үчүн мааниге ээ болгондо, ал эми курагы жөнүндө документтер жок болгондо же шектенүүнү пайда кылганда, шектүү адамдын, айыпкердин, жабырлануучунун курагын белгилөө зарыл болгондо;
3) алардын акыл-эсинин соо экендиги же жазык процессинде өз укуктарын жана мыйзамдуу таламдарын өз алдынча коргоого мүмкүнчүлүгү жаатында шектенүү пайда болгондо, шектүү адамдын, айыпкердин психикалык абалын аныктоо зарыл болгондо;
4) жабырлануучунун, күбөнүн иш үчүн мааниси бар жагдайларды туура кабылдоого жана алар жөнүндө көрсөтмө берүүгө жөндөмдүү экендиги тууралу шектенүү пайда болгондо, алардын психикалык абалын аныктоо зарыл болгондо экспертизаны дайындоо жана жүргүзүү милдеттүү болуп эсептелет.
201-статья. Экспертиза жүргүзүүгө тергөөчүнүн катышуусу
Тергөөчү экспертиза жүргүзүүгө катышууга укуктуу.
202-статья. Шектүү адамдын, айыпкердин, жабырлануучунун, күбөнүн экспертиза белгилөөдөгү жана жүргүзүүдөгү укуктары
(1) Экспертиза дайындоодо жана жүргүзүүдө шектүү адам, айыпкер жана жабырлануучу:
1) экспертиза белгилөө жөнүндө токтом менен таанышууга;
2) иш билги адам иштеген эксперттик уюмдун иштин жыйынтыгына кызыкпай тургандыгына шектенүүнү пайда кылган жагдайлар белгиленген учурда, эксперттик четке кагууну билдирүүгө же эксперттик уюмду экспертиза жүргүзүүдөн четтетүү жөнүндө өтүнүч берүүгө;
3) өздөрү көрсөткөн адамдарды, соттук-эксперттик айкын уюмдардын адистерин эксперт катарында ишке тартуу жөнүндө өтүнүүгө;
4) алар боюнча эксперттин корутундусун алуу үчүн кошумча маселелерди берүүгө;
5) экспертиза жүргүзүүгө катышууга, экспертке түшүндүрмөлөрдү берүүгө, ага суроолор менен кайрылууга;
6) эксперттин корутундусу менен таанышууга укуктуу.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн укуктарга экспертизага тартылган күбө дагы ээ болот.
(3) Жабырлануучуларга жана күбөлөргө карата экспертиза жүргүзүү алардын макулдугу менен жүзөгө ашырылат, алардын макулдугу жазуу жүзүндө берилет. Эгерде бул адамдар он алты жашка толо элек же сот тарабынан аракетке жөндөмсүз деп табылса, экспертиза жүргүзүүгө жазуу жүзүндө макулдук алардын мыйзамдуу өкүлдөрү тарабынан берилет.
(4) Ушул статьянын биринчи жана экинчи бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн адам тарабынан берилген өтүнүч канааттандырылган учурда, тергөөчү экспертиза дайындоо жөнүндө өзүнүн токтомун тиешелүү түрдө өзгөртөт же толуктайт. Өтүнүчтү канааттандыруудан баш тартылган учурда тергөөчү токтом чыгарат, ал өтүнүч берген адамдын колун койдуруп алуу менен ага билдирилет.
203-статья. Эксперттик уюмда экспертиза жүргүзүү
(1) Экспертиза эксперттик уюмда жүргүзүлгөндө тергөөчү бул уюмга өзүнүн токтомун жана зарыл материалдарды жөнөтөт.
(2) Эксперттик уюмдун жетекчиси экспертиза жүргүзүүнү бир же бир нече экспертке тапшырат, бул тууралу тергөөчүгө билдирет, ошондой эле эксперттерге ушул Кодекстин 63-статьясында каралган алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт, атайын жалган корутунду бергендиги үчүн жазык жоопкерчилиги жөнүндө эскертет, бул тууралу алардын колун койдуруп алат, ал болсо эксперттин корутундусу менен тергөөчүгө жөнөтүлөт.
204-статья. Экспертизаны эксперттик уюмдан тышкары жүргүзүү
(1) Эгерде экспертиза эксперттик уюмдан тышкары жүргүзүлсө, тергөөчү экспертиза белгилөө жөнүндө токтом чыгарганга чейин өзү экспертиза жүргүзүүнү тапшырууга ниеттенип жаткан адамдын ким экендигин, анын компетенттүүлүгүн аныктап билүүгө, анын айыпкер, шектүү адам, жабырлануучу жана экспертизага тартылган адам менен мамилесин аныктоого жана экспертти четке кагууга карата негиздердин бар же жок экендигин текшерүүгө тийиш.
(2) Зарыл маалыматтарды аныктагандан кийин, тергөөчү экспертиза белгилөө жөнүндө токтом чыгарат, аны экспертке тапшырат, ага ушул Кодекстин 63-статьясында каралган укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт, атайын жалган корутунду бергендиги үчүн жазык жоопкерчилиги жөнүндө эскертет. Бул аракеттердин аткарылышы жөнүндө тергөөчү экспертиза белгилөө жөнүндө токтомго белги коет, ал эксперттин колун койдуруу менен күбөлөндүрүлөт.
205-статья. Комиссиялык экспертиза
(1) Комиссиялык экспертиза татаал эксперттик иликтөөлөрдү жүргүзүү зарыл болгон учурларда белгиленет жана бир адистиктеги (профилдеги) бир нече эксперт тарабынан жүргүзүлөт.
(2) Комиссиялык экспертизаны жүргүзүүдө эксперттер алынган натыйжаларга биргелешип талдоо жүргүзүшөт жана бир пикирге (тыянакка) келгенден кийин, бир корутунду (же корутунду берүүнүн мүмкүн эместиги жөнүндө акт) түзүшөт жана ага кол коюшат.
(3) Эксперттердин ортосунда пикир келишпестиктер чыккан учурда алардын ар бири же эксперттердин бир бөлүгү өзүнчө корутунду берет, же болбосо өзүнүн пикири көпчүлүк эксперттер менен ылайык келбеген эксперт өзүнүн пикирин корутундуда өзүнчө жол-жоболоштуруп берет.
206-статья. Комплекстүү экспертиза
(1) Комплекстүү экспертиза иликтөөлөрдү жүргүзүү илимдин ар кандай тармактарын таанып билүү зарыл болгон учурларда белгиленет. Ал ар кандай адистиктеги эксперттер тарабынан өз компетенциясынын чектеринде жүргүзүлөт.
(2) Комплекстүү экспертизанын корутундусунда ар бир эксперт кандай иликтөөлөрдү канча көлөмдө жүргүзгөндүгү жана кандай тыянактарга келгендиги көрсөтүлүүгө тийиш. Ар бир эксперт корутундунун өзүнүн иликтөөлөрү жана жалпы тыянак камтылган бөлүгүнө кол коет. Эксперттерде пикир келишпестиктер болгон учурда иликтөөлөрдүн натыйжалары ушул Кодекстин 205-статьясынын үчүнчү бөлүгүнүн эрежелери боюнча жол-жоболоштурулат.
207-статья. Салыштырып иликтөө үчүн үлгүлөрдү алуу
(1) Тергөөчү салыштырып иликтөө үчүн шектүү адамдын же айыпкердин кол жазмасынын үлгүсүн же башка үлгүлөрдү алууга укуктуу.
(2) Тергөөчү ошондой эле салыштырып иликтөө үчүн күбөнүн же жабырлануучунун кол жазмасынын үлгүсүн же башка үлгүлөрдү алууга укуктуу, бирок бул алардын макулдугу менен жана окуя болгон жерде же болбосо заттык далилдерде издин алар тарабынан калтырылгандыгын текшерүү зарылдыгы пайда болгон учурларда гана жүргүзүлөт.
(3) Салыштырып иликтөө үчүн үлгүлөрдү алууда адамдын өмүрү, ден соолугу үчүн коркунучтуу болгон же анын ар-намысы менен кадыр-баркын кемсинтүүчү усулдар колдонулбоого тийиш.
(4) Салыштырып иликтөө үчүн тирүү адамдардан үлгүлөрдү алуу жөнүндө тергөөчү токтом чыгарат. Зарыл учурларда үлгүлөрдү алуу адистердин катышуусу менен жүргүзүлөт, бул тууралу ушул Кодекстин 170 жана 171-статьяларынын талаптарын сактоо менен протокол түзүлөт.
(5) Эгерде үлгүлөрдү алуу эксперттик иликтөөнүн бир бөлүгү болуп эсептелсе, ал эскперт тарабынан жүргүзүлөт. Мындай учурда бул аракет жөнүндө маалыматты эксперт өзүнүн корутундусунда чагылдырат.
208-статья. Экспертиза жүргүзүү үчүн адамдарды медициналык мекемеге жаткыруу
(1) Эгерде соттук-медициналык же соттук-психиатриалык экспертизаны дайындоодо же жүргүзүүдө шектүүнү же айыпталуучуну стационардык изилдөөнүн зарылдыгы пайда болсо, анда ал медициналык же психиатриалык стационарга жаткырылышы мүмкүн.
(2) Камакта жатпаган шектүү же айыпталуучу соттук-медициналык же соттук-психиатриалык экспертизалардан өтүү үчүн, ушул Кодекстин 169-1-статьясында белгиленген тартипте кабыл алынуучу соттук чечимдин негизинде медициналык же психиатриалык стационарга жаткырылат.
(3) Шектүүнү соттук психиатриалык экспертизадан өткөрүү үчүн психиатриалык стационарга жаткырган учурда, ушул Кодекстин 39-статьясына ылайык айыптоо тагылышы мүмкүн болгон мөөнөт эксперттердин корутундусун алганга чейин токтотулуп турат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
209-статья. Эксперттин корутундусунун мазмуну, корутунду берүүнүн мүмкүн эместиги жөнүндө билдирүү
(1) Иликтөө жүргүзүлгөндөн кийин, анын натыйжаларын эске алуу менен эксперт же эксперттер өз атынан корутунду чыгарышат, анда: экспертиза качан, кайда, ким тарабынан (аты-жөнү, билими, адистиги, ишинин стажы, окумуштуулук даражасы жана илимий наамы, ээлеген кызматы), кандай негизде жүргүзүлгөндүгү; эксперттин корутунду берүүдөн баш тартышы же четтеши же атайын жалган корутунду бергендиги үчүн жазык жоопкерчилиги жөнүндө эскертилгендиги жөнүндө эксперттин коюлган колу менен күбөлөндүрүлгөн белги; эксперттин кандай материалдарды пайдалангандыгы жана кандай иликтөөлөрдү жүргүзгөндүгү; экспертке берилген суроолор жана анын жүйөлөштүрүлгөн жооптору көрсөтүлүүгө тийиш. Эгерде экспертиза жүргүзүүдө эксперт иш үчүн мааниси бар бирок маселе коюлбаган жагдайларды аныктаса, ал аларды иликтөөгө жана өзүнүн корутундусунда баа берүүгө укуктуу.
(2) Эгерде эксперт коюлган маселелер анын атайын билимдеринин чегинен тышкары экендигине же ага берилген материалдар корутунду берүү үчүн жараксыз же жетишсиз экендигине жана аткарылышы мүмкүн эместигине болбосо илимдин абалы же эксперттик практика коюлган маселелерге жооп берүүгө мүмкүнчүлүк бербестигине ынанса, ал корутунду берүүнүн мүмкүн эместиги жөнүндө жүйөлүү билдирүү түзөт жана аны экспертиза белгилеген органга же адамга жиберет.
210-статья. Экспертти суракка алуу
(1) Тергөөчү эксперт тарабынан берилген корутундуну түшүндүрүү үчүн экспертти суракка алууга укуктуу. Эксперт өзүнүн жоопторун өзү жазып баяндап бере алат. Экспертти суракка алуунун протоколу ушул Кодекстин 170 жана 195-статьяларында баяндалган эрежелерди сактоо менен түзүлөт.
(2) Экспертти ал корутунду бергенге чейин суракка алууга жол берилбейт.
211-статья. Шектүү адамга, айыпкерге, жабырлануучуга же күбөгө экспертизанын корутундусун көрсөтүү
(1) Эксперттин корутундусу же корутунду берүүнүн мүмкүн эместиги жөнүндө анын билдирүүсү, ошондой эле экспертти суракка алуунун протоколу тергөө аяктаганга чейин экспертизага тартылган шектүү адамга, айыпкерге, жабырлануучуга, ошондой эле күбөгө көрсөтүлөт, алар экспертизанын тыянактары боюнча өздөрүнүн түшүндүрмөлөрүн берүүгө жана каршы пикирлерин билдирүүгө укуктуу. Мындай өтүнүч канааттандырылган же четке кагылган учурда тергөөчү тиешелүү токтом чыгарат,ал өтүнүч берген адамга андан колкат алуу менен билдирилет.
(2) Эксперттин корутундусу жана аны суракка алуунун протоколу менен таанышуу жөнүндө протокол түзүлүп, анда жасалган билдирүүлөр жана каршы пикирлер чагылдырылат.
(3) Ушул статьянын эрежелери адамды айыпкер же аны шектүү, болбосо жабырлануучу катарында таанууга чейинки убакта эле жүргүзүлгөн экспертизанын учурларында да колдонулат.
212-статья. Кошумча жана кайталанган экспертиза
(1) Корутунду анчалык так же толук болбогондо, ошондой эле мурда иликтенген жагдайлар жаатында жаңы маселелер келип чыкканда, кошумча экспертиза дайындалышы мүмкүн, ал ошол же башка экспертке тапшырылат.
(2) Эксперттин корутундусунун тууралыгына шектенүү пайда болгондо, башка экспертке же эксперттерге тапшыруу менен кайталап экспертиза жүргүзүү белгиленет.
(3) Кошумча жана кайталанган экспертиза ушул Кодекстин 199, 202, 206, 209-статьяларынын талаптарын сактоо менен дайындайт жана жүргүзүлөт.
26-Глава
Айыпкер катарында тартуу. Айып коюу
213-статья. Айыпкер катарында тартуу
Аталган адам тарабынан кылмыш жасалгандыгын көрсөткөн жетиштүү далилдер болгондо тергөөчү ал адамды айыпкер катарында тартуу жөнүндө жүйөлөштүрүлгөн токтом чыгарат.
214-статья. Айыпкер катарында тартуу жөнүндө токтом
(1) Айыпкер катарында тартуу жөнүндө токтомдо:
1) ал түзүлгөн убакыт жана жер, токтом ким тарабынан түзүлгөндүгү, айыпкер катарында тартылып жаткан адамдын аты-жөнү, туулган күнү, айы, жылы жана жери;
2) аны жасоонун убактысын, ордун, ошондой эле ушул Кодекстин 82-статьясына ылайык далилденүүгө тийиш болгон башка жагдайларын көрсөтүү менен айыпкерге тагылып жаткан кылмыштын баяндамасы;
3) аталган кылмыш үчүн жоопкерчиликти караган жазык мыйзамы (статьясы, бөлүгү, пункту) көрсөтүлүүгө тийиш.
(2) Жазык мыйзамынын ар кандай статьяларын колдонууга туура келген бир нече кылмыштар боюнча айыптоодо, адамды айыпкер катарында тартуу жөнүндө токтомдо жазык мыйзамынын ар бир статьясы боюнча айыпкерге кандай айкын аракеттер тагылып жаткандыгы көрсөтүлүүгө тийиш.
(3) Токтомдо адамды айыпкер катарында тартуу жөнүндө чечим камтылууга тийиш.
215-статья. Айыпкердин келишинин милдеттүүлүгү
(1) Эркиндикте жүргөн айыпкер суракка чакыруу кагазы менен чакырылат. Чакыруу телефонограмма же телеграмма аркылуу да берилиши мүмкүн.
(2) Чакыруу кагазында айыпкер катарында ким, кайда, кайсыл күнү жана кайсыл саатка чакырылгандыгы, ошондой эле келбей коюунун кесепеттери көрсөтүлүүгө тийиш.
(3) Чакыруу кагазы айыпкерге андан колкат алуу менен, ал эми ал убактылуу жок болгон учурда, ал үй-бүлөнүн эрезеге жеткен мүчөсүнө же ал иштеген же окуган жердеги администрациянын өкүлүнө же жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын өкүлүнө айыпкерге берип коюу үчүн тапшырылат.
(4) Эркиндикте жүргөн айыпкер тергөөчүнүн чакыруусу боюнча белгиленген мөөнөттө келүүгө милдеттүү.
(5) Төмөндөгүлөр:
1) айыпкерди келүү мүмкүнчүлүгүнөн ажыраткан оору;
2) жакын туугандарынын өлүмү;
3) табигый кырсыктар;
4) чакыруу кагазын албай калуу;
5) айыпкерге белгиленген мөөнөттө келүүгө мүмкүнчүлүк бербеген башка жагдайлар тергөөчүнүн чакыруусу боюнча айыпкердин келбей калышынын жүйөлүү себептери деп таанылат.
(6) Белгиленген мөөнөттө келбей калуунун себептери жөнүндө айыпкер тергөөчүгө билдирүүгө милдеттүү.
(7) Жүйөлүү себептерсиз келбей койгон учурда айыпкер мажбурлап алынып келиши мүмкүн.
(8) Камакта отурган айыпкер камалган жердин администрациясы аркылуу чакырылат.
216-статья. Айып коюу
(1) Адамды айыпкер катарында тартуу жөнүндө токтом чыгарылган учурдан тартып үч суткадан кечиктирилбестен айып коюу жактоочунун катышуусу менен жүргүзүлөт. Айыпкер же анын жактоочусу келбей калган учурда, айып үч сутка өткөндөн кийин да коюлушу мүмкүн.
(2) Алынып келинген айыпкерге айып коюу ал алынып келген күнү жүргүзүлөт.
(3) Тергөөчү айыпкердин ким экендигине ынангандан кийин, айыпкерге жана анын жактоочусуна айыпкер катарында тартуу жөнүндө токтомду билдирет.
(4) Тергөөчү айыпкерге коюлган айыптын маңызын түшүндүрүүгө милдеттүү.
(5) Ушул статьянын үчүнчү жана төртүнчү бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн аракеттерди аткаруу, айып коюлган күндү жана саатты көрсөтүү менен тергөөчүнүн айыпкер катары тартуу жөнүндө токтомуна айыпкердин, жактоочунун жана тергөөчүнүн колдорун койдуруу менен күбөлөндүрүлөт.
(6) Айыпкер кол коюудан баш тартканда, тергөөчү жана жактоочу айыпкер катары тартуу жөнүндө токтомдо ага токтомдун тексти билдирилгендиги тууралу ырасташат.
(7) Айыпкерге аны айыпкер катары тартуу жөнүндө токтомдун көчүрмөсү тапшырылат.
(8) Токтомдун көчүрмөсү прокурорго жөнөтүлөт.
217-статья. Тергөөдө айыпкерге анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү
Айыпкер катарында тартуу жөнүндө токтом менен айыпкерди тааныштыргандан кийин, тергөөчү ага ушул Кодекстин 42-статьясында каралган айыпкердин укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүүгө милдеттүү, бул тууралу токтомго жазылат. Жазуу айыпкердин, ошондой эле анын жактоочусунун коюлган колдору менен күбөлөндүрүлүүгө тийиш.
Тергөөчү айыпталуучуга тергөө аяктагандан кийин жана жазык ишинин материалдары ага таанышуу үчүн берилгенде анын жазык иши сот арачыларынын катышуусу менен карала тургандыгы жөнүндө өтүнүч кылууга укуктуу экендиги тууралу түшүндүрүүгө милдеттүү.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
218-статья. Айыпкерди суракка алуу
(1) Тергөөчү айыпкерди, ага айып коюлгандан кийин токтоосуз түрдө суракка алууга милдеттүү.
(2) Айыпкерди суракка алууга анын жактоочусу катышат.
(3) Денесиндеги же психикасындагы кемчиликтерден улам коргонуу укугун өзү жүзөгө ашыра албаган же иш боюнча өндүрүш жүргүзүлгөн тилди билбеген жашы жете элек өспүрүм айыпкерге айып коюуда жана суракка алууда, ошондой эле адамды он беш жылдан ашык мөөнөткө эркиндигинен ажыратуу белгилениши мүмкүн болгон кылмыш жасагандыгы үчүн айыптоодо жактоочунун катышуусунан баш тартууга жол берилбейт.
(4) Айыпкерди суракка алуу ушул Кодекстин 189-193-статьяларынын эрежелери боюнча жүргүзүлөт.
(5) Бир эле иш боюнча чакырылган айыпкерлер өзүнчө суракка алынат, мында тергөөчү алар бири-бири менен сүйлөшө албагыдай чараларды көрөт.
(6) Сурактын алдында тергөөчү айыпкердин өзүнүн күнөөсүн толугу менен же жарым-жартылай мойнуна ала тургандыгын же ага коюлган айып боюнча күнөөсүн четке кага тургандыгын аныктайт, бул тууралу сурактын протоколуна тиешелүү жазуу жазылат.
(7) Тергелип жаткан иштин жагдайлары боюнча мурда берилген көрсөтүүлөрдү тактоонун же толуктоонун зарылдыгы келип чыккан учурда, айыпкерди экинчи жолу (кошумча) суракка алуу жүргүзүлөт.
219-статья. Айыпкерди суракка алуунун протоколу
Айыпкерди ар бир суракка алуу жөнүндө тергөөчү ушул Кодекстин 195-статьясынын талаптарын сактоо менен протокол түзөт.
220-статья. Айыпты өзгөртүү жана толуктоо. Ишти жарым-жартылай токтотуу
(1) Эгерде тергөө жүргүзүүдө, коюлган айыпты өзгөртүү же толуктоо үчүн негиздер келип чыкса, тергөөчү ушул Кодекстин 214-статьясынын талаптарын сактоо менен аны айыпкер катарында тартуу жөнүндө жаңы токтом түзүүгө жана аны айыпкерге ушул Кодекстин 216 жана 217-статьяларында белгиленген тартипте көрсөтүүгө милдеттүү.
2) Эгерде тергөөнүн жүрүшүндө, коюлган айып кайсы бир жагынан ырасталбаса, тергөөчү өзүнүн токтому менен айыптоонун бул жагында жазык ишин кыскартат, бул жөнүндө айыпкерге билдирет.
27-Глава
Тергөөнү токтото туруу жана кайра баштоо
221-статья. Тергөөнү токтото туруунун негиздери, тартиби жана мөөнөттөрү
(1) Тергөө, аны улантууга жана бүтүрүүгө тоскоол болгон төмөндөгү негиздердин бири болгондо:
1) айыпкердин турган жери белгилүү болбосо;
2) айыпкер психикалык же башка оор дартка чалдыккандыгы мамлекеттик медициналык мекемеде иштеген врач тарабынан күбөлөндүрүлгөндө;
3) айыпкер катарында тартууга тийиш болгон адамды аныктоого мүмкүн болбогондо;
4) айыпкердин турган жери белгилүү болуп, бирок айыпкерди иммунитеттен ажыратуу жөнүндө же анын чет мамлекет тарабынан берилиши жөнүндө маселени чечүүгө байланыштуу анын ишке катышуусуна чыныгы мүмкүнчүлүк болбогондо токтотула турат.
(2) Тергөөнү токтото туруу жөнүндө тергөөчү жүйөлөштүрүлгөн токтом чыгарат, анын көчүрмөсүн прокурорго жөнөтөт.
(3) Эгерде иш боюнча эки же бир нече айыпкер тартылса, ал эми токтото туруу айыпкерлердин бардыгына таандык болбосо, тергөөчү айрым айыпкерлер жагындагы ишти өзүнчө өндүрүшкө бөлүүгө жана токтото турууга, эгерде иш боюнча тергөөнү улантуу бардык айыпкерлердин катышуусуз улантылышы мүмкүн болбосо, бүткүл иш боюнча өндүрүштү токтоттурууга укуктуу.
(4) Ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 1 жана 3-пункттарында каралган учурларда тергөө анын өндүрүшүнө кеткен мөөнөт аяктагандыгы боюнча гана токтотула турат; ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 2-пунктунда каралган учурларда ал тергөөнүн мөөнөтү аяктаганга чейин да токтотула турушу мүмкүн.
(5) Тергөөнү токтото турууга чейин тергөөчү айыпкер жок болгондо, ишти жүргүзүүгө мүмкүн болгон бардык тергөө аракеттерин аткарууга, кылмышты жасаган адамды табууга, ошого тете, аны аныктоого карата бардык чараларды көрүүгө милдеттүү.
222-статья. Тергөөчүнүн тергөөнү токтото тургандан кийинки аракеттери
1) Ушул Кодекстин 221-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 3-пунктунда каралган учурларда, тергөө токтотулгандан кийин, тергөөчү түздөн-түз, ошондой эле алгачкы текшерүү органдары аркылуу жазык жоопкерчилигине тартылууга тийиш болгон адамды аныктоого карата чара көрүүгө милдеттүү жана зарыл учурда тергөө аракеттерин жүргүзө алат.
2) Тергөөнү токтото тургандан кийин, тергөөчү бул тууралу жабырлануучуга, анын өкүлүнө, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге же алардын өкүлдөрүнө жазуу жүзүндө билдирүүгө жана ошол эле мезгилде аларга тергөөнү токтото туруу жөнүндө токтомго прокурорго беш сутканын ичинде даттанууга мүмкүн экендигин түшүндүрүүгө милдеттүү. Тергөө ушул Кодекстин 221-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 2-пунктунда каралган негиздер боюнча токтотула турган учурда, бул тууралу айыпкерге жана анын жактоочусуна да билдирилет.
223-статья. Айыпкерди издөө
(1) Айыпкердин турган жери белгисиз болгондо, тергөөчү издөө жүргүзүүнү алгачкы текшерүү органдарына тапшырат. Бул тапшырма тууралу тергөөнү токтото туруу жөнүндө токтомдо көрсөтүлөт же өзүнчө токтом чыгарылат.
(2) Айыпкерди издөө тергөө жүргүзүү убагында да, ошондой эле аны токтото туруу менен бир мезгилде да жарыяланышы мүмкүн.
(3) Ушул Кодекстин 102-статьясыыда көрсөтүлгөн негиздер болгондо, издөө салынган айыпкерге карата бөгөт коюу чарасы белгилениши мүмкүн.
224-статья. Токтотулган тергөөнү кайра баштоо
(1) Токтото туруу үчүн негиздер жоюлгандан кийин токтотулган тергөө тергөөчүнүн жүйөлөштүрүлгөн токтому менен кайра башталат.
(2) Тергөөчүнүн токтото туруу жөнүндө токтомун жокко чыгарууга байланыштуу токтотулган тергөө прокурордун жүйөлөштүрүлгөн токтому менен да кайра башталышы мүмкүн.
(3) Тергөөнүн кайра башталышы жөнүндө айыпкерге жана жактоочуга, ошондой эле жабырлануучуга, анын өкүлүнө, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге же алардын өкүлдөрүнө билдирилет.
28-Глава
Ишти токтотуу
225-статья. Жазык ишин кыскартууга карата негиздер
(1) Жазык иши тергөөчү тарабынан:
1) ушул Кодекстин 28-статьясында көрсөтүлгөн негиздер болсо;
2) эгерде кошумча далилдерди чогултуу үчүн бардык мүмкүнчүлүктөр жумшалып бүтүп, айыпкердин кылмыш жасагандыгын көрсөтүүчү жетиштүү далилдер болбосо кыскартылат.
(2) Ушул Кодекстин 28-статьясында көрсөтүлгөн негиздер боюнча иш токтотулган учурда, тергөөчү адамды актоо жана мыйзамсыз кармоонун же камоонун натыйжасында ага келтирилген мүлктүк зыяндын ордун толтуруу боюнча мыйзамда каралган бардык чараларды көрүүгө тийиш.
(КР 2009-жылдын 12-октябрындагы N 267 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
226-статья. Ишти кыскартуунун тартиби
(1) Ишти кыскартуу жөнүндө тергөөчү жүйөлөштүрүлгөн токтом түзөт, анда айыпкердин инсандыгы жөнүндө маалыматтар келтирилет, иштин маңызы жана аны токтотуунун негиздери баяндалат.
(2) Токтомдо ушул Кодекстин 88-статьясынын эрежелерине жараша заттык далилдер жөнүндөгү жана бөгөт коюу чарасын бузуу жөнүндөгү маселе, ошого тете жарандык доону камсыздоо жана мүлктү конфискациялоо чаралары чечилүүгө тийиш.
(3) Токтомго, ал түзүлгөн жерди жана убакытты көрсөтүү менен тергөөчү кол коет.
(4) Ишти кыскартуу жөнүндө токтомдун көчүрмөсүн тергөөчү прокурорго жөнөтөт, ошол эле убакта, кыскартуунун негиздерин көрсөтүү менен жоопкерчиликке тартылган адамга, арызы боюнча жазык иши козголгон жабырлануучуга жана уюмга маалымдайт.
(5) Жарандык доогердин, жарандык жоопкердин, жабырлануучунун же алардын өкүлдөрүнүн өтүнүчү боюнча тергөөчү, прокурор аларды кыскартылган иштин материалдары менен тааныштырат.
227-статья. Жазык ишин кыскартуу жөнүндөгү токтомго даттануу
Тергөөчүнүн, прокурордун жазык ишин кыскартуу жөнүндөгү токтомуна карата шектүү, айыпкер, анын жактоочусу, жабырлануучу жана анын өкүлү, жарандык доогер, жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү, ошондой эле арызы боюнча иш козголгон адам же уюмдун өкүлү тергөөгө көзөмөлдүктү жүзөгө ашырган прокурорго же сотко даттанышы мүмкүн.
228-статья. Кыскартылган жазык ишин кайра баштоо
(1) Жазык ишин кыскартуу жөнүндө тергөөчүнүн токтому жокко чыгарылганда, кыскартылган иш боюнча өндүрүш прокурордун токтому менен кайра башталат.
(2) Эгерде адамды жазык жоопкерчилигине тартуунун эскирүү мөөнөтү өтпөгөн учурда гана токтотулган иш боюнча иш кайра башталышы мүмкүн.
(3) Иш боюнча өндүрүштүн кайра башталышы жөнүндө айыпкерге, анын жактоочусуна, жабырлануучуга жана анын өкүлүнө, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге же алардын өкүлдөрүнө, ошондой эле арызы боюнча иш каралган адамга же уюмга маалымдалат.
Статья 228-1. Жоголгон жазык ишин калыбына келтирүү
(1) Жоголгон жазык ишин же болбосо анын материалдарын калыбына келтирүү тергөө бөлүмүнүн жетекчисинин, алгачкы текшерүү органынын начальнигинин токтому боюнча, ал эми сот өндүрүшүнүн жүрүшүндө жазык иши же материалдары жоголгон учурда - тергөө бөлүмүнүн жетекчисине же алгачкы текшерүү органынын начальнигине аткаруу үчүн жиберилүүчү соттун чечими боюнча жүргүзүлөт.
(2) Жазык ишин калыбына келтирүү ушул Кодексте белгиленген тартипте далилдер деп табылышы мүмкүн болгон жана процесстик аракеттерди жүргүзүү жолу менен жазык ишинин материалдарынын сакталып калган көчүрмөлөрү боюнча жүргүзүлөт.
Жоголгон жазык ишин калыбына келтирүү боюнча бардык тергөө аракеттери тергөө өндүрүшүнүн аракеттери башталган учурдагы дата менен жүргүзүлөт.
(3) Жазык ишин калыбына келтирүүдө тергөөнүн жана камакта кармоонун мөөнөттөрү ушул Кодекстин 111 жана 166-статьяларында белгиленген тартипте эсептелет.
(4) Эгерде жоголгон жазык иши боюнча камакта кармоонун чектелген мөөнөтү өтсө, анда айыпкер токтоосуз бошотулууга жатат.
(КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
29-Глава
Жазык ишин прокурорго жөнөтүү
229-статья. Жабырлануучуну, жарандык доогерди, жарандык жоопкерди жана алардын өкүлдөрүн иштин материалдары менен тааныштыруу
(1) Тергөөчү жабырлануучуну жана анын өкүлүн, жарандык доогерди, жарандык жоопкерди же алардын өкүлдөрүн иштин бардык материалдары менен же ал материалдардын алар таанышкысы келген бөлүгү менен тааныштырат.
(2) Тааныштыруу ушул Кодекстин 231-статьясында каралган тартипте жүргүзүлөт.
230-статья. Прокурорго жөнөтүлүүчү иш боюнча тергөөнүн аякталышы жөнүндө билдирүү
(1) Иш боюнча бардык тергөө аракеттери аткарылды, ал эми чогултулган далилдер жетиштүү деп тапкандан кийин тергөөчү бул жөнүндө айыпкерге билдирүүгө, ага иштин милдеттүү тартипте көктөлгөн, номерленген жана тизмеленген түрдөгү (тизмектөө барактары) бардык материалдары менен жеке өзү да, ошондой эле жактоочунун жардамы менен да таанышууга укуктуулугун, ошого тете тергөөнү толуктоо же иш боюнча башка чечимдерди кабыл алуу жөнүндө өтүнүч билдирүү укуктугун түшүндүрүүгө милдеттүү. Айыпкерге тергөөнүн аяктагандыгы жөнүндө билдирилгендиги жана укуктары түшүндүрүлгөндүгү тууралу ушул Кодекстин 170 жана 171-статьяларынын талаптарын сактоо менен протокол түзүлөт.
(2) Тергөөнүн аяктагандыгы жөнүндө жана иштин материалдары менен таанышуу жана өтүнүчтөр билдирүү укугу тууралу, тергөөчү, айыпкердин жактоочусуна, ошондой эле жабырлануучуга жана анын өкүлүнө, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө билдирүүгө милдеттүү.
(3) Эгерде айыпкердин жактоочусу же жабырлануучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин өкүлү иш менен таанышуу үчүн жүйөлүү себептер боюнча дайындалган убакта келе албаса, тергөөчү тааныштырууну беш суткадан ашпаган мөөнөткө кийинкиге калтырат. Жактоочу же өкүл бул мөөнөттүн ичинде келбеген учурда, тергөөчү айыпкерге башка жактоочуну же жабырлануучунун башка өкүлүн чакырууну сунуш кылат, же болбосо адвокаттардын кесиптик уюму аркылуу башка жактоочуну же өкүлдү дайындайт.
(4) Айыпкерди, анын жактоочусун, жабырлануучуну, жарандык доогерди, жарандык жоопкерди жана алардын өкүлдөрүн иш менен тааныштыргандан кийин тергөөчү тергөөнүн бүткөндүгү жөнүндө токтом түзөт, анда бардык тергөө аракеттери аткарылгандыгы, чогултулган далилдер ишти сотко жөнөтүү үчүн жетиштүү экендиги тууралу көрсөтөт.
(КР 2002-жылдын 16-октябрындагы N 141 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
231-статья. Айыпкерди жана анын жактоочусун иштин бардык материалдары менен тааныштыруу
(1) Ушул Кодекстин 230-статьясынын талаптарын аткарып, тергөөчү айыпкерге жана анын жактоочусуна, милдеттүү тартипте көктөлүүгө, номерленүүгө жана тизмектелүүгө (тизмектөө барактары) тийиш болгон иштин бардык материалдарын берет. Таанышуу үчүн, ошондой эле заттык далилдер берилет жана айыпкердин же анын жактоочусунун суроосу боюнча, эгерде алар тергөө аракеттеринин протоколдоруна тиркелсе фонограммалар, көргөзмө жазуулар, слайддар кайталанып берилет. Айыпкердин же анын жактоочусунун өтүнүчү боюнча алар иштин материалдары менен чогуу же өзүнчө тааныша алышат. Бул талаптар тергөөчү же тергөө жүргүзүүчү адам тарабынан аткарылбаганда коргоочу жана айыпкер жазык ишинин материалдары менен таанышуудан баш тартууга укуктуу, бул жөнүндө протоколго белги коюлат жана тиешелүү прокурорго, ошондой эле жогору турган прокурорго жазуу жүзүндө (кат, телетайпограмма, телеграмма, факс, ж.у.с.) билдирүүгө укуктуу.
(2) Айыпкер жана жактоочу иштин материалдары менен таанышуу процессинде, документтерден маалыматтар жазып алууга, алардын көчүрмөлөрүн алууга укуктуу болушат. Мамлекеттик, коммерциялык же мыйзам тарабынан корголгон башка сырларды түзгөн маалыматтарды иштен жазып алуулар жана документтердин көчүрмөлөрү иштин өзүндө сакталат жана коопсуздуктарын камсыз кылуу зарыл болгон адамдар тууралу маалыматтардан башкалары, айыпкерге жана анын жактоочусуна соттук тергөө убагында тапшырылат.
(3) Айыпталуучу менен коргоочуну иштин материалдары менен тааныштырууну аяктагандан кийин тергөөчү аларда жазык ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароо жөнүндө өтүнүч, башка өтүнүчтөр жана алар кандай же эмне арыз берүүнү каалай тургандыгын аныктоого милдеттүү.
Мында тергөөчү сот тарабынан жазык ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароонун өзгөчөлүктөрүн, сот заседаниеси дайындалганга чейин сот алдына мындай өтүнүп билдирүү мүмкүн экендиги жөнүндө түшүндүрөт, ошондой эле айыпталуучу жана анын коргоочусунан суракка алынып жаткан күбөлөрдүн жана ишке катышкан эксперттердин, адистердин ичинен кимисин сурак берүү жана коргоонун позициясын ырастоо үчүн соттук заседаниеге чакыртууну каалай тургандыгын аныктайт.
(4) Айыпкердин жана жактоочунун иштин бардык материалдары менен таанышуусу үчүн аларга зарыл болгон убакыт чектелиши мүмкүн эмес. Эгерде айыпкер жана жактоочу иштин материалдары менен таанышууну ачык эле создуктурушса, тергөөчү өзүнүн жүйөлөштүрүлгөн токтому менен, иштин материалдары менен таанышуу үчүн жетишүү болгон белгилүү бир мөөнөттү белгилөөгө укуктуу. Айыпталуучунун жана анын жактоочусунун жазык ишинин материалдары менен тааныштыруу убактысы, ушул Кодекстин 166-статьясынын төртүнчү жана бешинчи бөлүктөрүндө жана 111-статьясынын экинчи жана үчүнчү бөлүктөрүндө каралган учурларда, айыпталуучунун тергөө, камакта, үй камагында кармоо мөөнөтүнө эсептелет.
(5) (КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамына ылайык алынып салынды)
(КР 2002-жылдын 16-октябрындагы N 141, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234, 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
232-статья. Жазык ишинин материалдары менен тааныштыруу жөнүндө протокол
(1) Жазык ишинин материалдары менен айыпкердин жана анын жактоочусунун, ошондой эле жабырлануучунун жана анын өкүлүнүн, жарандык доогердин жана жарандык жоопкердин же алардын өкүлдөрүнүн таанышуусу тууралу ушул Кодекстин 170 жана 171-статьяларынын талаптарын сактоо менен протоколдор түзүлөт. Протоколдордо: таанышуу үчүн кандай материалдар берилгендиги; өтүнүчтөр берилген-берилбегендиги жана башка билдирүүлөр жасалган-жасалганбагандыгы көрсөтүлөт.
(2) Эгерде айыпкер иш менен таанышуудан баш тартса, бул жөнүндө протоколдо көрсөтүлөт жана айыпкердин баш тартуусунун жүйөлөрү баяндалат.
233-статья. Өтүнүчтөр билдирүү жана аларды чечүү
(1) Айыпкердин жана анын жактоочусунун, ошондой эле, жабырлануучунун, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин жана алардын өкүлдөрүнүн иштин материалдары менен таанышкандан кийинки оозеки билдирилген өтүнүчтөрү тааныштыруу жөнүндөгү протоколго киргизилет.
(2) Процесстин катышуучусу өтүнүчтү кат түрүндө билдирүүнү каалагандыгы тууралу билдирген учурларда, аны даярдоо үчүн зарыл болгон убакыт берилиши мүмкүн, бул жөнүндө протоколго белги коюлат, ал эми кат түрүндөгү өтүнүч кийин ишке тиркелет.
(3) Ушул Кодекстин 125-статьясына ылайык тергөөчү иш үчүн маанилүү болгон жагдайларды аныктоо тууралу өтүнүчтөрдү канааттандыруудан баш тартууга укуксуз. Мындай учурларда тергөөчү тергөөнү толуктоого милдеттүү, мында жазык ишинин материалдары менен процесстин башка катышуучуларын тааныштыруунун улантылышы өтүнүчтөрдү чечүүгө жана алар канааттандырылган учурда тергөө аракеттерин өткөрүүгө тоскоолдук кылбайт.
(4) Кошумча тергөө аракеттери жүргүзүлгөндөн кийин, тергөөчү процесстин катышуучуларына тергөөнүн аяктагандыгы жөнүндө кайрадан маалымдоого, аларга иштин кошумча материалдары менен, ал эми алардын суроосу боюнча - иштин бардык материалдары менен таанышууга мүмкүнчүлүк берүүгө милдеттүү.
(5) Билдирилген өтүнүчтөрдү канааттандыруудан толук же жарым-жартылай баш тартылган учурда, тергөөчү бул жөнүндө токтом чыгарат, анын көчүрмөсүн билдирүүчүгө жөнөтөт.
(6) Баш тартуу тууралу токтомдун көчүрмөсүн билдирүүчү алган учурдан тартып, үч сутканын ичинде, өтүнүчтү канааттандыруудан баш тартууга карата прокурорго даттанылышы мүмкүн. Даттануу берүү ал чечилгенге чейин ишти прокурорго жөнөтүүнү токтото турат.
234-статья. Тергөөнүн аякташы
Тергөө тергөөчү тарабынан айыптоо корутундусун түзүү жана иштин маңызы боюнча соттук териштирүү үчүн сотко ишти жиберүү же медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө маселелерди чечүү же болбосо ушул Кодексте каралган тартипте ишти токтотуу жөнүндө чечим кабыл алуу менен аяктайт.
(КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
235-статья. Айыптоо корутундусу
(1) Эгерде айыпталуучуну сотко өткөрүп берүү үчүн негиздердин жетиштүүлүгү жөнүндө тыянагы өзгөрбөгөн учурда, ушул Кодекстин 229-231-статьяларында көрсөтүлгөн адамдар иштин материалдары менен таанышкандан кийин тергөөчү айыптоо корутундусун түзөт.
Айыптоо корутундусунда тергөөчү төмөнкүлөрдү көрсөтөт:
1) айыпталуучунун же айыпталуучулардын фамилиясын, аты-жөнүн;
2) алардын ар биринин инсандыгы жөнүндө маалыматтарды;
3) айыптоонун маңызын, кылмыш жасалган жерин жана убактысын, анын ыкмаларын, жүйөлөрүн, максатын, кесепеттерин жана ал жазык иши үчүн мааниси бар дагы башка жагдайларды;
4) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинде бул кылмыш үчүн жоопкерчиликти караган пунктун, бөлүгүн, статьясын же статьяларын көрсөтүү менен коюлган айыптоонун чечилишин;
5) кылмыштын бар экендигин жана айыпталуучунун күнөөсүн тастыктаган далилдерди;
6) айыпталуучунун өзүн жактоого келтирген далилдерди жана ошол далилдерди текшерүүнүн натыйжасын;
7) айыпталуучунун күнөөсүн жеңилдетүүчү жана оордотуучу жагдайларды;
8) жабырлануучу, кылмыш менен ага келтирилген зыяндын мүнөзү жана өлчөмү жөнүндө маалыматтарды;
9) жарандык доогер жана жарандык жоопкер жөнүндө маалыматтарды.
(2) Айыптоо корутундусу жазык ишинин томдоруна жана барактарына шилтемени камтууга тийиш.
(3) Тергөөчү айыптоо корутундусун түзүүнүн ордун жана датасын көрсөтүү менен кол коет.
(4) Айыптоо корутундусуна жашаган жерин жана (же) жүргөн жерин көрсөтүү менен айыптоо жана коргоо тарабынан соттук заседаниеге чакырууга жаткан адамдардын тизмеси тиркелет.
(5) Айыптоо корутундусуна тергөөнүн мөөнөттөрү жөнүндө, камакта жана үй камагында кармоонун убактысын көрсөтүү менен тандап алынган бөгөт коюу чаралары, буюм далилдери, жарандык доо, жарандык доону камсыз кылуу боюнча көрүлгөн чаралар жана мүлктү конфискациялоонун мүмкүн экендиги, процесстик сарптоолор тууралуу, ал эми айыпталуучунун, жабырлануучунун багуучу адамдары болгондо - алардын укуктарын камсыз кылуу боюнча көрүлгөн чаралар жөнүндө маалымдама да тиркелет. Маалымдамада жазык ишинин тиешелүү барактары көрсөтүлүүгө тийиш.
(6) Тергөөчү айыптоо корутундусуна кол койгондон кийин жазык иши тергөө бөлүмүнүн жетекчисинин макулдугу менен токтоосуз прокурорго жиберилет. Ушул Кодексте каралган учурларда, тергөөчү айыптоо корутундусунун котормосун камсыз кылат.
(КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
236-статья. Кылмыш ишин прокурорго жөнөтүү
(1) Тергөө аяктагандан кийин тергөөчү тарабынан кылмыш иши айыптоо корутундусу менен бирге бул иш боюнча көзөмөлдү жүзөгө ашыруучу прокурорго жөнөтүлөт.
(2) Кылмыш ишине айыпталуучунун ким экенин ырастоочу документтер тиркелиши керек.
Айыпталуучуда - Кыргыз Республикасынын жаранында ким экенин ырастоочу документи жок болгон учурда, ал ыйгарым укуктуу орган тарабынан иши боюнча териштирүү бүткөнгө чейин кылмыш-жаза процессин жүргүзүүчү органдын кайрылуусу боюнча документтештирилиши керек.
Айыпталуучуда - чет өлкөнүн жаранында ким экенин билдирүүчү документи жок болсо, кылмыш ишине өзгөчө учурларда башка документ тиркелиши мүмкүн.
Эскертүү. Ушул беренеде инсандыгын ырастоочу документтер болуп төмөнкүлөр таанылат:
1) жарандын паспорту;
2) инсандыгын ырастоочу күбөлүк;
3) чет өлкөлүк жарандын туруктуу же убактылуу жашап турууга укугу;
4) жарандыгы жок адамдын күбөлүгү;
5) айдоочунун күбөлүгү;
6) аскердик билет;
7) туулгандыгы тууралуу күбөлүк;
8) жарандын туулгандыгы жөнүндө актылык жазуу;
9) ыйгарым укуктуу органдын башка документи.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
30-Глава
Айыптоо корутундусу менен келип түшкөн иш боюнча прокурордун аракеттери жана чечимдери
(Главанын аталышы КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
237-статья. Айыптоо корутундусу менен келип түшкөн иш боюнча прокурор тарабынан чечилүүчү маселелер
(Статьянын аталышы КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
Прокурор келип түшкөн жазык ишин беш суткадан ашпаган мөөнөттө изилдеп чыгууга жана төмөндөгүлөрдү:
1) айыпкерге тагылган жосун болгон-болбогондугун жана бул жосунда кылмыш курамы камтылган-камтылбагандыгын;
2) иште аны токтотууга алып келүүчү жагдайлардын бар-жогун;
3) коюлган айыптоонун негиздүүлүгүн, ал иште болгон далилдер менен ырасталган-ырасталбагандыгын;
4) иш боюнча аныкталган жана далилденген бардык кылмыштуу жосундар боюнча айыпкерге айыптоо коюлган-коюлбагандыгын;
5) иш боюнча алардын кылмыш жасагандыктары жөнүндө далилдер табылган бардык адамдар айыпкерлер катары жоопко тартылган-тартылбагандыгын;
6) айыпкердин жосуну туура же туура эмес квалификациялангандыгын;
7) бөгөт коюу чарасы туура же туура эмес тандалып алынгандыгын жана иште аны өзгөртүү же аны бузуу үчүн негиздердин бар же жогун;
8) жарандык доону жана мүлктү конфискациялоонун мүмкүнчүлүгүн камсыздоого чаралар көрүлгөн-көрүлбөгөндүгүн;
9) тергөө жүргүзүүдө Жазык-процесстик мыйзамын олуттуу бузууга жол берилгендигин же берилбегендигин текшерүүгө милдеттүү.
(КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
238-статья. Айыптоо корутундусу менен келип түшкөн иш боюнча прокурордун чечими
Прокурор же анын орун басары айыптоо корутундусу менен тергөөчүдөн келип түшкөн ишти карап чыгып, төмөнкүдөй чечимдердин бирин кабыл алууга укуктуу:
1) айыптоо корутундусун бекитүүгө;
2) эгерде айыптоонун жол-жобосу өзгөртүлбөсө, жеңилирээк кылмыш жөнүндөгү мыйзамды колдонуп, өзүнүн токтому менен айыптоонун айрым пункттарын жокко чыгарууга же айыпкердин аракеттерин кайра квалификациялоого;
3) ишти токтотуу же кошумча тергөө аракеттерин жүргүзүү жөнүндө өзүнүн жазуу жүзүндөгү көрсөтмөлөрү менен ишти тергөөчүгө кайтарып берүүгө;
4) ишти кыскартууга укуктуу болот.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
239-статья. Ишти сотко жөнөтүү
(1) Айыптоо корутундусу бекитилгенден кийин прокурор айыпкерге жана анын жактоочусуна айыптоо корутундусунун көчүрмөсүн тапшырууну камсыз кылат. Эгерде ал бул жөнүндө өтүнсө, көчүрмө жабырлануучуга тапшырылат. Айыптоо корутундусунун көчүрмөсүн алгандыгы жөнүндө айыпкердин жана жабырлануучунун тилкаттары ишке тиркелет.
(2) Прокурор ишти сотко жөнөтөт, ошол эле убакта бул тууралу айыпкерге, жактоочуга, жабырлануучуга жана анын өкүлүнө, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө маалымдайт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
VIII БӨЛҮМ
БИРИНЧИ ИНСТАНЦИЯДАГЫ СОТ ИШИН ЖҮРГҮЗҮҮ
31-Глава
Сотко караштуулук
240-статья. Жазык иштеринин сотко караштуулугу
(1) Райондук (шаардык) сотторго ушул статьянын экинчи, бешинчи бөлүктөрүндө каралган иштерден тышкары бардык кылмыштар жөнүндөгү жазык иштери караштуу.
(2) Гарнизондордун аскер сотторуна аскер кызматчылары, ошондой эле аскерге милдеттүүлөрдүн жыйынына чакырылгандар жасаган бардык кылмыштар жөнүндөгү жазык иштери караштуу.
(3) Бир адамды же адамдардын тобун бир нече кылмыш жасады деп айыптоодо, эгерде иштеги кылмыштардын бири эле аскердик сотуна, ал эми башкалары райондук (шаардык) сотторго караштуу болсо, бардык кылмыштар жөнүндөгү иш аскердик сот тарабынан каралат.
(4) Адамдардын тобун бир же бир нече кылмыш жасады деп айыптоодо, эгерде ал адамдардын биринин эле иши аскердик сотко, ал эми калгандарыныкы райондук (шаардык) сотко караштуу болсо, аскер кызматчысына тиешелүү ишти өзүнчө бөлүү мүмкүн болбогондо, бардык айыпталуучуга карата иш аскердик сот тарабынан каралат.
(5) Райондор аралык соттор иш сот арачыларынын катышуусу менен карала турган учурларда биринчи инстанциядагы сот катары Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 97-статьясынын экинчи бөлүгүндө, 129-статьясынын төртүнчү бөлүгүндө 294, 319, 340 жана 373-статьяларында каралган кылмыштар жөнүндө иштерди карайт.
(6) Бир же бир нече кылмыштарды жасаган топтогу адамдарды айыптаганда, эгерде бул адамдардын бирөөнүн гана иши райондор аралык сотко, ал эми калгандарына карата - райондук (шаардык) сотко же аскердик сотко тиешелүү болсо, бардык айыпталуучуларга карата иш райондор аралык сот тарабынан каралат.
(7) Бир нече кылмыштарды жасаган бир адамды же топ адамдарды айыптаганда, эгерде кылмыштардын бирөө жөнүндө гана иш райондор аралык сотко, ал эми башкалары жөнүндө - бөлөк сотко тиешелүү болсо, бардык кылмыштар жөнүндө иш райондук сот тарабынан каралат.
(8) Айыпталуучу (соттолуучу) ишти сот арачыларынын катышуусу менен кароодон баш тартканда, эгерде ушул статьянын алтынчы жана жетинчи бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн жагдайлар жок болсо, жазык иши райондук (шаардык) соттун же горнизондун аскердик сотунун кароосуна берилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
241-статья. Жазык иштеринин аймактык сотко караштуулугу
(1) Жазык иши кылмыш жасалган жердеги сотто каралууга тийиш.
(2) Эгерде кылмыш бир сот иштеген жерде башталып, экинчи бир сот иштеген жерде аякталса, иш тергөө аякталган жердеги сотко караштуу.
(3) Эгерде кылмыш жасалган жерди аныктоого мүмкүн болбосо же эгерде кылмыш ар кайсы жерлерде жасалса, иш тергөө аяктаган жердеги сотто каралат.
242-статья. Жазык ишин сотко караштуулугу боюнча өткөрүп берүү
(1) Судья сот заседаниесин дайындоо тууралу маселени чечүүдө келип түшкөн иш ошол сотко караштуу эместигин аныктап, аны өзүнүн токтому менен сотко караштуулугу боюнча жөнөтөт.
(2) Ишти соттук заседаниеге дайындаганга чейин сот арачылардын катышуусу менен каралууга жаткан кылмыш жасалгандыгы үчүн айыпталып жаткан соттолуучудан сотко ишти сот арачыларынын катышуусу менен кароо жөнүндө өтүнүч түшкөн учурда, судья жазык ишин тиешелүүлүгү боюнча тиешелүү сотко жөнөтөт.
(3) Ушул Кодекстин 70, 71-статьяларында көрсөтүлгөн жагдайлар болгон учурда Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун Төрагасы же анын орунбасары өзүнүн токтому менен ишти кароо үчүн бир соттон экинчисине өткөрүп берет. Ушундай эле негиздер боюнча областтык соттун, Бишкек шаардык сотунун төрагасы ишти бир райондук (шаардык) соттон экинчисине, Кыргыз Республикасынын Аскердик сотунун төрагасы ишти гарнизондун бир аскердик сотунан экинчисиие өткөрүп берүүгө укуктуу, бул туурасында токтом чыгарылат.
(4) Жогору турган сот төмөн турган соттун чечимин бузуу менен ушул Кодекстин 70, 71-статьяларында көрсөтүлгөн жагдайлар болгон учурда, ишти жаңыдан кароого башка сотко жиберүүгө укуктуу.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
243-статья. Сотко караштуулугу тууралу талаш-тартышка жол бербөө
Сотко караштуулук жөнүндө соттор ортосунда талаш-тартышка жол берилбейт. Ушул Кодекстин 241, 242-статьяларында каралган тартипте бир соттон экинчи сотко жөнөтүлгөн ар кандай иш, ал жөнөтүлгөн сот тарабынан сөзсүз каралууга тийиш.
32-Глава
Сот заседаниесине даярдык көрүү аракеттери
244-статья. Сотко келип түшкөн иш боюнча судьянын ыйгарым укуктары
(1) Соттук териштирүү башталганга чейин судья келип түшкөн иш боюнча төмөндөгүдөй чечимдердин бирин кабыл алат:
1) сотко караштуулугун аныктайт;
2) сот ишин жүргүзүүнү кабыл алуу менен:
- ал сот арачыларынын катышуусу менен каралган учурда алдын ала угууларды дайындайт;
- аны токтото турат;
- аны мыйзамдарда каралган негиздер боюнча кыскартат;
- ишти соттук териштирүүгө дайындайт.
(2) Судья иш боюнча чечимди токтом түрүндө кабыл алат, анда:
1) токтом чыгарылган убакыт жана жер;
2) токтом чыгарган соттун аты-жөнү;
3) кабыл алынган чечимдердин негиздери жана маңызы көрсөтүлүүгө тийиш.
(3) Чечим иш сотко келип түшкөн учурдан тартып, он төрт суткадан кечиктирилбей кабыл алынууга тийиш.
(КР 2004-жылдын 24-мартындагы N 47, 2008-жылдын 18-июлундагы N 144, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
245-статья. Сотко келип түшкөн иш боюнча айкындалуучу маселелер
(1) Сот заседаниесин дайындоо мүмкүнчүлүгү жөнүндө маселени чечүүдө судья ушул Кодекстин 244-статьясында көрсөтүлгөн жагдайлардан башка айыпкерлердин ар бирине карата төмөндөгүлөрдү:
- тергөө жүргүзүүдө сот заседаниесин дайындоого тоскоолдук кылуучу, Жазык-процесстик мыйзамын бузууларга жол берилген-берилбегендигин;
- айыпталуучу катарында тартуу жөнүндө токтомдун көчүрмөсү өз убагында тапшырылган-тапшырылбагандыгын;
- айыпкерге карата тандалып алынган бөгөт коюу чарасы өзгөртүлүүгө же бузулууга тийиш же тийиш эместигин;
- кылмыштын аркасында келтирилген зыяндын ордун толтурууну жана мүлктү конфискациялоонун мүмкүнчүлүгүн камсыз кылуу үчүн чаралар көрүлгөн же көрүлбөгөндүгүн;
- арыздар жана өтүнүчтөр канааттандырылууга тийиш же тийиш эместигин айкындоого тийиш.
(2) Арыздарды жана өтүнүчтөрдү чечүүдө судья өтүнүч билдирген адамды же уюмдун өкүлүн түшүндүрмө берүү үчүн чакыртууга укуктуу. Эгерде алар иш үчүн маанилүү болсо, кошумча күбөлөрдү чакыруу жөнүндө, ошондой эле, башка далилдерди тиркөө жөнүндө өтүнүчтөр канааттандырылууга тийиш.
(КР 2009-жылдын 26-октябрындагы N 288 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
246-статья. Ишти токтото туруу
(1) Судья төмөндөгүдөй учурларда:
1) айыпкер жашырынып калса жана анын турган жери белгисиз болсо;
2) айыпкер сотко катыша албагандай абалда ооруп калып, аны мамлекеттик медициналык мекеменин дарыгери күбөлөндүргөндө;
3) Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту тарабынан, ошол жазык ишинде колдонулган же колдонууга тийиш болгон жазык мыйзамы менен жарандардын укуктары жана эркиндиктери бузулгандыгына карата арыз кароого алынганда;
4) ошол жазык ишинде колдонулган же колдонулууга тийиш болгон мыйзамдын конституциялуулугун текшерүү жөнүндө сот Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотуна сурама жөнөткөндө;
5) экспертизаны дайындоодо иш боюнча өндүрүштү токтото турат.
(2) Иш боюнча сот ишин жүргүзүүнү токтото туруу жөнүндө судья токтом чыгарат.
(3) Ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн биринчи пунктунда каралган негиз боюнча сот ишин жүргүзүү токтотула турганда, ушул Кодекстин 259-статьясынын экинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөндөн башка учурларда, иш прокурорго кайтарылып берилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
247-статья. Сот заседаниесин, сот арачыларынын катышуусу менен иш боюнча алдын ала угууну дайындоо
(Статьянын аталышы КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
(1) Судья, тергөө жүргүзүүдө жарандын укуктарын камсыздоо боюнча ушул Кодекстин бардык талаптары сакталгандыгы жана ишти сотто кароого тоскоолдук кылуучу башка негиздер жоктугу тууралу тыянакка келип, сот заседаниесин, сот арачыларынын катышуусу менен иш боюнча алдын ала угууну дайындоо тууралу чечим кабыл алат.
(2) Сот заседаниесин, сот арачыларынын катышуусу менен иш боюнча алдын ала угууну дайындоо жөнүндө токтомдо, ушул Кодекстин 244, 245-статьяларында көрсөтүлгөндөрдөн тышкары:
1) соттук териштирүүнүн, алдын ала угуунун орду жана убактысы жөнүндө;
2) сот заседаниесине, алдын ала угууга сот процессинин катышуучуларын чакыруу жөнүндө;
3) ушул Кодекстин 22-статьясында жана 254-статьясынын биринчи, экинчи, үчүнчү жана төртүнчү бөлүктөрүндө каралган учурларда ишти жабык сот заседаниесинде, алдын ала угууда кароо жөнүндө маселелер чечилет.
(3) Ушул статьянын экинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн маселелер менен катар, токтомдо сот заседаниесин, сот арачылардын катышуусу менен иш боюнча алдын ала угууну дайындоо, иш боюнча айыпталган адамга карата бөгөт коюу чарасы жөнүндө чечимдер, анын инсандыгы жөнүндө маалыматтар жана ага тагылган кылмыштын квалификациясы камтылууга тийиш.
(4) Сот заседаниесинин, сот арачылардын катышуусу менен иш боюнча алдын ала угуунун башталышы жөнүндө тараптарга кеминде он сутка мурда билдирилүүгө тийиш.
(КР 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
248-статья. Жарандык доону жана мүлктү конфискациялоону камсыздоо чаралары
Тергөөчү тарабынан кылмыш келтирген зыяндын ордун толтурууну жана мүлктү конфискациялоонун мүмкүнчүлүгүн камсыздоочу чаралар көрүлбөгөн учурда, судья тергөө органдарын камсыздоонун зарыл чараларын көрүүгө милдеттендирет.
249-статья. Ишти кыскартуу
(1) Ушул Кодекстин 28-статьясында көрсөтүлгөн негиздер боюнча судья ишти кыскартуу жөнүндө токтом чыгарат. Ишти кыскартуу жөнүндө чечим кабыл алып, судья бөгөт коюу чарасын, жарандык доону жана мүлктү конфискациялоону камсыздоо чараларын бузат жана заттык далилдер жөнүндөгү маселени чечет. Ишти кыскартуу жөнүндөгү соттун токтомунун көчүрмөсү прокурорго жөнөтүлөт, ошондой эле жазык жоопкерчилигине тартылган адамга жана жабырлануучуга тапшырылат.
(2) Ишти кыскартуу жөнүндө маселе судья (сот) тарабынан соттук заседаниеде прокурордун, жабырлануучунун, айыпталуучунун, жактоочунун, мыйзамдуу өкүлдүн, жарандык доочунун, жарандык жоопкердин катышуусу менен чечилет. Ишке катышуучу адамдардын кимдир бирөөсүнүн келбей калышы сот заседаниесин өткөрүүгө тоскоолдук кылбайт. Ушул Кодекстин 28-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 10 жана 11-пункттарында көрсөтүлгөн негиздер боюнча ишти кыскартууга айыпталуучунун макулдугу боюнча гана жол берилет. Айыпталуучунун күнөөсүнүн далилденгендиги жөнүндө маселе соттук заседаниеде талкууланбайт, далилдер иликтенбейт.
(3) Төрагалык кылуучу процесстин келген катышуучуларына сот заседаниесин өткөрүүнүн максаты жөнүндө маалымдайт. Судья (сот) заседаниенин ар бир катышуучусунун сөзүн угат жана өзүнчө бөлмөгө чыгып кетет. Судья (сот) ушул Кодекстин 268-статьясынын талаптарына ылайык токтом (аныктама) чыгарат. Соттук заседаниеде соттук заседаниенин катчысы протокол жүргүзөт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 18-июлундагы N 144 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
250-статья. Тараптарга иштин материалдары менен таанышуу мүмкүнчүлүктөрүн камсыздоо
Сот заседаниесин дайындагандан кийин, судья тараптарга иштин бардык материалдары менен таанышууга, алардын көчүрмөсүн алууга же керектүү маалыматтарды жазып алууга мүмкүнчүлүк берет.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
251-статья. Сот жыйынына чакыруу
Судья сот процессинин катышуучулары болгон адамдарды сот жыйынына чакыруу жөнүндө тескеме берет, ошондой эле сот жыйынын даярдоо үчүн башка чараларды көрөт.
Ушул адамдар жүйөлүү себептерсиз келбей койгон учурда, алып келүү судьялардын жүйөлөштүрүлгөн токтому же соттун аныктамасы боюнча жазык ишин тергеген орган тарабынан жүзөгө ашырылат.
(КР 2007-жылдын 13-июнундагы N 87, 2014-жылдын 14-июлундагы N 133 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
252-статья. Соттук териштирүүнүн мөөнөтү
(1) Судья (сот) жазык ишин кароону соттук териштирүүгө ишти дайындоо жөнүндө токтом чыгарылган күндөн баштап 14 суткадан кечиктирбестен, ал эми сот арачыларынын катышуусу менен каралган жазык иштери боюнча, - 30 суткадан кечиктирбестен баштоого тийиш.
(2) Анча оор эмес же жеңил кылмыш жөнүндө жазык иши судья (сот) тарабынан маңызы боюнча бир айлык мөөнөттө, ал эми оор же өзгөчө оор кылмыштар жөнүндө иш ал келип түшкөн күндөн тартып эки айлык мөөнөттө, ал эми сот арачыларынын катышуусу менен каралган жазык иштери боюнча, - үч айлык мөөнөттөн кечиктирбестен чечилүүгө тийиш.
(3) Ушул Кодекстин 250-статьясына ылайык иштин бардык материалдары менен таанышууга тараптарга берилген убакыт, ошондой эле соттук териштирүү ушул Кодекстин 265-статьясынын негизинде токтотула турган убакыт соттук териштирүүнүн мөөнөтүнө кирбейт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
33-Глава
Соттук териштирүүнүн жалпы шарттары
253-статья. Соттук териштирүүнүн түздөн-түз жана оозеки болушу
(1) Ишти соттук териштирүүдө бардык далилдер түздөн-түз изилденүүгө тийиш. Сот соттолуучунун, жабырлануучунун, күбөлөрдүн түшүндүрмөлөрүн, эксперттин корутундуларын угат, заттык далилдерди карап чыгат, протоколдорду жана башка документтерди жарыялайт, далилдерди изилдөө боюнча башка сот аракеттерин жүргүзөт.
(2) Соттун өкүмү сот заседаниесинде изилденген далилдерге гана негизделүүгө тийиш.
254-статья. Соттук териштирүүнүн маалымдуулугун камсыздоо
(1) Сот мыйзам тарабынан корголгон мамлекеттик, аскердик, коммерциялык же башка жашыруун сырларды таратууга алып келиши мүмкүн болгондон башка учурларда, иштерди соттук ачык териштирүүнү камсыздоого тийиш.
(2) Мындан тышкары соттук жабык териштирүүгө, жыныстык жана башка кылмыштар жөнүндөгү иштер боюнча ишке катышкан адамдардын турмушунун ички купуя жактары жөнүндөгү маалыматтардын же алардын кадыр-баркын кордоочу маалыматтардын ачыкка чыгарылышын болтурбай коюу максатында, ошондой эле, процесстин катышуучуларынын жана күбөлөрдүн, алардын үй-бүлө мүчөлөрүнүн же жакын туугандарынын коопсуздугун камсыздоонун кызыкчылыктары талап кылган учурларда соттун жүйөлөштүрүлгөн аныктамасы (судьянын токтому) боюнча жол берилет.
(3) Ишти соттук жабык заседаниеде териштирүү сот ишин жүргүзүүнүн бардык эрежелерин сактоо менен жүзөгө ашырылат. Ишти жабык заседаниеде териштирүү жөнүндөгү соттун аныктамасы (судьянын токтому) бүткүл териштирүүгө же анын айрым бөлүктөрүнө карата чыгарылышы мүмкүн.
(4) Кат алышуунун жана телеграфтык кабарлашуулардын жашырындуулугун сактоо максатында жарандардын жекече кат алышуулары жана жекече телеграфтык кабарлашуулары ачык соттук заседаниеде, мындай кат алышууларды жана телеграфтык кабарлашууларды жүргүзгөн адамдардын макулдугу боюнча гана жарыяланышы мүмкүн. Башка учурда мындай кат алышуулар жана телеграфтык кабарлашуулар соттук жабык заседаниеде жарыяланат жана изилденет. Көрсөтүлгөн эрежелер жекече мүнөздөгү үн жана көргөзмө жазууларды изилдөөдө да колдонулат.
(5) Ачык соттук заседаниеге катышуучулар жазуу жүзүндө жана магнитофонго жазып алууларды жүргүзүүгө укуктуу. Фото сүрөткө, киного тартууга жана көргөзмө жазып алууга иш боюнча төрагалык кылуучунун уруксаты жана тараптардын макулдугу менен жол берилет.
(6) Соттун өкүмү ачык жарыяланат.
255-статья. Сот заседаниесиндеги төрагалык кылуучу
Төрагалык кылуучу сот заседаниесине жетекчилик кылат, объективдүүлүктү жана келишпестикти сактоо менен тараптардын теңдигин камсыздоо үчүн ушул Кодексте каралган бардык чараларды көрөт, иштин жагдайларын ар тараптуу жана толук изилдөө үчүн зарыл шарттарды түзөт, далилдерде келип чыккан карама-каршылыктарды айкындап-тактоого укуктуу. Төрагалык кылуучу, ошондой эле сот заседаниесинин күн тартибинин сакталышын камсыздайт, соттук териштирүүнүн катышуучуларынын бардыгына алардын укуктарын жана милдеттерин жана аларды жүзөгө ашыруунун тартибин түшүндүрүп берет. Соттук териштирүүгө катышкан адамдардын кимдир-бирөөсү төрагалык кылуучунун аракеттерине каршылык билдирген учурда, мындай каршылыктар сот заседаниесинин протоколуна жазылат.
256-статья. Соттук териштирүүдөгү тараптардын укуктарынын теңдиги
Айыптоочу, соттолуучу, жактоочу, ошондой эле жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү баш тартуу жана өтүнүчтөр билдирүүдө, далилдер келтирүүдө, аларды изилдөөгө катышууда, соттогу жарыш сөздөргө чыгууда, ошондой эле, соттук териштирүүдө келип чыккан бардык маселелерди кароого катышууда тең укуктардан пайдаланышат.
257-статья. Сот заседаниесинин катчысы
(1) Сот заседаниесинин катчысы сот заседаниесине катышууга тийиш болгон адамдардын сотко келүүсүн текшерет, төрагалык кылуучунун тапшырмасы боюнча ушул Кодексте каралган башка аракеттерди жүзөгө ашырат.
(2) Сот заседаниесинин катчысы сот заседаниесинин протоколун жүргүзөт. Протоколдо соттун аракеттерин жана чечимдерин, ошого тете процесске катышуучулардын заседаниенин жүрүшүндөгү жасаган аракеттерин толук жана туура чагылдырууга милдеттүү.
(3) Протоколдун мазмуну боюнча төрагалык кылуучу менен пикир келишпестик келип чыккан учурда, катчы протоколго өзүнүн пикирлерин тиркөөгө укуктуу, алар ушул Кодекстин 273-статьясында каралган тартипте каралат.
258-статья. Айыптоочунун соттук териштирүүгө катышуусу
(1) Прокурор сот алдында жеке айыптоо каралган иштерден башка, бардык жазык иштери боюнча мамлекеттик айыптоону колдойт, соттолуучунун күнөөлүүлүгү жөнүндө далилдерди келтирет, аларды изилдөөгө катышат, жазык мыйзамын колдонуу боюнча өзүнүн тыянактарын сотко сунуштайт.
(2) Эгерде муну мамлекеттин же коомдун кызыкчылыктарын же жарандардын укуктарын коргоо талап кылынса, прокурор жарандык доо коет же жабырлануучу койгон жарандык доону колдойт.
(3) Прокурор айыптоону жеңилирээк айыптоого өзгөртө алат же айыптоодон толук же жарым-жартылай баш тарта алат.
(4) Сотто коюлгандан кыйла оор айыптоо аныкталганда, тергөөнүн мүчүлүштүктөрүн жоюу жана процесстин катышуучуларынын укуктарын камсыздоо үчүн сот прокурордун өтүнүчү боюнча ага убакыт берет, ошондон кийин ишти териштирүү улантылат.
(5) Эгерде соттук териштирүүнүн жүрүшүндө жазык жоопкерчилигине тартылбаган адамдардын кылмыш жасагандыгын көрсөтүүчү жагдайлар аныкталса, прокурор бул адамдарга карата жазык ишин козгоо боюнча чаралар көрөт. Ишти бөлөк кароого мүмкүн болбогондо, ал бир ишке бириктирилүүгө тийиш.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
259-статья. Соттолуучунун соттук териштирүүгө катышуусу
(1) Биринчи инстанциядагы сотто ишти териштирүү сотко келүүсү милдеттүү болгон соттолуучунун катышуусу менен өтөт.
(2) Соттолуучунун катышуусуз соттук териштирүүгө төмөнкүдөй учурларда жол берилет, эгерде:
1) соттолуучу Кыргыз Республикасынын чектеринен тышкары болгондо жана сотко келүүдөн баш тартканда;
2) соттолуучу экинчи жолу чакырылганда соттук заседаниеге келбей койгондо жана келбеген себеби жөнүндө сотко билдирүү бербегенде.
(3) Соттолуучу келбей калганда иш кийинкиге калтырылууга тийиш. Мындай учурда судья же сот жазык ишин тергеген органга соттолуучунун келүүсүн камсыздоону милдеттендирет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2014-жылдын 14-июлундагы N 133 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
260-статья. Соттук териштирүүгө жактоочунун катышуусу
(1) Жактоочу далилдөөлөрдү келтирет жана далилдөөлөрдү изилдөөгө катышат, айыптоонун маңызы жана анын далилдүүлүгү боюнча, айыпкердин, соттолуучунун жоопкерчилигин жеңилдетүүчү же аны жактоочу жагдайлар жөнүндө, жазалоо чарасы жөнүндө, ошондой эле соттук териштирүүдө пайда болгон башка маселелер боюнча өз пикирин сотко баяндап берет.
(2) Жактоочу келбегенде жана аны алмаштырууга мүмкүн болбогондо, ишти териштирүү кийинкиге калтырылат. Жактоочуну алмаштыруу ушул Кодекстин 44-статьясынын бешинчи бөлүгүндө жана 45-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө каралган эрежелер боюнча жүргүзүлөт.
(3) Ишке жаңы киришкен жактоочуга соттук териштирүүгө катышууга даярдануу үчүн зарыл болгон убакыт берилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
261-статья. Жабырлануучунун соттук териштирүүгө катышуусу
(1) Биринчи инстанциядагы сотто ишти териштирүү жабырлануучунун, анын өкүлүнүн катышуусу менен өтөт.
(2) Жабырлануучу келбегенде сот ишти караштыруу же аны кийинкиге калтыруу жөнүндөгү маселени, жабырлануучу жокто иштин бардык жагдайларын толук айкындоонун жана анын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын коргоонун мүмкүн же мүмкүн эместигине жараша чечет. Эгерде сот заседаниесине жабырлануучунун өкүлү келсе, сот бул маселени өкүлдүн ой-пикирин эске алуу менен чечет.
(3) Жабырлануучунун өтүнүчү боюнча сот аны сот заседаниесине катышуудан, түшүндүрмөлөр берүү үчүн белгилүү бир убакытка келүүгө милдеттендирүү менен бошотушу мүмкүн.
(4) Жекече күнөө коюу иштери боюнча жабырлануучунун биринчи инстанциядагы соттун заседаниесине жүйөлүү себептерсиз келбей коюушу ишти кыскартууга алып келет.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
262-статья. Жарандык доогердин же жарандык жоопкердин соттук териштирүүгө катышуусу
(1) Соттук териштирүүгө жарандык доогер, жарандык жоопкер, алардын өкүлдөрү катышат.
(2) Сот жарандык доону жарандык доогердин же анын өкүлүнүн келген-келбегендигине карабастан карайт.
(3) Ишти териштирүүнү кийинкиге калтырбастан жарандык доо боюнча толук эсептөө мүмкүн болбогон өзгөчө учурларда, сот доогердин доону канааттандыруу укугун таанышы жана анын өлчөмдөрү жөнүндө маселени жарандык сот өндүрүшү тартибинде кароого бериши мүмкүн.
(4) Жарандык жоопкердин же анын өкүлүнүн келбей коюушу жарандык доону кароого тоскоолдук кылбайт.
263-статья. Эксперттин, адистин соттук териштирүүгө катышуусу
Эксперт, адис соттук териштирүүгө ушул Кодекстин 62, 63, 64 жана 65-статьяларында каралган тартипте катышат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
264-статья. Соттук териштирүүнүн чектери
(1) Ишти сотто териштирүү соттолуучуга карата гана жана иш боюнча ага коюлган айыптоо боюнча гана жүргүзүлөт.
(2) Сотто айыптоону өзгөртүүгө, эгерде мында айыптоо жана коргоо боюнча тараптардын далилдүү талаш-тартышынын жана тең укуктуулугунун принциптери бузулбаса жол берилет.
(3) Соттук заседаниеде айыптоо кыйла оор же коюлган айыптоодон олуттуу айырмаланган айыптоого өзгөрткөн учурда, кылмыштын башка катышуучуларын жоопко тартуу, ошондой эле тергөөнүн башка мүчүлүштүктөрүн жоюу зарылчылыгы болгон учурда прокурор ишти тергөө аракеттерин жүргүзүү үчүн өткөрүп берүү жөнүндө өтүнүч кылууга милдеттүү, ал эми жабырлануучулар жана процесстин башка катышуучулары ал туурасында расмий өтүнүч билдирүүгө укуктуу. Судья расмий өтүнүчтү карап көрүп, өзүнүн токтому менен ишти прокурорго кайра кайтарууга, болбосо өтүнүчтү четке кагууга жана соттук териштирүүнү улантууга укуктуу. Сот тергөөнүн мүчүлүштүктөрүн сотто жоюу мүмкүнчүлүгү болбогон учурда ишти прокурорго өткөрүп берүүгө укуктуу. Зарыл тергөө аракеттери жасалгандан кыйын тергөөчү жана прокурор ушул Кодекстин 229-239-статьяларында каралган процесстик аракеттерди аткарат жана соттук териштирүү жалпы тартипте улантылат.
(КР 2001-жылдын 28-июнундагы N 62, 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
265-статья. Соттук териштирүүнү кийинкиге калтыруу жана жазык ишин токтото туруу
(1) Соттук териштирүүгө чакырылган адамдардын кимдир-бирөөсү келбегендигинен улам же тараптардын өтүнүчү боюнча жаңы далилдерди талап кылуунун зарылдыгына байланыштуу ишти териштирүү мүмкүн болбогондо, сот өзүнүн аныктамасы (судья өзүнүн токтому) менен териштирүүнү кийинкиге калтырат. Ошол эле убакта сот (судья) тараптарды талап кылынган далилдерди берүүгө, ал эми жазык ишин тергеген органды келбей койгон адамдардын келишин камсыз кылууга карата чараларды көрүүгө милдеттендирет..
(2) Соттолуучу ооруп калып, анын сот заседаниесине келүүсү мүмкүн болбогон учурда, сот бул соттолуучуга карата ишти жүргүзүүнү ал айыкканга чейин токтото турат жана калган соттолуучулар боюнча ишти териштирүүнү уланта берет. Эгерде өз-өзүнчө териштирүү мүмүкүн болбосо, иш жалпысынан токтотулууга тийиш.
(3) Иш боюнча бир нече соттолуучу тартылганда жана алардын бири жашырынган учурда, сот бул соттолуучуга карата материалдарды өзүнчө өндүрүшкө бөлөт жана калган соттолуучуларга карата териштирүүнү уланта берет. Эгерде өз-өзүнчө териштирүү ишти туура чечүүнү оорлотсо, ал прокурорго кайтарылып берилет.
(4) Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотуна колдонула турган мыйзамдын конституциялуулугу жөнүндө маселе боюнча суроо-талап менен кайрылууда, сот Кыргыз Республикасынын Конституциялык соту чечим кабыл алганга чейин ал боюнча иш жүргүзүүнү токтото турат.
(5) Экспертизаларды дайындоодо сот экспертизанын корутундусу сотко түшкөнгө чейин иш боюнча өндүрүштү токтото турат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2014-жылдын 14-июлундагы N 133 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
266-статья. Ишти сот заседаниесинде кыскартуу
(1) Эгерде соттук териштирүү убагында ушул Кодекстин 28-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 3-14-пункттарында көрсөтүлгөн жагдайлар аныкталса, иш сот заседаниесинде кыскартылууга тийиш.
(2) Сот ишти ушул Кодекстин 29-статьясында көрсөтүлгөн негиздер боюнча сот заседаниесинде кыскартууга укуктуу.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 18-июлундагы N 144 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
267-статья. Бөгөт коюу чарасы жөнүндө маселени чечүү. Камакта, үй камагында кармоонун мөөнөтү жана аларды узартуу тартиби
(1) Ишти жүргүзүүгө кабыл алган учурдан тартып өкүмдү (аныктаманы, токтомду) аткарууга чейин судья (сот) айыпталуучуга (соттолуучуга, акталганга) карата бөгөт коюу чарасын тандоого, өзгөртүүгө же бузууга укуктуу.
(2) Айыпталуучуну (соттолуучуну) камакка, үй камагына алуу түрүндөгү бөгөт коюу чарасы соттук териштирүү мөөнөтүндө колдонулушу мүмкүн. Бул мөөнөт, эгерде тергөөчү, прокурор тандаган камакка, үй камагына алуу түрүндөгү бөгөт коюу чарасы судья тарабынан өзгөрүүсүз калтырылган болсо, иш сотко келип түшкөн күндөн баштап эсептелет.
(3) Өзгөчө учурларда соттук териштирүүнү аяктоо мүмкүн болбогондо жана бөгөт коюу чарасын өзгөртүү же бузуу үчүн негиздер жок болгон учурда судьянын жүйөлүү токтому менен соттолуучуну камакта, үй камагында кармоо мөөнөтү иш каралып бүткөнчө узартылышы мүмкүн.
(4) Бир эле иш боюнча, ошондой эле ошол ишке бириктирилген же андан бөлүнгөн жазык иши боюнча соттолуучуну кайталап камакка, үй камагына алуу учурунда камакта, үй камагында болгон мөөнөт ал мурда камакта, үй камагында болгон убакытты эске алуу менен эсептелет.
(5) Соттолуучуну камакта, үй камагында кармоонун мөөнөтүн узартуу жөнүндө мөөнөт аяктаганга чейин жети суткадан кечиктирбестен сот аныктама, ал эми судья - токтом чыгарат. Кабыл алынган чечим жүйөлүү болууга тийиш.
(КР 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
268-статья. Соттук заседаниеде токтом жана аныктама чыгаруунун тартиби
(1) Соттук териштирүүнүн учурунда сот чече турган бардык маселелер боюнча судья токтом чыгарат, сот аныктама чыгарат, алар соттук заседаниеде жарыя кылынат.
(2) Ишти прокурорго кайра кайтаруу, ишин кыскартуу, бөгөт коюу чарасын тандоо, өзгөртүү же бузуу жөнүндө, четке кагуу жөнүндө, экспертиза дайындоо жөнүндө токтом (аныктама) өзүнчө бөлмөдө чыгарылат жана өзүнчө документ катары баяндалат.
(3) Судьянын бардык башка токтомдору, соттун аныктамалары, болбосо ушул статьянын экинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн тартипте, болбосо ошол жерде - соттук заседание залында токтомду (аныктаманы) соттук заседаниенин протоколуна киргизүү менен чыгарылат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
269-статья. Сот заседаниесинин иш тартиби
(1) Соттук териштирүү соттун кадимкидей иштөөсүн жана процесстин катышуучуларынын коопсуздугун камсыз кылган шарттарда өтөт.
(2) Судья киргенде сот заседаниесинин залындагы болгондордун баары орундарынан турушат.
(3) Соттук териштирүүнүн бардык катышуучулары төрагалык кылуучуга кайрылганда, көрсөтүүлөрдү бергенде жана билдирүүлөрдү жасаганда ордунан турат. Мындай эрежелерден четтөөгө төрагалык кылуучунун уруксаты менен жол берилиши мүмкүн.
(4) Соттук териштирүүнүн бардык катышуучулары, ошого тете сот заседаниесинин залында болгондордун бардыгы төрагалык кылуучунун сот заседаниесинде тартипти сактоо жөнүндөгү буйруктарына баш ийүүгө тийиш. Алкоголдук мас абалындагы же баңги же уулуу каражаттарды пайдалануудан келип чыккан абалда болгон адамдар сот залына киргизилбейт.
270-статья. Сот сакчысы
Сот сакчысы сот заседаниесинде тартипти камсыз кылат, төрагалык кылуучунун буйруктарын аткарат жана мыйзам тарабынан ага жүктөлгөн башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашырат. Сот сакчысынын талаптары сот заседаниесинде болгон адамдар үчүн милдеттүү болот.
271-статья. Сот заседаниесинде тартип бузгандыгы үчүн таасир кылуу чаралары
(1) Процесстин катышуучусу сот заседаниесинде тартип бузганда ал төрагалык кылуучунун буйругу тартипти кайталап бузса, сот заседаниесинин залынан чыгарыла тургандыгы же эң аз эмгек акынын беш өлчөмүнө чейин акчалай айып төлөөгө кириптер кылына тургандыгы жөнүндө эскертилет. Залдан чыгаруу айыптоочу менен жактоочудан тышкаркы процесстин катышуучусунун кимисине болбосун колдонулушу мүмкүн, акчалай айып салуу айыптоочуга, жактоочуга жана соттолуучуга салынышы мүмкүн эмес.
(2) Эгерде сот заседаниесинин залынан айыпкер чыгарылса, өкүм анын катышуусу менен жарыяланууга же жарыялангандан кийин дароо ага билдирилүүгө тийиш.
(3) Процесстин катышуучусун сот заседаниесинин залынан чыгаруу жана акчалай айып салуу жөнүндө сот токтом чыгарат.
(4) Сот заседаниесинин залында болушкан, бирок процесстин катышуучулары эмес адамдар тартип бузган учурда, алар төрагалык кылуучунун буйругу боюнча сот заседаниесинин залынан чыгарылат. Андан тышкары сот тарабынан аларга эң аз эмгек акынын экиге чейинки өлчөмүндө акчалай айып салынышы мүмкүн.
(5) Соттук териштирүүнүн катышуучусу же сот заседаниесинин залында болгон адам тарабынан сотту ачыктан-ачык урматтабоого байланышкан администрациялык укук бузуу жасалгандыгын таануу менен, сот укук бузуучуну суракка алып жана анын далилдерин текшерип, ошол эле сот заседаниесинде ага карата Кыргыз Республикасынын Администрациялык жоопкерчилик жөнүндө кодексинде каралган администрациялык жазалардын бирин колдонуу жөнүндө аныктама (токтом) чыгарууга укуктуу.
272-статья. Сот заседаниесинин протоколу
(1) Биринчи инстанциядагы сотто протокол жазылат.
(2) Протокол кол менен жазылышы же машинкада басылышы, болбосо компьютердик ыкма менен даярдалышы мүмкүн. Протоколдун толуктугун камсыз кылуу үчүн үн жазып алуу колдонулушу мүмкүн.
(3) Сот заседаниесинин протоколунда: заседаниенин орду жана күнү, анын башталышынын жана аякташынын убактысы; соттун аталышы, төрагалык кылуучу - судьянын, катчынын, тилмечтин, айыптоочунун, жактоочунун, соттолуучунун, ошондой эле жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү, сот тарабынан чакырылган башка адамдар; каралып жаткан иш; соттолуучунун инсандыгы жөнүндө маалыматтар жана бөгөт коюу чарасы; соттун аракеттери кандай жүргүзүлсө ошол тартипте; ишке катышкан адамдардын арыздары, каршылыктары жана өтүнүчтөрү; соттун өзүнчө бөлмөгө кетпестен чыгарган судьянын токтомдору; өзүнчө бөлмөдө чыгарылган токтомдорго карата көрсөтүүлөр; ишке катышкан адамдарга алардын укуктары жана милдеттерин түшүндүрүүлөр; алардын түшүндүрмөлөрүнүн толук мазмуну; аларга берилген суроолор жана алардын жооптору; далилдерди изилдөө боюнча сот заседаниесинин залында жүргүзүлгөн карап чыгуулардын жана башка аракеттердин натыйжалары; ишке катышкан адамдар протоколдо ырастоону сураган фактыларды көрсөтүүлөр; тараптардын соттук жарыш сөздөгү сөздөрүнүн жана соттолуучунун акыркы сөзүнүн негизги мазмуну; өкүмдү жарыялоо жана ага даттануу тартибин жана мөөнөтүн түшүндүрүү жөнүндөгү көрсөтүүлөр милдеттүү түрдө көрсөтүлөт. Мындан тышкары, эгерде алар орун алса, сотту урматтабоону күбөлөгөн фактылар жана укук бузуучунун инсандыгы жана укук бузуучуга карата сот тарабынан колдонулган таасир чаралары да көрсөтүлөт.
(4) Протокол сот заседаниеси аяктагандан кийин беш суткадан кечиктирилбестен төрагалык кылуучу жана катчы тарабынан даярдалууга жана кол коюлууга тийиш.
(5) Төрагалык кылуучу тараптардын сот заседаниесинин протоколу менен таанышуусун камсыздайт.
273-статья. Сот заседаниесинин протоколуна карата пикирлер жана аларды кароо
(1) Протоколго кол коюлгандан кийинки үч сутканын ичинде айыптоочу, жактоочу, соттолуучу, жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү протоколго карата өздөрүнүн пикирлерин бере алышат.
(2) Сот заседаниесинин протоколуна карата пикирлер судья (сот) тарабынан каралып чыгат, ал зарыл учурларда пикирлерин билдирген адамдарды чакыртып алууга укуктуу болот.
(3) Пикирлерди караштыруунун натыйжасында судья алардын тууралыгын ырастоо же аларды четке кагуу жөнүндө жүйөлөштүрүлгөн токтом, сот-аныктама чыгарат. Протоколго карата пикирлер жана судьянын токтому, соттун аныктамасы сот заседаниесинин протоколуна тиркелет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
34-Глава
Сот заседаниесинин даярдык бөлүгү
274-статья. Сот заседаниесинин ачылышы
Дайындалган убакытта төрагалык кылуучу сот заседаниесин ачат жана кайсы жазык иши териштириле тургандыгын жарыялайт.
275-статья. Сотко келүүнү текшерүү
Катчы сотко чакырылган адамдардын келгендиги жөнүндө баяндайт жана жоктордун келбегендигинин себептерин билдирет.
276-статья. Тилмечке анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү
(1) Төрагалык кылуучу тилмечке, ушул Кодекстин 67-статьясынын биринчи, экинчи бөлүктөрүндө каралган укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт.
(2) Төрагалык кылуучу тилмечке атайылап туура эмес которгондук үчүн жазык жоопкерчилиги жөнүндө эскертет, бул жөнүндө андан колкат алынып, ал сот заседаниесинин протоколуна тиркелет. Тилмечке өз милдеттерин аткаруудан четтеген учурда, ушул Кодекстин 67-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө белгиленген тартипте ага акчалай айып төлөм салына тургандыгы жөнүндө да эскертилет.
277-статья. Күбөлөрдү сот заседаниесинин залынан чыгаруу
Келген күбөлөр алар суралганга чейин сот заседаниесинин залынан сыртка чыгарылат, төрагалык кылуучу сот тарабынан суракка алына элек күбөлөр суралган күбөлөр менен, ошондой эле, сот заседаниесинин залындагы башка адамдар менен сүйлөшпөгөндөй кылууга карата чараларды көрөт.
278-статья. Соттолуучунун инсандыгын аныктоо жана ага айыптоо корутундусунун көчүрмөсүн өз убагында тапшыруу
(1) Төрагалык кылуучу соттолуучунун инсандыгын аныктайт, анын фамилиясын, аты-жөнүн, жаш курагын, туулган жерин, жашаган жерин, иштеген ишин жана анын инсандыгы жөнүндөгү башка маалыматтарды белгилейт.
(2) Төрагалык кылуучу соттолуучудан айыптоо корутундусунун көчүрмөсү ага берилгендигин жана качан берилгендигин сурайт.
(3) Айыптоо корутундусунун көчүрмөсү берилбеген учурда ишти териштирүү кийинкиге калтырылууга тийиш, ал эми прокурор айыптоо корутундусунун көчүрмөсүн айыпкерге токтоосуз берүү үчүн чараларды көрөт. Мындай учурда ишти териштирүү көрсөтүлгөн документ берилген учурдан тартып үч суткадан эрте башталууга тийиш эмес.
(КР 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
279-статья. Төрагалык кылуучуну, процесстин башка катышуучуларын жарыялоо жана баш тартуу укугун түшүндүрүү
Төрагалык кылуучу соттун курамы жөнүндө жарыялайт, айыпкер, жактоочу, жабырлануучу жана анын өкүлү, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү, ошондой эле сот заседаниесинин катчысы, эксперт, адис жана тилмеч ким экендигин билдирет. Төрагалык кылуучу тараптарга, алардын ушул Кодекстин 8-главасынын эрежелери боюнча төрагалык кылуучудан ошого тете процесстин ушул статьяда саналып өткөн катышуучуларынын кимисинен болсун баш тартуу билдирүү укугун түшүндүрөт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
280-статья. Соттолуучуга анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү
Төрагалык кылуучу соттолуучуга, анын мыйзамдуу өкүлүнө, ушул Кодекстин 42-43-статьяларында каралган, соттук териштирүүдөгү алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт.
281-статья. Жабырлануучуга, жарандык доогерге жана жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү
Төрагалык кылуучу жабырлануучуга, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө, тийиштүүлүгүнө жараша ушул Кодекстин 50, 53, 56-статьяларында каралган укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт. Жеке күнөөлөө иштери боюнча, ошондой эле Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 66-статьясында көрсөтүлгөн чоң коркунуч келтирбеген кылмыштар жана анча оор эмес кылмыштар жөнүндөгү иштер боюнча жабырлануучуга анын соттолуучу менен жарашууга укуктуулугу түшүндүрүлөт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
282-статья. Экспертке анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү
Төрагалык кылуучу экспертке, ушул Кодекстин 63-статьясында каралган анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт жана атайылап жалган корутунду берүү үчүн жазык жоопкерчилиги жөнүндө эскертет, бул жөнүндө эксперттен колкат алынып, ал сот заседаниесинин протоколуна тиркелет.
283-статья. Адиске анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүү
Төрагалык кылуучу адиске, ушул Кодекстин 65-статьясында каралган анын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрөт жана өз милдеттерин аткаруудан баш тарткандыгы же четтегендиги үчүн жоопкерчилик жөнүндө эскертет.
284-статья. Өтүнүчтөрдү билдирүү жана аларды чечүү
(1) Төрагалык кылуучу тараптардан жаңы күбөлөрдү, эксперттерди жана адистерди чакыруу жөнүндө жана заттык далилдерди жана документтерди тиркөө жөнүндө алардын өтүнүчтөрү бар-жогун сурайт. Өтүнүч билдирген адам кошумча далилдер, атап айтканда кайсы жагдайларды аныктоо үчүн зарыл экендигин көрсөтүүгө милдеттүү.
(2) Сот процессинин калган катышуучуларынын ой-пикирин уккандан кийин сот билдирилген ар бир өтүнүчтү караштырууга, эгерде айкындалууга тийиш болгон жагдайлар иш үчүн маанилүү болсо, аны канааттандырууга же өтүнүчтү канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө жүйөлөштүрүлгөн токтом чыгарууга тийиш.
(3) Сот өтүнүчүн канааттандыруудан баш тарткан адам, кийин өтүнүч билдирүүгө укуктуу болот.
285-статья. Ишке катышкан адамдардын кимдир-бирөөсү жокто ишти териштирүү мүмкүнчүлүгү жөнүндөгү маселени чечүү
(1) Сот процессинин катышуучуларынын кимдир-бирөө, ошого тете күбө, эксперт же адис келбей калганда, сот ишти териштирүү жөнүндө тараптардын ой-пикирин угат жана териштирүүнү улантуу жөнүндө же аны кийинкиге калтыруу жөнүндө токтом чыгарат.
(2) Териштирүүнү кийинкиге калтыруу жөнүндө маселени чечкенге чейин сот келген күбөлөрдү, экспертти же адисти, жабырлануучуну, жарандык доогерди, жарандык жоопкерди жана алардын өкүлдөрүн суракка алып, андан кийин ишти териштирүүнү кийинкиге калтыруу жөнүндө токтом чыгара алат. Эгерде мына ошондон кийин иш соттун ошол эле курамында карала турган болсо, суралган адамдарды сот заседаниесине кайталап чакыруу зарыл учурларда гана жүргүзүлөт.
35-Глава
Соттук териштирүү
286-статья. Соттук териштирүүнүн башталышы
(1) Соттук териштирүү айыптоо корутундусунун маанисин айыптоочунун жарыялоосу менен, ал эми жеке айыптоонун иштери боюнча - арыз берген адамдын же анын өкүлүнүн арызын баяндоосу менен башталат.
(2) Төрагалык кылуучу соттолуучудан айыптоо ага түшүнүктүү-түшүнүктүү эместигин сурайт, зарыл учурларда ага айыптоонун маани-маңызын, коюлган айыптоого карата мамилесин түшүндүрөт.
(КР 2009-жылдын 26-октябрындагы N 288, 2014-жылдын 18-ноябрындагы N 155 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
287-статья. Далилдерди изилдөө тартибин белгилөө
(1) Ушул Кодекстин 286-статьясынын талаптары аткарылгандан кийин төрагалык кылуучу тараптардын пикирин угат, далилдерди изилдөөнүн тартибин аныктайт.
(2) Айыпкер соттук териштирүүнүн кайсы учурунда болсун көрсөтүү берүүгө укуктуу.
288-статья. Соттолуучуну суракка алуу
(1) Соттолуучуну суракка алуунун алдында төрагалык кылуучу ага коюлган айып жана иштин башка жагдайлары боюнча көрсөтүү берүү же бербөө укугун жана ал айткандын бардыгы ага каршы пайдаланылышы мүмкүн экендигин түшүндүрөт. Соттолуучу биринчи болуп көрсөтүү берүүгө макул болгондо, аны жактоочу жана процесстин актоо тарабындагы катышуучулары, андан кийин мамлекеттик айыптоочу жана процесстин айыптоочу тарабындагы катышуучулары суракка алышат. Төрагалык кылуучу багыттама суроолорду жана ишке тиешеси жок суроолорду четке кагат.
(2) Тараптар сурагандан кийин, төрагалык кылуучу соттолуучуга суроолор берет, бирок жактоочу суроолор аны суракка алуунун кайсы учурунда болбосун берилиши мүмкүн.
(3) Эгерде соттолуучу өзүн күнөөлүү экендигин толук мойнуна алса жана коюлган айып боюнча эркин аңгеме түрүндө көрсөтүү берүүнү кааласа, анын көрсөтүүлөрүн ишке тиешеси болбогондон башка учурларда, сот анын сөзүн бөлбөй угат.
(4) Соттолуучуну башка соттолуучу жокто суракка алууга соттун демилгеси же тараптардын өтүнүчү боюнча жол берилет, бул жөнүндө сот аныктама (токтом) чыгарат. Мындай учурда соттолуучу сот заседаниесинин залына кайра келгенден кийин төрагалык кылуучу ага ал жокто берилген көрсөтүүлөрдүн мазмунун билдирет жана ага ал жокто суралган соттолуучуга суроолор берүүгө мүмкүнчүлүк берет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
289-статья. Соттолуучунун көрсөтүүлөрүн жарыялоо
(1) Төмөндөгүдөй учурларда:
1) тергөөнүн жүрүшүндө соттолуучу берген көрсөтүүлөрдүн жана сотто берилген көрсөтүүлөрдүн ортосунда олуттуу карама-каршылыктар болгондо;
2) соттолуучу сотто көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартканда;
3) иш соттолуучу жокто каралганда, тараптардын өтүнүчү боюнча айыпкердин тергөө жүргүзүүдө берген көрсөтүүлөрү жарыяланышы, ошондой эле сурактын протоколуна тиркелген анын көрсөтүүлөрүнүн үн жазуулары, көргөзмө жазуулары же киного тартылып алынгандары кайра кайталанышы мүмкүн.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө каралган эрежелер соттолуучунун мурда сотто берген көрсөтүүлөрүн жарыялоо учурларына да тиешелүү болот.
(3) Тийиштүү сурактын протоколунда же сот заседаниесинин протоколунда камтылган көрсөтүүлөрдү алдын-ала жарыялабай туруп үн, көргөзмө жазууларды жана киного тартылгандарды кайра кайталоого жол берилбейт. Үн, көргөзмө жазууларды, киного тартылгандарды кайра кайталоо жөнүндө сот заседаниесинин протоколунда белгиленет.
290-статья. Жабырлануучуну суракка алуу
Жабырлануучу ушул Кодекстин 291-статьясынын экинчи, үчүнчү, төртүнчү жана бешинчи бөлүктөрүндө каралган күбөлөрдү суракка алуу эрежелери боюнча суракка алынат.
291-статья. Күбөлөрдү суракка алуу
(1) Күбөлөр бөлөк-бөлөк жана сурала элек күбөлөр жокто суракка алынат.
(2) Төрагалык кылуучу сурактын алдында күбөнүн инсандыгын аныктайт, анын соттолуучуга жана жабырлануучуга карата мамилесин айкындайт, иш боюнча туура көрсөтүүлөрдү берүү жагындагы жарандык парзды жана милдетти, ошондой эле көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартуу жана атайылап жалган көрсөтүүлөрдү берүү үчүн жоопкерчиликти түшүндүрөт. Мыйзам боюнча көрсөтүүлөрдү берүү милдетинен бошотулган адамдарга, атайылап жалган көрсөтүүлөрдү берүү үчүн гана жоопкерчилиги түшүндүрүлөт. Күбөдөн, ага милдеттери жана жоопкерчилиги түшүндүрүлгөндүгү жөнүндө колкат алынат. Колкат сот заседаниесинин протоколуна тиркелет.
(3) Күбөнү прокурор, жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана алардын өкүлдөрү, соттолуучу жана анын жактоочусу суракка алат. Бул күбөгө биринчи болуп, аны сот заседаниесине өтүнүч билдирип чакыртып алган тарап суроолор берет.
(4) Төрагалык кылуучу багыттама суроолорду жана ишке тиешеси жок суроолорду четке кагат, күбөнүн көрсөтүүлөрүн, аны тараптар сурап бүткөндөн кийин тактайт. Андан кийин төрагалык кылуучу күбөгө суроо бере алат.
(5) Суралган күбөлөр сот заседаниесинин залында калышат жана соттун уруксатысыз жана тараптардын макулдугусуз соттук териштирүү бүткөнгө чейин андан чыгып кете алышпайт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
292-статья. Жабырлануучунун жана күбөнүн кыскача жазууларды жана документтерди пайдалануусу
(1) Жабырлануучу жана күбө кыскача жазуулардан пайдалана алышат. Мындай кыскача жазуулар соттун талабы боюнча ага көрсөтүлүүгө тийиш.
2) Жабырлануучуга жана күбөгө аларда болгон, алардын көрсөтүүлөрүнө тийиштүү документтерди окуп берүүгө уруксат берилет. Бул документтер сотко көрсөтүлөт жана анын токтому боюнча ишке тиркелиши мүмкүн.
293-статья. Жашы жетпеген жабырлануучуну жана күбөнү суракка алуунун өзгөчөлүктөрү
(1) Он төрт жашка чейинки жабырлануучуну жана күбөнү суракка алууда, ал эми соттун кароосу боюнча - он төрттөн он алты жашка чейинкилерди суракка алууда да педагог чакыртылат. Зарыл учурда ата-энелер же жашы жетпегендин башка мыйзамдуу өкүлдөрү чакыртылат. Көрсөтүлгөн адамдар төрагалык кылуучунун уруксаты менен жабырлануучуга жана күбөгө суроолор бере алышат.
(2) Он алты жашка чыга элек жабырлануучуну жана күбөнү суракка алуунун алдында төрагалык кылуучу аларга толук жана туура көрсөтүүлөрдүн иш үчүн маанилүүлүгүн түшүндүрөт. Көрсөтүүлөрдү берүүдөн баш тартуу үчүн жана атайылап жалган көрсөтүүлөрдү берүү үчүн жоопкерчилик жөнүндө аларга эскертилбейт жана алардан колкат алынбайт.
(3) Тараптардын өтүнүчү боюнча же соттун демилгеси боюнча жашы жетпеген жабырлануучуну жана күбөнү суракка алуу соттолуучунун катышуусуз өткөрүлүшү мүмкүн, сот бул жөнүндө токтом чыгарат. Соттолуучу сот заседаниесинин залына кайра алынып келгенден кийин ага булардын берген көрсөтүүлөрү окулуп берилүүгө жана аларга суроолор берүүгө мүмкүнчүлүк түзүлүүгө тийиш.
(4) Он алты жашка чыга элек жабырлануучу жана күбө, сот алардын андан ары катышуусун зарыл деп тапкандан башка учурларда, алар суралып бүткөндөн кийин сот заседаниесинин залынан чыгарылышат.
294-статья. Жабырлануучунун жана күбөнүн көрсөтүүлөрүн жарыялоо
(1) Сотто жабырлануучунун жана күбөнүн тергөөнүн жүрүшүндө берген көрсөтүүлөрүн жарыялоого, ошондой эле алардын көрсөтүүлөрүнүн үн жазууларын, сурактын көргөзмө жазууларын же киного тартылгандарын кайталоого тараптардын өтүнүчү боюнча төмөндөгүдөй учурларда:
1) мындай көрсөтүүлөр менен сотто берилген көрсөтүүлөрдүн ортосунда олуттуу карама-каршылыктар болгондо;
2) анын сотко келүү мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарган себептер боюнча сот заседаниесине жабырлануучу же күбө катышпаганда;
3) алар көрсөтүүлөр берүүдөн баш тартканда жол берилет.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн эрежелер жабырлануучунун жана күбөнүн сотто мурда берген көрсөтүүлөрүн жарыялоо учурларына да тиешелүү болот.
(3) Сот заседаниесинде сот тарабынан ушул Кодекстин 285-статьясынын экинчи бөлүгүнө ылайык суралган жабырлануучунун жана күбөнүн көрсөтүүлөрү да жарыяланышы мүмкүн.
(4) Жабырлануучунун жана күбөнүн көрсөтүүлөрүнүн үн жазуулары, аларды суракка алуунун көргөзмө жазуулары жана киного тартылгандары ушул Кодекстин 289-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө белгиленген эрежелер боюнча кайталанышы мүмкүн.
295-статья. Сотто экспертиза жүргүзүү
(1) Сот тараптардын өтүнүчү боюнча сот заседаниесинде экспертиза дайындоого укуктуу. Экспертиза тергөөдө корутунду беришкен эксперттер же сот дайындаган башка эксперттер тарабынан жүргүзөт.
(2) Сотто экспертиза ушул Кодекстин 25-главасында баяндалган эрежелер боюнча жүргүзүлөт.
(3) Экспертиза дайындоо жөнүндө чыгарылган токтомду жарыялоо менен төрагалык кылуучу тараптарга алардын эксперттен баш тартуу билдирүүгө, эксперттердин ичине тарап көрсөткөн адамды кошуу тууралу, экспертизаны башка эксперттик уюмдун өкүлдөрү жүргүзүшү тууралу, экспертизаны тараптардын катышуусу алдында жүргүзүү тууралу өтүнүч кылууга укуктуу экендиктерин түшүндүрөт.
(4) Сот заседаниесинде эксперт суракка алынган адамдарга суроо берүүгө, жазуу жүзүндө далилдер, тергөө аракеттеринин протоколдору, башка эксперттердин корутундулары менен таанышууга, карап чыгууларга, эксперименттерге жана экспертизага тиешелүү соттук башка аракеттерге катышууга укуктуу.
(5) Экспертке салыштырып изилдөө үчүн үлгүлөрдү берүү зарыл болгондо ушул Кодекстин 207-статьясынын эрежелери колдонулат.
(6) Корутунду берүү үчүн мааниге ээ болгон бардык жагдайлар айкындалгандан кийин төрагалык кылуучу тараптарга экспертке суроолорун кат түрүндө берүүнү сунуш кылат. Берилген суроолор жарыяланууга жана алар боюнча соттук териштирүүнүн катышуучуларынын ой-пикирлери угулууга тийиш. Сот бул суроолорду карап чыгат жана өзүнүн токтому менен алардын ичинен ишке же эксперттин компетенциясына тиешеси жокторун четке кагат, ошондой эле жаңы суроолорду түзөт, мына ошондон кийин эксперт экспертиза өткөрүүгө жана корутунду түзүүгө киришет.
(7) Корутунду эксперт тарабынан жазуу жүзүндө берилип, сот заседаниесинде ал тарабынан жарыяланат жана суроолор менен кошо ишке тиркелет. Эксперт өз корутундусуна иштин өзүнүн компетенциясына тийиштүү болгон, алар тууралу анын алдына коюлбаган маселелер боюнча тыянактарын киргизүүгө укуктуу.
(8) Эгерде сотко тергөөдө корутунду берген эксперт чакыртылса, сот корутунду жарыялангандан кийин, эгерде ал тараптардын каршылыгын туудурбаса, экспертиза дайындабай эле экспертти суракка алуу менен чектеле алат.
296-статья. Экспертти суракка алуу
(1) Эксперт корутундусун жарыялагандан кийин ал берген корутундуну түшүндүрүү же толуктоо үчүн ага суроолор берилиши мүмкүн.
(2) Экспертке тараптар суроолор берет, мында суроолорду өтүнүчү боюнча экспертиза дайындалган тарап биринчи болуп берет. Төрагалык кылуучу экспертке суракка алуунун кайсы учурунда болсун суроолор берүүгө укуктуу.
297-статья. Кошумча же экинчи экспертиза жүргүзүү
(1) Ушул Кодекстин 212-статьясында каралган учурларда, сот кошумча же экинчи экспертиза дайындай алат, бул жөнүндө токтом чыгарат.
(2) Кошумча же экинчи экспертиза ушул Кодекстин 199-статьясында белгиленген эрежелер боюнча жүргүзүлөт.
298-статья. Заттык далилдерди карап чыгуу
(1) Тергөөдө ишке тиркелген, ошондой эле жаңыдан сунуш кылынган далилдер сот тарабынан каралып чыгууга жана тараптарга көрсөтүлүүгө тийиш.
(2) Заттык далилдерди карап чыгуу тараптардын өтүнүчү боюнча да, төрагалык кылуучунун демилгеси боюнча да соттук териштирүүнүн кайсы учурунда болсун жүргүзүлүшү мүмкүн. Заттык далилдер карап чыгуу үчүн күбөлөргө, экспертке жана адиске көрсөтүлүшү мүмкүн. Заттык далилдер көрсөтүлгөн адамдар, карап чыгууга байланышкан жагдайларга соттун көңүлүн бура алышат. Карап чыгуунун натыйжалары сот заседаниесинин протоколунда чагылдырылат.
(3) Заттык дилилдерди карап чыгуу ушул статьянын биринчи бөлүгүндө белгиленген эрежелерди сактоо менен сот тарабынан алар табылган жердин өзүндө жүргүзүлүшү мүмкүн.
299-статья. Тергөө аракеттеринин протоколдорун жана документтерди жарыялоо
(1) Карап чыгууда, көрүп аныктоодо, алып коюуда, тинтүүдө, мүлккө камак салууда, кармоодо, таанытуу үчүн көрсөтүүдө, тергөө экспериментинде айыпкердин, же кылмышка катышы бар башка адамдардын телефондогу же башка сүйлөшүүлөрүн тыңшоодо аныкталган жагдайларды жана фактыларды ырастаган тергөө аракеттеринин протоколу, ошондой эле, ишке тиркелген же сот заседаниесинде сунуш кылынган документтер, эгерде аларда иш үчүн маанилүү болгон жагдайлар баяндалса же ырасталса, толук же жарым-жартылай жарыяланууга тийиш.
(2) Сот заседаниесине берилген документтер ишке тиркелиши мүмкүн.
300-статья. Жерди жана имарат жайды карап чыгуу
(1) Сот кайсы бир имарат жайды же жерди карап чыгууну зарыл деп тапса, тараптардын катышуусу менен карап чыгууну жүргүзөт. Зарыл болгон учурда, карап чыгуу күбөлөрдүн, эксперттин жана адистин катышуусу менен жүргүзүлөт. Бул тууралу сот токтом чыгарат.
(2) Карап чыгылуучу жерге келгенден кийин төрагалык кылуучу сот заседаниесинин улантылышы жөнүндө жарыялайт жана сот карап чыгууга киришет, мында соттолуучуга, жабырлануучуга, күбөлөргө, экспертке жана адиске карап чыгууга байланыштуу суроолор берилиши мүмкүн.
(3) Карап чыгуунун натыйжалары сот заседаниесинин протоколунда чагылдырылат.
301-статья. Эксперимент жүргүзүү
(1) Эгерде иште болгон маалыматтарды текшерүү же тактоо үчүн аракеттерди, белгилүү бир окуянын кырдаалын же башка жагдайларын кайталоо жана тажрыйбалык аракеттерди жасоо зарыл болсо, сот эксперимент жүргүзүүгө укуктуу.
(2) Эксперимент тараптардын катышуусу менен сот тарабынан жүргүзүлөт. Зарыл болгон учурда экспериментке катышууга күбө же адис тартылат.
(3) Сот ушул Кодекстин 182-статьясында каралган эрежелерди сактоо менен эксперимент жүргүзөт.
302-статья. Таанытуу үчүн көргөзүү
Сотто адамды же буюмзатты таануу үчүн көрсөтүү зарыл болсо, ал ушул Кодекстин 198-статьясында белгиленген эрежелер боюнча жүргүзүлөт.
303-статья. Көрүп аныктоо
(1) Сот заседаниесинде көрүп аныктоо, ушул Кодекстин 180-статьясынын биринчи бөлүгүндө каралган учурларда судьянын токтому боюнча жүргүзүлөт.
(2) Чечинтүү менен коштолгон көрүп аныктоо врач же башка адис тарабынан өзүнчө жайда жүргүзүлөт, ал көрүп аныктоо аяктагандан кийин көрүп аныктоо актысын түзөт жана ага кол коет. Андан кийин көрсөтүлгөн адамдар сот заседаниесине кайра келишет, анда алар тараптардын жана көрүп аныкталган адамдын катышуусу алдында, эгер алар табылса, көрүп аныкталган адамдын денесиндеги тактар жана белгилер тууралу сотко билдиришет, тараптардын жана төрагалык кылуучунун суроолоруна жооп беришет. Көрүп аныктоо актысы ишке тиркелет.
304-статья. Соттук изилдөөнүн аякталышы
(1) Бардык далилдерди изилдөө аяктагандан кийин төрагалык кылуучу тараптардан, алар соттук териштирүүгө толуктоо жана атап айтканда толуктоо каалаган-каалабагандыктарын сурайт. Соттук териштирүүгө толуктоо жөнүндө өтүнүчтөр билдирилген учурда, сот бул өтүнүчтөрдү талкуулайт жана аларды чечет.
(2) Өтүнүчтөр чечилгенден жана зарыл болгон соттук аракеттер аткарылгандан кийин, төрагалык кылуучу соттук изилдөөнү аякталды деп жарыялайт.
305-статья. Тараптардын соттогу жарыш сөзүнүн мазмуну жана тартиби
(1) Соттук изилдөө аяктагандан кийин, сот тараптардын жарыш сөзүнө өтөт, ал айыптоочунун, жабырлануучунун же анын өкүлүнүн, жарандык доогердин жана жарандык жоопкердин же алардын өкүлдөрүнүн, соттолуучунун жана жактоочунун сөздөрүнөн турат. Соттогу жарыш сөзгө катышуучулардын чыгып сүйлөөлөрүнүн ырааттуулугу алардын сунуштары боюнча сот тарабынан белгиленет, бирок бардык учурларда мамлекеттик же жеке айыптоочу биринчи болуп сүйлөйт, ал соттук териштирүүнүн натыйжаларына таянуу менен айыпкердин күнөөлүүлүгү, ал жасаган жосунду квалификациялоо жөнүндө тыянакты негиздөөгө жана белгиленүүгө тийиш болгон жазалоо жөнүндө өз пикирин баяндоого тийиш же айыптоодон баш тартууга укуктуу.
(2) Тараптардын жарыш сөзүнө катышкандар тараптардын сот заседаниесинде изилденбеген далилдерге таянууга укуксуз болушат, изилдөө үчүн сотко жаңы далилдер келтирүү зарыл болгондо, алар соттук териштирүүнү кайра жаңыртуу жөнүндө өтүнүч билдире алышат.
(3) Сот тараптардын жарыш сөздөрүнүн узактыгын белгилүү бир убакыт менен чектей албайт, бирок төрагалык кылуучу, эгерде алар каралып жаткан ишке тиешеси жок жагдайларды козгошсо, жарыш сөзгө катышкан адамдарды токтотууга укуктуу.
(4) Тараптардын жарыш сөзүнө катышуучулардын бардыгы сүйлөп бүткөндөн кийин алардын ар бири тараптардын өкүлдөрүнүн сөздөрүндөгү айтылгандарга карата пикирлери (кыстырмалары) менен дагы бир жолудан сүйлөп чыга алышат. Акыркы пикир айтуу укугу соттолуучуга же анын жактоочусуна таандык болот.
(5) Тараптардын жарыш сөзүнө катышкандардын ар бири ушул Кодекстин 312-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 1-6-пункттарында көрсөтүлгөн маселелер боюнча чечимдин өзү сунуш кылган чечилишин жазуу жүзүндө бере алат. Сунуш кылынган чечилиш сот үчүн милдеттүү күчкө ээ болбойт.
306-статья. Соттолуучунун акыркы сөзү
(1) Тараптардын жарыш сөзү аяктагандан кийин төрагалык кылуучу соттолуучуга акыркы сөз берет. Соттолуучуга, анын акыркы сөзүнүн убагында суроолор берүүгө жол берилбейт.
(2) Сот айыпкердин акыркы сөзүнүн узактыгын белгилүү бир убакыт менен чектей албайт, бирок төрагалык кылуучу соттолуучу каралып жаткан ишке тиешеси жок жагдайларды козгогон учурларда, аны токтотууга укуктуу.
307-статья. Соттук изилдөөнү кайра баштоо
Эгерде тараптардын жарыш сөзүндө чыгып сүйлөгөн адамдар же соттолуучу акыркы сөзүндө иш үчүн маанилүү болгон жаңы жагдайлар жөнүндө билдиришсе, же мурда изилденбеген, бирок ишке тиешелүү далилдерге таянышса, сот тараптардын өтүнүчү боюнча же өзүнүн демилгеси боюнча соттук изилдөөнү кайра баштайт. Жаңыртылган соттук изилдөө аякталгандан кийин сот тараптардын жарыш сөзүн кайрадан ачат жана соттолуучуга акыркы сөз берет.
308-статья. Соттун өкүм чыгаруу үчүн кетиши
Соттолуучунун акыркы сөзүн уккандан кийин, төрагалык кылуучу (соттун курамы) өкүм чыгаруу үчүн дароо кетет, бул жөнүндө сот заседаниесинин залында катышкандарга жарыялайт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
36-Глава
Өкүм чыгаруу
309-статья. Кыргыз Республикасынын атынан өкүм чыгаруу
Кыргыз Республикасынын соту Кыргыз Республикасынын атынан өкүм чыгарат.
310-статья. Өкүмдүн мыйзамдуулугу жана негиздүүлүгү
(1) Соттун өкүмү мыйзамдуу жана негиздүү болууга тийиш.
(2) Эгерде өкүм мыйзамдын бардык талаптарын сактоо менен жана мыйзамдын негизинде чыгарылса, ал мыйзамдуу деп таанылат.
(3) Эгерде өкүм сотко берилген далилдерди ар тараптан жана объективдүү изилдөөнүн негизинде чыгарылса, ал негиздүү деп таанылат.
(4) Өкүм адилеттүү болууга тийиш.
311-статья. Өкүм чыгаруу
(1) Өкүм сот тарабынан өзүнчө жайда чыгарылат. Бул жайда өкүм чыгаруу учурунда, ошол иш боюнча соттун курамы гана боло алышат. Башка адамдардын болушуна жол берилбейт.
(2) Түнкү мезгилдин кириши менен, ал эми зарыл болсо күндүз да сот эс алуу үчүн танапис жасоого укуктуу. Өкүмдү чыгаруу дем алыш жана майрам күндөрүндө да токтотула турат.
(3) Өкүмдү чыгаруу убагы сот процессинин катышуучуларына жарыяланууга тийиш.
(4) (КР 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамына ылайык алып салынды)
(5) Өзгөчө пикирде калган судья же соттук заседатель аны жазуу жүзүндө баяндоого укуктуу. Өзгөчө пикир өкүмдү угузууда жарыя кылынбайт, бирок ишке тиркелет.
(6) (КР 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамына ылайык алып салынды)
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
312-статья. Өкүм чыгаруу учурунда сот тарабынан чечилүүчү маселелер
(1) Өкүм чыгарууда сот төмөндөгүдөй маселелерди:
1) соттолуучу айыпталып жаткан жосундун жасалган-жасалбагандыгын;
2) жосунду соттолуучу жасагандыгынын далилденген-далилденбегендигин;
3) бул жосун кылмышка жатаар-жатпасын жана ал жазык мыйзамынын кайсы статьясында каралгандыгын;
4) соттолуучу бул кылмышты жасоодо күнөөлүү-күнөөлүү эместигин жана анын жоопкерчилигин жеңилдетүүчү жана оордотуучу жагдайлардын бар-жогун;
5) соттолуучу өзү жасаган кылмыш үчүн жазаланууга тийиш же тийиш эместигин;
6) соттолуучуга кандай жаза белгиленүүгө тийиштигин;
7) жаза белгилебей же андан бошотуу менен өкүм чыгаруу үчүн негиздин бар-жогун;
8) эркиндигинен ажыратууга соттолгон адам кандай түрдөгү абакта жазасын өтөөгө тийиш экендигин;
9) жарандык доо кимдин пайдасына жана кандай өлчөмдө канааттандырылууга тийиш экендигин, ошондой эле, эгерде жарандык доо коюлбаса, мүлктүк зыяндын орду толтурулууга тийиш экендигин;
10) жарандык доону же конфискациялоо мүмкүнчүлүгүн камсыздоо үчүн камак салынган мүлктү эмне кылуу керектигин;
11) заттык далилдерди эмне кылуу керектигин;
12) процесстик чыгымдар кимге жана кандай өлчөмдө жүктөлүүгө тийиштигин;
13) Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 51-статьясында каралган учурларда сот соттолуучуну атайын же аскердик наамдан ажыратууга тийиш же тийиш эместигин;
14) Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 91-статьясында каралган учурларда медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө;
15) соттолуучуга (акталып жаткан адамга) карата бөгөт коюу чарасы жөнүндө чечүүгө тийиш.
(2) Эгерде кылмыштарды жасоодо бир нече соттолуучу айыпталса, сот ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн 1-6-пункттарында көрсөтүлгөн маселелерди ар бир кылмыш боюнча өзүнчө чечет.
(3) Эгерде кылмыш жасоодо бир нече айыпкер айыпталса, сот бул маселелерди ар бир айыпкерге карата, анын жосунду жасоодогу ролун жана даражасын аныктоо менен өзүнчө чечет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
313-статья. Соттолуучунун аракетке жөндөмдүүлүгү жөнүндөгү маселени чечүү
(1) Сот өкүм чыгарууда соттолуучунун аракетке жөндөмдүүлүгү жөнүндө маселени талкуулоого тийиш.
(2) Соттолуучу жосунду жасаган убакта акыл-эси соо эмес абалда болгондугун же кылмыш жасагандан кийин, аны өзүнүн аракеттеринин иш жүзүндөгү мааниси, алардын зыяндуулугун аңдап билүү, же аларды башкаруу мүмкүнчүлүгүнөн ажыраткан жин оорусу менен ооруп калгандыгын таануу менен сот жазык ишин кыскартуу жөнүндө жана ага карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоочу чараларды колдонуу тууралу токтом чыгарат.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
314-статья. Өкүмдөрдүн түрлөрү
(1) Соттун өкүмү айыптоочу же актоочу өкүм болушу мүмкүн.
(2) Айыптоочу өкүм:
1) соттолгон адам өтөөгө тийиш болгон жазык жазасын белгилөө менен;
2) жазык жазасын белгилөө жана аны өтөөдөн бошотуу менен;
3) жазык жазасын белгилебестен эле чыгарылышы мүмкүн.
315-статья. Айыптоочу өкүм чыгаруунун негиздери
(1) Айыптоочу өкүм, соттук териштирүүнүн жүрүшүндө соттолуучунун кылмышты жасоодогу күнөөлүүлүгү изилденген далилдердин жыйындысы менен ырасталган шартта гана чыгарылат жана божомолдорго негизделүүгө тийиш эмес.
(2) Соттолгон адам өтөөгө тийиш болгон жазаны белгилөө менен айыптоочу өкүм чыгарууда сот анын түрүн, өлчөмүн жана өтөө мөөнөтүн эсептөөнүн башталышын так аныктоого тийиш.
(3) Эгерде өкүм чыгарылган учурга карай:
1) ошол өкүм менен соттолгон адамга белгиленген жазаны колдонуудан бошотуучу мунапыс актысы чыгарылса;
2) ошол иш боюнча соттолуучунун камакта болуу убактысы, Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 61-статьясында белгиленген алдын ала камоону кошо эсептөө эрежелерин эске алганда, сот белгилеген жазанын мөөнөтүнө эсептелсе, сот жаза белгилөө жана аны өтөөдөн бошотуу менен айыптоочу өкүм чыгарат.
(4) Эгерде өкүм чыгарылган учурга карай:
1) адам коомго коркунуч келтирбей калса;
2) адам жазаны өтөөгө тоскоолдук кылуучу катуу ооруга чалдыкса;
3) ошол кылмыш үчүн адамды жазык жоопкерчилигине тартуунун эскирүү мөөнөтү өтүп кетсе, сот жаза белгилебестен, айыптоочу өкүм чыгарат.
316-статья. Актоочу өкүм чыгаруунун негиздери
(1) Төмөндөгүдөй учурларда, эгерде:
1) кылмыш окуясы болбосо;
2) соттолуучунун жосунунда кылмыш курамы жок болсо;
3) соттолуучунун кылмышты жасоого катышуусу далилденбесе, актоочу өкүм чыгарылат;
4) жазык мыйзамына жараша зыян келтирген жосун (зарыл коргонуу, өзгөчө зарылчылык, кылмыш жасаган адамды кармоодо, буйрукту же башка тескемени аткарууда келтирилген зыян, негиздүү тобокелдик) укук ченемдүү болот;
5) соттолуучуга карата сот арачыларынын коллегиясы актоо вердигин чыгарса.
(2) Саналып өткөн негиздердин кайсынысы боюнча болсун актоо соттолуучунун күнөөсүздүгүн таануу дегендикке жатат жана анын толук акталышына алып келет.
(3) Эгерде соттолуучунун кылмышты жасоого катышуусу далилденбегендиктен жактоочу өкүмдү чыгарууда, бул кылмышты жасаган адам аныкталбай калса, өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенден кийин, сот кылмыш жасаган адамды аныктоо боюнча чаралар көрүү үчүн ишти прокурорго жөнөтөт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
317-статья. Өкүмдү түзүү
(1) Ушул Кодекстин 312-статьясында көрсөтүлгөн маселелерди чечкенден кийин сот өкүм түзүүгө өтөт. Өкүм мамлекеттик же орус тилинде баяндалат жана кириш, баяндоочу-жүйөлөштүрүүчү жана корутунду бөлүктөрдөн турат.
(2) Өкүм судья тарабынан кол менен жазылууга же техникалык каражаттардын жардамы менен даярдалууга, жана кол коюлууга тийиш. Өкүмгө оңдоолор киргизүүдө, алар белгиленүүгө жана өкүм жарыяланганга чейин кеңеш бөлмөсүндө бардык судьялар тарабынан кол коюлуп күбөлөндүрүлүүгө тийиш.
(3) Өкүмгө судья кол коет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
318-статья. Өкүмдүн кириш бөлүгү
Өкүмдүн кириш бөлүгүндө:
1) өкүмдүн Кыргыз Республикасынын атынан чыгарылгандыгы:
2) өкүм чыгарылган убакыт жана жер;
3) өкүм чыгарган соттун аталышы, төрагалык кылуучунун, соттук заседаниенин катчысынын, айыптоочунун, жактоочунун, жабырлануучунун, мыйзамдуу өкүлдүн, жарандык доочунун, жарандык жоопкердин фамилиясы, аты-жөнү;
4) соттолуучунун аты-жөнү, анын туулган жылы, айы, күнү жана туулган жери, жашаган жери, иштеген жери, кесиби, билими, үй-бүлөлүк абалы жана айыпкердин инсандыгы жөнүндөгү иш үчүн мааниси бар башка маалыматтар;
5) соттолуучу жасагандыгы үчүн айыпталып жаткан кылмыш каралган жазык мыйзамы көрсөтүлөт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
319-статья. Айыптоочу өкүмдүн баяндоочу-жүйөлөштүрүүчү бөлүгү
(1) Айыптоочу өкүмдүн баяндоочу-жүйөлөштүрүүчү бөлүгү сот тарабынан далилденген деп таанылган кылмыштуу жосун, ал жасалган жер, убакыт, ыкма, күнөөлүүлүктүн түрлөрү, кылмыштын жүйөлөрү, максаттары жана кесепеттери көрсөтүлгөн баяндоону камтууга тийиш. Өкүмдө айыпкерге карата соттун тыянактары негизделген далилдер жана башка далилдерди сот четке каккан жүйөлөр келтирилет. Жоопкерчиликти жеңилдетүүчү жана оордотуучу жагдайлар, ал эми айыптоонун бир бөлүгү негизсиз деп табылганда же кылмышты квалификациялоонун туура эместиги белгиленгенде - айыптоону өзгөртүүнүн негизи жана жүйөлөрү көрсөтүлөт.
(2) Сот жазык жазаны белгилөөгө, андан же аны чыныгы өтөөдөн бошотууга, таасир тийгизүүнүн башка чараларын колдонууга тийиштүү бардык маселелерди чечүүнүн жүйөлөрүн да келтирүүгө милдеттүү.
(3) Баяндоочу-жүйөлөштүрүүчү бөлүктө, ушул Кодекстин 312-статьясында көрсөтүлгөн маселелер боюнча кабыл алынган чечимдерди негиздөө камтылууга тийиш.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
320-статья. Айыптоочу өкүмдүн корутунду бөлүгү
(1) Айыптоочу өкүмдүн корутунду бөлүгүндө:
1) соттолуучунун аты-жөнү;
2) соттолуучуну кылмыш жасоодо күнөөлүү деп табуу жөнүндөгү чечим;
3) жазык мыйзамынын соттолуучу күнөөлүү деп табылган статьясы;
4) соттолуучуга, жасагандыгы үчүн ал күнөөлүү деп табылган ар бир кылмыш үчүн белгиленген жазанын түрү жана өлчөмү; Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин статьяларынын негизинде өтөлүүгө тийиш болгон акыркы жаза-чарасы; эркиндигинен ажыратылууга соттолгон адам жазасын өтөөгө тийиш болгон абактын түрү;
5) шарттуу соттолгондогу сынак мөөнөтүнүн узактыгы жана соттолгонго жүктөлүүчү милдеттер;
6) атайын же аскердик наамдан ажыратуу тууралу чечим;
7) эгерде соттолуучу өкүм чыгарылганга чейин кармалса же ага карата камакта кармоо түрүндөгү бөгөт коюу чарасы колдонулса же ал психиатриялык мекемеге жаткырылса, алдын ала камоо убактысын кошо эсептөө жөнүндөгү чечим;
8) өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин айыпкерге карата бөгөт коюу чарасы жөнүндөгү чечим көрсөтүлүүгө тийиш.
(2) Эгерде соттолуучуга жазык мыйзамынын бир нече статьясы боюнча айып коюлса, өкүмдүн корутунду бөлүгүндө соттолуучу алардын кайсылары боюнча акталгандыгы, кайсылары боюнча соттолгондугу так көрсөтүлүүгө тийиш.
(3) Соттолуучу жазаны өтөөдөн бошотулган учурда же жаза белгиленбестен өкүм чыгарылса, бул жөнүндө өкүмдүн корутунду бөлүгүндө көрсөтүлөт.
321-статья. Актоочу өкүмдүн баяндоочу-жүйөлөштүрүүчү бөлүгү
(1) Актоочу өкүмдүн баяндоочу-жүйөлөштүрүүчү бөлүгүндө: коюлган айыптын маңызы, иштин сот аныктаган жагдайлары; соттолуучуну актоо үчүн негиз болуп кызмат өтөгөн далилдер; сот айыптоонун далилдерин так эмес жана жетишсиз деп тапкан жүйөлөр; жарандык доого карата чечимдин жүйөлөрү баяндалат.
(2) Актоочу өкүмгө акталгандын күнөөсүздүгүнө шек келтирүүчү түшүнүктөрдү киргизүүгө жол берилбейт.
322-статья. Актоочу өкүмдүн корутунду бөлүгү
Актоочу өкүмдүн корутунду бөлүгүндө:
1) соттолуучунун аты-жөнү;
2) соттолуучуну күнөөлүү эмес деп табуу жана аны актоо жөнүндөгү чечим, актоонун негиздери;
3) эгерде бөгөт коюу чарасы тандалып алынса, аны жокко чыгаруу жөнүндө чечим;
4) эгерде мындай чаралар көрүлсө, мүлктү конфискациялоону камсыздоочу чаралар, ошондой эле зыяндын ордун толтурууну камсыздоо чараларын жокко чыгаруу жөнүндө чечим камтылууга тийиш.
323-статья. Өкүмдүн корутунду бөлүгүндө чечилүүгө тийиш болгон башка маселелер
Айыптоочу да, актоочу да өкүмдүн корутунду бөлүгүндө, ушул Кодекстин 320 жана 322-статьяларында саналып өткөн маселелерден башка:
1) коюлган жарандык доо боюнча чечим;
2) заттык далилдер жөнүндө маселени чечүү;
3) процесстик чыгымдарды бөлүштүрүү жөнүндө чечим;
4) өкүмгө даттануунун тартибин жана мөөнөттөрүн түшүндүрүү камтылууга тийиш.
324-статья. Өкүмдү жарыялоо
(1) Сот өкүмгө кол коюлгандан кийин сот заседаниесинин залына кайтып келет жана өкүмдү жарыялайт. Сот заседаниесинин залында болгондордун бардыгы өкүмдү ордунан туруп угушат.
(2) Эгерде өкүм соттолуучу билбеген тилде баяндалса, ал өкүм жарыяланаары менен же ага удаалаш эле соттолуучунун эне тилинде же ал билген тилде тилмеч тарабынан угуза которулуп берилүүгө тийиш.
(3) Төрагалык кылуучу соттолуучуга, процесстин катышуучуларына өкүмдүн мазмунун, ага даттануунун тартибин жана мөөнөттөрүн түшүндүрөт. Эгерде соттолуучу өмүр бою эркиндигинен ажыратууга соттолсо, ага кечирим берүү жөнүндө өтүнүч билдирүү укугу да түшүндүрүлөт.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
325-статья. Соттолуучуну кайтарууда кармоодон бошотуу
(1) Соттолуучу акталганда, камакка алынган соттолуучу сот залында токтоосуз бошотулууга тийиш. Актаган өкүмдү чыгарган сот ошол эле учурда акталган адамга карата өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин камакка алуу менен байланышпаган бөгөт коюу чарасын тандайт.
(2) Жаза дайындалбастан же жазаны өтөөдөн бошотуу, же шарттуу соттоо менен, же эркиндигинен ажыратууга байланышпаган жазага соттоо, же өндүрүш тарабынан жазык ишин токтотуу менен айыптоо өкүмү чыгарылганда камакка алынган соттолуучу сот актысы мыйзамдуу күчүнө кирген учурдан тартып бошотулууга тийиш.
(КР 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
326-статья. Өкүмдүн көчүрмөсүн тапшыруу
Өкүм жарыялангандан үч суткадан кечиктирилбестен, анын көчүрмөсү соттолгон же акталган адамга, жактоочуга жана айыптоочуга тапшырылууга тийиш. Өкүмдүн көчүрмөсү ошол эле мөөнөттө, эгерде көрсөтүлгөн адамдардан сураныч келип түшсө, жабырлануучуга, жарандык доогерге, жарандык жоопкерге жана алардын өкүлдөрүнө тапшырылат.
327-статья. Өкүмдү чыгаруу менен бир убакта сот тарабынан чечилүүчү маселелер
(1) Эркиндигинен ажыратууга соттолгон адамдын жашы жете элек өспүрүм балдары, карыган ата-энеси, кароосуз калуучу башка багуусундагылары болсо, сот айыптоочу өкүмдү чыгаруу менен бир эле убакта көрсөтүлгөн адамдарды туугандарынын же башка адамдардын, болбосо уюмдардын камкордугуна же көздөөсүнө берүү жөнүндөгү, ал эми соттолгон адамдын кароосуз калуучу мүлкү жана турак-жайы болсо - аларды коргоо үчүн чаралар көрүү жөнүндөгү маселени чечет жана токтом чыгарат.
(2) Жактоочу ишке дайындоо боюнча катышкан учурда, сот өкүм чыгаруу менен бир эле убакта адвокаттардын кесиптик уюмуна төлөнүүгө тийиш болгон акынын өлчөмү жөнүндө токтом чыгарат.
(3) Ушул Кодекстин 19-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө каралган негиздер болсо, сот аныктама, жеке аныктама чыгарат.
(4) Ушул статьяда аталган бардык процесстик чечимдер сот заседаниесинин залында өкүм жарыялангандан кийин окуп берилүүгө тийиш.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
328-статья. Соттолгон адам менен көрүшүүгө жол берүү
Өкүм аткарылууга алынганга чейин төрагалык кылуучу же соттун төрагасы камакта кармалган соттолгон адамдын жакын туугандарынын өтүнүчү боюнча аны менен көрүшүүгө уруксат берет.
36-1-Глава
Айыпкердин өзүнө коюлган айыптоого макул болгон учурдагы соттук териштирүүнүн жана сот чечимин кабыл алуунун жөнөкөйлөтүлгөн тартиби
328-1-статья. Өтүнүч билдирүү тартиби
(1) Чоң коркунуч келтирбеген жана анча оор эмес кылмыштар жөнүндө жазык иши боюнча коюлган айыптоого макулдугуна байланыштуу жалпы тартипте соттук териштирүүнү жүргүзбөстөн жаза берүүнү дайындоо жөнүндө өтүнүчүн айыпкер жактоочунун катышуусу алдында билдирүүгө акылуу. Жашы жетпеген айыпкер, соттолуучу өтүнүчүн жактоочу менен кеңешкенден кийин анын катышуусу алдында билдирет. Эгерде жактоочу соттолуучунун өзү, анын өкүлү, мыйзамдуу өкүлү же алардын тапшыруусу боюнча башка адамдар тарабынан чакырылбаса мындай учурда жактоочунун катышуусун тергөө органы, сот камсыз кылууга тийиш.
(2) Айыпкер өтүнүчүн:
1) жазык ишинин материалдары менен таанышкан учурда билдирүүгө акылуу, ал жөнүндө ушул Кодекстин 231-статьясынын үчүнчү бөлүгүнө ылайык жазык ишинин материалдары менен таанышкандыгы жөнүндө протоколго тийиштүү жазуу жазылат;
2) ушул Кодекстин 280-статьясына ылайык сот заседаниесинин даярдык бөлүгүндө билдирүүгө акылуу.
(3) Сотко чейинки тездетилген өндүрүш тартибинде аяктаган жазык иштери ушул главанын эрежелерине ылайык каралат.
(КР 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
328-2-статья. Жаза дайындоону соттук териштирүү жүргүзбөстөн жалпы тартипте дайындоо жөнүндө айыпкердин, соттолуучунун өтүнүч билдирүүсүнө байланыштуу соттун аракеттери
(1) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө каралган учурда сот, эгерде:
1) айыпкер өзүнө коюлган айыпты толук мойнуна алганын, өзү билдирген өтүнүчтүн мүнөзүн жана натыйжаларын аңдап түшүнгөндүгүн;
2) өтүнүч ыктыярдуу түрдө билдиргенин аныктап тактаса, жалпы тартипте сот териштирүүсүн жүргүзбөстөн өкүм чыгарат.
3) мамлекеттик же жеке айыптоочу, ошондой эле жабырлануучу айыпталуучунун өтүнүчүнө каршы болушпайт.
(2) Эгерде сот ушул статьянын биринчи бөлүгүндө каралган шарттар айыпкер өтүнүч билдиргенде сакталбагандыгын аныктаса, анда ал жалпы тартипте соттук териштирүүнү дайындайт. Айыпкердин, соттолуучунун өтүнүчүн канааттандыруу же өтүнүчтү канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө сот жүйөлөштүрүлгөн токтом, аныктама чыгарат.
(3) бир эле айыпкер, соттолуучу жазык иши боюнча өзүнө коюлган күнөөнү макул көрбөсө ушул статьянын талаптары жазык ишине таралбайт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
328-3-статья. Өкүм чыгаруу тартиби жана ага даттануунун чектери
(1) Коюлган күнөөлөргө макул болууга байланыштуу жалпы тартипте соттук териштирүүнү жүргүзбөстөн жаза берүүнү дайындоо жөнүндө өтүнүч боюнча сот заседаниеси ушул Кодекстин 36-главасынын талаптарына ылайык жүргүзүлөт.
(2) Сот заседаниеси соттолуучунун жана анын жактоочусунун милдеттүү түрдө катышуусу менен жүргүзүлөт.
(3) Соттолуучунун өкүмдүн токтомун соттук териштирүүсүз чыгаруу жөнүндө өтүнүчү мамлекеттик айыптоочунун соттолуучуга коюлуп жаткан айыптарды баяндоосу менен, ал эми жазык иштери боюнча жеке айыптоо жеке айыптоочунун айыптоону баяндоосу менен башталат.
(4) Судья соттолуучудан тагылган айыптар ага түшүнүктүүбү-жокпу, анын тагылган айыптоо менен макулдугун жана өзүнүн өкүмдүн токтомун соттук териштирүүсүз чыгаруу жөнүндө өтүнүчүн колдоорун, бул өтүнүч ыктыярдуу жана жактоочусу менен кеңешкенден кийин билдирилгенби, өкүмдүн токтомун соттук териштирүүсүз чыгаруунун натыйжаларын түшүнө билеби, ушуларды сурайт. Соттук заседаниеде жабырлануучу катышып олтурганда судья андан соттолуучунун өтүнүчүнө карата мамилесин сурап билет.
(5) Судья жазык иши боюнча чогулган далилдерди жалпы тартипте иликтөөнү жана баа берүүнү жүргүзбөйт. Мында соттолуучунун инсандыгын мүнөздөөчү жагдайлар жана жазаны жеңилдетүүчү жана оорлотуучу жагдайлар иликтениши мүмкүн. Судья тараптардын жарыш сөздөрүн, соттолуучунун акыркы сөзүн угат, андан кийин өкүмдүн токтомун чыгаруу үчүн дароо чыгып кетет.
(6) Соттолуучу, мамлекеттик же жеке айыптоочу, жабырлануучу өкүмдүн токтомуна каршы болгондо судья соттук териштирүүсүз же өз демилгеси менен соттук териштирүүнүн жөнөкөйлөштүрүлгөн тартибин токтотуу жөнүндө жана жазык ишин жалпы тартипте кароону белгилөө жөнүндө токтом чыгарат.
(7) Эгерде судья соттолуучу макул болгон айыптоо жазык иши боюнча топтолгон далилдер менен бышыкталат деген жыйынтыкка келсе, анда ал айыптоо өкүмүнүн токтомун чыгарат жана соттолуучуга эң жогорку мөөнөттүн үчтөн экисинен ашпаган же жасалган кылмыш үчүн каралган бир кыйла катуу жаза түрүнүн өлчөмүнөн ашпаган жазаны белгилейт.
(8) Айыптоочу өкүмдүн баяндама-жүйөөлөмө бөлүгү соттолуучу макул болгон кылмыштуу жосунду сыпаттоодон, ошондой эле соттук териштирүүсүз өкүмдүн токтомунун шарттарын сактоо жөнүндө соттун жыйынтыктарынан турат. Судьянын далилдерди талдоосу жана аларга баа берүүсү өкүмдө чагылдырылбайт.
(9) Сот өкүм чыгаруунун алдында соттолуучуну, жабырлануучуну суракка алат, күбөлөрдүн көрсөтүүлөрүн, эксперттик корутундуларды жарыялайт, мамлекеттик айыптоочунун, жактоочунун же өкүлдүн (мыйзамдуу өкүлдүн) ой-пикирлерин угат.
(10) Эгерде сот соттолуучу макул болуусунун негиздүүлүгү жөнүндө тыянакка келсе, ал айыптоо өкүмүн чыгарат жана соттолуучуга кылмыш жасагандыгы үчүн каралган максималдуу мөөнөттүн үчтөн экисинен же жаза берүүнүн эң катуу түрүнүн өлчөмүнөн ашпай турган жаза дайындайт.
(11) Өкүм жарыялангандан кийин судья тараптарга ушул Кодекстин 38-главасында каралган ага карата даттануу укугун жана тартибин түшүндүрөт.
(12) Ушул Кодекстин 147-статьясында каралган процесстик чыгымдар соттолуучудан өндүрүлүп алынбайт.
(13) ушул Кодекстин 328-3-статьясына ылайык чыгарылган өкүм ушул Кодекстин 349-статьясынын 1-пунктунда каралган негиздер боюнча аппеляциялык, кассациялык жана көзөмөл тартибинде даттанылышы мүмкүн эмес.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
37-Глава
Жекече айыптоо иштери боюнча өндүрүш
329-статья. Жекече айыптоо иштерин козгоо
(1) Жекече айыптоо иши адам тарабынан башка адамды жазык жоопкерчилигине тартуу жөнүндө сотко арыз берүү жолу менен козголот.
(2) Арызда ал берилген соттун аталышы; кылмыш окуясынын баяндалышы, далилдерди, ал жасалган жерди жана убакытты көрсөтүү менен; ишти жүргүзүүгө алуу жөнүндө сотко кайрылган өтүнүү; жазык жоопкерчилигине тартылуучу адам жөнүндө маалыматтар; сотко чакыруу зарыл болгон күбөлөрдүн тизмеси камтылууга тийиш. Ага арыз берген адамдын колу коюлат.
(3) Арыз жекече айыптоо иши козголуп жаткан адамдардын санына жараша көчүрмөлөрү менен сотко берилет.
(4) Сот арызды өзүнө алган учурдан тартып, арыз берген адам жекече айыптоочу болуп саналат жана ага ушул Кодекстин 27 жана 50-статьяларында каралган укуктар түшүндүрүлүп берилүүгө тийиш.
330-статья. Жекече айыптоо иши боюнча судьянын соттук териштирүүнүн башталышына чейинки ыйгарым укуктары
(1) Берилген арыз ушул Кодекстин 329-статьясынын экинчи жана үчүнчү бөлүктөрүнүн талаптарына жооп бербеген учурларда, судья арыз берген адамга далилдер келтирүүнү, кемчиликтерди жоюуну сунуш кылат жана бул үчүн мөөнөт белгилейт. Көрсөтмөлөр аткарылбаган учурда, судья өзүнүн токтому аркылуу арызды алуудан баш тартат жана бул жөнүндө арыз берген адамга маалымдайт.
(2) Жекече айыптоочунун өтүнүчү боюнча судья далилдер чогултууга көмөк көрсөтүүгө тийиш.
(3) Сот заседаниесин дайындоо үчүн негиздер болгондо, судья арыз сотко келип түшкөн учурдан тартып, жети суткага чейинки мөөнөттө, өзүнө карата арыз берилген адамды чакырууга, аны иштин материалдары менен тааныштырууга, берилген арыздын көчүрмөсүн тапшырууга жана соттолуучунун ушул Кодекстин 42-статьясында каралган сот заседаниесиндеги укуктарын түшүндүрүүгө жана ал адамдын ою боюнча жактоочу күбөлөр катары сотко кимдерди чакыруу зарыл экендигин айкындоого милдеттүү.
(4) Судья тараптарга жарашуу мүмкүндүгүн түшүндүрөт. Алардан жарашуу жөнүндө арыздар түшкөн учурда, ушул Кодекстин 29-статьясынын негизинде иш жүргүзүү судьянын токтому боюнча токтотулат.
(5) Эгерде тараптар ортосунда жарашууга жетишилбесе, судья ушул статьянын үчүнчү жана төртүнчү бөлүктөрүнүн талаптары аткарылгандан кийин ушул Кодекстин 247-статьясынын эрежелери боюнча ишти кароону дайындайт.
331-статья. Ишти сот заседаниесинде териштирүү
(1) Жекече айыптоо иши боюнча арызды кароо карыш берилген арызды кароо менен бир өндүрүшкө бириктирилиши мүмкүн. Бириктирүүгө соттук териштирүүгө чейин судьянын токтому боюнча жол берилет. Арыздарды бир өндүрүшкө бириктирүүдө арыз берген адамдар процесске бир эле убакта жекече айыптоочу жана соттолуучу катары катышышат. Каршы даттануу түшкөндүгүнө жана каршы арыз берилген адамдын өтүнүчү боюнча өндүрүштөр бириктирилгендигине байланыштуу актанууга даярдануу үчүн иш үч суткадан ашпаган мөөнөткө кийинкиге калтырылышы мүмкүн. Бул адамдарды, алардын өздөрүнүн даттанууларында баяндалган жагдайлар жөнүндө суракка алуу жабырлануучуну суракка алуу эрежелери боюнча, ал эми каршы берилген даттанууларда баяндалган жагдайлар жөнүндө - соттолуучуну суракка алуу эрежелери боюнча жүргүзүлөт.
(2) Жекече айыптоо иштери боюнча сот заседаниесинде айыптоону жекече айыптоочу же анын өкүлү жактайт.
(3) Жекече айыптоо иштери боюнча соттук териштирүү арыз берген адам же анын өкүлү тарабынан арызды баяндап берүү менен башталат.
(4) Жекече айыптоочунун же анын өкүлүнүн сот заседаниесине жүйөлүү себептерсиз келбей коюушу, берилген арыздан баш тартууну билдирет жана иш боюнча өндүрүштү токтотууга алып келет.
37-1-глава
Сот арачыларынын катышуусу менен сотто иштерди кароонун өзгөчөлүктөрү
331-1-статья. Сот арачыларынын катышуусу менен иштерди кароонун тартиби
Сот арачыларынын катышуусу менен иштерди кароонун тартиби ушул главада каралган өзгөчөлүктөрдү эске алуу менен ушул Кодексте белгиленген жалпы эрежелер менен аныкталат.
331-2-статья. Сот арачылары менен карым-катнаштын чектелгендиги
Мамлекеттик айыптоочуга, жапа чегүүчүгө, соттолуучуга жана анын коргоочусуна, ошондой эле процесстин башка катышуучуларына сот арачыларынын катышуусу менен соттук териштирүүнүн бүткүл убактысында ушул Кодекс менен белгиленген тартиптен тышкары ошол ишти кароого катышкан сот арачылары менен карым-катнаш түзүүгө тыюу салынат.
331-3-статья. Алдын ала угууларды өткөрүүнүн өзгөчөлүктөрү
(1) Алдын ала угуу судья тарабынан тараптардын катышуусу менен сот заседаниесинде жекече өткөрүлөт.
Тараптар алдын ала угууларды өткөрүү күнү жөнүндө үч суткадан кечиктирбестен кабардар кылынат.
Алдын ала угууларга талаптагыдай маалымдар кылынган жапа чегүүчүнүн, анын коргоочусунун келбей калышы алдын ала угууларды өткөрүү үчүн тоскоолдук болуп саналбайт.
(2) Алдын ала угууларды ачуу менен судья кайсы иш карала тургандыгын жарыялайт, катышуучуларга өзүн тааныштырат, мамлекеттик айыптоочу, коргоочу, катчы ким экендигин билдирет, соттолуучунун ким экендигин тастыктайт, берилген баш тартууларды чечет. Мамлекеттик айыптоочу айыпталуучу катары тартуу жөнүндө токтомдун корутунду бөлүгүн жарыя кылат. Судья соттолуучуга айып түшүнүктүү экендигин тактайт, зарыл болгон учурда ага айыптын маңызын түшүндүрөт жана андан анын ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароо жөнүндө өтүнүчүн ырастай тургандыгын сурайт.
(3) Эгерде соттолуучу анын ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароо жөнүндөгү өтүнүчүн ырастаса, анда судья ал өтүнүчтү канааттандыруу жөнүндө жарыялайт жана мамлекеттик айыптоочунун, жапа чегүүчүнүн, соттолуучунун, алардын коргоочуларынын өтүнүчтөрүн, ошондой эле мурдатан билдирилген башка өтүнүчтөрдү кароого өтөт. Судья тараптардын пикирлерин угуу менен өтүнүчтөрдү чечет. Айыптоо жана коргоо тарабынын өтүнүчтөрү судьялардын аларды кароосу үчүн милдеттүү болуп саналат.
(4) Алдын ала угуу зарыл болгон учурда далил катары алардын жеткиликтүүлүгүн текшерүү үчүн ишке тиркелген документтер, ошондой эле башка далилдер жарыя кылынышы мүмкүн.
(5) Эгерде соттолуучу анын ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароо жөнүндөгү өз өтүнүчүн ырастабаса, судья алдын ала угуу аяктады деп жарыялайт жана ишти ушул Кодекстин 34-главасында каралган эрежелер боюнча андан ары кароо үчүн биринчи инстанциядагы тийиштүү сотко жөнөтөт.
331-4-статья. Алдын ала угуулардын натыйжалары боюнча чыгарылган чечимдердин түрлөрү
(1) Алдын ала угуулардын натыйжалары боюнча судья токтом формасында чыгарылган төмөнкүдөй чечимдердин бирин кабыл алат:
1) сот тарабынан сот арачыларынын катышуусу менен угууларга жазык ишин дайындоо жөнүндө;
2) ушул Кодекстин 34-главасында каралган эрежелер боюнча андан ары кароо үчүн биринчи инстанциядагы тийиштүү сотко жазык ишин жөнөтүү жөнүндө.
(2) Судья сот тарабынан сот арачыларынын катышуусу менен жазык ишин угууга дайындоо жөнүндө токтомдо:
1) сот арачыларынын коллегиясын түзүү үчүн сотко чакырылууга тийиш болгон сот арачылыкка талапкерлердин санын аныктайт, ал элүүдөн кем болбоого тийиш;
2) сот арачыларынын коллегиясын түзүү үчүн сот заседаниесин өткөрүүнүн датасын аныктайт.
(3) Сот арачыларынын катышуусу менен сотто угууга жазык ишин дайындоо менен бир учурда тараптардын пикирин эске алуу менен алдын ала угуулардын натыйжалары боюнча ушул Кодекстин 81-статьясына ылайык далил катары жол берилгис болгон иш жүзүндөгү маалыматтарды ишти териштирүүдөн жокко чыгаруу жөнүндө маселени карайт.
(4) Сот арачыларынын катышуусу менен сот тарабынан угууга жазык ишин дайындоо жөнүндө судьянын токтому биротоло болуп саналат. Соттолуучунун ишти сот тарабынан сот арачыларынын катышуусу менен кароодон баш тартышынын себеби боюнча кийин токтом кайра каралууга тийиш эмес.
331-5-статья. Сот арачылыкка талапкерлердин алдын ала курамын түзүүнүн тартиби
(1) Сот арачылардын катышуусу менен угууга жазык ишин дайындоо жөнүндө токтом чыгарылган күнү соттун администратору төрагалык кылуучунун буйругу боюнча, кокусунан тандап алуу жолу менен, мамлекеттик айыптоочунун жана соттолуучунун коргоочусунун катышуусунда саны элүүдөн кем эмес сот арачыларынын коллегиясына талапкерлердин алдын ала курамын түзөт.
(2) Жазык иштерин коргоого катышуу үчүн сот арачылыкка талапкерлерди тандоону аяктоо боюнча фамилиясын, аты-жөнүн көрсөтүү менен сот арачылыкка талапкерлердин алдын ала курамы жөнүндө тизме түзүлөт, ага сот администратору жана тараптар кол коет. Сот арачылыкка талапкерлердин фамилиялары тизмеге кокусунан тандап алуу кандай өтсө, ошол тартипте киргизилет.
Сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамы маалыматтык автоматташтырылган системанын жардамы менен сот арачылыкка талапкерлердин ар жылдык акыркы тизмесинен түзүлөт.
(3) Сот арачыларынын коллегиясын түзө баштоо үчүн сот заседаниесине келген сот арачысына отуз беш талапкердин болушу жетиштүү.
(4) Сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамына киргизилген сот арачылыкка талапкерлерге сот заседаниеси башталганга чейин жети суткадан кечиктирбестен сот арачыларынын коллегиясын түзүү үчүн сот арачылардын эскерткичи жана анкетасы, ошондой эле сот заседаниесине келүүнүн күнү жана убактысы көрсөтүлгөн билдирме тапшырылат.
331-6-статья. Соттук териштирүүгө катышуу үчүн сот арачыларынын коллегиясын түзүү боюнча сот заседаниесин өткөрүүнүн тартиби
(1) Төрагалык кылуучу сот заседаниесин ачат, өзүн тааныштырат жана процесстин башка катышуучуларын тааныштырат, тараптардын келишин текшерет, процесстин катышуучуларына ушул Кодекс менен белгиленген алардын укуктарын, анын ичинде алардын судьяга, прокурорго, сот заседаниесинин катчысына, сот арачылыкка талапкерлерге нааразылык билдирүү укуктарын, ошондой эле бул укукту пайдаланбоонун кесепеттерин түшүндүрөт жана соттун администраторуна сөз берет, ал сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамына киргизилген жарандардын келгендиги жөнүндө билдирет.
Төрагалык кылуучу сот арачысына талапкерлердин алдында кыскача кириш сөз сүйлөйт, анда ал:
1) кандай иш карала тургандыгын билдирет;
2) сот арачыларынын милдеттери жана ал ишти кароого алардын катышуусунун шарттары жөнүндө билдирет;
3) "Кыргыз Республикасынын сотторундагы сот арачылары жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган сот арачыларынын милдеттерин аткаруудан бошотуунун негиздерин түшүндүрөт.
(2) Сот арачыларынын алдын ала курамына киргизилген адамдардын эсебинен сот арачыларынын коллегиясын түзүү төмөнкүдөй жол менен жүзөгө ашырылат:
1) төрагалык кылуучу судьянын "Кыргыз Республикасынын сотторундагы сот арачылары жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган негиздер жана башка негиздер боюнча сот арачылыкка талапкерлерди ишти кароого катышуудан бошотуу;
2) баш тартуу жөнүндө маселени чечүү;
3) сот арачысына талапкерлерден тараптардын жүйөлүү себепсиз баш тартышын канааттандыруу.
(3) Сот арачыларынын коллегиясын түзүү соттун жабык заседаниесинде жүргүзүлөт.
(4) Сот заседаниесине келген сот арачылыкка талапкерлердин тизмеси тараптарга тапшырылат. Тизмеде сот арачылыкка талапкерлердин фамилиясы жана атын көрсөтүү менен бирдикте алардын жаш курагы, кылган кесибинин түрү, билими көрсөтүлөт.
(5) Сот арачыларынын коллегиясы негизги курамдагы тогуз сот арачысынан жана запастагы курамдагы сот арачыларынан турат.
(6) Бир эле киши бир жылдын ичинде сот заседаниесине сот арачысы катары бир жолудан ашык катыша албайт.
(7) Сот арачылыкка талапкерди ишти кароого катышуудан бошотуу жөнүндө маселени калыс чечүү максатында сот арачыларын тандоодо тараптар төрагалык кылуучу аныктаган кезектүүлүк менен талапкерлерге суроо берүүгө укуктуу.
Төрагалык кылуучу судьянын уруксаты менен сот арачылыкка талапкерлерге багытталган суроолордун баары же бөлүгү тараптар тарабынан жазуу жүзүндө түзүлүшү мүмкүн. Тараптардын суроолору менен анкета ал төрагалык кылуучу тарабынан жактырылгандан кийин толтуруу үчүн сот арачылыкка талапкерлерге сунуш кылынат.
(8) Сот арачылыкка талапкер төрагалык кылуучунун, айыптоочу жана коргоочу тараптын ишти кароого катышуу үчүн тандоодо берилген суроолоруна туура жооп берүүгө, ошондой эле төрагалык кылуучунун талабы боюнча өзү жөнүндө жана ишке катышкан башка адамдар менен мамилеси жөнүндө башка зарыл маалыматтарды берүүгө тийиш. Алардын мыйзам менен корголгон укуктарын жана таламдарын козгогон суроолор төрагалык кылуучу тарабынан четке кагылат.
(9) Сот арачысына талапкерди ишти кароого катышуудан бошотуу менен байланышкан бардык суроолор, ошондой эле сот арачылыкка талапкерлерге жасалган баш тартуулар кеңешүү бөлмөсүнө чыгып кетпестен төрагалык кылуучу судья тарабынан жекече чечилет.
(10) Баш тартуулар жөнүндө маселени чечүүдө же сот арачыларынын коллегиясын түзүүдө аны түзүүнүн тууралыгына таасир тийгизген кандайдыр бир бузууларга жол берилген учурда төрагалык кылуучу сот арачыларынын коллегиясынын түзүлүшүн анык эмес деп жарыялайт жана сот арачылыкка талапкерлерди толук көлөмүндө же болбосо жарым-жартылай кайрадан тандоо жүргүзөт.
(11) Сот арачыларын ант бергенге чейин тараптар каралып жаткан жазык ишинин өзгөчөлүгүнүн натыйжасында сот арачыларынын түзүлгөн коллегиясы объективдүү вердикт чыгарууга негизинен жөндөмсүз болуп калаарын билдирүүгө укуктуу.
(12) Эгерде сотко келген сот арачылыкка талапкерлердин саны отуз бештен кем болсо, анда төрагалык кылуучу сот арачылыкка талапкерлердин жетпеген санын кошумча тандоо жөнүндө буйрук берет.
Кошумча тандоо үчүн чакырылган сот арачылыкка талапкерлердин саны жана аны өткөрүү мөөнөтү төрагалык кылуучу тарабынан аныкталат. Мында төрагалык кылуучу сот заседаниесине тыныгуу жарыялайт.
331-7-статья. Сот арачылыкка талапкерлерди сот арачысынын милдеттеринен бошотуу жөнүндө маселени чечүү
(1) Төрагалык кылуучу сот арачылыкка талапкерлердин кимдир-бирөөсүн ишти кароого катышуудан бошотуу үчүн мыйзамда каралган себептерди тактайт жана маңызы боюнча чечим кабыл алат. Сот арачысына келген ар бир талапкер "Кыргыз Республикасынын сотторундагы сот арачылары жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган негиздерди, ошондой эле сот арачылыкка талапкерлерди ишти кароого катышуу мүмкүнчүлүгүнөн ажыраткан башка жүйөлүү себептерди көрсөтүүгө укуктуу. Сот арачылыкка талапкерлерди ишти кароого катышуудан бошотуу жөнүндө чечими кеңешүү бөлмөсүнө чыгын кетпестен судья тарабынан кабыл алынат.
(2) Сот арачылыкка талапкерлердин бошотулгандары алдын ала курамдан чыгарылат жана сот заседаниесинин залынан чыгарылат.
331-8-статья. Сот арачылыкка талапкерлерден баш тартуу жөнүндө маселени чечүү
(1) Сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамынан сот арачысына ар бир талапкерге тараптар ушул Кодекстин 72-статьясында каралган тартипте жана төмөнкүдөй учурларда баш тартуу билдирүүгө тийиш:
1) эгер сот арачылыкка талапкер ушул иш боюнча жапа чегүүчү, жарандык доогер, жарандык жоопкер болуп саналса, күбө катары чакырылса же болбосо чакырылышы мүмкүн болсо;
2) эгер сот арачылыкка талапкер ошол жазык иши боюнча өндүрүшкө эксперт, адис, котормочу, калыс күбө, сот заседаниесинин катчысы, тергөөчү, прокурор, коргоочу, айыпталуучунун мыйзамдуу өкүлү, жапа чегүүчүнүн өкүлү, жарандык доогер же жарандык жоопкер болсо;
3) сот арачылыкка талапкер жапа чегүүчүнүн, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин же алардын өкүлдөрүнүн, айыпталуучунун же анын мыйзамдуу өкүлүнүн, прокурордун, коргоочунун, тергөөчүнүн тууганы болуп саналса;
4) сот арачылыкка талапкер ушул иштин натыйжасына жеке, тикелей же кыйыр таламдаш, ошондой эле башка себептер боюнча калыс боло албайт деп эсептөөгө негиз берген башка жагдайлар болгондо.
(2) Тараптар төрагалык кылуучуга баш тартуу жөнүндө жазуу жүзүндөгү жүйөлүү өтүнүчтү жарыя кылбастан берет. Тараптардын өтүнүчтөрүн канааттандыруу сот арачылыкка талапкерлерди алдын ала курамдан чыгарып салууга алып келет. Мында төрагалык кылуучу өз чечимин тараптарга жеткирет.
(КР 2012-жылдын 8-майындагы N 48 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
331-9-статья. Сот арачылыкка талапкерликтен жүйөсүз баш тартуу
(1) Сот арачылыкка талапкерлердин саны он сегиз жана андан ашыкты түзсө, ушул Кодекстин 331-8-статьясына ылайык билдирилген баш тартуулар канааттандырылгандан кийин төрагалык кылуучу тараптарга жүйөсүз баш тартууну билдирүүнү сунуш кылат.
(2) Жүйөсүз баш тартуу тараптардын жүйөсүз баш тартууга жаткан сот арачылыкка талапкерлердин тизмесин берүү аркылуу жүргүзүлөт. Тизмеге прокурор жана (же) жапа чегүүчү, соттолуучу жана (же) коргоочу жеке өзү кол коюуга тийиш.
Сот арачылыкка талапкерлерди жүйөсүз баш тартууну биринчи прокурор жүзөгө ашырат, андан кийин алар берген тизме төрагалык кылуучуга жана коргоочулар тарабына көрсөтүлөт.
Ар бир тарапка сот арачылыкка талапкерлердин бирдей санын, бирок сот арачылыкка экиден кем эмес талапкерди коюу мүмкүнчүлүгү берилет. Жүйөсүз баш тартуу жөнүндө маселе тийиштүү түрдө прокурор жана жапа чегүүчүнүн жана соттолуучу менен коргочуунун ортосунда макулдашылат. Соттолуучу өзүнүн коргоочусуна сот арачылыкка талапкерден баш тартуу укугун жүзөгө ашырууну тапшырууга укуктуу.
(3) Эгерде бир нече соттолуучулар болсо жана алардын ортосунда жүйөсүз баш тартууну бөлүштүрүү жөнүндө макулдашуу жок болсо, анда алардын саны чучукулак өткөрүү, ар бир соттолуучуга бирден билетти урнага салуу жолу менен соттолуучулардын ортосунда бөлүштүрүлөт, бардык билеттер алынып бүткөндө жол-жоболор кайталанат. Соттолуучу анын фамилиясы бар билетти төрагалык кылуучу канча жолу урнадан алып чыкса, ошончо сот арачылыкка талапкерден баш тартууга укуктуу.
(4) Прокурор, соттолуучу жана анын коргоочусу төрагалык кылуучу аркылуу сот арачылыкка талапкердин кимдир-бирөө өздөрүн тааныштырышын өтүнүүгө укуктуу.
(5) Соттолуучулардын кимдир-бирөөнүн сот арачылыкка талапкерлерден жүйөсүз баш тартуу укугунан баш тартышы сот арачылыкка талапкерлердин санын бөлүп коюу боюнча башка соттолуучулардын укуктарын чектөөгө алып келбейт.
(6) Эгерде бөлүп коюлбаган сот арачылыкка талапкерлердин саны төрагалык кылуучу тарабынан аныкталган сот арачылардын санынан ашса, анда төрагалык кылуучунун көрсөтмөсү боюнча сот заседаниесинин протоколуна төрагалык кылуучу тарабынан аныкталган, талапкерлердин тизмесинде биринчи бараткан сот арачыларынын саны киргизилет.
(7) Тараптар жүйөсүз баш тарткан сот арачылыкка талапкерлердин тизмеси жазык ишинин материалдарына тиркелет.
331-10-статья. Сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамына кошумча тандоонун тартиби
(1) Ушул Кодекстин 331-8-статьясына ылайык баш тартуу канааттандырылгандан кийин сот арачылыкка талапкерлердин саны он сегизге жетпей калса, төрагалык кылуучу ушул Кодекстин 331-5-статьясынын биринчи бөлүгүндө белгиленген тартипте сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамына сот арачылыкка талапкерлердин жетпеген санына кошумча тандоо жүргүзүү жөнүндө жарыялайт.
(2) Кошумча тандоонун натыйжасында тандалып алынган сот арачылыкка талапкерлер ушул Кодекстин 331-7 жана 331-8-статьясында каралган жол-жоболордон өтөт.
(3) Кошумча тандоо үчүн чакырылган сот арачылыкка талапкерлердин саны төрагалык кылуучу тарабынан аныкталат.
(4) Сот арачыларынын коллегиясынын алдын ала курамына кошумча тандоо жарыяланган учурда ушул Кодекстин 331-5-статьясында каралган жол-жоболор аяктаганга чейин сот заседаниесине тыныгуу жарыяланат.
331-11-статья. Сот арачыларынын коллегиясын түзүүнү аяктоо боюнча төрагалык кылуучунун аракеттери
(1) Сот арачыларынын коллегиясын түзүүнү аяктоо боюнча төрагалык кылуучу сот арачылыкка тигил же бул талапкерлерди алдын ала курамдан чыгарып салуунун негиздерин көрсөтпөстөн тандап алуунун натыйжасын жарыя кылат, калган сот арачылыкка талапкерлерге ыраазычылык билдирет.
(2) Төрагалык кылуучу сот заседаниесинин протоколуна киргизилген сот арачыларынын фамилиясын, аты-жөнүн жарыя кылат, мында биринчи тогуз сот арачысы сот арачыларынын коллегиясын түзөт, ал эми кийинкилери запастагылар катары ишти кароого катышат.
331-12-статья. Сот арачыларынын улугу
(1) Сот арачыларынын коллегиясын түзүү аяктагандан кийин төрагалык кылуучу негизги курамдагы сот арачыларына улукту шайлоо үчүн кеңешүү бөлмөсүнө чыгууну сунуш кылат. Улук негизги курамдагы сот арачыларынын ичинен көпчүлүк добуш менен ачык добуш берүү аркылуу шайланат.
(2) Сот арачылары сот заседаниесинин залына кайтып келгенден кийин улук төрагалык кылуучуга жана тараптарга ал сот арачыларынын чечими менен шайлангандыгын билдирет.
(3) Сот арачыларынын улугу сот арачыларынын кеңешмесинин жүрүшүнө жетекчилик кылат, алардын тапшыруусу боюнча төрагалык кылуучуга суроо жана өтүнүч менен кайрылат, сот берген суроолорду жарыя кылат, аларга жоопторду жазып алат, добуш берүүнүн жыйынтыгын чыгарат, вердиктти жол-жоболоштурат жана төрагалык кылуучунун көрсөтмөсү боюнча аны сот заседаниесинде жарыя кылат.
(4) Сот арачыларынын улугу шайлангандан кийин төрагалык кылуучу сот арачыларынын коллегиясын сот арачыларынын отургучунан аларга бөлүнгөн орунду ээлөөнү сунуш кылат.
331-13-статья. Сот арачыларынын ант бериши
(1) Төрагалык кылуучу сот арачыларына ант берүү сунушу менен кайрылат жана төмөнкүдөй мазмундагы текстти окуп берет: "Сот арачысынын милдеттерин аткарууга киришип жатып өз милдеттеримди адилет, ак ниет жана калыс аткарууга, сотто каралган соттолуучуну каралаган, ошондой эле аны актаган бардык далилдерди, жүйөлөрдү, иштин жагдайларын көңүлгө алууга, ишти күнөөлүүнү актабастан жана күнөөсүздү айыптабастан өзүмдүн ички ынанымдарым жана абийирим боюнча чечүүгө ант беремин."
(2) Ант жарыя кылынгандан кийин төрагалык кылуучу сот арачыларынын, анын ичинде жана запастагылардын фамилияларын атайт, алардын ар бири: "Ант беремин" деп жооп берет.
(3) Сот арачыларынын ант бергендиги жөнүндө сот заседаниесинин протоколуна жазуу жазылат.
(4) Ант берилгенден кийин төрагалык кылуучу сот арачыларына ушул Кодекстин 32-2-статьясында каралган алардын укуктарын жана милдеттерин түшүндүрүп берет жана соттук териштирүүгө киришет.
331-14-статья. Соттук териштирүүгө сот арачыларынын катышуусунун жалпы шарттары
(1) Сот арачыларынын орундары сот заседаниесинин залында катышып отургандардан бөлүнүп жана, эреже катары, соттолуучулардын отургучунун каршысынан орун алууга тийиш. Сот арачыларынын запастагы курамы төрагалык кылуучу алар үчүн атайын бөлгөн сот арачыларынын отургучтарынан орун алат.
(2) Сот арачыларынын кимдир-бирөөнүн сот заседаниесине катышуу мүмкүнчүлүгү болбой калган учурда запастагы курамдын сот арачылары вердикт чыгарылганга чейин сот арачыларынын негизги курамына киргизилиши мүмкүн. Чыгып калган сот арачыларын запастагылар менен алмаштыруу жазык иши боюнча сот арачыларынын коллегиясын түзүүдөгү тизмеде көрсөтүлгөн ырааттуулукта жүргүзүлөт. Эгерде чыгып калган сот арачыларды запастагылар менен алмаштыруу мүмкүнчүлүгү жок калган учурда төрагалык кылуучу болуп өткөн соттук териштирүүнү анык эмес деп жарыялайт жана соттук териштирүүнү ушул Кодекстин 331-5-статьясына ылайык сот арачылыкка талапкерлерди алдын ала тандоо этабына кайра кайтарат.
(3) Эгерде соттук териштирүүнүн жүрүшүндө сот арачыларынын улугу чыгып калса, аны алмаштыруу ушул Кодекстин 331-12-статьясынын 1-бөлүгүндө белгиленген тартипте кайталап шайлоо жолу менен жүргүзүлөт.
331-15-статья. Төрагалык кылуучунун жана сот арачыларынын ыйгарым укуктары
(1) Жазык ишин соттук териштирүүнүн жүрүшүндө ушул статьянын экинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөндөрдөн тышкары бардык маселелер ушул Кодексте белгиленген талаптарга ылайык төрагалык кылуучу тарабынан жеке чечилет.
(2) Жазык ишин соттук териштирүүнүн жүрүшүндө сот арачылары ушул Кодекстин 312-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 1, 2, 4-пункттарында каралган жана суроо баракчасында баяндалган маселелерди чечет. Соттолуучу күнөөлүү деп табынган учурда сот арачылары соттолуучу күнөөсүн жеңилдетүүгө арзый тургандыгын көрсөтүүгө укуктуу.
(3) Төрагалык кылуучу сот арачылары жок болгондо тараптардын өтүнүчтөрү боюнча ишти териштирүүдөн ушул Кодекстин 81-статьясына ылайык далил катары жол берилгис болгон иш жүзүндөгү маалыматтарды чыгарып салуу жөнүндө маселени чечүүгө милдеттүү.
(4) Тараптар сот арачылары катышкан сотто ишти териштирүүдөн чыгарып салынган далилдер бар экендиги жөнүндө эске салууга, өзүнүн позициясын негиздөө үчүн аларга таянууга укуксуз.
(5) Төрагалык кылуучу сот арачыларын жол берилгис деп таанылган далилдер менен тааныштырууга укуксуз.
Эгерде төрагалык кылуучу сот арачыларына, алар ушундай тартипте алган маалыматтарды эсепке албоого милдеттүү экендигин түшүндүрсө, сот арасыларынын катышуусунда изилденгенге чейин жол берилгис деп таанылган же кийин жазыктык-процесстик мыйзамды орчундуу бузгандык болбогон далилдер менен сот арачыларын тааныштыруу.
331-16-статья. Сот арачыларынын катышуусу менен сотто соттук териштирүүнүн өзгөчөлүктөрү
(1) Сот арачыларынын катышуусу менен соттук териштирүү ушул статьянын талаптарын эске алуу менен ушул Кодекстин 286-304, 307-статьяларында белгиленген тартипте жүргүзүлөт.
(2) Төрагалык кылуучу соттолуучуга, жапа чегүүчүгө жана соттук териштирүүнүн башка катышуучуларына суроо берүүгө, ошондой эле изилденген далилдерге карата өз пикирин билдирүүгө укуксуз. Иш боюнча бардык далилдер соттук териштирүүнүн жүрүшүндө түздөн-түз жана оозеки изилденет. Тергөө өндүрүшүнүн стадиясында берилген процесстин катышуучуларынын көрсөтмөлөрүн жарыя кылууга ал адам өлгөн, катуу ооруп калган же ал Кыргыз Республикасынан сырткары чыгып кеткен же болбосо сотто көрсөтмө берүү мүмкүнчүлүгү болбой калган башка жагдайларда жол берилет. Соттук тергөөнүн жүрүшүндө эксперттин корутундусу талашка түшкөн учурда экспертти суракка алуу милдеттүү тартипте жүргүзүлөт.
(3) Соттолуучуну, жапа чегүүчүнү жана соттук териштирүүнүн башка катышуучуларын суракка алууну айып коюучу жана коргоочу тараптар жүргүзөт.
Соттук териштирүүнүн жүрүшүндө сот арачыларынын катышуусу менен далилдениши сот арачыларынын ушул Кодекстин 331-15-статьясында каралган ыйгарым укуктарына ылайык белгилене турган жазык ишинин иш жүзүндөгү жагдайлары гана изилденет.
(4) Мамлекеттик айыптоочу айып коюу корутундусунун чечимдик бөлүгүн жарыя кылууда соттолуучунун соттолгондугунун фактылары жөнүндө эске салууга укуксуз.
(5) Сот арачылары төрагалык кылуучу аркылуу соттолуучуга, жапа чегүүчүгө, күбөлөргө, эксперттерге жана адистерге бул адамдар тараптар тарабынан суралгандан кийин суроо бере алышат. Суроолор сот арачылары тарабынан жазуу жүзүндө баяндалат жана улук аркылуу төрагалык кылуучуга берилет. Төрагалык кылуучу ишке тиешеси жок деп эсептеген, ошондой эле таңууланган же мазактоочу мүнөздөгү суроолорду четке кагууга укуктуу.
(6) Сот арачыларынын катышуусу менен соттолуучунун мурдагы соттолгондугуна байланышкан, аны өнөкөт аракеч же баңги деп таануу жөнүндөгү жагдайлар, ошондой эле соттолуучуга карата сот арачысынын бир жактуу мамилесин пайда кылышы мүмкүн болгон башка жагдайлар изилдөөгө жатпайт.
(7) Сот арачыларынын катышуусу менен сотто каралып жаткан жазык иштерин тергөөдөгү кемчиликтердин ордун толтуруу үчүн кайра кайтарууга жол берилбейт, коргоочу тараптын өтүнүчү боюнча ишти кайтаруу учурларын кошпогондо.
331-17-статья. Соттук жарыш сөздөр
(1) Соттук териштирүү аяктагандан кийин сот сот арачыларынын катышуусу менен соттук жарыш сөздөргө өтөт.
(2) Сотто сот арачыларынын катышуусу менен соттук жарыш сөздөр эки бөлүктөн турат.
(3) Жарыш сөздөрдүн биринчи бөлүгү прокурордун, жапа чегүүчүнүн, коргоочунун жана соттолуучунун сөздөрүнөн турат, алар соттолуучунун мурдагы соттолгондугу жөнүндө эске албастан, анын күнөөсүнүн далилденгендиги же далилденбегендиги боюнча өз позицияларын баяндайт. Тараптар сот арачыларынын катышуусу менен каралууга жатпай турган жагдайларды эскерте алышпайт жана сот заседаниесинде изилденбеген далилдерге таяна алышпайт. Төрагалык кылуучу мындай сөздөрдү токтотот жана сот арачыларына вердикт чыгарууда алар ушул жагдайларды эске алууга тийиш эместигин түшүндүрөт.
(4) Жарыш сөздөрдүн экинчи бөлүгү прокурордун, ошондой эле жапа чегүүчүнүн, жарандык доогердин жана жоопкердин же алардын өкүлдөрүнүн, коргоочунун жана соттолуучунун сөздөрүнөн турат, анда соттолуучунун аракеттерин квалификациялоо, жаза дайындоо, жарандык доо маселелери боюнча позициялар баяндалат. Жарыш сөздөрдүн экинчи бөлүгү вердикт жарыялангандан кийин сот арачыларынын катышуусуз жүргүзүлөт.
331-18-статья. Сот арачыларынын катышуусу менен соттолуучунун соттогу репликалары жана соңку сөзү
(1) Сүйлөп бүткөндөн кийин жарыш сөздүн бардык катышуучулары репликага укугу бар. Коргоочу жана соттолуучу акыркы репликага укугу бар.
(2) Ушул Кодекстин 306-статьясына ылайык соттолуучу акыркы сөз сүйлөөгө укуктуу.
331-19-статья. Сот арачылары тарабынан чечилүүгө тийиш суроолордун коюлушу
(1) Соттолуучу акыркы сөз сүйлөгөндөн кийин сот арачыларына чечүү үчүн бериле турган суроолорду түзүү үчүн зарыл болгон убакытка сот арачылары сот заседаниесинин залынан чыгып кетишет.
(2) Төрагалык кылуучу соттук териштирүүнүн, тараптардын жарыш сөздөрүнүн натыйжаларын эске алуу менен сот арачылары чечүүгө тийиш болгон суроолорду жазуу жүзүндө түзөт, аларды жарыя кылат жана тараптарга берет.
(3) Тараптар суроолордун мазмуну жана баяндалышы боюнча өз пикирлерин билдирүүгө жана сунуш киргизүүгө укуктуу.
(4) Тараптардын сын-пикирлерин жана сунуштарын эске алуу менен төрагалык кылуучу сот арачылары чечүүгө тийиш болгон суроолорду биротоло түзөт, аларды суроо баракчаларына киргизет жана ага кол коет.
(5) Суроо баракчасынын мазмуну сот арачыларынын катышуусу менен жарыя кылынат жана суроо баракчасы сот арачылардын улугуна берилет.
(6) Кеңешүү бөлмөсүнө чыгып кетүүнүн алдында сот арачылары төрагалык кылуучудан коюлган суроолорго байланыштуу аларда пайда болгон так эместиктер боюнча түшүндүрмөлөрдү алууга, мында бул суроолорго мүмкүн болуучу жооптордун маңызына жана алардын укуктук жагына токтолбоого укуктуу.
331-20-статья. Сот арачылары чечүүгө тийиш болгон суроолордун мазмуну
(1) Соттолуучу жасады деп айыпталып жаткан ар бир жосун боюнча үч негизги суроо берилет:
1) жосун орун алгандыгы далилдендиби;
2) ошол жосунду соттолуучу жасагандыгы далилдендиби;
3) ошол жосунду жасоого соттолуучу күнөөлүүбү.
(2) Суроо баракчасында ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн негизги үч суроо бир суроого бириктирилиши мүмкүн.
(3) Суроо баракчасында эгер муну менен соттолуучунун абалы начарлабаса жана анын коргонуу укугу бузулбаса, сот арачыларынын соттолуучунун анча оор эмес кылмыш жасагандыгынын күнөөсүн таанышына багытталган жеке суроолорго да жол берилет. Айыптоо кызыкчылыгында да жеке суроолорго жол берилет.
(4) Соттолуучу кылмыш жасагандыгынын күнөөсү таанылган учурда сот арачылардын алдына ал анын күнөөсүн жеңилдетүүгө арзыйбы деген суроо коюлат.
(5) Суроолордун түзүлүшү мамлекеттик айыптоочу ага айып койбогон же суроо берилген учурга карата айыптоону колдобогон жосунду жасагандыгына соттолуучунун күнөөсүн таанууга кандайдыр бир жоопко жол берүүгө тийиш эмес.
(6) Бир нече соттолуучулар айыпталып жаткан жазык иши боюнча сот арачылары чечүүгө тийиш болгон суроолор ар бир соттолуучуга карата өзүнчө берилет.
(7) Суроолор сот арачыларына түшүнүктүү болгондой коюлат.
331-21-статья. Төрагалык кылуучунун багыттоочу сөзү
(1) Сот арачыларынын коллегиясы вердикт кабыл алуу үчүн кеңешүү бөлмөсүнө чыгып кетээрдин алдында төрагалык кылуучу сот арачыларына багыттоочу сөзү менен кайрылат.
(2) Багыттоочу сөз сүйлөөдө төрагалык кылуучуга сот арачыларынын коллегиясынын алдына коюлган маселелер боюнча өз пикирин кандайдыр бир формада билдирүүгө тыюу салынат.
(3) Төрагалык кылуучу багыттоочу сөзүндө:
1) айыптоонун мазмунун баяндайт;
2) соттолуучу айыпталып жаткан жосун жасагандыгы үчүн жоопкерчиликти караган жазык мыйзамынын мазмунун билдирет;
3) өзүнүн ал далилдерге катышын билдирбестен жана алар боюнча тыянак чыгарбастан соттолуучунун айыбын ачкан, ошондой эле аны актаган далилдерди сотто изилдөө жөнүндө эске салат;
4) мамлекеттик айыптоочунун жана коргоочунун позицияларын баяндайт;
5) сот арачыларына далилдерге жалпысынан баа берүүнүн негизги эрежелерин; күнөөсүздүк презумпция принцибинин маңызын; соттолуучунун пайдасында четтетилбеген шек саноолорду чечмелөө жөнүндө жобону; алардын вердикти сот заседаниесинде түздөн-түз изилденген далилдерге гана негизделиши мүмкүн экендиги жөнүндө, алар үчүн эч кандай далилдер мурдатан белгиленген күчкө ээ эмес экендиги, алардын тыянактары божомолдорго, ошондой эле сот тарабынан жол берилгис деп таанылган далилдерге негизделбей тургандыгын түшүндүрөт;
6) сот арачыларынын коллегиясынын көңүлүн соттолуучунун сотто көрсөтмө берүүдөн баш тартышы же анын үн катпай коюшу юридикалык күчкө ээ эмес экендигине жана соттолуучунун күнөөлүү экендигинин далили катары чечмелениши мүмкүн экендигине бурат;
7) сот арачыларынын кеңешмесинин, коюлган суроолорго жооптуу даярдоонун, жооптор боюнча добуш берүүнүн жана вердикт кабыл алуунун тартибин түшүндүрөт;
8) сот арачыларына алар берген анттын мазмуну жөнүндө эскертет.
(4) Сот арачылары төрагалык кылуучунун багыттоочу сөзүн угуу жана алардын алдына коюлган суроолор менен таанышуу менен бирге, андан кошумча түшүндүрмөлөрдү алууга укуктуу. Багыттоочу сөздүн көчүрмөсү тараптарга жана сот арачыларына жарыя кылынгандан кийин дароо тапшырылат.
(5) Тараптар сот заседаниесинде төрагалык кылуучунун багыттоочу сөзүнүн мазмунуна байланыштуу ал объективдүүлүк принцибин бузгандыгынын жүйөөсү боюнча билдирүүгө укуктуу, алар сот заседаниесинин протоколуна киргизилүүгө тийиш.
(6) Багыттоочу сөздү түзүү үчүн төрагалык кылуучу сот заседаниесине жарыялоого укуктуу.
331-22-статья. Сот арачыларынын кеңешмесинин купуялуулугу
(1) Төрагалык кылуучунун багыттоочу сөзүнөн кийин сот арачылары вердикт кабыл алуу үчүн кеңешүү бөлмөсүнө чыгып кетишет.
(2) Сот арачыларынан тышкары кеңешүү бөлмөсүндө башка адамдардын болушуна жол берилбейт.
(3) Кеңешүү бөлмөсүндө байланыш каражаттарынын болушуна жана пайдаланылышына тыюу салынат.
(4) Сот арачылары вердиктти талкуулоодо жана кабыл алууда орун алган пикирлерди ачыкка чыгарууга укуксуз.
(5) Сот арачыларынын сот заседаниесинде жүргүзгөн жазууларын алар кеңешүү бөлмөсүндө сот арачыларынын алдына коюлган суроолорго жоопторду даярдоо үчүн пайдаланышы мүмкүн.
(6) Түнкү убакыттын кириши менен жумуш убактысынын аякташы боюнча, ошондой эле төрагалык кылуучунун уруксаты менен сот арачылары кеңешмени эс алуу үчүн токтотууга укуктуу. Эс алуу мезгилинде сот арачыларына ушул статьянын бешинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн жазууларды кеңешүү бөлмөсүнөн алып чыгууга тыюу салынат.
(7) Кеңешүү бөлмөсү соттук жасоол тарабынан анда сот арачылары турган бардык мезгилде кайтарууга алынат.
331-23-статья. Кеңешүү бөлмөсүндө кеңешме өткөрүүнүн жана добуш берүүнүн тартиби
(1) Сот арачыларынын кеңешмесине улук жетекчилик кылат, ал чечилүүгө тийиш болгон суроолорду талкууга катары менен коюп турат, аларга жооптор боюнча добуш берүүнү өткөрөт жана добуш берүүнүн эсебин жүргүзөт.
(2) Добуш берүү ачык жүргүзүлөт. Сот арачылары добуш берүүдө калыс калууга укуксуз. Сот арачылары алар сот арачыларынын тизмесинде көрсөтүлгөн кезектүүлүк боюнча добуш беришет.
(3) Улук акыркы болуп добуш берет.
331-24-статья. Вердиктти кабыл алуу
(1) Сот арачылары өздөрүнүн алдына коюлган суроолорду талкуулоодо чечимди бир добуштан кабыл алууга умтулуулары тийиш. Эгерде сот арачысы үч саат аралыгында талкуулоо убагында бир чечимге келе албаса, анда чечим добуш берүү аркылуу кабыл алынат.
(2) Сот арачыларынын вердикттери айыптоочу же актоочу болушу мүмкүн.
(3) Сот арачыларынын жетиден кем эмеси ушул Кодекстин 331-20-статьясынын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн үч суроонун жок дегенде бирөөнө терс жооп берген учурда актоочу вердикт чыгарылат.
(4) Сот арачыларынын көпчүлүгү ушул Кодекстин 331-20-статьясынын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн үч суроого сот арачыларынын жетиден кем эмеси оң жооп берген учурда айыптоочу вердикт чыгарылат.
(5) Эгер актаган да, айыптабаган да вердикттер кабыл алынбаса, анда вердикт чыгарылбаган болуп эсептелет, ал эми коллегия таркатууга жатат.
Прокурор бир айдын ичинде сот арачылардын жаңы курамынын алдында процессти кайра баштоо жөнүндө же болбосо жазык ишин токтотуу жөнүндө сотко сунуш киргизиши керек.
Прокурордон процессти кайра баштоо жөнүндө сунуш түшкөн учурда сот ушул главанын талаптарына ылайык коллегиянын жаңы курамын түзүүгө киришет.
(6) Сот арачыларынын алдына коюлган суроолорго жооптор ("Ооба, күнөөлүү", "Жок, күнөөлүү эмес" жана башка ушул сыяктуу жооптор) жооптун маңызын ачуучу же тактоочу, милдеттүү түрдө бышыктоону же четке кагууну түшүндүрүүчү сөз же сөз тизмеги болуусу тийиш. Алдыңкы суроого берилген жооп андан кийинки суроолорго жооп берүүнүн зарылдыгын жокко чыгарган учурда улук ал жооптон кийин "жоопсуз" деген сөздү жазат.
Соттолуучунун күнөөлүүлүгү жөнүндө оң жооп бергенде же анын жосуну далилденгенде, сот арачылары жооптон кайсы бир фразаны алып салууга эскертүү кылууга укуктуу.
(7) Суроолорго жооптор түздөн-түз ар бир тиешелүү суроолордон кийин, сот арачыларынын улугу тарабынан суроо баракчасына киргизилет.
(8) Суроо баракчасында жооптон кийин улук добуштарды эсептөөнүн жыйынтыгын көрсөтөт. Коюлган суроолорго берилген жоопторду киргизүү менен суроо баракчасына улук тарабынан кол коюлат.
331-25-статья. Соттук териштирүүнү кайра баштоо
(1) Төрагалык кылуучу сот арачыларынын коллегиясынын улук аркылуу берилген өтүнүчү боюнча тараптардын ой-пикирин угуп, төмөнкүдөй учурларда соттук териштирүүнү кайра баштоо жөнүндө маселени чечет:
1) эгерде кеңешүүчү бөлмөдө сот арачылары суроо баракчасында коюлган суроолор боюнча кошумча түшүндүрмөлөрдү алуу зарылдыгы жөнүндө чечимге келишсе;
2) эгерде кеңешүү учурунда сот арачыларында жазык ишинин кандайдыр бир иш жүзүндөгү жагдайлары боюнча коюлган суроолорго жооптор үчүн олуттуу мааниге ээ жана кошумча иликтөөнү талап кылган шектенүүлөр пайда болсо.
(2) Төрагалык кылуучу соттук териштирүү кайра башталгандан кийин тараптардын катышуусунда коюлган суроолор боюнча түшүндүрмөлөрдү берет, ал эми зарыл болгон учурларда кырдаалды кошумча изилдөө өткөрүлөт.
(3) Кайра башталган соттук териштирүү бүткөндөн кийин төрагалык кылуучу тарабынан суроо баракчасындагы сот арачыларынын алдына коюлган суроолорго тактоолор киргизилиши мүмкүн. Тараптар суроо баракчасына кошумча суроолорду киргизүү же мурда коюлган суроолорду тактоо жөнүндө өтүнүүгө укуктуу.
(4) Кошумча түшүндүрмөлөр жана (же) жаңыдан изилденген жагдайлар боюнча тараптардын сөздөрүн жана репликаларын, соттолуучунун акыркы сөзүн жана төрагалык кылуучунун кыскача багыттоочу сөзүн угуп, сот арачылары вердикт кабыл алуу үчүн кеңешүүчү бөлмөгө кайрадан кайтып келишет.
331-26-статья. Вердиктти жарыялоо
(1) Коюлган суроолорго жооптор киргизилген суроо баракчасына улук тарабынан кол коюлгандан кийин сот арачылары сот заседаниесинин залына кайтып келишет.
(2) Сот арачыларынын улугу төрагалык кылуучуга жооптор киргизилген суроо баракчасын берет. Сын-пикирлер болбосо төрагалык кылуучу жарыялоо үчүн сот баракчасын сот арачыларынын улугуна кайтарып берет.
(3) Төрагалык кылуучу вердиктти түшүнүксүз же карама-каршылыктуу деп тапса, сот арачыларынын коллегиясына анын түшүнүксүздүгүн же карама-каршылыктарын көрсөтөт жана аларга суроо баракчасына тактоолорду киргизүү же карама-каршылыктарды жоюу үчүн кеңешүүчү бөлмөгө кайтып барууну сунуш кылат.
(4) Төрагалык кылуучунун суроо баракчасына өзгөртүүлөрдү киргизүү зарылдыгы боюнча кыскача багыттоочу сөзүн угуп, сот арачыларынын коллегиясы биринчи кабыл алынган вердиктти кайра кароо же күчүндө калтыруу зарылдыгы жөнүндө көпчүлүктүн добушу менен чечим чыгаруу үчүн кеңешүүчү бөлмөгө кайтып келет.
(5) Сот арачыларынын улугу суроо баракчасы боюнча аларга сот арачылары тарабынан коюлган суроолорду жана аларга сот арачыларынын жоопторун окуу менен вердиктти жарыя кылат.
(6) Вердиктти сот залындагылардын баардыгы орундарынан туруп угушат.
(7) Жарыяланган вердикт жазык ишинин материалдарына кошуу үчүн төрагалык кылуучуга берилет.
331-27-статья. Төрагалык кылуучунун вердикт жарыя кылынгандан кийинки иш аракети
(1) Сот арачыларынын коллегиясы соттолуучунун күнөөсү жок экендиги жөнүндө вердикт кабыл алганда төрагалык кылуучу аны акталды деп жарыялайт. Мында кайтарууда турган соттолуучу сот заседаниесинин залынан токтоосуз бошотулат.
(2) Вердикт жарыялангандан кийин төрагалык кылуучу сот арачыларга ыраазычылык билдирет жана алардын соттук териштирүүгө катышуусу аяктаганы тууралу жарыялайт.
(3) Вердикттин кийинки натыйжалары сот арачыларынын катышуусуз талкууланат. Сот арачылары жазык ишин кароо аяктаганга чейин сот заседаниесинин залындагы жалпы эл үчүн бөлүнүп коюлган орундарда калууга укуктуу.
331-28-статья. Вердикттин кийинки натыйжаларын талкуулоо
(1) Вердикттин кийинки натыйжаларын талкуулоо тараптардын катышуусу менен улантылат.
(2) Сот арачылары актоочу вердикт чыгарган учурда жарандык доону чечүүгө, сот чыгымдарын бөлүштүрүүгө, буюмдук далилдерге байланышкан суроолор гана иизилденет жана талкууланат.
Сот арачыларынын актоочу вердиги, ал кандай гана негизде чыгарылбасын, жарандык сот өндүрүшүнүн тартибинде жапа чеккендерге өз укугун коргоого тоскоол болбойт.
(3) Айыптоочу вердикт чыгарылган учурда соттолуучу жасаган жосунду квалификациялоого, ага жаза чектөөгө, жарандык доону чечүүгө байланышкан жагдайлар жана башка суроолор изилденет.
(4) Көрсөтүлгөн жагдайларды изилдөө аяктагандан кийин тараптардын жарыш сөзү жүргүзүлөт, анын убагында жактоочу жана соттолуучу акыркы болуп сүйлөйт.
(5) Тараптар өз сөздөрүндө сот тарабынан өкүмгө токтом кылынганда чечилүүгө жаткан укуктун бардык маселелерине токтоло алышат. Мында тараптарга сот арачылары тарабынан чыгарылган вердикттин тууралыгынан шек саноого тыюу салынат.
(6) Тараптардын жарыш сөзү аяктагандан кийин соттолуучуга акыркы сөз берилет, андан кийин төрагалык кылуучу жазык иши боюнча чечим чыгаруу үчүн чыгып кетет.
331-29-статья. Вердикттин милдеттүүлүгү
(1) Сот арачыларынын коллегиясынын вердиктти төрагалык кылуучу үчүн милдеттүү жана ал актоочу же айыптоочу өкүмдүн токтомунун чыгарылышына алып келет.
(2) Сот арачылары айыптоочу вердикт кабыл алган учурда төрагалык кылуучу соттолуучунун жосунун ушул вердиктке, ошондой эле вердиктти кабыл алууда сот арачылары тарабынан каралууга жатпаган жана юридикалык баа берүүнү талап кылуучу соттук тергөөнүн жүрүшүндө белгиленген жагдайларга ылайык квалификациялайт.
(3) Эгерде сот арачыларынын коллегиясы соттолуучу кечирип коюуга татыктуу деп тапса, анда төрагалык кылуучунун Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин тийиштүү статьясы менен белгиленген жазалоонун максимум өлчөмүнүн үчтөн экисинен жогору жаза дайындоого укугу жок.
(4) Эгерде төрагалык кылуучу күнөөсүзгө карата айыптоочу вердикт чыгарылганын, соттолуучу вердикт менен күнөөлүү деп табылган жосунда кылмыштын курамы жоктугун жана актоочу өкүмгө токтом кылууга жетиштүү негиздер бар экенин тааныса, анда ал сот арачыларынын коллегиясын таркатуу жана алдын ала угуу стадиясынан тартып жазык ишин соттун башка курамында жаңыдан кароого жөнөтүү жөнүндө токтом чыгарат. Бул токтом даттанууга жатпайт.
331-30-статья. Төрагалык кылуучу кабыл алуучу чечимдердин түрлөрү
Сотто сот арачыларынын катышуусу менен жазык ишин териштирүү төрагалык кылуучу тарабынан төмөнкүдөй чечимдердин бирин кабыл алуу менен аяктайт:
1) жазык ишин токтотуу жөнүндө токтомду - ушул Кодекстин 28-статьясынын 1-бөлүгүнүн 14-пунктунда, 225-статьясында каралган учурларда;
2) актоочу өкүмдү - ушул Кодекстин 316-статьясына ылайык, сот арачылары ушул Кодекстин 331-20-статьясынын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн үч суроонун жок дегенде бирөөнө терс жооп берген учурларда;
3) айыптоочу өкүмдү - ушул Кодекстин 315-статьясы менен каралган учурларда.
331-31-статья. Өкүм токтому
Өкүм ушул Кодекстин 317-324-статьяларынын талаптарына ылайык төмөнкүдөй өзгөчөлүктөр менен токтом кылынат:
- өкүмдүн киришүү бөлүгүндө сот арачыларынын фамилиялары көрсөтүлбөйт;
- актоочу өкүмдүн баяндама-жүйөлөмө бөлүгүндө айыптоонун маңызы жана ал боюнча кабыл алынган актоочу вердиктке же эгерде баш тартуу болсо, мамлекеттик айыптоочунун айыптоодон баш тартуусуна шилтеме берилет. Далилдерди келтирүү сот арачыларынын коллегиясы кабыл алган вердикттен келип чыкпаган бөлүгүндө гана талап кылынат;
- актоочу өкүмдүн баяндама-жүйөлөмө бөлүгүндө сот арачыларынын коллегиясынын катышуусу менен сот жасалды деп тааныган кылмыштуу жосундун баяндамасы, кылынган жосундун квалификациясы, белгиленген жазанын жүйөлөрү жана соттун жарандык доого же кылмыш менен келтирилген материалдык зыяндын ордун толтурууга карата чечиминин негиздемеси болушу керек;
- өкүмдүн корутунду бөлүгүндө өкүмдү ушул Кодексте белгиленген тартипте кассациялык жана көзөмөл инстанциясына даттануунун тартиби жана мөөнөттөрү жөнүндө түшүндүрмө болушу керек.
331-32-статья. Соттолуучунун жаза тартууга болбостугу аныкталгандыгына байланыштуу жазык ишин кароону токтотуу
(1) Эгерде сот арачыларынын катышуусу менен сот ишин териштирүүнүн процессинде соттолуучу өзүнүн психикалык абалына байланыштуу жазык жоопкерчилигине тартылышы мүмкүн эмес же соттук-психиатриалык экспертизанын тийиштүү корутундусу менен ырасталган, жазаны белгилөөнүн же аткаруунун мүмкүн эместигине алып келген жин оорусу менен ооруп калган деп эсептелген негиз берген кырдаалдар болсо, анда судья жазык ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароону токтотуу жана аны ушул Кодекстин 45-главасында каралган тартипте сотто кароо үчүн жөнөтүү жөнүндө токтом чыгарат.
(2) Төрагалык кылуучунун жазык ишин сот арачыларынын катышуусу менен кароону токтотуу жөнүндө токтому акыркы болуп саналат жана даттанууга жатпайт.
331-33-статья. Сот заседаниесинин протоколун жүргүзүүнүн өзгөчөлүктөрү
(1) Сот заседаниесинин протоколу ушул Кодекстин 272-статьясынын талаптарына ылайык ушул статьяда каралган алып салуулар менен жүргүзүлөт.
(2) Протоколдо сот заседаниесине чакырылган сот арачылыкка талапкерлердин курамы жана сот арачыларынын коллегиясын түзүүнүн жүрүшү милдеттүү түрдө көрсөтүлөт.
(3) Төрагалык кылуучунун багыттоочу сөзү сот заседаниесинин протоколунда жазылат же анын тексти жазык ишинин материалдарына кошулат, бул тууралу протоколдо көрсөтүлөт.
(4) Сот заседаниесинин протоколу сот процессинин жүрүшүнүн баарын анын жүргүзүлүшүнүн тууралыгына ынангандай чагылдырышы керек.
Сот арачыларынын катышуусу менен соттук териштирүүнүн жүрүшүндө процесстин катышуучуларына жана башка адамдарга сот заседаниесинин залында видеого жана сүрөткө тартууга тыюу салынат.
331-34-статья. Сот арачыларынын коллегиясынын вердиктине негизделген соттун өкүмүн жокко чыгарууга же өзгөртүүгө негиздер
(1) Сот арачыларынын коллегиясынын вердиктине негизделген актоочу өкүмдү жокко чыгаруу же өзгөртүү үчүн негиз болуп ушул Кодекстин 352-статьясынын 3-бөлүгүндө каралган ченемдерди одоно бузуулар гана эсептелет.
(2) Актоочу өкүм ушул Кодекстин 41-1-главасында белгиленген негиздер боюнча жана тартипте жокко чыгарылышы жана өзгөртүлүшү мүмкүн.
(3) Сот арачыларынын вердиктинин негизинде токтом кылынган жана ага карама-каршы келген соттун өкүмү жазык ишин ошол эле сотко жаңыдан карап чыгууга өткөрүп берүү менен жокко чыгарылууга жатат. Бул учурда жазык ишин жаңыдан кароо сот арачылары кийинки вердикти кабыл алган учурдан тартып башталат.
(4) Сот арачыларынын коллегиясынын вердиктинин негизинде чыгарылган өкүм, эгер алар жокко чыгарууга каршы турса, соттолуучунун же акталуучунун укуктарын олуттуу бузуу жүйөсү боюнча жокко чыгарылышы мүмкүн эмес.
IX БӨЛҮМ
МЫЙЗАМДУУ КҮЧҮНӨ КИРЕ ЭЛЕК ӨКҮМДӨРДҮ ЖАНА ТОКТОМДОРДУ КАЙРА КАРОО
38-Глава
Мыйзамдуу күчүнө кире элек сот чечимдерине апелляциялык тартипте даттануу
332-статья. Мыйзамдуу күчүнө кире элек өкүмгө апелляциялык даттануу укугу
(1) Соттун мыйзамдуу күчүнө кире элек өкүмдөрүнө карата тараптар тарабынан апелляциялык тартипте даттанылышы мүмкүн.
(2) Өкүмгө даттануу укугу соттолгонго, акталганга жана алардын өкүлдөрүнө, прокурорго, жактоочуга, жабырлануучуга жана анын өкүлүнө таандык болот. Жарандык доогер, жарандык жоопкер же алардын өкүлдөрү өкүмдүн жарандык доого тийиштүү жагына даттанууга укуктуу болушат.
(3) Сот тарабынан аныкталган адам өкүмгө актоонун жүйөлөрү жана негиздери жагында даттанууга укуктуу.
(4) Биринчи инстанциядагы сотто айыптоону колдогон прокурор ар бир мыйзамсыз жана негизсиз өкүмгө көрсөтүү киргизүүгө милдеттүү.
333-статья. Мыйзамдуу күчүнө кире элек өкүмдөргө даттанууларды жана көрсөтүүлөрдү кароочу соттор
Райондук (шаардык) соттордун, горнизондордун аскердик сотторунун өкүмдөрү тиешелүү түрдө областтык, Бишкек шаардык жана Кыргыз Республикасынын Аскердик сотуна даттанылышы мүмкүн.
334-статья. Өкүмгө карата даттанууларды жана сунуштарды берүүнүн тартиби
Даттануулар жана сунуштар өкүм чыгарган сот аркылуу берилет. Түздөн-түз жогору турган сотко келип түшкөн даттануулар же көрсөтүүлөр, ушул Кодекстин 337-статьясынын жана 338-статьясынын экинчи бөлүгүнүн талаптарын аткаруу үчүн тийиштүү түрдө биринчи инстанциядагы сотко жөнөтүлүүгө тийиш.
335-статья. Өкүмдөргө даттануунун мөөнөттөрү
(1) Биринчи инстанциядагы соттун өкүмүнө даттануулар жана сунуштар өкүм чыгарылгандан тартып, он сутканын ичинде, ал эми камакта кармалган соттолгон адам тарабынан - ага өкүмдүн көчүрмөсү тапшырылган күндөн тартып ошол эле мөөнөттө берилиши мүмкүн.
(2) Өкүмгө даттануу үчүн белгиленген мөөнөттүн ичинде иш соттон талап кылынып алынышы мүмкүн эмес.
336-статья. Даттануу же сунуш берүүнүн мөөнөтүн калыбына келтирүү тартиби
(1) Даттануу же сунуш берүүнүн мөөнөтү жүйөлүү себептен улам өткөрүлүп жиберилген учурда даттануу же сунуш берүүгө укуктуу адамдар өкүм чыгарган сотко өткөрүлүп жиберилген мөөнөттү калыбына келтирүү жөнүндө өтүнүч билдире алышат. Мөөнөттү калыбына келтирүү жөнүндөгү өтүнүч сот заседаниесинде ишти соттук териштирүүдө төрагалык кылган судья тарабынан каралат, ал түшүндүрмөлөр берүү үчүн өтүнүч билдирген адамды чакыртууга укуктуу.
(2) Өтүп кеткен мөөнөттү калыбына келтирүүдөн баш тартуу жөнүндөгү судьянын токтому жогору турган, өтүп кеткен мөөнөттү калыбына келтирүүгө жана даттануу же сунуш боюнча ишти кароого укуктуу болгон сотко даттанылышы мүмкүн.
337-статья. Берилген даттануулар жана сунуштар жөнүндө кабарлоо
(1) Өкүм чыгарган сот даттануу же сунуш берилгендиги жөнүндө соттолгон же акталган адамга, жактоочуга, айыптоочуга, жабырлануучуга жана анын өкүлүнө, ошондой эле, эгерде даттануу же көрсөтүү алардын кызыкчылыгына тийиштүү болсо жарандык доогерге, жарандык жоопкерге же алардын өкүлдөрүнө кабарлайт жана алар даттануу же сунуш менен таанышууга жана даттанууга же көрсөтүүгө жазуу жүзүндө каршылык билдирүүгө укуктуу экендиктерин түшүндүрөт. Алардын өтүнүчү боюнча сот аларга башка тарап берген даттануунун же сунуштун көчүрмөсүн берет.
(2) Даттанууга же сунушка карата келип түшкөн каршылык билдирүүлөр ишке тиркелет.
(3) Тараптар даттануунун же сунуштун негиздерин же экинчи тараптын даттануусуна же сунушуна каршылыктарын ырастап, сотко жаңы материалдарды берүүгө укуктуу болушат.
338-статья. Даттануу же сунуш берүүнүн кесепеттери
(1) Даттануу же сунуш берүү өкүмдүн аткарылышын токтото турат.
(2) Өкүмгө даттануу үчүн белгиленген мөөнөт өткөндөн кийин, өкүм чыгарган сот ишти аларга карата келип түшкөн даттануулар, сунуштар жана аларга каршылыктары менен тийиштүү сотко апелляциялык тартипте кароо үчүн жөнөтөт, бул тууралу тараптарга маалымдалат.
(3) Даттануу же сунуш берген адам сот заседаниеси башталганга чейин аларды кайра алышы мүмкүн.
(4) Өкүмгө даттанган адам өзүнүн даттануусун же сунушун өзгөртүүгө же жаңы жүйө-далилдер менен толуктоого укуктуу.
339-статья. Биринчи инстанциядагы соттун аныктамасына (токтомуна) даттануу
(1) Биринчи инстанциядагы соттун токтомуна ушул статьянын үчүнчү бөлүгүндө көрсөтүлгөндөн башка учурларда, ушул Кодекстин 332-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар тарабынан жекече даттануу же жекече сунуш келтирилиши мүмкүн.
(2) Ушул статьянын үчүнчү бөлүгүндө көрсөтүлгөн соттук чечимдерди кошпогондо, далилдерди иликтөө тартиби жөнүндө, баш тартуулар жөнүндө, процесстин катышуучуларынын өтүнүчтөрүн канааттандыруу же четке кагуу жөнүндө, соттук териштирүүнүн жүрүшүндө чыгарылган сот жыйналышынын залында тартипти сактоо жөнүндө токтомдор иш боюнча биротоло чечимге даттануу менен бир эле учурда апелляциялык тартипте даттанылат.
(2-1) Биротоло соттук чечим чыгарылганга чейин бөгөт коюу чарасын тандоо, өзгөртүү же жокко чыгаруу жөнүндө, ишти соттуулугу боюнча өткөрүп берүү жөнүндө же иштин соттуулугун өзгөртүү жөнүндө арызды өндүрүшкө кабыл алуудан баш тартуу тууралуу биринчи инстанциядагы соттун токтому кассациялык тартипте жана көзөмөл тартибинде даттанылат.
(3) Биринчи инстанциядагы соттун токтомуна, аныктамасына жекече даттануу жана сунуш даттанылып жаткан чечим чыгарылган күндөн тартып, он сутканын ичинде жогору турган сотко берилет жана ушул Кодекстин 345-статьясында каралган эрежелер боюнча каралат. Кароонун натыйжалары боюнча даттанууну же сунушту канааттандырбай калтыруу жөнүндө же даттанылып жаткан чечимди жокко чыгаруу же өзгөртүү жөнүндө аныктама чыгарылат.
(4) Эгерде токтом алардын кызыкчылыктарына тийиштүү болсо, судьянын токтомуна, ошол иште тараптар болбогон адамдар да даттанууга укуктуу болушат.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 24-июлундагы N 155, 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
39-Глава
Мыйзамдуу күчүнө кире элек соттук чечимдерге апелляциялык даттануулар жана сунуштар боюнча иштерди кароо
340-статья. Өкүмгө, токтомго, аныктамага апелляциялык даттануу жана сунуш
Даттануу же сунуш:
1) апелляциялык даттануу же сунуш даректелген соттун аталышын;
2) даттануу же сунуш берген адам жөнүндө маалыматтарды (анын процесстик абалын), анын жашаган жерин же турган жерин;
3) даттануу же сунуш берилген өкүмдү, токтомду, аныктаманы жана чечимди чыгарган соттун аталышын;
4) өкүмгө, токтомго, аныктамага даттануу же сунуш берген адамдын жүйөлөрү жана анын өтүнүчүнүн маңызы;
5) даттанууга же сунушка тиркелген материалдардын тизмесин;
6) даттануу же сунуш берген адамдын койгон колун камтууга тийиш.
341-статья. Апелляциялык кароонун буюмзаты
(1) Апелляциялык даттануулар жана сунуштар боюнча апелляциялык инстанциядагы сот иштин фактылай жагдайларын белгилөөнүн жана жазык мыйзамынын колдонуунун тууралыгын, ошондой эле ишти кароодо жана чечүүдө жазык процесстик мыйзамдын сакталышын текшерет.
(2) Өкүмгө даттануу берген соттолгондорго карата ишти кароо башка соттолгондордун таламына тиешелүү болсо, иш ошолорго карата да каралууга тийиш.
342-статья. Соттун курамы жана апелляциялык даттануулар жана сунуштар боюнча иштерди кароонун мөөнөттөрү
1) Даттануулар жана сунуштар боюнча иштер үч судьянын соттук курамы тарабынан каралат.
2) Кыргыз Республикасынын областтык, Бишкек шаардык соттору, Аскердик соту, апелляциялык даттануу же сунуш боюнча келип түшкөн ишти ал келип түшкөн күндөн тартып, отуз суткадан кечиктирбестен карайт. Иш каралганга чейин үч сутка калгандан кечиктирилбестен, анын карала турган мезгили тууралу кулактандыруу илинип коюлат.
343-статья. Апелляциялык инстанциядагы соттун заседаниесин белгилөө
(1) Иш апелляциялык даттануу же сунуш менен келип түшкөндө соттун төрагасы же анын орун басары соттук курамды белгилейт жана мында иш боюнча төрагалык кылуучуну аныктайт.
(2) Иштин апелляциялык тартипте кароого дайындалышына байланыштуу маселелерди чечүүдө төрагалык кылуучу ушул Кодексте каралган жалпы эрежелерди жетекчиликке алат.
(3) Сот заседаниесин белгилөөдө төрагалык кылуучу тарабынан токтом чыгарылып, анда иш боюнча баяндама жасай турган судья, ошондой эле сот заседаниесине чакырылган адамдар көрсөтүлөт.
344-статья. Алелляциялык инстанциядагы өндүрүштүн тартиби
(1) Апелляциялык инстанциядагы өндүрүш биринчи инстанциядагы сот ишин жүргүзүү эрежелери боюнча, ошондой эле ушул главада баяндалган жоболорго ылайык жүргүзүлөт.
(2) Ишти кароонун убактысы жөнүндө тараптарга кабарланат. Биринчи инстанциядагы соттун өкүмүнө даттануу бербеген адамдардын келбей калышы ишти кароого жана чечим чыгарууга тоскоолдук кылбайт.
(3) Сот заседаниесине:
1) прокурордун;
2) даттануу берген жеке айыптоочунун;
3) даттануу берген соттолгон адамдын, болбосо жактоочу же анын мыйзамдуу өкүлү тарабынан соттолгон адамдын таламдарын коргоп берилген соттолгон адамдын, болбосо өзүнө карата прокурор тарабынан сунуш же жабырлануучу тарабынан даттануу берилген соттолгон адамдын катышуусу милдеттүү болот.
(4) Сот заседаниесинин иштөө тартиби жана тартип бузуучуларга карата көрүлүүчү чаралар ушул Кодекстин 269, 271-статьяларында каралган эрежелер менен аныкталат.
(5) Апелляциялык инстанция ушул Кодекстин 255-статьясында көрсөтүлгөндөн башка учурларда, ишти ачык сот заседаниесинде карайт.
345-статья. Алелляциялык инстанциядагы соттук териштирүү
(1) Апелляциялык инстанциядагы соттук териштирүү баяндама жасаган судья тарабынан өкүмдүн мазмунун, ошондой эле берилген апелляциялык даттануулардын, сунуштардын жана аларга каршы пикирлердин маңызын баяндоодон башталат.
(2) Баяндама жасаган судьянын баяндамасынан кийин, сот тараптардын даттанууда, сунушта же аларга каршы пикирлерде келтирилген өз тыянактарын негиздеген сөздөрүн угат. Бир тарап апелляциялык соттун заседаниесине келбеген учурда ал тарабынан берилген даттануу, сунуш, даттанууга же сунушка карата жазуу жүзүндөгү каршы пикирлер окулуп берилет.
(3) Сот тараптардын сөздөрүн уккандан кийин соттолгон адамдын, сотко чакырылган күбөлөрдүн, жабырлануучулардын көрсөтмөлөрүн угуу аркылуу далилдерди текшерүүгө, ошондой эле тараптардын өтүнүчү боюнча да, ошондой эле өзүнүн жеке демилгеси боюнча да иштин документтерин, протоколдорун жана башка материалдарын окуп берүүгө өтөт. Далилдерди иликтөөнүн тартиби тараптардын пикирин эске алуу менен сот тарабынан белгиленет.
(4) Биринчи инстанциядагы сотто суракка алынган күбөлөр, эгерде аларды чакырууну тараптардын өтүнүчү же өзүнүн жеке демилгеси боюнча сот зарыл деп тапса, алар апелляциялык инстанциядагы сотто суракка алынат.
(5) Тараптар жаңы күбөлөрдү суракка алуу жөнүндө, заттык далилдерди жана документтерди ишке кошуу, соттук экспертиза жүргүзүү жөнүндө өтүнүч берүүгө укуктуу. Берилген өтүнүчтөрдү чечүү ушул Кодекстин 284-статьясынын эрежелери боюнча жүргүзүлөт, мында апелляциялык инстанциядагы сот өтүнүч биринчи инстанциядагы сот тарабынан канааттандырылбаган деген негизде өтүнүчтү канааттандыруудан баш тартууга укуксуз.
(6) Чечим кабыл алынганда апелляциялык инстанция өзүнүн чечимин негиздөө үчүн соттун апелляциялык заседаниесине чакырылбаган, бирок биринчи инстанциядагы сотто суракка алынган адамдардын соттогу айтылган көрсөтмөлөрүнө шилтеме жасоого укуктуу. Эгерде бул көрсөтмөлөр тараптардын талашын пайда кылса, анда көрсөтмө берген адамдар суракка алынууга тийиш.
346-статья. Тараптардын жарыш сөзгө чыгышы
(1) Далилдерди иликтөө аяктагандан кийин төрагалык кылуучу тараптардан соттук териштирүүнү толуктоо үчүн аларда болгон өтүнүчтөрдү сурайт. Сот бул өтүнүчтөрдү чечет жана тараптардын жарыш сөзүнө өтөт.
(2) Тараптардын жарыш сөзү ушул Кодекстин 305-статьясынын эрежелери боюнча жүргүзүлөт, мында даттануу же сунуш берген адам биринчи болуп сүйлөйт.
347-статья. Апелляциялык инстанция сотунун чечими
(1) Ишти кароонун натыйжасында апелляциялык инстанция чечим чыгарат, ал биринчи инстанциядагы соттун өкүмүн толугу менен же анын бир бөлүгүн алмаштырат.
(2) Апелляциялык инстанция ушул Кодекстин 36-главасында каралган жалпы эрежелерге ылайык, ушул статьянын үчүнчү бөлүгүнүн талаптарын эске алуу менен чечим чыгарат.
(3) Апелляциялык инстанциянын чечиминде биринчи инстанциядагы соттун өкүмү кандай негиздер боюнча туура деп табылгандыгы, ал эми даттануу же сунуш негизсиз деп табылгандыгы, ушунун өзү биринчи инстанциядагы соттун өкүмүн жокко чыгарууга же өзгөртүүгө карата негиз болгондугу көрсөтүлүүгө тийиш.
(4) Коллегиялык түзүмдө сот кылмыш-жазык ишин караганда пайда болгон маселелер судьялардын көпчүлүк добушу менен чечилет. Судьялар добуш берүүдөн баш тартууга укуксуз. Төрагачылык кылуучу акыркы болуп добуш берет.
(5) Көпчүлүк судьялардын чечими менен макул болбогон апелляциялык инстанциянын судьясы соттун чечимине эч бир шылтоосуз кол коюууга милдеттүү жана өзгөчө пикирин кеңешме бөлмөсүндө кат жүзүндө жазып берүүгө укуктуу, ал төрагачылык кылуучуга тапшырылат жана кылмыш ишине "өзгөчө пикир" деген белги менен чапталган конвертте тиркелет. Өзгөчө пикир менен көзөмөлдөө инстанциясынын соту аталган кылмыш ишин кароодо таанышууга укуктуу. Өзгөчө пикир бар экендиги жөнүндө процесстин катышуучуларына кабарланбайт, өзгөчө пикир сот жыйынынын залында жарыяланбайт.
(6) Чечим ушул Кодекстин 324-статьясынын эрежелерине ылайык жарыяланат жана ошол замат күчүнө кирет. Судья чечимди кабыл алуудагы ой жүгүртүүлөрдү жарыя кылууга укуксуз.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
348-статья. Апелляциялык инстанция тарабынан кабыл алынуучу чечимдердин түрлөрү
(1) Апелляциялык инстанция ишти кароонун натыйжалары боюнча төмөндөгү чечимдердин бирин:
1) биринчи инстанциядагы соттун өкүмүн инстанциядагы соттун өкүмүн өзгөртүлүүсүз калтыруу, ал эми апелляциялык даттанууну же сунушту канааттандырбоо жөнүндө өкүм;
2) биринчи инстанциядагы соттун айыптоо өкүмүн жокко чыгаруу жөнүндө өкүм жана жактоочу өкүм жөнүндө токтом, болбосо ишти кыскартуу жөнүндө аныктама;
3) биринчи инстанциядагы соттун өкүмүн өзгөртүү жөнүндө өкүмүн;
4) биринчи инстанциядагы соттун актоо өкүмүн жокко чыгаруу жөнүндө жана айыптоо өкүмүнүн токтому тууралу аныктама;
5) ушул Кодекстин 345-347-статьяларын жетекчиликке алып, жазык ишин кыскартуу жана ишти апелляциялык инстанцияда кароо жөнүндө токтомду жокко чыгаруу тууралу аныктама.
6) даттанылган сот актысын алып салуу жөнүндө жана ишти биринчи инстанциядагы сотко кайрадан карап чыгууга жөнөтүү тууралу, болбосо сотто жоюлбай турган тергөөнүн өксүктөрүн толтуруу үчүн ишти прокурорго кайра кайтаруу жөнүндө аныктама чыгарат.
(2) Апелляциялык инстанция ишти кароонун натыйжалары боюнча жеке даттануулар жана прокурордун жеке сунушу боюнча аныктама чыгарат.
(КР 2002-жылдын 16-октябрындагы N 141, 2006-жылдын 8-августундагы N 157, 2008-жылдын 18-июлундагы N 144 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
349-статья. Биринчи инстанциядагы соттун өкүмүн жокко чыгарууга же өзгөртүүгө карата негиздемелер
Төмөндөгүлөр:
1) иштин материалдарынын иликтенбегендиги жана соттун тыянактарынын иштин фактылай жагдайларына ылайык келбеши;
2) кылмыш-жазык мыйзамын туура эмес колдонуу;
3) кылмыш-жазык процесстик мыйзамын олуттуу бузуу;
4) берилген жазанын жасалган кылмыштын оордугуна жана соттолгон адамдын инсандыгына ылайык келбеши биринчи инстанциядагы соттун өкүмүн жокко чыгарууга же өзгөртүүгө негиздеме болуп эсептелет.
350-статья. Соттун тыянактарынын иштин фактылай жагдайларына ылайык келбеши
(1) Биринчи инстанциядагы соттун өкүмүндө баяндалган иштин фактылай жагдайлары жөнүндө тыянактар иликтенген далилдерге ылайык келбей тургандыгын белгилөө менен апелляциялык инстанция өкүмдү толугу менен же анын бир бөлүгүн жокко чыгарат жана өткөрүлгөн териштирүүнүн натыйжаларына ылайык жаңы өкүм чыгарат.
(2) Апелляциялык инстанция өзү иликтеген далилдерге баа берүү менен биринчи инстанциядагы соттун өкүмү боюнча белгиленбеген же сот тарабынан эске алынбаган фактыларды далилденди деп табууга укуктуу.
351-статья. Кылмыш-жазык мыйзамын туура эмес колдонуу
(1) Колдонулууга тийиш болгон мыйзамдын сот тарабынан колдонулбашы; колдонулбай турган мыйзамдын колдонулушу; мыйзамды анын так маанисине карама-каршы келген түрдө туура эмес чечмелөө жазык мыйзамын туура эмес колдонуу деп табылат.
(2) Жасалган ишке берилген юридикалык бааны туура эмес деп табуу менен апелляциялык инстанциядагы сот кылмыштын квалификациясын жазык мыйзамынын анча оор эмес кылмыш үчүн жоопкерчиликти караган статьясына өзгөртүүгө укуктуу.
(3) Апелляциялык инстанциядагы сот төмөндөгүдөй учурда гана, эгерде ушул негиздер боюнча айыптоочу, жабырлануучу, жеке айыптоочу же алардын өкүлдөрү тарабынан сунуш берилсе, бирок ал коюлган айыптын чектеринде болсо кыйла оор кылмыш жөнүндө мыйзамды колдонууга же кыйла катаал жаза белгилөөгө укуктуу.
(4) Сотто айыпты оордотуучу жагдайлар белгилүү болгондо, сот өкүмдү жокко чыгарат жана ишти биринчи инстанциядагы сотко кайра кароо үчүн жиберет.
352-статья. Жазык-процесстик мыйзамды олуттуу бузуу
(1) Соттук териштирүүдө ишти тергөөдө ушул ишке катышкан адамдарды Кодекстин ченемдерин бузуу, мыйзам тарабынан кепилдикке алынган укуктарынан ажыратуу же кысым көрсөтүү, сот өндүрүшүнүн жол-жобосун сактабоо аркылуу же башка жол менен иштин жагдайларын ар тараптан жана объективдүү иликтөөгө тоскоол кылуу, соттун акыйкаттуу өкүмүн чыгарууга таасир тийгизүү же таасир тийгизүү мүмкүнчүлүгү жазык-процесстик мыйзамды олуттуу бузуу деп табылат.
(2) Эгерде толук эмес жана бир жактуу жүргүзүлгөн соттук териштирүүнүн натыйжасында аларды белгилөө өкүмдү чыгарууда олуттуу мааниге ээ болушу мүмкүн болгон жагдайлар аныкталбай калса, өкүм жокко чыгарууга тийиш.
(3) Эгерде:
1) ушул Кодекстин 28-статьясында каралган негиздер болгондо кылмыш-жазык иши сот тарабынан кыскартылбаса;
2) өкүм соттун мыйзамсыз курамы менен чыгарылса;
3) ушул Кодекстин 259-статьясынын экинчи бөлүгүндө каралгандан башка учурларда, иш соттолуучу жок болгондо каралса;
4) жактоочунун катышуусу мыйзам боюнча милдеттүү болгондо, иш анын катышуусуз каралса же башкача жол менен айыпкердин, соттолуучунун жактоочу алууга болгон укугу бузулса;
5) сотто иш жүргүзүүнүн тили бузулса;
6) айыпкерге, соттолуучуга тараптардын жарыш сөзүнө катышуу укугу берилбесе;
7) айыпкерге акыркы сөз берилбесе;
8) өкүм чыгарууда жашыруундуулук бузулса;
9) өкүмгө судья кол койбосо;
10) иште сот заседаниесинин протоколу жок болсо, өкүм ар кандай учурда жокко чыгарылууга тийиш.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
353-статья. Өкүм боюнча белгиленген жазанын жасалган кылмышка кылмыштын оордугуна жана соттолгон адамдын инсандыгына ылайык келбеши
(1) Өкүмдүн өтө эле катаалдыгынын натыйжасында өкүм боюнча белгиленген жазаны акыйкат эмес, жасалган кылмыштын оордугуна жана соттолгон адамдын инсандыгына ылайык келбейт деп табуу менен апелляциялык инстанция жазаны жеңилдетүүгө укуктуу.
Көңүл буруңуздар! Бул статья орус тилинде эки бөлүктөн турат.
354-статья. Жактоочу өкүмдү жокко чыгаруу же өзгөртүү
(1) Апелляциялык инстанция айыптоочунун сунушун, болбосо жабырлануучунун, жеке айыптоочунун же алардын өкүлдөрүнүн даттануусу боюнча гана жактоочу өкүмдү жокко чыгарууга жана ишти биринчи инстанциядагы сотко жаңыдан кароого жөнөтүүгө укуктуу.
(2) жактоочу өкүмдүн акталган адамдын даттануусу боюнча жактоочу жүйөлөргө тиешелүү бөлүгү өзгөртүлүшү мүмкүн.
355-статья. Апелляциялык инстанциянын соттук заседаниесинин протоколу
Апелляциялык инстанциянын заседаниесинде заседаниенин катчысы тарабынан потокол жазылат. Сот заседаниесинин протоколуна карата тараптар сын-пикирлерди айтышы мүмкүн, алар төрагалык кылуучу тарабынан ушул Кодекстин 276-статьясында каралган тартипте каралат.
356-статья. Апелляциялык инстанциядагы соттун өкүмүн жана аныктамасын аткарууга алуу
(1) Апелляциялык инстанциядагы соттун өкүмү жана аныктамасы ал чыгарылгандан кийин беш суткадан кечиктирилбестен, өкүм чыгарган биринчи инстанциядагы сотко иш менен бирге аткаруу үчүн жөнөтүлөт.
(2) Апелляциялык инстанциянын соттолгон адамды камактан бошото турган өкүмү жана аныктамасы бул жагынан токтоосуз аткарылат.
357-статья. Апелляциядагы инстанциядагы соттун ишти экинчи жолу карашы
Эгерде кандайдыр бир себептер боюнча айрым соттолгон адамдарга карата белгиленген мөөнөттө берилген апелляциялык даттануу же сунуш, башка соттолгондорго карата иш каралгандан кийин, апелляциялык инстанциядагы сотко келип түшсө, же эгерде өтүп кеткен мөөнөт ушул Кодекстин 340-статьясында каралган тартипте сот тарабынан калыбына келтирилсе, ошондой эле эгерде прокурордун сунушу, соттолгон адамдын, анын жактоочусунун же мыйзамдуу өкүлүнүн даттануусу иш процесстин башка катышуучусунун даттануусу же сунушу боюнча каралып калгандан кийин келип түшсө, апелляциялык инстанциядагы сот мындай даттанууну же сунушту карап чыгууга жана алар боюнча тиешелүү чечим чыгарууга милдеттүү.
X БӨЛҮМ
ӨКҮМДҮ АТКАРУУ
40-Глава
Өкүмдү, аныктаманы жана токтомду аткарууга алуу
358-статья. Биринчи инстанциядагы соттун өкүмүнүн мыйзамдуу күчүнө кирүүсү жана аны аткарууга алуу
(1) Биринчи инстанциядагы соттун өкүмү, даттануу мөөнөтү өткөндөн кийин мыйзамдуу күчүнө кирет жана аткарылуу үчүн жиберилүүгө тийиш.
(2) Апелляциялык даттануу же сунуш келтирилген учурда, эгерде иштин биринчи инстанциядагы сотко жаңыдан кароого жиберилиши менен биринчи инстанциянын өкүлү жокко чыгарылбаса, соттук коллегия аныктама чыгарган күнү ал мыйзамдуу күчүнө кирет.
(3) Эгерде бир нече соттолгондор болгондо, өкүмгө бир же бир нече соттолгон адамдар жаатында даттанылса, ал өкүмгө даттануу бербеген соттолгон адамдарга карата апелляциялык инстанция өкүм чыгарган күнү мыйзамдуу күчүнө кирет.
(4) Өкүм биринчи инстанциядагы сот тарабынан ал мыйзамдуу күчүнө кирген күндөн тартып же иш апелляциялык инстанциядагы соттон кайтарылып берилгенден үч суткадан кечиктирилбестен аткарууга алынат.
(5) (КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
(6) Өкүмдүн аткарылышына көзөмөлдүк, өкүм чыгарган сот тарабынан, же соттолгон адам жазасын өтөп жаткан жердеги сот, ошондой эле прокурор тарабынан жүзөгө ашырылат.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
359-статья. Соттун аныктамасынын токтомунун мыйзамдуу күчүнө кириши жана аны аткарууга алуу
(1) Биринчи инстанциядагы соттун аныктамасы, токтому даттануу мөөнөтү өткөндөн кийин же аны жогору турган сот өзгөртүүсүз калтырганда мыйзамдуу күчүнө кирет жана аткарууга алынат.
(2) Соттун даттанууга болбой турган токтому ал чыгарылаары менен күчүнө кирет жана аткарууга алынат.
(3) Апелляциялык инстанциядагы соттун токтому ал жарыяланган учурдан тартып мыйзамдуу күчүнө кирет, акыркы аныктама болуп эсептелет жана ушул Кодекстин 42 жана 43-главаларында каралган тартипте гана кайра каралышы мүмкүн.
(4) Апелляциялык инстанциядагы соттун аныктамасы ушул Кодекстин 360-статьясында каралган тартипте аткарууга алынат.
360-статья. Соттун өкүмүн, аныктамасын, токтомун аткарууга алуу тартиби
(1) Соттун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмү, аныктамасы, токтому бардык уюмдар, кызмат адамдары, жарандар үчүн милдеттүү болот.
(2) Өкүмдү, аныктаманы, токтомду аткарууга алуу ишти биринчи инстанцияда караган сотко жүктөлөт. Өкүмдү аткаруу жөнүндө тескеме судья тарабынан өкүмдүн көчүрмөсү менен кошо, жазык-аткаруу мыйзамдарына ылайык өкүмдү аткаруу милдети жүктөлгөн органга жөнөтүлөт.
(3) Өкүмдү аткаруучу органдар, анын аткарылгандыгы жөнүндө өкүмдү чыгарган биринчи инстанциядагы сотко дароо маалымдайт. Өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясы соттолгон адам жазасын өтөп жаткан жер жөнүндө өкүм чыгарган сотко маалымдоого тийиш.
361-статья. Өкүмдүн аткарууга алынгандыгы жөнүндө соттолгон адамдын туугандарына жана жарандык доогерге маалымдоо
(1) Соттолгон адамды камоого же эркиндигинен ажыратууга кылган өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенден - кийин, камакта кармоочу жердин администрациясы соттолгон адамдын үй-бүлөсүнө, жазаны өтөө үчүн ал кайда жөнөтүлгөндүгү тууралу кабар берүүгө милдеттүү.
(2) Жарандык доо канааттандырылган учурда өкүмдү аткарууга алынышы тууралу жарандык доогерге маалымдалат.
41-Глава
Өкүмдү аткарууга байланыштуу маселелерди кароо жана чечүү боюнча иш жүргүзүү
362-статья. Өкүмдүн аткарылышынын мөөнөтүн кийинкиге калтыруу
(1) Адамды коомдук иштерге тартууга, түзөтүү жумуштарына, эркиндигин чектөөгө, же эркинен ажыратууга соттоо жөнүндө өкүмдү аткаруу мөөнөтү төмөндөгү негиздердин бири болгондо:
1) соттолгон адамдын жаза өтөөгө тоскоолдук кылган катуу оорусу болгондо - ал айыкканга чейин;
2) соттолгон аял кош бойлуу же соттолгон аялдын жаш балдары болгондо - өзгөчө оор кылмыштар үчүн эркиндигинен ажыратууга соттолгондордон башкалары кенже жаш баласы он төрт жашка чыкканга чейин;
3) өрт же башка табигый кырсыктар, катуу ооруга чалдыгуу, үй-бүлөнүн жалгыз эмгекке жарамдуу мүчөсүнүн өлүмү же башка өзгөчө жагдайлардан улам жазаны токтоосуз өтөө кесилген адам же анын үй-бүлөсү үчүн оор кесепеттерге алып келгенде иши мүмкүн болсо - сот тарабынан белгиленген, бирок алты айдан ашпаган мөөнөткө кийинкиге калтырылат.
(2) Эгерде айыпты токтоосуз төлөө соттолгон адам үчүн мүмкүн эмес болсо, аны төлөө алты айлык мөөнөткө чейин кийинкиге калтырылышы же ал бөлүп-бөлүп төлөтүлүшү мүмкүн.
(3) Өкүмдү аткаруунун мөөнөтүн кийинкиге калтыруу жөнүндө маселе соттолгон адамдын, анын мыйзамдуу өкүлүнүн, жакын туугандарынын, жактоочусунун өтүнүчү боюнча, же болбосо прокурордун сунушу боюнча сот тарабынан чечилет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
363-статья. Катуу ооруга байланыштуу жазаны өтөөдөн бошотуу
(1) Соттолгон адам жазаны өтөөнүн убагында жазаны өтөөгө жолтоо кылуучу жин оорусуна же башка катуу ооруга чалдыкса, сот жазаны аткарууну жүргүзүүчү мекеменин зардалынын же органдын сунушу боюнча, врачтык комиссиянын корутундусунун негизинде соттолгон адамды жазаны андан ары өтөөдөн бошотууга укуктуу.
(2) Жин оорусуна чалдыккан соттолгон адамды жазаны андан ары өтөөдөн бошотуу менен бир эле убакта сот ага карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууга, же болбосо аны саламаттык сактоо органдарынын же туугандарынын камкордугуна берүүгө укуктуу.
(3) Жин оорусуна чалдыккан адамдардан башка жазаны өтөөгө тоскоолдук кылуучу катуу ооруга чалдыккан адамдарды жазаны андан ары өтөөдөн бошотуу жөнүндө маселени чечүүдө судья жасалган кылмыштын оордугун, соттолгон адамдын инсандыгын жана башка жагдайларды эске алат.
(4) Соттолгон адамды оорусу боюнча жазаны андан ары өтөөдөн бошотуу менен сот аны негизги гана эмес, кошумча жаза-чараларынан да бошотууга укуктуу.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2014-жылдын 30-январындагы N 22 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
364-статья. Өкүмдү аткарууга байланыштуу маселелерди чечүүчү соттор
(1) Ушул статьяга ылайык өкүмдү аткаруунун мөөнөтүн кийинкиге калтыруу жөнүндө, айыптоо өкүмүнүн эскирүү мөөнөтүнүн өтүшүнө байланыштуу жазаны өтөөдөн бошотуу жөнүндө маселелер, ошондой эле өкүмдү аткарууда пайда болгон бардык күмөн саноолор жана так эместиктер өкүм чыгарган сот тарабынан чечилет.
(2) Эгерде өкүмдү аткаруу өкүм чыгарган сот иштеген райондон сырткары жерде аткарылса, ал маселелер өкүм аткарылып жаткан райондогу сот тарабынан чечилет. Мындай учурда токтомдун көчүрмөсү өкүм чыгарган сотко жиберилет.
(3) Катуу ооруга чалдыккандыгына байланыштуу жазаны өтөөдөн бошотуу жөнүндө, жазанын өтөлбөгөн бөлүгүн кыйла жеңил жаза менен алмаштыруу тууралу, жазаны аткаруу менен коштолгон медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууну токтотуу, бир түрдөгү абактан башкасына которуу жөнүндө маселелер өкүм кайсы сот тарабынан чыгарылгандыгына карабастан, соттолгон адамдын жазаны өтөгөн орду боюнча сот тарабынан чечилет.
(4) Шарттуу соттоодо шарттуу соттоону жокко чыгаруу, жазаларды коомдук жумуштарга, түзөтүү жумуштарына тартуу, жазаны өтөөдөн атайылап качканда жазанын башка түрлөрү менен эркиндигин чектөөгө алмаштыруу жөнүндө же сыноо мөөнөтүн узартуу жөнүндө, жазадан шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотууну жокко чыгаруу тууралу маселелер соттолгон адамдын жашаган жери боюнча сот тарабынан чечилет.
(5) Өкүмдү аткарууга байланыштуу маселелерди чечүү прокурордун катышуусу менен сот заседаниесинде жүргүзүлөт.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
365-статья. Жазадан шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотуу
(1) Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 69-статьясында каралган учурларда, жазаны өтөөдөн шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотуу, соттолгон адам жазаны өтөгөн жер боюнча сот тарабынан өкүмдү аткаруучу органдын сунушу боюнча колдонулат. Тартиптик аскер бөлүгүндө жазаны өтөп жаткандарга карата мындай чаралар сот тарабынан тартиптик аскер бөлүгүнүн командирлеринин сунушу боюнча колдонулат.
(2) Он сегиз жашка чейинки куракта кылмыш жасаган адамдарды жазадан шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотуу, өкүмдү аткаруучу органдын жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын биргелешип чыгарылган сунушу боюнча сот тарабынан колдонулат.
(3) Жазадан шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотуу, сот тарабынан баш тартылган учурда, бул маселе боюнча сунушту кайталап кароо баш тартуу жөнүндө токтом чыгарылган күндөн тартып кеминде үч ай өткөндө жүргүзүлүшү мүмкүн.
(4) Сот жазадан шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотууну колдонуу менен соттолгон адамга белгилүү бир милдеттерди: туруктуу жашаган жерин уруксатсыз өзгөртпөөнү, белгилүү бир жерлерге барбоону, ошондой эле анын оңолушуна көмөк көрсөтүүчү башка милдеттерди аткарууну жүктөй алат.
(5) Жазадан шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотулган адамдын жүрүм-турумуна контролдук кылуу ички иштер органдарынын көмөгү менен Кыргыз Республикасынын кылмыш-жазаны аткаруу инспекциясы, ал эми аскер кызматчыларына карата - аскер бөлүктөрүнүн жана аскер мекемелеринин командирлери тарабынан жүзөгө ашырылат.
(6) Эгерде жазанын өтөлбөй калган бөлүгүнүн ичинде соттолгон адам коомдук тартипти бузгандыгы үчүн ага администрациялык жаза берилсе же шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотууну колдонууда сот тарабынан ага жүктөлгөн милдеттерди аткаруудан кыянатчылык менен баш тартса, сот ушул статьянын бешинчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн органдын сунушу боюнча шарттуу түрдө мөөнөтүнөн мурда бошотууну жокко чыгаруу жана жазанын өтөлбөй калган бөлүгүн аткартуу жөнүндө токтом чыгарат.
(7) Соттолгон адам тарабынан жазасынын өтөлө элек бөлүгүнүн ичинде, жаңы кылмыш жасалган учурда сот ага өкүмдөрдүн жыйындысы боюнча жаза дайындайт.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
366-статья. Шарттуу соттоону жокко чыгаруу же сыноо мөөнөтүн узартуу
(1) Эгерде сыноо мөөнөтү бүткөнгө чейин, шарттуу соттолгон адам үлгүлүү жүрүм-туруму менен оңолгондугун далилдесе, сот шарттуу соттолгон адамдын жүрүм-турумуна контролдук кылууну жүзөгө ашыруучу органдын сунушу боюнча шарттуу соттоону жокко чыгаруу жөнүндө токтом чыгарышы мүмкүн.
(2) Эгерде шарттуу соттолгон адам, ага сот тарабынан жүктөлгөн милдеттерди аткаруудан баш тартса же коомдук тартипти бузуп, бул үчүн администрациялык жаза чарасы көрүлсө, сот ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн органдын сунушу боюнча сыноо мөөнөтүн узартышы мүмкүн, бирок ал бир жылдан ашпоого тийиш.
(3) Шарттуу соттолгон адам, сыноо мөөнөтүнүн ичинде сот тарабынан ага жүктөлгөн милдеттерди такай аткарбаган учурда, сот ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн органдын сунушу боюнча шарттуу соттоону жокко чыгаруу жана өкүм боюнча дайындалган жазаны аткартуу жөнүндө токтом чыгарат.
(4) Соттолгон адам тарабынан сыноо мөөнөтүнүн ичинде жаңы кылмыш жасалган учурда, сот ага өкүмдөрдүн жыйындысы боюнча жаза дайындайт.
367-статья. Жазанын өтөлө элек бөлүгүн жазанын кыйла жеңил түрүнө алмаштыруу
(1) Сот өзгөчө оор кылмыш жасаган адамдардан башка, жазаны эркиндигинен ажыратуу түрүндө өтөп жаткан адамга, анын жазаны өтөп жаткан мезгилдеги жүрүм-турумун эске алуу менен, жазанын өтөлбөй калган бөлүгүн Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 42-статьясында көрсөтүлгөн жазалардын түрлөрүнө ылайык жазанын кыйла жеңил түрүнө алмаштыра алат.
(2) Жазанын өтөлө элек бөлүгүн жазанын кыйла жеңил түрүнө алмаштыруу жөнүндө сунуш сот тарабынан жаза аткарууну башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын сунушу боюнча каралат.
(3) Сот тарабынан тарбия берүү абактарында жаза өтөп жаткан адамдарга карата жазанын өтөлбөй калган бөлүгүн жазанын кыйла жеңил түрүнө алмаштыруу, жаза аткарууну башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын жана жашы жете электердин иштери боюнча комиссиянын биргелешкен сунушу боюнча колдонулат.
(4) Сот жазаны аткарууну башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын сунушун соттолгондордун жазаны өтөгөн жери боюнча карайт.
(5) Жазанын өтөлбөй калган бөлүгүн жазанын кыйла жеңил түрүнө алмаштыруу жөнүндө сунуш соттун жыйналышында прокурордун катышуусу менен каралат. Соттун жыйналышына жаза аткарууну башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын, ошондой эле жашы жете электерге карата сунушту караган учурларда жашы жете электердин иштери боюнча комиссиянын өкүлү жана соттолгон адам чакырылат.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
368-статья. Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууну токтотуу
Жазаны аткаруу менен коштолгон медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууну токтотуу өкүмдү аткаруучу органдын медициналык комиссиянын корутундусуна негизделген сунушу боюнча сот тарабынан жүргүзүлөт.
369-статья. Дарылоо мекемесинде болгон мезгилди жазаны өтөө мөөнөтүнө эсептөө
Эгерде эркиндигинен ажыратуу түрүндөгү жазаны өтөп жаткан адам дарылоо мекемесине жайгаштырылса, ал жерде болгон мезгил жазаны өтөө мөөнөтүнө эсептелет.
370-статья. Эркиндигинен ажыратууга соттолгондорго түзөтүү мекемесинин түрүн өзгөртүү
(1) Эркиндигинен ажыратууга соттолгондорго түзөтүү мекемесинин түрүн өзгөртүү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган негиздер боюнча сот тарабынан жүргүзүлөт. Сот жаза аткарууну башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын түзөтүү мекемесинин түрүн өзгөртүү тууралуу сунушун соттолгондор жазасын өтөгөн жери боюнча карайт.
(2) Соттолгонго түзөтүү мекемесинин түрүн өзгөртүү тууралуу сунуш соттун жыйналышында прокурордун катышуусу менен каралат.
(3) Соттун жыйналышына жазанын аткарылышын башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын өкүлү жана соттолгон адам чакырылат.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
371-статья. Башка аткарылбаган өкүмдөр болгондо өкүмдүн аткарылышы
Соттолгон адамга карата бир нече аткарылбаган өкүмдөр болгон учурда, убактысы боюнча акыркы өкүм чыгарган сот же өкүмдү аткаруунун орду боюнча, сот соттолгон адамга карата көрсөтүлгөн өкүмдөрдүн баары боюнча жаза колдонуу жөнүндө токтом чыгарууга милдеттүү.
372-статья. Өкүмдү аткарууга байланышкан маселелерди чечүүнүн тартиби
(1) Жазаны өтөөдөн бошотуу менен медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууга байланыштуу маселелерди чечүү прокурордун катышуусу менен сот тарабынан жүргүзүлөт.
(2) Жазаны аткарууга байланышкан маселелерди кароонун убактысы жөнүндө прокурорго жана соттолгон адамга маалымдалат. Камакта кармалып турган соттолгон адамды чакыруу жөнүндө маселе сот тарабынан чечилет. Эгерде маселе жарандык доо бөлүгүндөгү өкүмдү аткарууга тиешелүү болсо, жарандык доогер да чакырылат, анын келбей коюшу ишти кароого тоскоолдук кылбайт.
(3) Жазадан шарттуу - мөөнөтүнөн мурда бошотуу тууралуу, жазанын өтөлүп бүтө элек бөлүгүн жазанын жеңилирээк же катуураак түрүнө алмаштыруу жөнүндө, соттолгон адамга түзөтүү мекемесинин түрүн өзгөртүү тууралуу маселелерди сотто караганда жаза аткарууну башкаруучу органдын же өкүмдү аткаруучу мекеменин администрациясынын өкүлү чакырылат.
(4) Өкүмдү аткаруучу органдын жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын биргелешкен сунушу боюнча иш сот тарабынан каралган учурларда, сот сунушту кароонун убактысы жана орду жөнүндө ал органдарга маалымдайт.
(5) Шарттуу соттоону жокко чыгаруу же шарттуу соттолгон адамдын сыноо мөөнөтүн узартуу жөнүндө маселелер сот тарабынан каралганда, сот заседаниесине шарттуу соттолгон адамдын жүрүм-турумуна контролдук кылууну жүзөгө ашыруучу органдын өкүлдөрү чакырылат.
(6) Ишти кароо судьянын доклады менен башталып, андан кийин заседаниеге келген адамдар угулат.
(7) Өкүмдү аткарууга байланышкан маселелерди кароонун натыйжалары боюнча сот токтом чыгарып, ал сот заседаниесинин залында жарыяланууга тийиш. Токтомдун көчүрмөсү үч күндүк мөөнөттө соттолгон адамга, анын сунушу боюнча өкүмдүн аткарылышына байланышкан маселе каралып жаткан органга, ошондой эле, эгерде маселе жарандык доо бөлүгүндөгү өкүмдүн аткарылышына тиешелүү болсо, жарандык доогерге да жиберилет.
(8) Соттун токтомуна көзөмөл тартибинде Кыргыз Республикасынын Жогорку сотуна даттанылышы мүмкүн.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
373-статья. Соттор тарабынан соттуулукту алып салуу жөнүндө өтүнүчтөрдүн каралышы
(1) Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 76-статьясына ылайык соттуулукту алып салуу жөнүндө маселе жаза өтөп жаткан адамдын жашаган жери боюнча сот тарабынан ошол адамдын өтүнүчү боюнча чечилет.
(2) Өтүнүчтүн келип түшкөндүгү жөнүндө прокурорго маалымдалат. Сот заседаниесине прокурордун келбей коюшу өтүнүчтү кароого тоскоолдук кылбайт. Өзүнүн соттуулугун алып салуу жөнүндө өтүнүч каралып жаткан адам сотко катышууга милдеттүү.
(3) Соттуулукту алып салуу жөнүндө өтүнүчтү кароо судьянын доклады менен башталып, андан кийин сот чакырылган адамдарды жана прокурордун корутундусун угат.
(4) Соттуулукту алып салуу жөнүндө өтүнүчтөн баш тартылган учурда, бул жөнүндө кайталап өтүнүч берүү баш тартуу жөнүндө токтом чыгарылган күндөн тартып кеминде алты ай өткөндөн кийин козголушу мүмкүн.
(КР 2010-жылдын 10-февралындагы N 27 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
XI БӨЛҮМ
СОТТОРДУН МЫЙЗАМДУУ КҮЧҮНӨ КИРГЕН ӨКҮМДӨРҮН, АНЫКТАМАЛАРЫН, ТОКТОМДОРУН КАЙРА КАРОО
41-1-Глава
Жазык иштерин кароонун кассациялык тартиби
(Глава КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамы менен толукталган)
373-1-статья. Соттук чечимдерге кассациялык даттануу
(1) Ушул главанын талаптарына ылайык биринчи инстанциядагы соттун мурда апелляциялык тартипте даттанылбаган жана мыйзамдуу күчүнө кирген чечими процесстин катышуучулары тарабынан кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн.
Сот арачыларынын катышуусу менен чыгарылган соттун өкүмдөрү тараптар тарабынан кассациялык тартипте даттанылышы мүмкүн.
(2) Кассациялык даттануу же сунуш ушул Кодекстнн 334, 340-статьяларынын талаптарын сактоо менен биринчи инстанциядагы сот аркылуу берилет.
(3) Акталган, соттолгон жана кылмыш иши ага карата токтотулган адамдын таламдарына каршы кассациялык даттанууга соттун чечими мыйзамдуу күчүнө киргенден бир жылдан кийин гана жол берилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2009-жылдын 17-июлундагы N 234 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
373-2-статья. Кассациялык даттанууларды жана сунуштарды караган соттор
Райондук (шаардык) соттордун, гарнизондордун аскердик сотторунун чечимдери областтык соттун, Бишкек шаардык сотунун жана Кыргыз Республикасынын аскердик сотунун кассациялык инстанциясына даттанылышы мүмкүн.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 мыйзамынын редакциясына ылайык)
373-3-статья. Кассациялык инстанциядаты сотто соттук териштирүүнүн предмети
Кассациялык инстанциядагы сот кассациялык даттануулар жана сунуштар боюнча өкүмдүн жана башка соттук чечимдин мыйзамдуулугун, негиздүүлүгүн жана адилеттүүлүгүн текшерет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
373-4-статья. Кассациялык инстанциядагы сот тарабынан кылмыш-жаза иштерин кароо мөөнөттөрү
(1) Кассациялык даттануу же сунуш боюнча келип түшкөн кылмыш-жаза иши келип түшкөн күндөн тартып отуз суткадан кем эмес мөөнөттө каралат.
(2) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алууну, үй камагын колдонуу жөнүндө соттун токтомуна, анын менен катар камакка алуунун, үй камагынын мөөнөтүн узартууга прокурордун сунушу, айыпталуучунун же анын коргоочусунун даттануусу кассациялык инстанциянын сотуна келип түшкөн күндөн тартып беш суткадан кечиктирилбестен каралууга тийиш.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
373-5-статья. Кассациялык инстанциядагы сот иштерди карап чыгышынын тартиби
(1) Кассациялык даттануусу же сунушу бар иш келип түшкөн учурда кассациялык инстанциядагы соттун төрагасы же анын орунбасары соттук курамды дайындайт, иш боюнча төрагалык кылуучуну жана доклад кылуучу судьяны аныктайт, ага ишти даттануу же сунуш жана башка материалдар менен чогуу берет. Доклад кылуучу судья ишти, даттанууну же сунушту карап чыгып соттук заседаниени дайындоо жөнүндө токтом чыгарат, анда соттук заседаниенин убактысын жана ордун, заседаниеге чакырылууга тийиш болгон адамдарды көрсөтөт.
(2) Кассациялык инстанциядагы сот ишти карай турган күн жөнүндө тараптарга кабарландырат. Тараптардын келбей калышы ишти карап чыгууга тоскоолдук кылбайт. Камакта отурган соттолгон адамдын (айыпталуучунун) соттук заседаниеге катышуусу жөнүндөгү маселе кассациялык инстанциядагы сот тарабынан чечилет.
(3) Жазык иштери кассациялык инстанциядагы сот тарабынан ушул Кодекстин 31-статьясында аныкталган курамда каралат.
(4) Төрагалык кылуучу жазык иштерин карап чыгуу үчүн белгиленген убакытта соттук заседаниени ачат жана кайсы иш териштирилүүгө тийиш экендигин жарыялайт.
(5) Соттук заседаниенин катчысы процесстин кабар берилген катышуучуларынын тизмесин жарыялайт жана көрсөтүлгөн адамдардын ичинен кимиси келгенин жана жок адамдардын келбей калышынын себептерин доклад кылат. Төрагалык кылуучу ишти карап чыгуу мүмкүнчүлүгү жөнүндө процесстин катышуучуларынын пикирин сурайт. Сот соттук заседаниени улантуу жөнүндө же аны кийинкиге калтыруу жөнүндө аныктаманы соттук заседание залында же кеңешүү бөлмөсүнө барып чыгарат. Аныктаманы төрагалык кылуучу жарыя кылат жана ал соттук заседаниенин протоколуна киргизилет.
(6) Төрагалык кылуучу соттун курамын, соттук заседаниенин катчысынын, прокурордун, котормочунун фамилияларын жарыялайт жана иш боюнча келген адамдардан аларда четке кагуу жөнүндө арыздын бар же жок экендиги жөнүндө сурайт. Четке кагуу жөнүндө арыз ушул Кодекстин 73-статьясына ылайык сот тарабынан кеңешүү бөлмөсүндө чечилет, мында өзүнчө документ түрүндө аныктама чыгарылат.
(7) Төрагалык кылуучу иш боюнча келген адамдардан алардын расмий өтүнүчтөрү жөнүндө сурайт. Билдирилген расмий өтүнүчтөр боюнча сот аныктама чыгарат, ал соттук заседаниенин протоколуна киргизилет.
(8) Доклад кылуучу судья иштин маңызын, даттануулардын негизги далилдерин, сунуштарды, аларга каршы пикирди, кошумча материалдарды жарыялайт. Судьялар докладчыга суроо бере алышат.
(9) Сот даттанууну же сунушту берген тараптардын, андан соң башка тараптын сөзүн угат. Судьялар тараптарга суроо берүүгө укуктуу.
(10) Тараптар сүйлөп бүткөндөн кийин судьялар кеңешүү бөлмөсүнө кетишет.
(11) Кассациялык инстанциядагы соттун чечими кеңешүү бөлмөсүндө ачык добуш берүү менен кабыл алынат. Судья добуш берүүдө калыс калууга же ага катышпай коюуга укуксуз. Төрагалык кылуучу акыркы болуп добуш берет. Эгерде судьялардын көпчүлүгү жактап добуш берсе, кассациациялык инстанциядагы соттун чечими кабыл алынды деп эсептелет.
(12) Кассациялык инстанциядагы соттун заседаниесинде протокол жүргүзүлөт, ага соттук заседаниенин төрагалык кылуучусу жана катчысы кол коет.
(13) Соттук заседаниенин иш тартиби жана укук бузуучуларга карата көрүлүүчү чаралар ушул Кодекстин 269, 271-статьяларында каралган эрежелер боюнча аныкталат.
Соттолуучунун абалын оордотууга алып келүүчү соттун айыптоо өкүмүн, аныктамасын, токтомун кайра карап чыгууга, ошондой эле актап чыгуу өкүмүн, болбосо ишке бөгөт коюу жөнүндө соттун аныктамасын, токтомун кайра карап чыгууга алар мыйзамдуу күчүнө кирген күндөн кийин бир жылдын ичинде гана жол берилет.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
373-6-статья. Кассациялык инстанциядагы соттун чечими
(1) Жазык ишин кассациялык тартипте карап чыгуунун натыйжасында кассациялык инстанциядагы сот төмөнкүдөй чечимдердин бирин чыгарат:
1) даттанылган соттук актыны күчүндө калтыруу жөнүндө;
2) даттанылган соттук актыны өзгөртүү жөнүндө;
3) даттанылган соттук актыны бузуу жөнүндө жана жазык ишин кыскартуу жөнүндө;
4) даттанылган соттук актыны бузуу жөнүндө жана ишти биринчи инстанциядагы сотко жаңыдан карап чыгууга жөнөтүү жөнүндө, болбосо сотто жоюлбай турган тергөө кемчиликтерин жоюу үчүн ишти прокурорго кайра кайтаруу жөнүндө;
5) ушул Кодекстин 373-5-статьясынын он төртүнчү бөлүгүнүн негизинде кассациялык өндүрүштү кыскартуу жөнүндө.
(2) Кассациялык инстанциясындагы соттун чечими аныктама түрүндө чыгарылат.
(3) Кассациялык инстанциясындагы соттун чечими кеңешүү бөлмөсүндө түзүлөт жана ага жазык ишин кароого катышкан үч судья тең кол коет. Өзгөчө учурларда гана өтө татаал иш боюнча жүйөлүү чечимди түзүү он күнгө чейинки мөөнөткө кийинкиге калтырылышы мүмкүн, бирок чечимдин корутунду бөлүгү кеңешүү бөлмөсүндө түзүлөт жана ага судьялар ошо жерден кол коюшат.
(4) Чечимди төрагалык кылуучу же доклад кылуучу судья жарыя кылат. Соттук заседаниенин залында катышып олтургандардын бардыгы чечимди орундарынан туруп угушат.
(5) Көпчүлүк судьялардын чечими менен макул болбогон апелляциялык инстанциянын судьясы соттун чечимине эч бир шылтоосуз кол коюууга милдеттүү жана өзгөчө пикирин кеңешме бөлмөсүндө кат жүзүндө жазып берүүгө укуктуу, ал төрагачылык кылуучуга тапшырылат жана кылмыш ишине "өзгөчө пикир" деген белги менен чапталган конвертте тиркелет. Өзгөчө пикир менен көзөмөлдөө инстанциясынын соту аталган кылмыш ишин кароодо таанышууга укуктуу. Өзгөчө пикир бар экендиги жөнүндө процесстин катышуучуларына кабарланбайт, өзгөчө пикир сот жыйынынын залында жарыяланбайт.
(6) Кассациялык инстанциясындагы соттун чечими көзөмөл тартибинде Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотуна даттанылышы мүмкүн.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
373-7-статья. Кассациялык инстанциясындагы соттун чечимин аткаруу
Кассациялык инстанциясындагы соттун чечими дароо күчүнө кирет жана ушул Кодексте жана Кыргыз Республикасынын Жазык-аткаруу кодексинде каралган тартипте аткарылат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
42-Глава
Соттордун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмдөрүн, аныктамаларын, токтомдорун көзөмөл тартибинде кайра кароо
374-статья. Көзөмөлгө алуу тартибинде жазык ишин кароочу сот. Көзөмөлгө алуунун укуктук чектери
(1) Кыргыз Республикасынын Жогорку соту жазык процессинин катышуучуларынын даттануулары боюнча жана прокурорлордун сунуштары боюнча жергиликтүү соттордун мыйзамдуу күчүнө кирген актыларын көзөмөлгө алуу тартибинде кайрадан карап чыгууну жүзөгө ашырат.
(2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун жазык иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча соттук коллегиясы жергиликтүү соттун апелляциялык жана кассациялык инстанцияларынын соттук актыларын көзөмөлгө алуу тартибинде кайрадан карап чыгууну жүзөгө ашырат.
(3) Эгерде Кыргыз Республикасынын Жогорку сотуна келип түшкөн жазык иши мурда апелляциялык жана кассациялык тартипте каралбаган болсо, анда даттануу жана сунуш менен чогуу жергиликтүү соттун тиешелүү инстанциясына карап чыгуу үчүн жөнөтүлүүсү тийиш.
(4) Жазык ишин көзөмөлгө алуу тартибинде карап чыгууда сот көзөмөлдүк даттануулардын жана сунуштун жүйөө далилдерине кайрылбайт жана жазык иши боюнча өндүрүштү толук көлөмдө текшерүүгө укуктуу.
(5) Эгерде жазык иши боюнча бир нече адам соттолсо, ал эми көзөмөлгө алуу даттануусу же сунуштары алардын ичинен бирөөнө, болбосо айрымдарына гана карата берилсе, анда көзөмөлгө алуу инстанциясынын соту жазык ишин бардык соттолгондорго карата текшерүүгө укуктуу.
(6) Көзөмөлгө алуу инстанциясынын соту прокурордун сунушу же жабырлануучунун даттануусу келип түшпөгөн айыпкердин, соттолгондун, акталгандын абалын оорлото албайт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
374-1-статья. Райондук (шаардык) соттордун мыйзамдуу күчүнө кирген сот актыларына карата даттануулар жана сунуштар боюнча жазык иштерин караштыруучу сот
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамы менен алып салынган)
375-статья. Мыйзамдуу күчүнө кирген соттук чечимдерге даттануу
(1) Соттолгон адам, анын мыйзамдуу өкүлү жана жактоочусу, ошондой эле жабырлануучу жана анын өкүлү, жарандык доогер, жарандык жоопкер жана анын өкүлдөрү даттануу берүүгө, ал эми ишти кароого катышкан прокурор, ошондой эле жогорку турган прокурор Кыргыз Республикасынын Жогорку сотуна, областтык же ага теңештирилген сотуна сунуш берүүгө укуктуу. Прокурордун сунушу сот заседаниеси башталганга чейин жогору турган прокурор тарабынан кайра алынышы мүмкүн.
(2) Даттануу же сунуш жазык иши сот тарабынан иш келип түшкөн күндөн тартып эки айдан ашпаган мөөнөттө каралат.
(3) Бөгөт коюу чарасы катары камакка алууну жана үй камагын колдонуу жөнүндө, аны менен катар камакка алуунун, үй камагынын мөөнөтүн узартууга карата соттук чечимге прокурор, айыпталуучу же анын коргоочусу тарабынан кассациялык инстанциянын чечими чыккан күндөн тартып беш сутканын ичинде даттанылышы мүмкүн.
Прокурордун сунушу, айыпталуучунун же анын коргоочусунун даттануусу ал сотко келип түшкөн күндөн тартып он беш суткадан кечиктирилбестен каралуусу керек.
(КР 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2012-жылдын 10-августундагы N 164 мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
376-статья. Соттун мыйзамдуу күчүнө кирген чечимдерин көзөмөл тартибинде кайра кароого карата негиздер
(1) Соттордун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмдөрүн, аныктамаларын, токтомдорун кайра кароого карата негиздер:
1) соттолгон адамдын, анын мыйзамдуу өкүлүнүн жана жактоочусунун, ошондой эле жабырлануучунун жана анын өкүлүнүн, жарандык доогердин, жарандык жоопкердин жана алардын өкүлдөрүнүн даттануусу;
2) иш боюнча айыптоочу катары катышкан прокурордун же жогору турган прокурордун сунушу.
(2) Соттолгон адамдын абалын төмөндөтүүгө алып келген соттун айыптоо өкүмүн, аныктамасын, токтомун кайра кароо, ошондой эле соттун ишти токтотуу жөнүндө актоо өкүмүн же аныктамасын, токтомун кайра кароого алар мыйзамдуу күчүнө киргенден кийин бир жылдын ичинде гана жол берилет.
377-статья. Көзөмөл тартибинде соттун кароосуна даттанууларды жана сунуштарды киргизүүнүн тартиби
(1) Көзөмөл тартибинде соттун кароосуна процесстин катышуучусунун даттануусу, прокурордун сунушу өкүмдү, токтомду, аныктаманы чыгарган биринчи инстанциясындагы сот аркылуу ушул Кодекстин 340-статьясынын талаптарын сактоо менен киргизилет.
(2) Өкүмдү, токтомду чыгарган сот даттануу жана сунуш берилгендиги жөнүндө айыпталуучуга же акталган адамга, жактоочуга, айыптоочуга, жабыралнуучуга жана анын өкүлүнө, ошондой эле жарандык доочуга, жарандык жоопкерге же алардын өкүлдөрүнө билдирет. Сот даттануу же сунуш менен таанышып, аларга даттанууга же сунушка каршы пикирди жазуу жүзүндө берүү укугун түшүндүрөт. Сот аларга башка тарап берген даттануунун же сунуштун көчүрмөсүн тапшырат.
(3) Даттанууга же сунушка берилген каршы пикир ишке кошулат.
(4) Тараптар башка тараптын даттанууларынын же сунуштарынын негиздемелерин ырастап сотко жаңы материалдарды берүүгө укуктуу.
(5) Көзөмөл инстанциясындагы сот ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн талаптарын сактабастан берилген даттанууну же сунушту карабастан калтырат, бул жөнүндө токтом чыгарылат. Эгерде даттанууну же сунушту берген жак ушул Кодексте өзүнө берилген укуктардын чегинен чыкса, даттануу же сунуш кароосуз калтырылышы мүмкүн.
(6) Процесстин катышуучусу өзүнүн даттануусун жана өзүнүн жактоочусунун жана өкүлүнүн даттануусун кайра чакыртып алууга укуктуу. Процесстин жашы жете элек катышуучусу өзүнүн мыйзамдуу өкүлүнүн жана жактоочусунун даттануусун өзү бойго жеткен күнү гана кайра чакыртып ала алат. Сунушту аны берген прокурор жана жогору турган прокурор кайра чакырта алат. Даттанууну жана сунушту судьялар кеңешүү бөлмөсүнө кеткенге чейин кайра чакыртып алууга жол берилет.
(7) Сунушту жана (же) даттанууну кайра чакыртып алуу көзөмөл өндүрүшүн кыскартууга алып келет, бул жөнүндө көзөмөл инстанциясындагы сот токтом чыгарат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
378-статья. Көзөмөл инстанциясындагы сот тарабынан иштерди карап чыгуунун тартиби
(1) Көзөмөл даттануусу же сунушу бар иш келип түшкөн учурда көзөмөл инстанциясындагы соттун төрагасы же анын орунбасары соттук курамды дайындайт, иш боюнча төрагалык кылуучуну жана доклад кылуучу судьяны аныктайт, ага ишти даттануу (сунуш) жана башка материалдар менен чогуу өткөрүп берет. Доклад кылуучу судья ишти, даттанууну жана сунушту карап чыгып, соттук заседаниени дайындоо жөнүндө токтом чыгарат, анда соттук заседаниенин убактысын жана ордун, заседаниеге чакырылууга тийиш болгон адамдарды көрсөтөт.
(2) Көзөмөл инстанциясындагы сот ишти карай турган күн жөнүндө тараптарга маалымдайт. Тараптардын келбей калышы ишти карап чыгууга тоскоолдук кылбайт. Камакта отурган соттолгон адамдын (айыпталуучунун) соттук заседаниеге катышуусу жөнүндөгү маселе көзөмөл инстанциясындагы сот тарабынан чечилет.
(3) Жазык иштери көзөмөл инстанциясындагы сот тарабынан ушул Кодекстин 31-статьясында аныкталган курамда каралат.
(4) Төрагалык кылуучу жазык иштерин карап чыгуу үчүн белгиленген убакытта соттук заседаниени ачат жана кайсы иш териштирилүүгө тийиш экендигин жарыялайт.
(5) Соттук заседаниенин катчысы процесстин кабар берилген катышуучуларынын тизмесин жарыялайт жана жана көрсөтүлгөн адамдардын ичинен кимиси келгенин жана жок адамдардын келбей калышынын себептерин доклад кылат. Төрагалык кылуучу ишти карап чыгуу мүмкүнчүлүгү жөнүндө процесстин катышуучуларынын пикирин сурайт. Сот соттук заседаниени улантуу жөнүндө же аны кийинкиге калтыруу жөнүндө аныктаманы соттук заседание залында же кеңешүү бөлмөсүнө барып чыгарат. Аныктаманы төрагалык кылуучу жарыя кылат жана ал соттук заседаниенин протоколуна киргизилет.
(6) Төрагалык кылуучу соттун курамын, соттук заседаниенин катчысынын, прокурордун, котормочунун фамилияларын жарыялайт жана иш боюнча келген адамдардан аларда четке кагуу жөнүндө арыздын бар же жок экендиги жөнүндө сурайт. Четке кагуу жөнүндө арыз ушул Кодекстин 73-статьясына ылайык сот тарабынан кеңешүү бөлмөсүндө чечилет, мында өзүнчө документ түрүндө аныктама чыгарылат.
(7) Төрагалык кылуучу иш боюнча келген адамдардан алардын расмий өтүнүчтөрү жөнүндө сурайт. Билдирилген расмий өтүнүчтөр боюнча сот аныктама чыгарат, ал соттук заседаниенин протоколуна киргизилет.
(8) Доклад кылуучу судья иштин маңызын, даттануулардын негизги далилдерин, сунуштарды, аларга каршы пикирди, кошумча материалдарды жарыялайт. Судьялар докладчыга суроо бере алышат.
(9) Сот даттанууну же сунушту берген тараптардын, андан кийин башка тараптын сөзүн угат. Судья тараптарга суроо берүүгө укуктуу.
(10) Тараптар сүйлөп бүткөндөн кийин судьялар кеңешүү бөлмөсүнө кетишет.
(11) Көзөмөл инстанциясындагы соттун чечими кеңешүү бөлмөсүндө ачык добуш берүү менен кабыл алынат. Судья добуш берүүдө калыс калууга же ага катышпай коюуга укуксуз. Төрагалык кылуучу добушту акырында берет. Эгерде судьялардын көпчүлүгү жактап добуш берсе, көзөмөл инстанциясындагы соттун чечими кабыл алынды деп эсептелет.
(12) Көзөмөл инстанциясындагы соттун заседаниесинде протокол жүргүзүлөт, ага соттук заседаниенин төрагалык кылуучусу жана катчысы кол коет.
(13) Соттук заседаниенин иш тартиби жана укук бузуучуларга карата көрүлүүчү чаралар ушул Кодекстин 269, 271-статьяларында каралган эрежелер боюнча аныкталат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
379-статья. Көзөмөл инстанциясындагы соттун токтому (аныктамасы)
(1) Көзөмөл тартибинде каралган иш боюнча көзөмөл инстанциясындагы сот кеңешүү бөлмөсүндө токтом (аныктама) чыгарат.
(2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун соттук коллегиясынын токтомуна (аныктамасына) ишти кароого катышкан бардык судьялар кол коюшат. Өзгөчө учурларда өтө татаал иш боюнча жүйөлүү токтомду түзүү он күнгө чейинки мөөнөткө кийинкиге калтырылышы мүмкүн, бирок токтомдун (аныктаманын) корутунду бөлүгү кеңешүү бөлмөсүндө түзүлөт жана ишти кароого катышкан бардык судьялар кол коюшат.
(3) Токтомду (аныктаманы) төрагалык кылуучу же доклад кылуучу судья жарыя кылат. Соттук заседаниенин залында катышып олтургандардын бардыгы токтомду (аныктаманы) орундарынан туруп угушат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
380-статья. Көзөмөлдүк инстанциядагы соттун судьясынын өзгөчө пикири
Көпчүлүк судьялардын чечими менен макул болбогон көзөмөлдөө инстанциясынын судьясы соттун чечимине эч бир шылтоосуз кол коюууга милдеттүү жана өзгөчө пикирин кеңешме бөлмөсүндө кат жүзүндө жазып берүүгө укуктуу, ал төрагачылык кылуучуга тапшырылат жана кылмыш ишине "өзгөчө пикир" деген белги менен чапталган конвертте менен тиркелет. Өзгөчө пикир бар экендиги жөнүндө процесстин катышуучуларына кабарланбайт, өзгөчө пикир сот жыйынынын залында жарыяланбайт.
(КР 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 Мыйзамынын редакцияларына ылайык)
381-статья. Көзөмөлдүк инстанциядагы соттун жеке аныктамасы
(1) Токтом кабыл алуу менен бир мезгилде Көзөмөлдүк инстанциядагы соту зарыл учурларда жеке аныктамасы менен иш боюнча мыйзамды бузуунун белгиленген фактыларына, укук бузууну жасоого көмөк көрсөткөн себептерге жана шарттарга министрликтердин, мамлекеттик комитеттердин, администрациялык ведомстволордун, ошондой эле менчигинин түрүнө карабастан ишканалардын, мекемелердин жана уюмдардын жетекчилеринин жана башка кызмат адамдарынын көңүлүн бурат.
(2) Аталган адамдар бир айдын ичинде өздөрүнүн жеке аныктама боюнча көрүлгөн чаралары жөнүндө Көзөмөлдүк инстанциядагы сотуна кабарлоого милдеттүү.
(КР 2004-жылдын 24-майындагы N 68 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
382-статья. Көзөмөлдүк инстанциядагы соттун токтомдорун жана аныктамаларын аткаруу
(1) Көзөмөлдүк инстанциядагы соттун токтому жана аныктамасы алар кабыл алынары менен дароо мыйзамдуу күчүнө кирет жана Кыргыз Республикасынын ушул Кодексинде жана Жазык-аткаруу кодексинде каралган тартипте аткарылат.
(2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясынын токтомдору жана аныктамалары акыркы болуп саналат жана даттанууга жатпайт.
(КР 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2008-жылдын 5-августундагы N 193 мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
383-статья. Көзөмөл тартибинде сот тарабынан кабыл алынган чечимдер
(1) Көзөмөлдүк инстанциядагы сот (Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясы) ишти көзөмөл тартибинде карап чыгат жана төмөнкүлөргө укуктуу:
1) жергиликтүү соттун сот актысын (сот актыларын) күчүндө калтырып, ал эми даттанууларды же сунуштамаларды канааттандырбоого;
2) сот актыларынын иши боюнча мурда чыгарылгандардын бирин күчүндө калтырууга жана калган сот актыларын жокко чыгарууга;
3) коюлган күнөөнүн чектеринде жергиликтүү соттордун сот актыларына өзгөртүү киргизүүгө;
4) жергиликтүү соттордун сот актыларын жокко чыгарууга жана жазык ишин кыскартууга;
5) көзөмөл өндүрүшүн токтотууга жана мыйзамга расмий чечмелөө берүү жөнүндө суроо-талапты Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешине жөнөтүүгө, мыйзамдын конституциялуулугун текшерүү тууралу өтүнүчтү Кыргыз Республикасынын Конституциялык сотуна жиберүүгө;
6) жергиликтүү соттордун сот актыларын жокко чыгарууга жана жаңы чечим кабыл алууга;
7) жергиликтүү соттордун сот актыларын жокко чыгарат жана ишти
биринчи же апелляциялык инстанциянын сотуна жаңыдан кароого жөнөтөт.
(383-cтатьянын 1-бөлүгүнүн 7-пунктунун аракети КР Конституциялык Сотунун 2006-жылдын 13-январындагы Чечими менен токтотулду)
(2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясынын чечими 1, 2, 3, 4-пункттардын негизинде токтом түрүндө, 6-пункттун негизинде токтом жана өкүм түрүндө, 5 же 7-пункттардын негизинде аныктама түрүндө чыгарылат.
(3) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясынын чечими акыркы болуп саналат жана даттануута жатпайт.
(4) Көзөмөл инстанциясындагы сот көзөмөлдүк өндүрүштү төмөнкүдөй учурларда кыскартат:
1) эгерде даттануу жана (же) сунуш кайра чакыртылып алынса;
2) эгерде ага каршы сунуш (даттануу) берилген соттолгон, акталган же соттолуучу адам өлүп калса;
3) эгерде соттук заседаниеде процесстин катышуучусу өзүнүн даттануусун же өзүнүн жактоочусунун, өкүлүнүн даттануусун колдобосо;
4) эгерде процесстик ишти көзөмөл тартибинде карап чыгуу учуруна карата он сегиз жаш куракка жеткен катышуучусу өзүнүн мурдагы мыйзамдуу өкүлүнүн, жактоочусунун даттануусун колдобосо;
5) эгерде сот заседаниесине катышкан прокурор сунушту колдобосо;
6) эгерде даттануу жергиликтүү сотто каралууга жатса;
7) ушул Кодекстин 376-статьясынын экинчи бөлүгүнүн негизинде.
(КР 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2008-жылдын 5-августундагы N 193, 2012-жылдын 10-августундагы N 164 редакцияларына ылайык)
383-1-статья. Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясы тарабынан жаңы чечим кабыл алуунун негизи жана тартиби
(1) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясы, эгерде жергиликтүү сот тарабынан өкүм чыгарылып, бирок укук ченемин колдонууда жана далилдерге баа берүүдө каталар кетирилсе жазык иши боюнча жаңы чечим кабыл алат.
(2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун кылмыш иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча сот коллегиясы:
1) жергиликтүү соттордун сот актыларын жокко чыгарууга жана жазык иши боюнча өндүрүштү токтотууга;
2) жергиликтүү соттордун сот актыларын жокко чыгарууга жана жаңы өкүм чыгарууга укуктуу.
(КР 2004-жылдын 24-майындагы N 68, 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
383-2-статья. Областтык соттун жана ага теңештирилген соттун президиумунун экинчи инстанциядагы сот катары райондук соттун мыйзамдуу күчүнө кирген актысы боюнча жазык ишин кароодо кабыл алуучу чечими
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамы менен алып салынган)
XII БӨЛҮМ
ИШ БОЮНЧА ЖАҢЫ ЖЕ ЖАҢЫДАН АЧЫЛГАН ЖАГДАЙЛАР БОЮНЧА ИШ ЖҮРГҮЗҮҮНҮ КАЙРА БАШТОО
43-Глава
Иш боюнча жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча иш жүргүзүүнү кайра баштоо
384-статья. Иш боюнча иш жүргүзүүнү кайра баштоонун негиздери
(1) Соттун күчүнө кирген өкүмү, аныктама, токтому жокко чыгарылышы жана иш боюнча иш жүргүзүүнү жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча кайра баштоо мүмкүн.
(2) Жаңы ачылган жагдайлар боюнча жазык иши боюнча иш жүргүзүүнү кайра баштоонун негиздери:
1) (КР 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
2) соттун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмү тарабынан белгиленген мыйзамсыз же негизсиз өкүм, аныктама, токтом чыгарууга алып келген жабырлануучунун же күбөнүн түшүндүрмөлөрүнүн, эксперттин корутундусунун атайылап жалган берилиши, ошого тете буюм далилдеринин, тергөө жана сот аракеттеринин протоколдорунун жана башка документтердин атайылап жалган берилиши же котормонун атайын туура эмес которулушу;
3) мыйзамсыз жана негизсиз өкүмдүн, аныктаманын, токтомдун чыгышына алып келген тергөөчүнүн же прокурордун, соттун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмү тарабынан белгиленген кылмыштуу аракеттери;
4) ушул ишти кароодо алар тарабынан жасалган, соттун мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмү тарабынан белгиленген судьялардын кылмыштуу аракеттери;
5) өкүмдү, аныктаманы чыгарууда өз алдынча же мурда белгиленген жагдайлар менен бирге соттолгон адамдын күнөөсү жок экендиги жөнүндө же ал үчүн соттолгонго караганда оордугу боюнча башка кылмыш жасагандыгы жөнүндө мурда белгиленген жагдайлар менен бирге, же акталган адамдын же өзүнө карата иш токтотулган адамдын күнөөлүү экендиги жөнүндө күбөлөндүргөн, өкүмдү чыгарууда сотко белгисиз болгон жагдайлар болуп саналат.
(2-1) Жаңы жагдайлар боюнча жазык иши боюнча иш жүргүзүүнү кайра баштоонун негиздери төмөнкүлөр болуп саналат:
1) жосундун жазалануусун болтурбоочу же жазаны жеңилдетүүчү мыйзамдын күчүнө кирүүсү;
2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун Конституциялык палатасынын ушул жазык иши боюнча сот тарабынан колдонулган мыйзамды же башка ченемдик укуктук актыны конституциялык эмес жана Кыргыз Республикасынын Конституциясына карама-каршы келет деп таануусу;
3) ушул жазык ишин Кыргыз Республикасынын соту тарабынан кароодо адам укуктары жана эркиндиктери бузулгандыгын Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп саналган, мыйзамда белгиленген тартипте күчүнө кирген эл аралык келишимдерге ылайык эл аралык органдардын белгилөөсү.
(3) Ушул статьянын экинчи бөлүгүнүн 2-4-пункттарында саналып өткөн жагдайлар өкүмдөн тышкары мөөнөттүн эскиргендигинин, мунапыс же кечирим берүү актысынын айынан, күнөөкөрдүн өлүмүнө же күнөөкөр катары тартуу үчүн жашы жетпегендигине байланыштуу жазык ишин токтотуу жөнүндө, жазык ишин козгоодон баш тартуу жөнүндө соттун аныктамасы, токтому, прокурордун, тергөөчүнүн токтому тарабынан белгилениши мүмкүн.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52, 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
385-статья. Ишти жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча караган соттор
(1) Мыйзамдуу күчүнө кирген соттук акт жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча бул актыны кабыл алган, анын ичинде жосундун жазалануусун болтурбоочу же жазаны жеңилдетүүчү мыйзамдын күчүнө кирүү негиздери боюнча сот тарабынан кайрадан каралат.
(2) Биринчи инстанциясындагы сот апелляциялык, кассациялык жана көзөмөл тартибинде каралбаган иш боюнча өзүнүн соттук актысын кайрадан карап чыгат.
(3) Областтык соттун жана ага теңештирилген соттун жазык иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча соттук коллегиясы Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунда каралбаган иш боюнча өзүнүн соттук актысын жана биринчи инстанциядагы соттун актысын кайрадан карап чыгат.
(4) Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун Жазык иштери жана администрациялык укук бузуулар жөнүндө иштер боюнча соттук коллегиясы өзүнүн соттук актыларын жана бардык жалпы юрисдикциядагы жергиликтүү соттордун актыларын кайрадан карап чыгат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
386-статья. Иш жүргүзүүнү кайра баштоонун мөөнөттөрү
(1) Жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча айыптоо өкүмүн соттолгон адамдын пайдасына кайра кароо эч кандай мөөнөттөр менен чектелбейт.
(2) Соттолгон адамдын өлүмү аны актоо максатында жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча иш жүргүзүүнү кайра баштоого тоскоол болуп саналбайт.
(3) Ишти токтотуу жөнүндө актоо өкүмүн, аныктамасын, токтомун кайра кароого, ошондой эле жазанын жеңилдигинин жүйөлөрү же соттолгон адамга карата кыйла оор кылмыш жөнүндө мыйзамды колдонуунун зарылдыгы боюнча айыптоо өкүмүн кайра кароого жазык жоопкерчилигине тартуунун мөөнөтү эскирбеген мезгил ичинде гана жана жаңыдан ачылган жагдайлар ачылган күндөн тартып, алты айдан кечиктирилбестен жол берилет.
(4) Жаңыдан жагдайлардын ачылган күнү болуп;
1) ушул Кодекстин 384-статьясынын экинчи бөлүгүнүн 2-4-пункттары тарабынан каралган учурларда - атайын жалган көрсөтүүлөрдү берүүгө, атайын жалган далилдерди келтирүүгө, туура эмес которууга же ишти тергөөнүн же кароонун жүрүшүндө кылмыштуу аракеттерге күнөөлүү адамдарга карата өкүм, аныктама, токтом мыйзамдуу күчүнө кирген күн;
2) ушул Кодекстин 384-статьясынын экинчи бөлүгүнүн 5-пункту тарабынан каралган учурда - жаңыдан ачылган жагдайлардын болгондугунан өндүрүштү кайра жаңыртуунун зарылдыгы жөнүндө корутундуга прокурор кол койгон күн эсептелет;
3) (КР 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамына ылайык күчүн жоготту)
(5) Жаңы же жаңыдан жагдайлардын күнү болуп:
1) ушул Кодекстин 384-статьясынын 2-1-бөлүгүнүн 1-пунктуна ылайык сот тарабынан өндүрүштү козгогон күн;
2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун Конституциялык палатасынын мыйзамды же башка ченемдик укуктук актыны конституциялык эмес жана Кыргыз Республикасынын Конституциясына карама-каршы келет деп таануу жөнүндөгү чечими күчүнө кирген күн;
3) адам укуктарын жана эркиндиктерин бузуу болгондугу жөнүндө эл аралык органдардын чечими күчүнө кирген күн эсептелет.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2010-жылдын 10-февралындагы N 27, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
387-статья. Иш жүргүзүүнү козгоо
(1) Жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча өндүрүштү козгоо укугу прокурорго, сотко - жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча өндүрүштү козгоо бөлүгүндө таандык.
(2) Жарандардын арыздары, уюумдардын кызмат адамдарынын билдирүүлөрү, ошондой эле башка жазык иштерин тергөөнүн жана кароонун жүрүшүндө алынган маалыматтар жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча иш жүргүзүүнү козгоого жүйө болуп саналат.
(3) Эгерде келип түшкөн арызда же билдирүүдө ушул Кодекстин 386-статьясынын экинчи бөлүгүнүн 2-4-пункттарында көрсөтүлгөн жагдайларга байланыштуу чыгарылган соттун өкүмүндө жаңыдан ачылган жагдайлардын бар экендигине шилтеме жасалса, прокурор өз токтому менен жаңыдан ачылган жагдайлардын болгондугунан улам иш козгойт, тиешелүү текшерүү жүргүзөт, өкүмдүн көчүрмөсүн жана анын мыйзамдуу күчкө киргендиги жөнүндө соттун справкасын суратып алат.
(4) Эгерде арызда же билдирүүдө ушул Кодекстин 386-статьясынын экинчи бөлүгүнүн 5-пунктунда көрсөтүлгөн башка жагдайлар көрсөтүлсө, прокурор өз укугунун чегинде жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча иш козгоо жөнүндө токтом чыгарып, ал жагдайларды тергөө үчүн ишти тергөөчүгө жиберет. Жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча ишти тергөө ушул Кодекстин эрежелерин сактоо менен жүргүзүлөт.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
388-статья. Текшерүү же тергөө аяктагандан кийинки прокурордун аракеттери
(1) Иш жүргүзүүнү кайра баштоо үчүн негиздер болгондо, жаңыдан ачылган жагдайлар боюнча текшерүү же тергөө аяктагандан кийин прокурор ишти өз корутундусу менен тиешелүү сотко жиберет.
(2) Иш жүргүзүүнү кайра баштоого негиздер жок болгондо, прокурор өзүнүн жүйөлөштүрүлгөн токтому менен жаңыдан ачылган жагдайлардан улам өндүрүштү козгоодон баш тартат же жаңыдан ачылган жагдайлардан улам иш козгоону токтотот.
(3) Иш жүргүзүүнү токтотуу жөнүндө токтом ага даттануу укугун аларга түшүндүрүү менен, бул ишке тиешеси бар адамдарга маалымдалат.
(КР 2015-жылдын 7-августундагы N 222 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
389-статья. Соттун аныктамасы
Жаңы жагдайларды же прокурордун жаңыдан ачылган жагдайлардын болгондугунан улам иш жүргүзүү кайра баштоо жөнүндө корутундусун карап чыгып, сот:
1) соттун өкүмүн, аныктамасын же судьянын токтомун жокко чыгаруу жана ишти тергөө жүргүзүү үчүн же жаңы соттук териштирүүгө берүү жөнүндө;
2) соттун өкүмүн, аныктамасын же токтомун жокко чыгаруу жөнүндө жана иш боюнча биротоло чечим чыгаруу үчүн жаңы тергөө же жаңы соттук териштирүү талап кылынбаганда, ишти токтотуу жөнүндө;
3) прокурордун корутундусун четке кагуу жөнүндө аныктамалардын, токтомдордун бирин чыгарат.
(КР 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
390-статья. Соттун чечимдерин жокко чыгаргандан кийинки иш жүргүзүү
Ал боюнча жаңы же жаңыдан ачылган жагдайлардын болгондугунан улам соттун чечимдери жокко чыгарылгандан кийин иш жүргүзүү боюнча тергөө жана соттук териштирүү, ошондой эле чыгарылган жаңы же жаңыдан соттук чечимдерге даттануу жалпы тартипте жүргүзүлөт.
(КР 2014-жылдын 22-мартындагы № 52 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
XIII БӨЛҮМ
ИШТЕРДИН АЙРЫМ КАТЕГОРИЯЛАРЫ БОЮНЧА ИШ ЖҮРГҮЗҮҮ
44-Глава
Жашы жете элек өспүрүмдөрдүн кылмыштары жөнүндө иштер боюнча иш жүргүзүү
391-статья. Жашы жете элек өспүрүмдөрдүн кылмыштары жөнүндө иштер боюнча иш жүргүзүүнүн тартиби
(1) Ушул главанын жоболору кылмыш жасоо учуруна карата он сегиз жашка чыкпаган адамдарга карата жазык иштери боюнча колдонулат.
(2) Жашы жетелектердин кылмыштары жөнүндө иштер боюнча өндүрүш тартиби ушул Кодекс, ошондой эле ушул главанын статьяларында белгиленген жалпы эрежелер менен аныкталат. Прокурордун, балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын жашы жете элек өспүрүмдөрдүн кылмыштары боюнча иштерге катышуусу милдеттүү болуп саналат.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
392-статья. Жашы жете элек өспүрүмдөрдүн кылмыштары жөнүндө иштер боюнча белгиленүүгө тийиш болгон жагдайлар
(1) Жашы жете элек өспүрүмдөрдүн кылмыштары жөнүндө иштер боюнча тергөө жана соттук териштирүү жүргүзүүдө ушул Кодекстин 82-статьясында каралган жагдайларды далилдөө менен катар:
1) жашы жетпегендин курагы (туулган күнү, айы, жылы);
2) инсандын интеллектик, психикалык өнүгүүсүнүн жана башка өзгөчөлүктөрүнүн деңгээли, ошондой эле анын жашоосунун жана тарбияланышынын шарттары;
3) шыкакчы жана катышуучу чоң адамдардын бар же жок экендиги айкындалууга тийиш.
(2) Жашы жетпегендин жин оорусуна байланышпаган кандайдыр-бир себептер боюнча акылы кем экендиги жөнүндө маалыматтар болгондо, ал өзүнүн коомдук коркунучтуу аракеттерин аңдап биле ала тургандыгы жана аларды башкара ала тургандыгы да айкындалууга тийиш.
(3) Ал жагдайларды белгилөө үчүн жашы жетпегендин ата-энеси, педагогдору, тарбиялоочулары жана зарыл маалыматтарды бере алуучу башка адамдар суралышы, ошого тете зарыл маалыматтар суратылып алынышы жана башка тергөө жана сот аракеттери жүргүзүлүшү мүмкүн.
(4) Балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери реабилитациялоо боюнча иш-чаралардын планын даярдоого жана тергөөчүгө жана сотко корутунду берүүгө милдеттүү.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
393-статья. Жашы жетпегенге карата бөгөт коюу жана кармоо чараларын колдонуу
(1) Жашы жетпегенге карата бөгөт коюу чарасын колдонуу жөнүндө маселени чечүүнүн ар бир учурунда ушул Кодекстин 108-статьясы тарабынан каралган тартипте жашы жетпегенди көз салууга чыгарып берүүнүн мындай чара катары тандап алуунун мүмкүнчүлүгү талкууланууга тийиш.
(2) Жашы жетелектин камакка алынуусунун мыйзамдуулугун текшерүүдө аны прокурор өзү жеке суракка алууга милдеттүү.
(3) Бөгөт коюу чарасы катары камап коюу, ошондой эле кармоо он алты жашка чыга элек жашы жетпегенге карата ушул Кодекстин 102, 103, 110, 114-статьяларында көрсөтүлгөн негиздер болгон, өзгөчө учурларда гана колдонулушу мүмкүн. Кармалган жашы жетелектер ички иштер органдарынын атайын камераларында жыйырма төрт сааттан ашык эмес убакытка кармалуусу тийиш.
(4) Кармоо, камакка алуу жөнүндө токтоосуз, бирок кармалган учурдан тартып үч сааттан кечиктирилбестен жашы жетелектин ата-энесине же анын башка мыйзамдуу өкүлдөрүнө, анын ичинде балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерлерине кабарландырылат.
(КР 2007-жылдын 25-июнундагы N 91, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
394-статья. Жашы жетпеген шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну чакыртуунун тартиби
Камоодо болбогон жашы жетпеген шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну тергөөчүгө, сотко чакыртуу анын ата-энеси, башка мыйзамдуу өкүлдөрү же балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери, ал эми жашы жетпеген атайын балдар мекемесинде кармалып турса, ал уюмдун администрациясы аркылуу жүргүзүлөт.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
395-статья. Жашы жетпеген шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну суракка алуу
(1) Жашы жетпеген шектүүнү, айыпкерди, соттолуучуну суракка алуу күнүнө дем алуусуз эки сааттан, ал эми жалпы алганда күнүнө төрт сааттан ашпоого тийиш.
(2) Жашы жетпеген шектүүнү, айыпкерди суракка алууда ушул Кодекстин 46-статьясына ылайык катышуусу милдеттүү болгон жактоочу суракка алынуучуга суроо берүүгө, ал эми суракка алуу бүткөндөн кийин протокол менен таанышууга жана көрсөтүүлөрдүн тууралыгы жана толуктугу жөнүндө пикир айтууга укуктуу.
396-статья. Педагогдун жана психологдун катышуусу
(1) Он алты жашка толо элек, ошондой эле ал куракка толгон, бирок акылы кем деп таанылган жашы жетпеген шектүүнү, айыпкерди суракка алууда педагогдун жана психологдун катышуусу милдеттүү болот. Он алты жаштан улуу жашы жетпегенди шектүүнү, айыпкерди суракка алууда педагог же психолог тергөөчүнүн, прокурордун кароосу боюнча, же жактоочунун өтүнүчү боюнча катышат.
(2) Педагог же психолог шектүүгө, айыпкерге тергөөчүнүн уруксаты менен суроо берүүгө, ал эми суракка алуу аяктагандан кийин суракка алуунун протоколу менен таанышууга жана анда жазылгандардын тууралыгы жана толуктугу жөнүндө пикирлерин жазуу жүзүндө жазууга укуктуу. Ал укуктарды тергөөчү жашы жетпегенди суракка алуунун алдында педагогго же психологго түшүндүрүп берет, бул жөнүндө сурактын протоколуна белги коюлат.
(3) Сотто жашы жетпегенди соттолуучуну суракка алууда педагогдун же психологдун катышуусу ушул статьянын биринчи жана экинчи бөлүктөрүнүн эрежелери тарабынан аныкталат.
397-статья. Жашы жетелек шектүүнүн, айыпкердин, соттолуучунун мыйзамдуу өкүлүнүн жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкеринин тергөөгө жана соттук териштирүүгө катышуусу
(1) Жашы жетелектин кылмыштары жөнүндө иштерди тергөөгө жана соттук териштирүүгө жашы жетелек шектүүнүн, соттолуучунун, айыпкердин мыйзамдуу өкүлү жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери катышат. Бир нече мыйзамдуу өкүлдөр болгондо, тергөөгө жана соттук териштирүүгө катышуучу мыйзамдуу өкүлдү тандоо жашы жетелектин жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкеринин пикирин эске алуу менен жүргүзүлөт.
(2) Жашы жетелектин мыйзамдуу өкүлүнүн жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкеринин ишке катышуусуна тергөөчүнүн токтому менен жашы жетелек шектүү же айыпкер катары биринчи суракка алынган учурдан тартып жол берилет. Мыйзамдуу өкүлгө жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерине ушул статьянын 3-бөлүгүндө көрсөтүлгөн укуктар түшүндүрүлөт.
(3) Жашы жетелектин мыйзамдуу өкүлү жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери жашы жетелектен эмнеден шек саналып же ал эмне үчүн айыпталып жатканы жөнүндө билүүгө; айып коюлуп жатканда катышууга; жашы жетелекти суракка алууга, ошондой эле шектүү же айыпкер жашы жетелекти жана анын жактоочусунун катышуусу менен жүргүзүлүүчү башка тергөө аракеттерине катышууга; өзү катышкан тергөө аракеттеринин протоколдору менен таанышууга жана аларда жазылгандардын тууралыгы жана толуктугу жөнүндө сын-пикирлерин жазуу жүзүндө берүүгө; өтүнүчтөрдү жана баш тартууларды берүүгө; тергөөчүнүн жана прокурордун аракеттери менен чечимдерине даттанууга; далилдерди келтирүүгө; тергөө бүткөндөн кийин иштин бардык материалдары менен таанышууга, андан кандай болбосун маалыматтарды жана кандай болбосун көлөмдө жазып алууга укуктуу.
(4) Эгерде алардын аракеттери жашы жетелектин таламдарына зыян келтирүүдө же ишти калыс тергөөгө тоскоолдук кылууга багытталган деп эсептөөгө негиздер болсо, жашы жетелектин мыйзамдуу өкүлү, ошондой эле балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкери ишке катышуудан четтетилиши мүмкүн. Бул жөнүндө тергөөчү же сот жүйөлөнгөн токтом чыгарат. Мындай учурда жашы жетелектин башка мыйзамдуу өкүлүнө, балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкерине ишке катышууга жол берилет.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
398-статья. Жашы жетпеген соттолуучунун мыйзамдуу өкүлүнүн соттук териштирүүгө катышуусу
(1) Сот заседаниесине жашы жетпеген соттолуучунун ата-энеси же башка мыйзамдуу өкүлдөрү чакыртылууга тийиш. Алар далилдерди изилдөөгө катышууга, көрсөтүүлөрдү берүүгө, далилдерди келтирүүгө, өтүнүчтөрдү жана баш тартууларды берүүгө, соттун аракеттерине жана чечимдерине даттанууга, ишти кароочу сот заседаниесине катышууга укуктуу. Көрсөтүлгөн укуктар аларга соттук териштирүүнүн башталышында түшүндүрүлүүгө тийиш. Жашы жетпегендин мыйзамдуу өкүлдөрү сот заседаниесинин залында ишти бүткүл соттук териштирүүнүн ичинде катышып отурат. Өз макулдугу менен алар сот тарабынан күбө катары суракка алынышы мүмкүн.
(2) Эгерде анын аракеттери жашы жетпеген соттолуучунун таламдарына зыян келтирет же иштин калыс териштирилишине тоскоолдук кылууга багытталат деп эсептөөгө негиздер болсо, жашы жетпегендин мыйзамдуу өкүлү соттун жүйөлөштүрүлгөн токтому менен соттук териштирүүгө катышуудан четтетилет. Мындай учурда жашы жетпеген соттолуучунун башка мыйзамдуу өкүлүнө жол берилет.
(3) Эгерде сот анын катышуусун зарыл деп эсептебесе, жашы жетпеген соттолуучунун мыйзамдуу өкүлүнүн келбей коюшу, ишти териштирүүнү токтотпойт.
(4) Эгерде жашы жетпеген соттолуучунун мыйзамдуу өкүлү ишке жактоочу же жарандык жоопкер катары катышууга тартылса, ал процесстин көрсөтүлгөн катышуучуларынын укуктарына ээ болот жана милдеттүү болот.
(5) Эгерде биринчи инстанциясындагы сотто, апелляциялык тартипте же көзөмөл тартибинде карап чыкканга чейин айыпталуучу (соттолуучу, соттолгон, акталган) адам он сегиз жашка толсо, сот мыйзамдуу өкүлдүн функцияларын кыскартуу жөнүндө токтом (аныктама) чыгарат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
399-статья. Жашы жетпеген соттолуучуну сот заседаниесинин залынан чыгарып салуу
Жактоочунун же мыйзамдуу өкүлдүн өтүнүчү боюнча, ошондой эле өз демилгеси боюнча сот тараптардын пикирин эске алуу менен ага терс таасир тийгизиши мүмкүн болгон жагдайларды изилдөөнүн учурунда жашы жетпеген соттолуучуну сот заседаниесинин залынан чыгарып салууга укуктуу. Жашы жетпеген соттолуучу кайрылып келгенден кийин төрагалык кылуучу ага ал жокто жүргүзүлгөн аракеттердин мазмунун маалымдайт жана жашы жетпегенге ал жокто суракка алынган адамдарга суроо берүүгө мүмкүнчүлүк берет.
400-статья. Жашы жетпеген соттолуучуга өкүм чыгарууда сот тарабынан чечилүүчү маселелер
(1) Жашы жетпеген соттолуучуга өкүм чыгарууда сот ушул Кодекстин 312-статьясында саналып өткөн маселелер менен катар шарттуу соттоо, эркиндигинен ажыратуу менен байланышпаган жаза берүү жөнүндө, ошондой эле жазадан бошотуу жөнүндө маселени талкуулоого тийиш.
(2) Шарттуу соттолгон, эркиндигинен ажыратууга, атайын тарбиялоо же башка тарбиялоо мекемесине жайгаштыруу, же болбосо мажбурлап тарбиялык таасир көрсөтүү чараларын колдонуу менен байланышпаган жаза чарасын дайындоо учурунда сот бул жөнүндө балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органга маалымдайт жана кесилген жашы жетпегендин жүрүм-турумуна контролдукту жүзөгө ашырууну ага жүктөйт.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
401-статья. Жашы жетпегендин сот тарабынан жазык жоопкерчилигинен мажбурлап тарбиялык таасир көрсөтүү чараларын колдонуу менен бошотулушу
(1) Эгерде анча оор эмес кылмыш жана кыйла жеңил кылмыш жөнүндө иш боюнча бул кылмышты жасаган жашы жетпеген жазык чараларын колдонуусуз түзөлүшү мүмкүн деп табылса, сот жашы жетпегенди жаза өтөөдөн бошотушу жана ага карата Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 83-статьясы тарабынан каралган мажбурлап тарбиялык таасир көрсөтүү чараларын колдонууга укуктуу. Токтомдун көчүрмөсү балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органга жиберилет.
(2) Жашы жетпеген тарабынан өзүнө карата дайындалган мажбурлап тарбиялык таасир көрсөтүү чаралары такай аткарылбаган учурда, сот балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын сунушу боюнча мажбурлап тарбиялык таасир көрсөтүү чараларын жокко чыгарат жана иш ушул Кодекстин ченемдерине ылайык каралат.
(КР 2004-жылдын 8-августундагы N 111, 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
402-статья. Жашы жетпегендин жазадан сот тарабынан атайын же башка тарбиялоо мекемесине жиберүү менен бошотулушу
(1) Эгерде өтө оор кылмыш же анча оор эмес кылмыш жөнүндө ишти кароодо бул кылмышты жасаган жашы жетпегенди жашы жетпегендер үчүн атайын тарбиялоо мекемесине жайгаштыруу жолу менен жазалоонун максатына жетишилет деп табылса, сот айыптоо өкүмүн чыгарып, жашы жетпегенди жаза өтөөдөн бошотууга жана жашы жеткенге чейин аны аталган мекемеге жиберүүгө укуктуу.
(2) Эгерде жашы жетпеген оңолгондугунан улам бул чаранын андан аркы таасирине муктаж эмес болсо, анын атайын тарбиялоо мекемесинде болушу жашы жеткенге чейин токтотулушу мүмкүн. Адам он сегизге толгондон кийин анын тарбиялоо мекемесинде болушун узартууга жалпы билим берүүчү же кесиптик даярдыкты аяктаганга чейин гана жол берилет. Адамдын атайын тарбиялоо мекемесинде болушун токтотуу же болбосо анда болуу мөөнөтүн узартуу жөнүндө маселе мекеменин администрациясынын жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын биргелешкен сунушунун негизинде өкүм чыгарган же соттолгон жашы жетпегендин жашаган жери боюнча соттун же мекеме турган жердин сотунун судьясы тарабынан он күндүк мөөнөттө жеке каралат.
(3) Сот заседаниесине соттолгон жашы жетпеген, анын мыйзамдуу өкүлү, адвокат, прокурор, мекеменин администрациясынын өкүлү жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын өкүлү чакыртылат. Прокурордон жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын кызматкеринен башка көрсөтүлгөн адамдардын келбей коюшу иштин каралышына тоскоол болбойт.
(4) Сот заседаниесинде мекеменин администрациясынын жана балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын биргелешкен сунушу иликтенип, ишке катышкан адамдардын пикирлери угулат.
(5) Ишти кароонун натыйжалары боюнча судья өзүнчө бөлмөдө токтом чыгарат, ал сот заседаниесинде окулууга тийиш.
(6) Токтомдун көчүрмөсү беш күндүк мөөнөттө соттолгон жашы жетпегендин өкүлүнө, балдарды коргоо боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органга жана өкүм чыгарган сотко жиберилет.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
402-1-статья. Жашы жетелектердин кылмыштары жөнүндө иштер боюнча элдешүү жол-жоболору (калыбына келтирүү сот адилеттиги)
(1) Анча чоң эмес кылмыш же анчейин оор эмес кылмыш жасаган жашы жетелекке карата элдешүү жол-жоболору колдонулушу мүмкүн.
(2) Жазык иши боюнча шектелген, айыпталган жашы жетелекке карата кылмыш иши боюнча элдешүү жол-жоболору төмөнкү шарттар болгон учурда дайындалат:
1) жашы жетелек мурда жазык жоопкерчилигине тартылбаган жана соттолбогон;
2) жазык ишинде жабырлануучу болгон;
3) жашы жетелек шектүүнүн, айыпкердин күнөөсү далилденген;
4) жашы жетелек шектүү, айыпкер чын дилинен өкүнгөн жана келтирилген зыяндын ордун толтурган;
5) жашы жетелек шектүү, айыпкер жана жабырлануучу элдешүү жол-жоболоруна катышууга макул болгон.
(КР 2012-жылдын 16-июлундагы N 114 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
45-Глава
Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иштер боюнча иш жүргүзүү
403-статья. Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иштер боюнча иш жүргүзүү үчүн негиздер
(1) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иштер боюнча иш жүргүзүү жазык мыйзамы тарабынан тыюу салынган жосунду акыл-эси соо эмес абалда жасаган же кылмыш жасагандан кийин жазаны дайындоого же аткарууга мүмкүн болбогон жин оорусуна чалдыккан адамдарга карата жүзөгө ашырылат.
(2) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чаралары катуу жин оорусу өзү үчүн же башка адамдар үчүн коркунуч менен байланышкан, же алар тарабынан башка олуттуу зыян келтириши мүмкүн болгон учурда гана дайындалат.
(3) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иштер боюнча иш жүргүзүү ушул Кодекстин жалпы эрежелери, ошондой эле ушул главанын эрежелери тарабынан аныкталат.
404-статья. Далилденүүгө тийиш болгон жагдайлар
Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иштер боюнча тергөө жүргүзүүдө төмөнкүдөй жагдайлар:
1) жасалган жосундун убактысы, орду, ыкмасы жана башка жагдайлары;
2) ал адам тарабынан жазык мыйзамы менен тыюу салынган жосундун жасалышы;
3) жосун тарабынан келтирилген зыяндын мүнөзү жана өлчөмү;
4) жазык мыйзамы менен тыюу салынган жосун жасаган адамдын аны жасаганга чейинки жана ошондой эле андан кийинки жүрүм-туруму айкындалууга тийиш.
405-статья. Жазык мыйзамы менен тыюу салынган жосунду акыл-эси соо эмес абалда жасаган же кылмышты жасагандан кийин жин оорусуна чалдыккан адамга карата ишти бөлүп алуу
Эгерде бир нече адамды айыптоо боюнча тергөө өндүрүшүндө кылмышка катышкандардын кимдир-бирөө жосунду акыл-эси соо эмес абалда жасагандыгы же кылмыш жасагандан кийин жин оорусуна чалдыккандыгы белгиленсе, ага карата иш өзүнчө өндүрүшкө бөлүнүп алынат.
406-статья. Өзүнө карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иш жүргүзүлүп жаткан адамдын укуктары
(1) Эгерде соттук-психиатрдык экспертизанын корутундусу боюнча анын оорусунун мүнөзү жана оордугу буга тоскоолдук кылбаса, өзүнө карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иш жүргүзүлүп жаткан адам:
1) өзүнүн кайсы жосунду жасагандыгы үчүн бети ачылып жаткандыгын билүүгө;
2) көрсөтүүлөрдү берүүгө;
3) далилдерди келтирүүгө;
4) өтүнүчтөрдү жана баш тартууларды берүүгө;
5) эне тилинде же өзү билген тилде түшүндүрмө берүүгө;
6) тилмечтин кызматынан пайдаланууга;
7) жактоочу алууга жана аны менен жеке жолугушууга;
8) өз өтүнүчү же жактоочусунун өтүнүчү боюнча тергөөчүнүн уруксаты менен жүргүзүлүүчү тергөө аракеттерине катышууга;
9) ал аракеттердин протоколу менен таанышууга жана аларга карата пикирлерин берүүгө;
10) экспертиза дайындоо жөнүндө токтом жана эксперттин корутундусу менен таанышууга;
11) тергөө аяктагандан кийин, иштин бардык материалдары менен таанышууга жана андан өзүнө керектүү маалыматтарды жазып алууга;
12) тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттерине жана чечимдерине даттануу берүүгө;
13) медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу үчүн ишти сотко жиберүү жөнүндө токтомдун көчүрмөсүн алууга укуктуу.
(2) Ишти соттук териштирүүдө, ал ошондой эле:
1) далилдерди изилдөөгө жана тараптардын жарыш сөздөрүнө катышууга;
2) сот заседаниесинин протоколу менен таанышууга жана ага карата пикирлерин берүүгө;
3) соттун аныктамаларына даттанууга жана даттанылган чечимдердин көчүрмөлөрүн алууга;
4) иш боюнча берилген даттануулар жана сунуштар жөнүндө билүүгө жана аларга карата каршы пикирлер берүүгө;
5) берилген даттанууларды жана сунуштарды соттук кароого катышууга да укуктуу.
(3) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамга тергөөчү анын укуктарын тушүндүрүп берүүгө милдеттүү. Укуктарды түшүндүрүп берүү соттук териштирүүдө сот заседаниесинин протоколуна киргизилет.
407-статья. Мыйзамдуу өкүлдүн катышуусу
(1) Өзүнө карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иш боюнча иш жүргүзүп жаткан адамдын тергөөчүнүн токтому, болбосо соттун токтому (аныктамасы) боюнча ишке катышууга тартылган жакын тууганы ал адамдын мыйзамдуу өкүлү деп таанылат.
(2) Мыйзамдуу өкүл:
1) өкүл болгон адам жазык мыйзамы менен тыюу салынган кандай жосунду жасагандыгы үчүн бети ачылып жаткандыгын билүүгө;
2) өтүнүчтөрдү жана баш тартууларды берүүгө;
3) далилдерди келтирүүгө;
4) өз өтүнүчү же жактоочунун өтүнүчү боюнча жүргүзүлүүчү тергөө аракеттерине катышууга;
5) өзү катышкан тергөө аракеттеринин протоколдору менен таанышууга жана аларда жазылган жазуулардын тууралыгы жана толуктугу жөнүндө пикирлерин жазуу жүзүндө берүүгө;
6) тергөө бүткөндөн кийин иштин бардык материалдары менен таанышууга, андан өзүнө керектүү маалыматтарды жазып алууга;
7) ишти токтотуу жөнүндө же медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу үчүн ишти сотко жиберүү жөнүндө токтомдордун көчүрмөсүн алууга;
8) соттук териштирүүгө катышууга;
9) тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун аракеттерине жана чечимдерине даттануу берүүгө;
10) соттун токтомуна, аныктамасына даттанууга жана даттанылган чечимдердин көчүрмөсүн алууга;
11) иш боюнча берилген даттануулар жана сунуштар жөнүндө билүүгө жана аларга карата каршы пикирлер берүүгө;
12) берилген даттанууларды, сунуштарды соттук кароого катышууга укуктуу.
408-статья. Жактоочунун катышуусу
(1) Эгерде жактоочу ишке башка негиздер боюнча мурда катышпаса, медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө иш боюнча өндүрүшкө жактоочунун катышуусу өзүнө карата өндүрүш жүргүзүлүп жаткан адамдын акыл-эси соо эместигинин же жин оорусуна чалдыккандыгынын фактысы белгиленген учурдан тартып милдеттүү болуп саналат.
(2) Эгерде акталуучунун ден соолугунун абалы буга тоскоолдук кылбаса, ишке кирген учурдан тартып жактоочу акталуучу менен көзмө-көз жолугушууга, ошондой эле ушул Кодекстин 48-статьясы тарабынан каралган башка укуктардын баарынан пайдаланууга укуктуу.
409-статья. Ишти сотко жиберүү
(1) Тергөө аяктагандан кийин, тергөөчү ишти сотко жиберүү жөнүндө токтом чыгарат.
(2) Ишти сотко жиберүү жөнүндө токтомго тиркеме ушул Кодекстин 235-статьясынын эрежелерине ылайык түзүлөт.
(3) Тергөөчү ишти сотко жиберүү жөнүндө токтому менен прокурорго өткөзүп берет, ал ишти изилдегенден кийин төмөнкү чечимдердин бирин кабыл алат:
1) тергөөчүнүн токтомун бекитет жана аны сотко жиберет;
2) тергөөнүн мүмкүнчүлүктөрүн четтетүү үчүн ишти тергөөчүгө кайтарып берет.
(4) Адамга медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу үчүн ишти сотко жиберүү жөнүндө токтомдун көчүрмөсү анын мыйзамдуу өкүлүнө тапшырылат.
410-статья. Сот заседаниесин дайындоо
Адамга карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө ишти сот тарабынан келип түшкөндө судья аны ушул Кодекстин 33, 34-главаларында каралган эрежелер боюнча сот заседаниесинде кароого дайындайт.
411-статья. Соттук териштирүү
(1) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө ишти териштирүү сот тарабынан соттук териштирүүнүн жалпы эрежелери боюнча жүргүзүлөт.
(2) Соттук териштирүү акыл-эси соо эмес деп табылган же жин оорусуна кабылган адамга карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуунун зарылдыгы жөнүндө прокурордун жүйөлөрүн баяндоо менен башталат. Далилдерди текшерүү жана тараптардын чыгып сүйлөгөн сөздөрү ушул Кодекстин 35-главасы тарабынан каралган тартипте жүргүзүлөт.
412-статья. Иш боюнча чечим кабыл алууда сот тарабынан чечилүүчү маселелер
(1) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө ишти соттук териштирүүнүн жүрүшүндө төмөнкү маселелер:
1) жазык мыйзамы тарабынан каралган жосундун орун алгандыгы;
2) өзүнө карата иш каралып жаткан адам ошол жосунду жасагандыгы;
3) жосун акыл-эси соо эмес абалда болгон адам тарабынан жасалгандыгы;
4) кылмыш жасагандан кийин ал адам жазаны дайындоого же аткарууга мүмкүн болбогон жин оорусуна чалдыккандыгы;
5) адамдын жин оорусу өзү үчүн же башка адамдар үчүн коркунуч, же аларга башка олуттуу зыян келтирүү мүмкүнчүлүгүн туудурарлыгы;
6) медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын жана атап айтканда, кандай чаралар колдонулууга тийиш экендиги текшерилүүгө жана чечилүүгө тийиш.
(2) Сот ушул Кодекстин 312-статьясынын 9, 10, 11-пункттарында көрсөтүлгөн маселелерди да чечет.
413-статья. Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө соттун токтому
(1) Адам акыл-эси соо эмес абалда коомдук коркунучтуу жосун жасагандыгын же аны жасагандан кийин психикасы бузулгандыгын таануу менен сот ишти токтотуу жөнүндө, ал эми зарыл учурда медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу тууралу токтом чыгарат.
(2) Адам акыл-эси соо абалда кылмыш жасагандыгын, бирок андан кийин психикасы бузулгандыгын белгилөө менен сот ишти ал айыкканга чейин токтото турат жана медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө маселени чечет. Кылмыш жасаган адам айыккандан кийин сот өзүнүн токтому менен ишти токтото турууну жокко чыгарат, мажбурлап дарылоону токтотот жана ишти тергөө өндүрүшүн андан ары жүргүзүүгө жиберет.
(3) Эгерде ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адам өзүнүн акыл-эси жагынан коркунуч туудурбаса, же болбосо ал тарабынан анча оор эмес жосун жасалса, сот ишти токтотуу жөнүндө жана медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонбоо жөнүндө токтом чыгарат.
(4) Сот тарабынан ушул адамдын жосун жасоого катышкандыгы далилденген жок деп табылган учурда, ошого тете ушул Кодекстин 28, 29-статьялары тарабынан каралган жагдайларды белгилөөдө сот адамдын оорусунун бар экендигине жана мүнөзүнө карабастан, өзү тарабынан белгиленген негиз боюнча ишти токтотуу жөнүндө токтом чыгарат.
(5) Ушул статьянын үчүнчү жана төртүнчү бөлүктөрүндө көрсөтүлгөн негиздер боюнча ишти токтотууда соттун токтомунун көчүрмөсү үч күндүк мөөнөттө адамды дарылоо же психиатрдык жардамга муктаж болгон адамдарды социалдык жактан камсыз кылуу үчүн психоневрологиялык мекемеге жиберүү жөнүндө маселени чечүү үчүн саламаттык сактоо органдарына жиберилет.
(6) Адамды жин оорусуна чалдыккан эмес же анын акыл-эсинин бузулушу ага карата жаза чарасын колдонуу мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарбайт деп таанып, сот өзүнүн токтому менен бирге ишти прокурорго кайтарат.
(7) Соттун токтомунда ушул Кодекстин 323-статьясында көрсөтүлгөн маселелер чечилет.
414-статья. Соттун токтомуна даттануу
Соттун аныктамасы ушул Кодекстин 336-статьясында каралган тартипте даттанылышы мүмкүн.
415-статья. Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын токтотуу, өзгөртүү жана узартуу
(1) Сот психиатрдык жардам көрсөтүп жаткан мекеменин администрациясынын сунушу жана врач-психиатрдын комиссиясынын корутундусуна ылайык кийинки алты айга медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууну токтотот, өзгөртөт же узартат.
(2) Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонууну токтотуу, өзгөртүү же узартуу жөнүндө маселелер медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын колдонуу жөнүндө токтом чыгарган сот же ушул чараны колдонгон жердеги сот тарабынан каралат.
(3) Ишти угууга карата дайындоо жөнүндө сот ага карата медициналык мажбурлоо чарасы колдонулган адамдын мыйзамдуу өкүлүнө, медициналык мекеменин администрациясына, жактоочуга жана прокурорго маалымдайт. Сот заседаниесине жактоочунун жана прокурордун катышуусу милдеттүү болот, башка адамдардын келбей коюшу ишти кароого тоскоолдук кылбайт.
(4) Сот заседаниесинде медициналык мекеменин сунушу, врач-психиатрлардын комиссиясынын корутундусу текшерилип, заседаниеге катышкан адамдардын пикирлери угулат. Эгерде врач-психиатрлардын комиссиясынын корутундусу күмөн туудурса, сот заседаниеге катышуучу адамдардын өтүнүчү боюнча же өз демилгеси боюнча соттук-психиатрдык экспертизаны дайындашы, кошумча документтерди суратып алышы, ошондой эле, эгерде анын акыл-эс абалы боюнча бул мүмкүн болсо, ага карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын токтотуу, өзгөртүү же узартуу жөнүндө маселе чечилип жаткан адамды суракка алышы мүмкүн.
(5) Адамдын акыл-эс абалы мурда дайындалган чараны колдонуунун зарылдыгы жок болгондой, же болбосо медициналык мүнөздөгү башка чараны колдонуу зарылдыгы келип чыккандай абалда болгондо сот медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын кыскартат же өзгөртөт. Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын токтотуу же өзгөртүү үчүн негиздер жок болгондо сот мажбурлап дарылоону узартат.
(6) Сот медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын токтотуу, өзгөртүү же узартуу жөнүндө, ошого тете аны токтотуудан, өзгөртүүдөн же узартуудан баш тартуу жөнүндө токтом чыгарат.
416-статья. Медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасы колдонулган адамга карата ишти кайра баштоо
(1) Эгерде кылмыш жасагандан кийин жин оорусуна чалдыккандыктан ага карата медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасы колдонулган адам врач-психиатрлардын комиссиясы тарабынан айыкты деп табылса, сот медицина мекемесинин корутундусунун негизинде ушул Кодекстин 364-статьясынын үчүнчү бөлүгүнүн эрежелери боюнча медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чарасын колдонууну токтотуу жөнүндө токтом чыгарат жана ишти тергөө жүргүзүү, ал адамды айыпкер катары жоопко тартуу жана ишти сотко жалпы тартипте чыгарып берүү жөнүндө маселени чечет.
(2) Медициналык мекемеде өткөргөн убакыт жазаны өтөө мөөнөтүнө кошулуп эсептелет.
45-1-глава
Сотко чейинки тездетилген өндүрүш
(Глава КР 2014-жылдын 15-январындагы N 11 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
416-1-статья. Сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн тартиби
(1) Чоң коркунуч келтирбеген жана анча оор эмес кылмыштар жөнүндө иштер боюнча сотко чейинки тездетилген өндүрүш кылмыш фактысы даана, аны жасаган адам белгилүү болгон, ал өзүнүн күнөөсүн моюнуна алган, далилдерди, кылмыш менен келтирилген зыяндын мүнөзүн жана өлчөмүн талашпаган жана сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө макул болгон учурларда жүзөгө ашырылат.
Кылмыш жасаган адамдын сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө жазуу жүзүндө макулдугу жактоочунун катышуусу менен жүзөгө ашырылат.
Жактоочудан баш тартуу ушул Кодекстин 47-статьясынын ченемдерин сактоо менен жүргүзүлөт жана сотко чейинки тездетилген өндүрүш үчүн тоскоолдук болуп саналбайт.
(2) Сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн тартиби, ушул главада белгиленгендерди албаганда, ушул Кодекстин жалпы эрежелери менен аныкталат.
(3) Сотко чейинки тездетилген өндүрүш иши боюнча тергөөгө таандыктуулук ушул Кодекстин 163-статьясынын эрежелери менен аныкталат.
(4) Сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамы, тергөөчү сотко чейинки тездетилген өндүрүштө сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн материалдарын прокурорго бергенге чейин он сутканын ичинде окуя болгон жерди кароо жүргүзүүгө, экспертиза дайындоого, арыз ээсинин, көргөндөрдүн жана кылмыш жасаган адамдын жазуу жүзүндөгү түшүнүктөрүн алууга, соттуулугу жөнүндө документтерди жана башка материалдарды, маалымкатты, мүнөздөмөлөрдү, аудио жана видео жазууларды талап кылууга укуктуу. Документтерди жана башка материалдарды талап кылуу ушул Кодекстин 90-статьясынын талаптарына ылайык жүргүзүлөт.
(5) Кылмыш жасалгандыгы жөнүндө арыз берген учурдан тартып арыз ээси юридикалык жардам көрсөтүү үчүн жактоочуну чакырууга укуктуу. Арыз ээси, көргөндөр жана кылмыш жасаган адам жасалган кылмыштын белгилүү шарттары тууралуу суракка алынат. Суракка алынгандарга өзүнө, жубайына жана жакын туугандарына каршы түшүнүк бербөө укугу түшүндүрүлөт.
(6) Кылмыш жасаган адамдан сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамынын, тергөөчүнүн жана соттун чакыруусу боюнча келүүсү жөнүндө жана ушул Кодекстин 116-статьясына ылайык жашаган жерин өзгөрткөндүгү жөнүндө аларга билдирүү жөнүндө тилкат алынат. Сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамына, тергөөчүгө же сот заседаниесине келбеген учурда адам мажбурлап алып келүүгө дуушар болушу мүмкүн.
(7) Сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамынын, тергөөчүнүн, сотко чейинки тездетилген өндүрүш иштери боюнча прокурордун аракеттери жана чечимдери ушул Кодексте белгиленген тартипте даттанылышы мүмкүн.
(8) Ушул статьянын 3-бөлүгүндө көрсөтүлбөгөн тергөө аракеттерин жүргүзүү зарыл болгон учурда, иш тергөө өндүрүшүнүн жалпы эрежелери боюнча каралууга жатат.
(9) Сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамы же сотко чейинки тездетилген өндүрүш боюнча тергөөчү дадилдер боюнча маселени ушул Кодекстин эрежелерине ылайык карайт.
416-2-статья. Сотко чейинки тездетилген өндүрүш мөөнөтү
Сотко чейинки тездетилген өндүрүш сотко чейинки тездетилген өндүрүштү жүзөгө ашырууга алгачкы текшерүү органы ыйгарым укук берген кызмат адамына, тергөөчүгө арыз же сотко жиберүү үчүн жазык ишин прокурорго бергенге чейин кылмыш жөнүндө билдирүү келип түшкөн күндөн тартып он суткадан кечиктирилбестен аяктоого тийиш.
416-3-статья. Сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн аякташы
Өндүрүш кылмыш жасаган адамды, анын жактоочусун жана арыз ээсин иштин материалдары менен тааныштыруу жана сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколун түзүү менен бүтөт.
Протоколдо төмөнкүлөр көрсөтүлүүгө тийиш:
анын түзүлгөн убактысы жана орду, ким тарабынан түзүлгөнү, ага карата протокол түзүлгөн адамдын фамилиясы, аты жана атасынын аты, анын туулган күнү, айы, жылы жана жери;
убактысын, жасалган ордун, ошондой эле ушул Кодекстин 82-статьясына ылайык далилдөөгө жаткан башка жагдайларды көрсөтүү менен күнөө коюлган кылмыштын баяндалышы;
ушундай кылмыш үчүн жоопкерчиликти караган жазык мыйзамы (статья, бөлүк, пункт);
адамдын өз күнөөсүн мойнуна алуусу;
сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө макул болуу;
сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн материалдары менен таанышууда арыз жана сунуштама.
Протоколго бардык материалдар, ошондой эле сотко чакырылууга жаткан адамдардын тизмеси кошо тиркелет.
416-4-статья. Сотко чейинки тездетилген өндүрүш иштери боюнча прокурордун аракеттери
(1) Сотко чейинки тездетилген өндүрүш тартибинде аякталган иш келип түшкөндө прокурор үч сутканын ичинде келип түшкөн ишти текшерүүгө жана төмөнкүдөй чечимдердин бирин кабыл алууга милдеттү:
1) сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколун бекитүүгө жана ишти сотко жөнөтүүгө;
2) сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколун бекитүүдөн баш тартууга жана кылмыш ишин козгоо жана тергөө өндүрүшү жөнүндө маселени чечүү тууралуу көрсөтүү менен иштин материалын тергөөчүгө жөнөтүүгө;
3) ушул Кодекстин 28-статьясында көрсөтүлгөн негиздер болгондо сотко чейинки тездетилген өндүрүш ишин токтотууга;
4) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин 65, 66-статьяларында көрсөтүлгөн негиздер болгондо, анча оор эмес кылмыштар боюнча сотко чейинки тездетилген өндүрүштү токтотууга жана материалды аксакалдар сотунун кароосуна жиберүүгө.
(2) Сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколунун прокурор тарабынан бекитилиши кылмыш иши козголгондугун билдирет.
(3) Сотко чейинки тездетилген өндүрүштүн протоколун бекиткенден кийин прокурор айыпталуучуга протоколдун көчүрмөсүн тапшырууну камсыз кылат. Эгерде ал ошол тууралуу сунуштама берсе, протоколдун көчүрмөсүн арыз ээсине да тапшырылат.
416-5-статья. Тергөө өндүрүшү
(1) Ушул главанын 416-1-статьясында каралган кылмыштар жөнүндө иштер боюнча тергөө төмөнкүдөй учурларда ушул Кодекстин жалпы эрежелери боюнча жүргүзүлөт:
1) сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө кылмыш жасаган адамдын макулдугу болбогондо (күнөөсүн моюнуна албаганда);
2) эгерде кылмыштан мүлктүк зыян тарткан жеке же юридикалык жак анын ордун толтуруу жөнүндө талап койсо жана зыяндын орду толтурулбаса;
3) кылмыштардын жыйындысында, алардын жок дегенде бирөө гана оор, өзгөчө оор кылмыш болуп саналганда;
4) кылмыш адамдардын тобу тарабынан жасалганда жана эгерде алардын бирөө гана күнөөсүн мойнуна албаганда же ишти сотко чейинки тездетилген өндүрүш тартибинде кароого макул болбогондо;
5) эгерде кылмыш жашы жете электер, ошондой эле дене бою же психикалык кемчилдиктеринен улам өздөрүн коргоо укугун өзүлөрү жүзөгө ашыра албаган адамдар тарабынан жазалса;
6) эгерде кылмыш катталган учурдан тартып он сутканын ичинде кылмыш жасоонун олуттуу жагдайларын билүүгө мүмкүн болбогондо;
7) эгерде арыз ээси (жабыр тартуучу) сотко чейинки тездетилген өндүрүшкө каршы болгондо;
8) сотко чейинки тездетилген өндүрүш тартибинде аяктаган иш тергөө өндүрүшү үчүн прокурор тарабынан кайтарылып берилгенде.
(2) Тергөө өндүрүшү ушул Кодексте белгиленген мөөнөттө бүтүүгө тийиш.
416-6-статья. Сотко келип түшкөн сотко чейинки тездетилген өндүрүш жазык иши боюнча судьянын ыйгарым укуктары
(1) Прокурордон сотко келип түшкөн сотко чейинки тездетилген өндүрүш жазык иши боюнча судья даярдануу аракеттерин жүргүзөт жана ушул Кодекстин 32-главасынын эрежелерине ылайык чечимдерди кабыл алат.
(2) Сотко чейинки тездетилген өндүрүш жазык иши боюнча чечим сотко иш келип түшкөн күндөн тартып беш суткадан кечиктирилбестен судья тарабынан кабыл алынууга тийиш.
416-7-статья. Сотко чейинки тездетилген өндүрүш жазык ишин сот заседаниесинде кароо
Сотко чейинки тездетилген өндүрүш жазык ишин сөз заседаниесинде кароо ушул Кодекстин 36-1-главасынын эрежелери боюнча жүргүзүлөт.
46-Глава
Соттун жана жазык иши боюнча иш жүргүзүү жүзөгө ашыруучу органдардын мыйзамсыз аракеттери тарабынан келтирилген зыяндын ордун толтуруу боюнча иш жүргүзүү
417-статья. Келтирилген зыяндын ордун толтуруу укугунун келип чыгышынын негиздери жана шарттары
(1) Жаранга аны мыйзамсыз:
1) кармоонун;
2) камакта, үй камагында кармоонун;
3) кызматынан четтетүүнүн;
4) медициналык мекемеге жайгаштыруунун;
5) кесүүнүн;
6) медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуунун натыйжасында келтирилген зыяндын орду текшерүү органынын, тергөөчүнүн, прокурордун жана соттун күнөөсүнө карабастан мамлекет тарабынан толук өлчөмдө толтурулат.
(2) Зыяндын ордун толтуруу укугу кармалган же камакка алынган адам кылмыш жасады деп шек саноо далилденбеген, ушул Кодекстин 28-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 1, 2-пункттарында жана 225-статьясынын биринчи бөлүгүнүн 2-пунктунда каралган негиздер боюнча жазык иши токтотулган, актоо өкүмү чыгарылган, жасалган жосундун квалификациясы ал статья боюнча жаңы, кыйла жеңил жаза дайындалган, же өкүмдөн айыптын бир бөлүгү алынып салынган жана ага байланыштуу жазанын жеңилдешин караган мыйзамдын кыйла жеңил статьясына өзгөртүлгөн медициналык мүнөздөгү мажбурлоо чараларын колдонуу жөнүндө соттун мыйзамсыз токтому жокко чыгарылган шартта келип чыгат.
(3) Жаран өлүп калган учурда, зыяндын ордун толтуруу укугу мыйзамда белгиленген тартипте анын мураскорлоруна, ал эми алардын төлөнүшү токтолуп калган пенсияларды жана пособиелерди алуу бөлүгүндө - баккан адамын жоготкондугуна байланыштуу пенсия менен камсыз кылынуучу адамдардын чөйрөсүнө кирген үй-бүлө мүчөлөрүнө өтөт.
(4) Эгерде жаран тергөөнүн жана соттук териштирүүнүн жүрүшүндө ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн натыйжалардын келип чыгышына өзүн өзү жаманатты кылуу жолу менен көмөк көрсөтсө, зыяндын орду толтурулбайт. Бирок жаранга карата зомбулук көрсөтүү, коркутуу жана башка мыйзамсыз чараларды колдонуу болуп саналган өзүн өзү жаманатты кылуу зыяндын ордун толтуртууга тоскоолдук кылбайт. Мында мыйзамсыз чараларды колдонуунун фактысы тергөө органдары, прокурор же сот тарабынан белгиленүүгө тийиш.
(5) Ушул статьянын эрежелери адамга карата колдонулган процесстик мажбурлоо чаралары же чыгарылган айыптоо өкүмү жокко чыгарылган же мунапыс берүү актысы чыгарылгандыктан, эскирүү мөөнөтү өтүп кеткендиктен, жашы жетпегендиктен, болбосо жазык жоопкерчилигин же жеңилдетүүчү жаза караган мыйзам кабыл алынгандыктан жокко чыгарылган учурларга жайылтылбайт.
(КР 2011-жылдын 16-ноябрындагы N 214 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
418-статья. Орду толтурулууга тийиш болгон зыян
Ушул Кодекстин 417-статьясынын биринчи жана экинчи бөлүктөрүндө каралган негиздер жана шарттар болгондо жаран:
1) мүлктүк зыяндын, иштеп тапканынын, пенсиясынын, пособиесинин, мыйзамсыз аракеттердин, соттун өкүмүнүн же чечиминин негизинде мүлкүн мыйзамсыз конфискациялоонун же мамлекеттин кирешесине өткөрүүнүн натыйжасында өзү ажырап калган башка каражаттардын соттун мыйзамсыз өкүмүн аткаруу үчүн өндүрүлүп алынган айыптардын жана процесстик чыгымдардын; юридикалык жардам көрсөтүү үчүн төлөнгөн суммалардын жана башка чыгымдардын ордун толтурууга;
2) моралдык зыяндын кесепеттерин жойдуртууга;
3) эмгектик, пенсиялык, турак жай жана башка укуктарын калыбына келтиртүүгө укуктуу.
419-статья. Зыяндын ордун толтуртуу укугун таануу
Жаранды толук же жарым-жартылай реабилитациялоо жөнүндө чечимди таануу менен сот, прокурор, тергөөчү анын зыяндын ордун толтуртуу укугун таанууга тийиш. Жазык ишин токтотуу жөнүндө, башка мыйзамсыз чечимдерди жокко чыгаруу же өзгөртүү жөнүндө актоо өкүмүнүн же аныктамасынын (токтомунун) көчүрмөсү ишке тиешеси бар адамга тапшырылат же болбосо почта менен жиберилет. Ошону менен бир эле убакта ага мүлктүк зыяндын ордун толтуртуунун жана башка укуктарды калыбына келтиртүүнүн тартибин түшүндүрүү менен маалымдама жиберилет.
420-статья. Мүлктүк зыяндын өлчөмүн жана анын ордун толтуртуунун тартибин аныктоо
(1) Мүлктүк зыян өзүнө эмгек акынын, пенсиянын, жөлөкпулдун, мыйзамсыз аракеттердин натыйжасында өзү ажырап калган башка каражаттардын, соттун өкүмүнүн же чечиминин негизинде мыйзамсыз конфискацияланган же мамлекеттин кирешесине алынган мүлктүн, соттун мыйзамсыз өкүмүн аткаруу үчүн өндүрүлүп алынган айып акылардын жана процесстик чыгымдардын, юридикалык жардам көрсөтүү үчүн төлөнгөн суммалардын жана башка чыгымдардын ордун толтурууну камтыйт.
(2) Ушул Кодекстин 419-статьясында көрсөтүлгөн, зыяндын ордун толтуртуунун тартиби жөнүндө маалымдама менен документтердин көчүрмөсүн алган учурдан тартып алты айдын ичинде адам ишти токтотуу жөнүндө, башка мыйзамсыз чечимдерди жокко чыгаруу же өзгөртүү жөнүндө өкүм, аныктама (токтом) чыгарган органга мүлктүк зыяндын ордун толтуртуу жөнүндө талап менен кайрылууга укуктуу. Эгерде өкүм жогору турган сот тарабынан токтотулса же өзгөртүлсө, зыяндын ордун толтуртуу жөнүндө талап өкүм чыгарган сотко жиберилет.
(3) Зыяндын ордун толтуртуу жөнүндө арыз келип түшкөн күндөн тартып, бир айдан кечиктирбестен, зарыл учурда финансы органдарынан жана социалдык жактан камсыз кылуу органдарынан эсеп-кысаптарды суратып алуу менен сот, прокурор, тергөөчү зыяндын өлчөмүн аныктап, андан кийин ал зыяндын ордун толтуртууну төлөп берүүнү жүргүзүү жөнүндө токтом чыгарат.
(4) Мүлктүк зыяндын ордун толтуртуу жөнүндө талап, сот тарабынан ушул Кодекстин 360-статьясында өкүмдү аткарууга байланышкан маселелерди чечүү үчүн белгиленген тартипте чечилет.
(5) Токтомдун гербдүү мөөр менен ырасталган көчүрмөсү адамга, ал эми ал өлүп калган учурда - ушул Кодекстин 417-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдарга төлөп берүүнү жүргүзүүгө милдеттүү органдарга берүү үчүн тапшырылат же жиберилет.
421-статья. Төлөп берүүлөрдү жүргүзүү жөнүндө чечимдерге даттануу
Тергөөчүнүн, судьянын төлөп берүүлөрдү жүргүзүү жөнүндө токтомдору ушул Кодекстин 131, 133-статьяларында белгиленген тартипте даттанылышы мүмкүн.
422-статья. Моралдык жана башка зыяндын кесепеттерин четтетүү
(1) Жаранды реабилитациялоо жөнүндө чечим кабыл алган орган же кызмат адамы келтирилген зыян үчүн андан расмий кечирим суроого милдеттүү.
(2) Келтирилген моралдык зыян үчүн акча түрүндөгү компенсация жөнүндө доолор жарандык сот ишин жүргүзүү тартибинде берилет.
Караңыз:
Кыргыз Республикасы Жогорку Сотунун пленумунун 2004-жылдын 4-ноябрындагы N 11 "Моралдык зыяндын ордун толтуруу жөнүндөгү мыйзамдарды колдонуунун соттук тажрыйбасынын кээ бир маселелери туурасында" токтому
(3) Эгерде адамды кармоо, камап коюу, кызматынан бошотуу, медициналык мекемеге жайгаштыруу, соттоо жана ага карата мыйзамсыз колдонулган аракеттер жөнүндө маалыматтар басма сөзгө жарыяланып, радио, теле көрсөтүү боюнча же башка массалык маалымат каражаттарында жайылтылып кетсе, ал адамдын талабы боюнча, ал эми өлүп калган учурда - анын туугандарынын же соттун, прокурордун, тергөөчүнүн талабы боюнча тиешелүү массалык маалымат органдары бир айдын ичинде бул жөнүндө зарыл маалыматты билдирүүгө милдеттүү.
423-статья. Башка укуктарды калыбына келтирүү
(1) Эгерде жарандын эмгектик, пенсиялык жана турак жайлык укуктарын калыбына келтирүү жана төлөп берүүлөрдү жүргүзүү жөнүндө, ошондой эле мүлктү же анын наркын кайтарып берүү жөнүндө талабы канааттандырылбаса же жаран кабыл алынган чечим менен макул болбосо, ал жарандык өндүрүш тартибинде сотко кайрылууга укуктуу.
(2) Аскердик жана атайын наамдарынан ажыратылган адамдардын наамдары белгиленген тартипте калыбына келтирилет.
424-статья. Талаптарды коюунун мөөнөттөрү
(1) Жаран же ушул Кодекстин 417-статьясынын үчүнчү бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар мындай төлөп берүүлөрдү жүргүзүү жөнүндө токтомду алган учурдан тартып, үч жылдын ичинде мүлктүк зыяндардын ордун толтуртуу үчүн акчалай төлөп берүүлөрдү жүргүзүү жөнүндө талап коюлушу мүмкүн.
(2) Жаран тарабынан укуктарды калыбына келтирүүнүн тартибин түшүндүргөн маалымдама алынган учурдан тартып, алты айдын ичинде башка укуктарды калыбына келтирүү жөнүндө талап коюлушу мүмкүн.
(3) Бул мөөнөттөр жүйөлүү себептер боюнча өтүп кеткен учурда алар ишке тиешеси бар адамдардын арызы боюнча тергөөчү, прокурор же сот тарабынан калыбына келтирилиши мүмкүн.
XIV БӨЛҮМ
СОТТОРДУН, ПРОКУРОРЛОРДУН, ТЕРГӨӨЧҮЛӨРДҮН ЧЕТ МАМЛЕКЕТТЕРДИН ТИЕШЕЛҮҮ КОМПЕТЕНТТҮҮ ОРГАНДАРЫ ЖАНА КЫЗМАТ АДАМДАРЫ МЕНЕН ӨЗ АРА АРАКЕТТЕНҮҮСҮНҮН ТАРТИБИ ЖӨНҮНДӨ НЕГИЗГИ ЖОБОЛОР
47-Глава
Соттордун, прокурорлордун, тергөөчүлөрдүн чет мамлекеттердин тиешелүү компетенттүү органдары жана кызмат адамдары менен укуктук жардам көрсөтүү тартибиндеги өз ара аракеттенүүсү
425-статья. Тергөө жана сот аракеттерин жүргүзүү жөнүндө тапшырманы жиберүү
(1) Чет мамлекеттин аймагында ушул Кодексте каралган суракка алуу, карап чыгуу, алып коюу, тинтүү, экспертиза жана башка өзүнчө тергөө жана сот аракеттерин жүргүзүү зарылдыгы болгондо сот, прокурор, тергөөчү, тергөө органынын жетекчиси аларды өз ара мамиле принцибинин негизинде Кыргыз Республикасынын эл аралык келишими (макулдашуусу) бар чет мамлекеттин компетенттүү органдары же кызмат адамдары жүргүзүшү жөнүндө тапшырма киргизет.
(2) Тергелип жаткан кылмыш ишинин алкагында өзүнчө тергөө ишин жүргүзүү жөнүндө тапшырма Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасы аркылуу жиберилет. Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун сот ишинин маселелери боюнча сот аракетин жүргүзүү жөнүндө тапшырма Кыргыз Республикасынын Жогорку соту аркылуу жиберилет.
(3) Тапшырма жана ага тиркелүүчү документтер эгерде эл аралык келишимде башкача каралбаса, мамлекеттик, расмий жана ал жөнөтүлүп жаткан ошол чет мамлекеттин тилине котормодо жол-жоболонот.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
426-статья. Тергөө жана сот аракеттеринин иш жүргүзүүсү жөнүндө тапшырманын мазмуну
Айрым тергөө жана сот аракеттеринин иш жүргүзүүсү жөнүндө тапшырма аны жиберген кызмат адамынын колу коюлуп, тиешелүү органдын гербдүү мөөрү менен ырасталып, жазуу түрүндө жазылууга жана өзүнө:
1) тапшырма берген органдын аталышын;
2) тапшырма жиберилген органдын аталышын жана дарегин;
3) жазык ишинин аталышын жана тапшырманын мүнөзүн;
4) өздөрүнө карата тапшырма берилген адамдар, алардын туулган датасы жана жери жөнүндө маалыматтарды кошуп алганда, алардын жарандыгы, ишинин түрү, жүргөн жери жөнүндө маалыматтарды, юридикалык жактар үчүн - алардын аталышын жана турган жерин;
5) аныкталууга тийиш болгон жагдайлардын баяндамасын, ошондой эле суратылып алынуучу документтердин, буюм жана башка далилдердин тизмесин;
6) жасалган кылмыштын иш жүзүндөгү жагдайлары жана анын квалификациясы, Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинин тиешелүү статьясынын тексти жөнүндө маалыматтарды, зарыл болгондо - жосун тарабынан келтирилген зыяндын өлчөмү жөнүндө маалыматтарды камтууга тийиш.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
427-статья. Кыргыз Республикасынын аймагынан тышкары жактарда турган күбөнү, жабырлануучуну, жарандык доогерди, жарандык жоопкерди, алардын өкүлдөрүн, экспертти чакыруу жана суракка алуу
(1) Кыргыз Республикасынын аймагынан тышкары жактарда турган, күбө, жабырлануучу, жарандык доогер, жарандык жоопкер, алардын өкүлдөрү, эксперт жазык иши анын өндүрүшүндө турган тиешелүү кызмат адамы тарабынан Кыргыз Республикасынын аймагында тергөө же сот аракеттерин жүргүзүү үчүн алардын макулдугу менен чакырылышы мүмкүн.
(2) Чакыртылуучу адамдын келүүсү жөнүндө тапшырма ушул Кодекстин 425-статьясынын экинчи бөлүгүндө каралган тартипте жиберилет.
(3) Ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн күбөнүн, жабырлануучунун, процесстин башка катышуучуларынын катышуусу менен тергөө жана сот аракеттерин жүргүзүү ушул Кодекстин эрежелери боюнча жүзөгө ашырылат.
(4) Чакыруу боюнча келишкен ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамдар Кыргыз Республикасынын аймагында айыпталуучу катары тартылышы, камакка алынышы же көрсөтүлгөн адамдар Кыргыз Республикасынын мамлекеттик чек арасынан өткөнгө чейин орун алган жосуну үчүн же өкүмдөрдүн негизинде кайтарууга алынышы же жеке эркиндигине башкача чектөөлөр коюлушу мүмкүн эмес. Эгерде чакыруу боюнча келген адам аны чакырган кызмат адамына анын болушу мындан ары талап кылынбаган учурдан тартып он беш сутка өткөнгө чейин Кыргыз Республикасынын аймагынан чыгып кетүүгө мүмкүнчүлүгү болуп туруп ушул аймакта калуусун уланта берсе же кеткенден кийин Кыргыз Республикасынын аймагына кайрылып келсе, иммунитеттин колдонулушу токтотулат.
(5) Чет мамлекеттин аймагында кайтарууда турган адам чакыруу жөнүндө тапшырмада көрсөтүлгөн аракеттерди жасоо үчүн чет мамлекеттин компетенттүү органы же кызмат адамы тарабынан Кыргыз Республикасынын аймагына убактылуу өткөрүп берилген шартта, ушул статьяда белгиленген тартипте чакыртылат. Мындай адам чет мамлекеттин компетенттүү органынын же кызмат адамынын тиешелүү чечиминин негизинде анын Кыргыз Республикасынын аймагында болушунун бардык мезгилинде кайтарууда турушун улантат. Бул адам тиешелүү чет мамлекеттин аймагында тапшырмага берилген жоопто көрсөтүлгөн мөөнөттөрдө кайтарып берилиши керек. Өткөрүп берүүнүн же өткөрүп берүүдөн баш тартуунун шарттары эл аралык келишимдерде (макулдашууларда) же өз ара мамиле принцибинин негизинде жазуу жүзүндөгү милдеттенмелерде аныкталат.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
428-статья. Тергөө жана сот аракеттерин жүргүзүү жөнүндө тапшырманы Кыргыз Республикасында аткаруу
(1) Сот, прокурор, тергөө органынын жетекчиси чет мамлекеттердин соттордун жана тергөө органдарынын аларга белгиленген тартипте берилген тергөө же сот аракеттерин жүргүзүү жөнүндө тапшырмаларын ушул Кодекстин жалпы эрежелери боюнча аткарат.
(2) Эгерде мунун өзү ушул мамлекет менен түзүлгөн эл аралык келишим (макулдашуу) тарабынан каралса, тапшырманы аткарууда чет мамлекеттин колдонуудагы мыйзамдарынын процесстик ченемдери колдонулушу мүмкүн же, эгер бул Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына жана эл аралык милдеттенмелерине каршы келбесе, өз ара мамиле принцибинин негизинде өз ара аракеттенүү жөнүндө жазуу жүзүндөгү милдеттенменин негизинде аткарылат.
(3) Эл аралык келишимдер же өз ара мамиленин принцибинин негизинде өз ара аракеттенүү жөнүндө жазуу жүзүндөгү милдеттенмелер тарабынан каралган учурларда, тапшырманы аткарууда чет мамлекеттин тиешелүү уюмунун өкүлү катышышы мүмкүн.
(4) Эгерде тапшырманын аткарылышы мүмкүн болбосо, алынган документтер тиешелүүлүгүнө жараша Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же Кыргыз Республикасыыын Сот департаменти аркылуу анын аткарылышына тоскоолдук кылган себептерди көрсөтүү менен тапшырма берген чет өлкөлүк уюмга кайтарылып берилет. Эгерде анын аткарылышы мамлекеттин көз карандысыздыгына же коопсуздугуна зыян келтириши мүмкүн болсо, же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына каршы келсе, тапшырма кандай гана болбосун учурда кайтарылып берилет.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
429-статья. Иштин материалдарын жазык куугунтугун улантуу үчүн жиберүү
Кыргыз Республикасынын чегинен чыгып кеткен чет мамлекеттин жараны тарабынан Кыргыз Республикасынын аймагында кылмыш жасалган учурда козголгон жана текшерилген иштин бардык материалдары Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасына өткөрүлүп берилип, ал жазык куугунтугун улантуу үчүн чет мамлекеттин тиешелүү мекемесине жиберүү жөнүндө маселени чечет.
430-статья. Кыргыз Республикасынын аймагында жазык куугунтугун улантуу жөнүндө же жазык ишин козгоо жөнүндө тапшырмалардын аткарылышы
(Берененин аталышы КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
(1) Чет мамлекеттин аймагында кылмыш жасаган жана Кыргыз Республикасына кайтып келген Кыргыз Республикасынын жаранына карата жазыктык куугунтуктоону жүзөгө ашыруу жөнүндө чет мамлекеттин компетенттүү органынын тапшырмасы Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасы тарабынан каралат. Мындай учурларда иликтөө жана соттук териштирүү ушул Кодекс тарабынан каралган тартипте жүргүзүлөт.
(2) Ишти чет мамлекеттин аймагында тергөө жүргүзүү убагында ушуга ыйгарым укук берилген кызмат адамы тарабынан өз компетенциясынын чектеринде жана белгиленген түрдө берилген далилдер Кыргыз Республикасында тергөөнү улантууда иш боюнча чогултулган башка далилдер менен катар юридикалык күчкө ээ болот.
(3) Кыргыз жарандыгы бар жана өзүнө карата кылмыш жасалган жерде жазык куугунтугу козголгонго чейин Кыргыз Республикасына кайтып келген адам тарабынан чет мамлекеттин аймагында кылмыш жасалган учурда жазык иши ушул Кодекске ылайык чет мамлекеттин тиешелүү органы тарабынан Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасына берилген ал кылмыш жөнүндө материалдар боюнча Кыргыз Республикасынын компетенттүү органдары тарабынан жазык иши козголушу жана тергелиши мүмкүн.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
48-Глава
Адамды жазык жоопкерчилигине тартуу үчүн же өкүмдү аткаруу үчүн өткөрүп берүү
431-статья. Кыргыз Республикасынын жаранын өткөрүп берүү жөнүндө тапшырманы жиберүү
(1) Эгерде ал адамга карата айыптоо өкүмү же аны айыпкер катары жоопко тартуу жөнүндө токтом чыгарылса, Кыргыз Республикасынын мыйзамдары жана эл аралык келишимдер тарабынан каралган учурларда жана тартипте Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасы чет мамлекеттин тиешелүү компетенттүү органына Кыргыз Республикасынын жараны болуп саналган, Кыргыз Республикасынын аймагында кылмыш жасаган адамды өткөрүп берүү тапшырмасы менен кайрылат.
(2) Эгер эки мамлекеттин мыйзамдарына ылайык жана ага байланыштуу өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма жиберилсе, ошондой эле жосун жаза чарасын колдонууну болуп эсептелсе жана аны жасагандыгы үчүн бир жылдан кем эмес мөөнөткө эркинен ажыратуу түрүндө жазалоо же оор жаза берүү каралса - жазык куугунтугу үчүн өткөрүп берүү учурунда же адам алты айдан кем эмес мөөнөткө эркинен ажыратууга соттолсо - өкүмдү аткаруу үчүн өткөрүп берүү учурунда өз ара мамиленин принцибинин негизинде адамды өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма жиберүү жүзөгө ашырылат.
(3) Өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма төмөнкүлөрдү камтуусу керек:
1) суратылып жаткан органдын аталышын жана дарегин, соттолгондун (айыпталгандын) фамилиясын, атын, атасынын атын, туулган датасын, жарандыгы жөнүндө маалыматтарды, жашаган жерин же жүргөн жерин, сырткы көрүнүшүн, фото сүрөтүн жана инсандыгын идентификациялоого мүмкүндүк берүүчү башка материалдарды;
2) санкцияны милдеттүү түрдө көрсөтүү менен, жоопкерчилик каралган мыйзамдын текстин келтирип, жасалган кылмыштын иш жүзүндөгү жагдайларын баяндоо;
3) кылмыштын айынан келтирилген мүлктүк зыяндын өлчөмү;
4) мыйзамдуу күчүнө кирген өкүмдүн же болбосо тиешелүү документтердин ырасталган көчүрмөлөрүн тиркөө менен айыпкер катарында жоопко тартуу жөнүндө токтомдун чыгарылган орду жана убактысы жөнүндө маалыматтар.
(4) Жазык куугунтугу үчүн өткөрүп берүү жөнүндө тапшырмага камакка алуунун бөгөт коюу чарасы катары тандоо жөнүндө судьянын токтомунун ырасталган көчүрмөсү тиркелүүсү керек. Өкүмдү аткаруу үчүн өткөрүп берүү жөнүндө сурамга мыйзамдуу түрдө күчүнө кирген өкүмдүн ырасталган көчүрмөсү жана жазанын өтөлбөгөн мөөнөтү жөнүндө маалымкат тиркелүүсү керек.
(5) Өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма Кыргыз Республикасы тарабынан ратификацияланган эл аралык келишимдерде каралган башка маалыматтарды да камтышы мүмкүн.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 3-августундагы N 179, 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
432-статья. Өткөрүлүп берилген адамдын жазык жоопкерчилигинин чектери
(1) Чет мамлекет тарабынан өткөрүлүп берилген адам, аны өткөрүп берген мамлекеттин макулдугусуз өткөрүп берүүгө байланышпаган башка кылмыш үчүн жазык жоопкерчилигине, жазага тартылышы, ошондой эле үчүнчү мамлекетке өткөрүп берилиши мүмкүн эмес.
(2) Ушул статьянын биринчи бөлүгүнүн эрежелери адам аны өткөрүп бергенден кийин, кылмыш жасаган учурларда колдонулбайт.
(3) Эгерде өткөрүп берилген адам жазык өндүрүшү аяктагандан кийин отуз күн өткөнгө чейин, ал эми соттолгон учурда - жазаны өтөгөндөн же андан бошотулгандан кийин отуз күн өткөнгө чейин Кыргыз Республикасынын аймагынан чыгып кетпесе, же ал ыктыярдуу түрдө кайрылып келсе, ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн адамды өткөрүп берген мамлекеттин макулдугу талап кылынбайт. Бул мөөнөткө өткөрүп берилген адам өзүнө байланышпаган себептер боюнча Кыргыз Республикасынын аймагынан чыгып кете албаган убакыт эсептелбейт.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
433-статья. Кыргыз Республикасынын аймагында турган адамды өткөрүп берүү жөнүндө тапшырманын аткарылышы
(1) Кыргыз Республикасы эл аралык келишимге ылайык же өз ара мамиле принцибинин негизинде Кыргыз Республикасынын аймагында турган адамды жазыктык куугунтуктоо же Кыргыз Республикасынын жана адамды өткөрүп берүү жөнүндө тапшырманы жиберген чет мамлекеттин жазык мыйзамдары боюнча жазыктык жазалоо болуп саналган жосун үчүн өкүмдү аткаруу үчүн чет мамлекетке өткөрүп бере алат.
(2) Өз ара мамиле принцибинин негизинде адамды өткөрүп берүү тапшырманы жиберген чет мамлекеттин ынандыруусуна ылайык Кыргыз Республикасынын тапшырмасы боюнча ушуга окшош кырдаалда адамды өткөрүп берүү жүргүзүлөөрүн күтүүгө болоорун билдирет.
(3) Ага карата тапшырма жиберилген адамды өткөрүп берүү төмөнкү учурларда жүргүзүлүшү мүмкүн:
1) эгерде жазык мыйзамдарында ушундай жосундарды жасаганы үчүн бир жылдан ашык мөөнөткө эркиндигинен ажыратуу түрүндө жаза же кыйла оор жаза каралса, жазыктык куугунтуктоо үчүн адамды өткөрүп берүү жүргүзүлсө;
2) эгерде адам алты айдан аз эмес мөөнөткө эркиндигинен ажыратууга же кыйла оор жазага соттолсо;
3) тапшырма жиберген чет мамлекет адам тапшырмада көрсөтүлгөн кылмыш үчүн гана куугунтукталарын, соттук териштирүү жана жаза өтөө бүткөндөн кийин бул мамлекеттин аймагынан эркин чыгып кетүүгө, ошондой эле Кыргыз Республикасынын макулдугусуз үчүнчү мамлекетке жибербөөгө, өткөрүп бербөөгө же бербөөгө кепилдик бере алганда;
4) кылмыш жасаганы үчүн айыпталган же чет мамлекеттин аймагында соттолгон чет мамлекеттин жаранын өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же анын орун басарлары тарабынан каралат;
5) адамды өткөрүп берүү жөнүндө бир нече мамлекеттин тапшырмалары болгондо, адам кайсы мамлекетке өткөрүп берилүүгө тийиш экени жөнүндө чечимди Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же анын орун басары кабыл алат;
6) кабыл алынган чечим жөнүндө Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же анын орун басары чет мамлекеттин компетенттүү органына жана ага карата чечим кабыл алынган адамга жазуу жүзүндө кабарлайт жана ага соттун ушул чечимине даттануу укугун түшүндүрөт;
7) өткөрүп берүү жөнүндө чечим ага карата кабыл алынган чечимди адамга кабарлаган учурдан тартып он сутка өткөндөн кийин мыйзамдуу күчүнө кирет. Даттанылган учурда өткөрүп берүү соттук чечим мыйзамдуу күчүнө киргенге чейин жүргүзүлбөйт.
(4) Ага карата өткөрүп берүү жөнүндө өтүнүч келип түшкөн чет мамлекеттин жараны Кыргыз Республикасынын аймагындагы башка кылмышы үчүн жаза өтөп жаткан учурда өткөрүп берүү жазаны өтөп бүткөнгө же кандай болбосун мыйзамдуу негиздер боюнча жазаны өтөөдөн бошотулганга чейин кийинкиге калтырылышы мүмкүн. Эгерде жаран жазык жоопкерчилигине тартылган учурда, аны өткөрүп берүү өкүм чыгарылганга, жазаны өтөгөнгө же болбосо кандай болбосун негиздер боюнча жазык жоопкерчилигинен же жазадан бошотулганга чейин кийинкиге калтырылышы мүмкүн. Эгерде өткөрүп берүүнү кийинкиге калтыруу жазыктык куугунтуктоонун мөөнөтүнүн эскиришине же кылмышты тергөөгө зыян келтирүүгө алып келсе, өтүнүч боюнча аны өткөрүп берүү талап кылынган адам убактылуу өткөрүлүп берилиши мүмкүн.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
433-1-статья. Өткөрүп берилген адамдарды транзиттик ташуу
(1) Кыргыз Республикасынын эл аралык келишимдерине ылайык же тийиштүү сурам боюнча өз ара мамиле принцибинин негизинде, жазык куугунтугун же өкүмдү аткаруу, үчүн үчүнчү мамлекеттерге берилген адамдарды Кыргыз Республикасынын аймагы боюнча транзиттик ташууга Кыргыз Республикасы чет мамлекетке уруксат бере алат.
(2) Кыргыз Республикасынын аймагында адамдарды транзиттик ташуу жөнүндө сурам боюнча чечимди Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же анын орун басарлары кабыл алат.
(3) Кыргыз Республикасынын аймагы боюнча транзиттик ташуу учурунда адамдарды камакка алуу үчүн Кыргыз Республикасынын Башкы прокурорунун же анын орун басарынын уруксаты жана өткөрүлүп берилген адамды камакка алуу жөнүндө чет мамлекеттин сот же башка компетенттүү органынын чечими негиз болуп саналат.
(4) Кыргыз Республикасынын аймагы боюнча транзиттик ташууга уруксат берүүдө ушул Кодекстин 434-статьясында каралган негиздер болгон учурда баш тартуу болушу мүмкүн.
(5) Аба жолдору аркылуу транзиттик ташууда аны жүзөгө ашыруу үчүн уруксат Кыргыз Республикасынын аймагындагы аба кемесинин конуу аралыктарынын учурунда гана талап кылынат. Мындай учурда Кыргыз Республикасынын аймагы боюнча адамдарды транзиттик ташуу жөнүндө сурам жалпы тартипте каралат.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
434-статья. Өткөрүп берүүдөн баш тартуу
(1) Төмөнкүдөй учурларда өткөрүп берүүгө жол берилбейт:
1) эгерде өткөрүп берүү жөнүндө чет мамлекеттен келип түшкөн сурамда көрсөтүлгөн адам Кыргыз Республикасынын жараны болуп эсептелсе;
2) эгерде ушул мамлекетте расалык, динге ишенүү, жарандык, улуттук белгиси, кайсы бир социалдык топко таандуулугу же саясий ынанымдары боюнча куугунтуктоо мүмкүнчүлүгүнө байланыштуу адамга Кыргыз Республикасы тарабынан качкын статусу берилсе;
3) эгерде өткөрүп берүү жөнүндө талапка негиз болгон жосун Кыргыз Республикасында кылмыш деп таанылбаса;
4) эгерде адамга карата ошол эле кылмыш үчүн мыйзамдуу күчүнө кирген өкүм болсо же иш боюнча кароо токтотулса;
5) эгерде Кыргыз Республикасынын мыйзамдары боюнча эскирүү мөөнөтүнүн өтүп кетишине же башка мыйзамдуу негиздердин айынан кылмыш-жаза иши козголушу же өкүм аткарылышы мүмкүн болбосо;
6) эгерде Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына жана эл аралык келишимдерине ылайык бул адамды өткөрүп берүү үчүн тоскоолдуктардын болушу жөнүндө Кыргыз Республикасынын сотунун мыйзамдуу күчүнө кирген чечими бар болсо.
7) эгерде чет мамлекеттин компетенттүү органы Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасынын талабы боюнча кошумча материалдарды же өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма боюнча чечимдерди кабыл алууга болбой турган кошумча маалыматтарды бербесе;
8) эгерде Кыргыз Республикасынын эл аралык келишиминде каралган башка негиздер болсо.
(2) Адамды өткөрүп берүүдөн баш тартуу төмөнкүдөй учурларда болушу мүмкүн:
1) эгерде өткөрүп берүү жөнүндө жиберилген сурамга байланыштуу жосун Кыргыз Республикасынын аймагында же Кыргыз Республикасынын кызыкчылыктарына каршы анын аймагынын сыртында жасалса;
2) эгерде ошол эле жосун үчүн, Кыргыз Республикасында өткөрүп берүү жөнүндө сурам жиберилген адамга карата жазык куугунтугу жүзөгө ашырылып жатса;
3) эгерде өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма жиберилген адамга карата жазык куугунтугу жеке айыптоо тартибинде козголсо.
(3) Эгерде адам өткөрүп берилбесе, анда Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасы баш тартуунун негиздерин көрсөтүү менен бул жөнүндө тийиштүү чет мамлекеттин компетенттүү органдарына билдирет.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164, 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
434-1-статья. Адамды өткөрүп берүүнү жана адамды убактылуу өткөрүп берүүнү кийинкиге калтыруу
(1) Ага карата өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма келип түшкөн учурда адам кылмыш куугунтугуна алынса же башка кылмышы үчүн Кыргыз Республикасынын аймагында жазасын өтөп жатса, өткөрүп берүү жазык куугунтугу же жаза өтөөсү токтотулганга же кандай болбосун мыйзамдуу негиз боюнча жазадан бошотулганга чейин кийинкиге калтырылышы мүмкүн.
(2) Эгерде өткөрүп берүүнү кийинкиге калтыруу кылмыш куугунтугунун эскирүү мөөнөтүнүн аяктоосуна алып келиши мүмкүн болсо же кылмышты тергөөгө зыян келтирсе, же аны өткөрүп берүү тапшырмасы боюнча талап кылынган адам, Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же анын орун басары тарабынан белгиленген шарттарды сактоо милдеттенмелери болгондо убактылуу өткөрүп берилиши мүмкүн.
(3) Эгерде ага карата өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма келип түшкөн адам катуу ооруп жатса жана оорусу боюнча ден соолугуна зыян келтирбестен өткөрүп берүү мүмкүн болбосо, өткөрүп берүү ал айыгып кеткенге чейин кийинкиге калтырылышы мүмкүн.
(4) Эгерде кийинкиге калтыруу мезгилинде адамды өткөрүп берүүгө тоскоолдук кыла турган жагдайлар келип чыкса, Башкы прокурор өткөрүп берүү жөнүндө өзүнүн чечимин кайра кароого укуктуу.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
435-статья. Мүмкүн болуучу өткөрүп берүүнү камсыз кылуу үчүн камакка алуу
(1) Чет мамлекеттин компетенттүү органынан талаптагыдай жол-жоболонгон тапшырма алынганда жана адамды өткөрүп берүү үчүн мыйзамдуу негиздер болгондо, ал кармалышы мүмкүн жана ага карата ушул Кодексте белгилеген тартипте камакка алуу түрүндө бөгөт коюу чарасы колдонулат.
(2) Эгерде адамды өткөрүп берүү жөнүндө тапшырмага чет мамлекеттин компетенттүү органынын адамды камакка алуу жөнүндө чечими тиркелсе, анда ушул адам жоболорго жана ушул Кодекске ылайык камакка алынышы мүмкүн.
(3) Эгерде отуз сутканын ичинде өткөрүп берүү жөнүндө тапшырма белгиленген тартипте келип түшпөсө, анда камакка алынган адам бошотулууга тийиш. Кайталап камакка алууга ушул статьянын биринчи бөлүгүнө ылайык өткөрүп берүү жөнүндө жаңы тапшырма каралгандан кийин гана жол берилет.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
436-статья. Буюмзаттарды өткөрүп берүү
(1) Өткөрүп берилүүчү адамды чет мамлекеттин компетенттүү органына өткөрүп берүүдө кылмыш куралдары болуп саналган буюмзаттар, ошондой эле кылмыштын белгилери болгон же кылмыштуу жол менен алынган буюмзаттар өткөрүп берилиши мүмкүн. Бул предметтер тапшырма боюнча жана адамды өткөрүп берүү анын өлүмү же башка себептер боюнча болбой турган учурда өткөрүп берилет.
(2) Эгерде алар башка жазык ишинин өндүрүшү боюнча зарыл болсо, ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн буюмзаттар убактылуу кармала турушу мүмкүн.
(3) Үчүнчү жактардын мыйзамдуу укуктарын камсыз кылуу үчүн ушул статьянын биринчи бөлүгүндө көрсөтүлгөн буюмзаттарды берүү чет мамлекеттин компетенттүү органынын иш боюнча өндүрүш аяктагандан кийин буюмзаттарды кайтарып берүү жөнүндө милдеттенмеси болгондо гана жүргүзүлөт.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
49-Глава
Эркиндигинен ажыратууга соттолгон адамды жазаны өзү жараны болуп саналган мамлекетте өтөө үчүн өткөрүп берүү
437-статья. Эркиндигинен ажыратууга соттолгон адамды жазаны өзү жараны болуп саналган мамлекетте өтөө үчүн өткөрүп берүү үчүн негиздер
Соттун же Кыргыз Республикасынын тиешелүү чет мамлекет менен эл аралык келишимине ылайык чет мамлекеттин компетенттүү органдарынын чечими же болбосо өз ара мамиленин шарттарында Кыргыз Республикасынын компетенттүү органдарынын жана кызмат адамдарынын чет мамлекеттин компетенттүү органдары жана кызмат адамдары менен өз ара мамиле шарттарында жазуу жүзүндө макулдашуусу Кыргыз Республикасынын соту тарабынан эркиндигинен ажыратууга соттолгон адамды жазаны өзү жараны болуп саналган өлкөдө өтөө үчүн, ошого тете чет мамлекеттин соту тарабынан эркиндигинен ажыратууга соттолгон Кыргыз Республикасынын жаранын жазаны Кыргыз Республикасында өтөө үчүн өткөрүп берүүгө негиз болуп саналат.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
438-статья. Соттолгон адамды жазаны өзү жараны болуп саналган мамлекетте өтөө үчүн өткөрүп берүүнүн шарттары жана тартиби
(1) Кыргыз Республикасында соттолгон адамды жазаны өзү жараны болуп саналган мамлекетте өтөө үчүн өткөрүп берүүгө соттолгон адамдын, анын мыйзамдуу өкүлүнүн же жакын туугандарынын өтүнүчү боюнча, ошондой эле соттолгон адамдын макулдугу менен тиешелүү мамлекеттин компетенттүү органынын өтүнүчү боюнча ал эркиндигинен ажыратуу түрүндө жаза өтөгөнгө чейин жол берилет.
(2) Өткөрүп берүү өкүм мыйзамдуу күчүнө киргенден кийин гана Кыргыз Республикасынын Башкы прокурорунун чечими боюнча гана жүзөгө ашырылышы мүмкүн, ал өткөрүп берүү жүргүзүлгөндүгү жөнүндө өкүм чыгарган сотко маалымдайт.
439-статья. Эркиндигинен ажыратууга соттолгон адамды жаза өтөө үчүн чет мамлекетке өткөрүп берүүдөн баш тартуу
Төмөндөгү учурларда:
1) эгерде соттолгон адам жараны болуп саналган мамлекеттин мыйзамдары боюнча адам соттолгон жосун кылмыш деп таанылбаса;
2) эгерде эскирүү мөөнөтү өтүп кеткенден улам же ал мамлекеттин мыйзамдары тарабынан каралган башка негиздер боюнча жаза чет мамлекетте аткарылышы мүмкүн болбосо;
3) эгерде соттолгон адамдан же чет мамлекеттен өкүмдүн жарандык доо бөлүгүн аткаруунун кепилдиги алынбаса;
4) эгерде эл аралык келишимдер тарабынан каралган шарттарда соттолгон адамды өткөрүп берүү жөнүндө макулдукка жетишилбесе;
5) эгерде соттолгон адамдын Кыргыз Республикасында туруктуу жашаган орду болсо, эркиндигинен ажыратууга соттолгон адамды өзү жараны болуп саналган мамлекетке өткөрүп берүүдөн баш тартылышы мүмкүн.
6) эгерде чет мамлекеттин соту же компетенттүү органы Кыргыз Республикасынын сотунун өкүмүн тааныбаса же болбосо Кыргыз Республикасынын сотунун өкүмүн соттолгон адам чет мамлекеттин аймагында жазаны өтөө тартибин жана шарттарын белгилебестен тааныса.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
440-статья. Кыргыз Республикасынын жаранынын жазаны өтөө жөнүндө өтүнүчүн кароо
(1) Чет мамлекеттин соту тарабынан эркиндигинен ажыратууга соттолгон Кыргыз Республикасынын жараны, анын мыйзамдуу өкүлү же жакын туугандары, ошондой эле чет мамлекеттин компетенттүү органдары соттолгон адамдын макулдугу менен соттолгон адамдын жазаны Кыргыз Республикасында өтөөсү жөнүндө өтүнүч менен Кыргыз Республикасынын Башкы прокуроруна кайрылышы мүмкүн.
Башкы прокуратура андан ары жаза өтөөгө Кыргыз Республикасына өткөрүп берүү жөнүндө маселени кароо үчүн зарыл болгон документтерди чет мамлекеттин компетенттүү органдарынан суроого укуктуу.
(2) Өтүнүч канааттандырылган учурда Кыргыз Республикасынын Башкы прокурору же болбосо анын орун басарлары чет мамлекеттин сотунун өкүмүн аткаруу жөнүндө сунушту Кыргыз Республикасынын Жогорку сотуна киргизет.
(3) Өтүнүч ушул Кодексте каралбаган негиздер боюнча четке кагылышы мүмкүн эмес.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
440-1-статья. Эркиндигинен ажыратууга соттолгон Кыргыз Республикасынын жаранын жаза өтөө үчүн өткөрүп берүүдөн баш тартуу
(1) Эркиндигинен ажыратууга соттолгон Кыргыз Республикасынын жаранын өткөрүп берүүдөн төмөнкү учурларда баш тартылышы мүмкүн:
1) эгерде бул Кыргыз Республикасынын улуттук кызыкчылыктарына зыян келтирүүсү мүмкүн болсо;
2) эгерде соттолгон адам айыкпас же өзгөчө оор дарт менен жапа чексе;
3) эгерде соттолгон адамда жоюлбаган жарандык доо болсо;
4) эгерде жаза эскирүү мөөнөтү бүткөндүгүнүн айынан же Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган башка негиздер боюнча Кыргыз Республикасынын аймагында аткарылышы мүмкүн болбосо;
5) эгерде ал Кыргыз Республикасынын аймагында жасаган жосуну үчүн жазаланса же акталса, же иш токтотулса, ошого тете адам Кыргыз Республикасынын компетенттүү органдары тарабынан жазадан бошотулса.
(КР 2012-жылдын 10-августундагы N 164 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
441-статья. Чет мамлекеттин сотунун өкүмүн аткарууга байланыштуу маселелердин сот тарабынан чечилишинин тартиби
(1) Кыргыз Республикасынын Башкы прокурорунун сунушу ушул Кодекс тарабынан өкүмдү аткарууга байланыштуу маселелерди чечүү үчүн белгиленген тартипте жана мөөнөттө соттолгон адамдын катышуусусуз сот заседаниесинде Кыргыз Республикасынын Жогорку соту тарабынан каралат.
(2) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун чет мамлекеттин сотунун өкүмүн аткаруу жөнүндө токтомунда:
1) чет мамлекеттин сотунун аталышы, өкүм чыгарылган убакыт жана орун;
2) соттолгон адамдын Кыргыз Республикасында акыркы жашаган жери, соттолгонго чейин иштеген орду жана ишинин түрү жөнүндө маалыматтар;
3) жасалгандыгына жаран күнөөлүү деп табылган кылмыштын квалификациясы жана ал кайсыл жазык мыйзамынын негизинде соттолгондугу;
4) соттолгон адам жасаган кылмыш үчүн жоопкерчилик каралган Кыргыз Республикасынын жазык мыйзамы;
5) жазанын (негизги жана кошумча) түрү жана мөөнөтү, соттолгон адам Кыргыз Республикасында өтөөгө тийиш болгон жазанын башталуу жана аяктоо мөөнөтү, абактын түрү, доо боюнча зыяндын ордун толтуруунун тартиби көрсөтүлүүгө тийиш.
(3) Эгерде Кыргыз Республикасынын мыйзамы боюнча мындай кылмыш үчүн эркиндигинен ажыратуунун эң узак мөөнөтү өкүм боюнча дайындалгандан аз болсо, Кыргыз Республикасынын Жогорку соту мындай жосунду жасагандык үчүн Кыргыз Республикасынын мыйзамы тарабынан каралган эркиндигинен ажыратуунун эң узак мөөнөтүн аныктайт. Эгерде Кыргыз Республикасынын мыйзамы боюнча жаза катары эркиндигинен ажыратуу каралбаса, Кыргыз Республикасынын Жогорку соту бул кылмыш үчүн Кыргыз Республикасынын жазык мыйзамдары тарабынан белгиленген жана чет мамлекеттин сотунун өкүмү боюнча дайындалганга кыйла ылайык келе турган жаза аныктайт. Эгерде чет мамлекеттин сотунун өкүмү эки же бир нече жосунга таандык болсо, алардын ичинен бардыгы эле Кыргыз Республикасында кылмыштар болуп саналбаса, анда сот чет мамлекеттин өкүмү боюнча дайындалган жазанын кайсы бөлүгү кылмыш болуп саналган жосунга карата колдонула тургандыгын аныктайт.
(4) Кыргыз Республикасынын Жогорку сотунун токтому чыгарылган учурдан тартып күчүнө кирет жана аткарууну камсыз кылуу үчүн Кыргыз Республикасынын Башкы прокуратурасына жиберилет.
(5) Кыргыз Республикасында жаза өтөп жаткан адамга карата чет мамлекеттин сотунун өкүмү жокко чыгарылган же өзгөртүлгөн, же болбосо чет мамлекетте чыгарылган мунапыс же кечирим берүү актысы колдонулган учурда кайра каралган өкүмдү аткаруунун, ошондой эле мунапыс же кечирим берүүнү колдонуунун маселелери ушул статьянын эрежелери боюнча чечилет.
(КР 2013-жылдын 3-августундагы N 179 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
Кыргыз Республикасынын Президенти |
|
А.Акаев |
|
|
|
1999-жылдын 24-майында |
|
Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Мыйзам чыгаруу жыйыны тарабынан кабыл алынган |
УГОЛОВНО-ПРОЦЕССУАЛЬНЫЙ КОДЕКС КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ
г.Бишкек, от 30 июня 1999 года N 62
(В редакции Законов КР от 22 июня 2001 года N 55, 28 июня 2001 года N 62, 4 августа 2001 года N 81, 20 марта 2002 года N 41, 16 октября 2002 года N 141, 13 марта 2003 года N 61, 11 июня 2003 года N 98, 5 августа 2003 года N 192, 14 ноября 2003 года N 221, 24 марта 2004 года N 47, 28 марта 2004 года N 52, 24 мая 2004 года N 68, 8 августа 2004 года N 111, 22 июля 2005 года N 112, 6 февраля 2006 года N 35, 19 июля 2006 года N 123, 8 августа 2006 года N 157, 24 ноября 2006 года N 188, 29 декабря 2006 года N 232, 9 февраля 2007 года N 13, 13 июня 2007 года N 87, 25 июня 2007 года N 91, 25 июня 2007 года N 93, 14 июля 2008 года N 142, 14 июля 2008 года N 143, 18 июля 2008 года N 144, 5 августа 2008 года N 193, 17 октября 2008 года N 220, 17 июля 2009 года N 225, 17 июля 2009 года N 231, 17 июля 2009 года N 234, 24 июля 2009 года N 246, 12 октября 2009 года N 267, 12 октября 2009 года N 268, 26 октября 2009 года N 288, 26 октября 2009 года N 289, 10 февраля 2010 года N 27, 25 февраля 2010 года N 35, 11 июля 2011 года N 89, 26 июля 2011 года N 141, 9 августа 2011 года N 152, 27 октября 2011 года N 186, 16 ноября 2011 года N 214, 1 марта 2012 года N 10, 8 мая 2012 года N 48, 12 июля 2012 года N 105, 16 июля 2012 года N 111, 16 июля 2012 года N 114, 10 августа 2012 года N 164, 2 июля 2013 года N 109, 11 июля 2013 года N 129, 24 июля 2013 года N 155, 24 июля 2013 года N 159, 30 июля 2013 года N 169, 3 августа 2013 года N 179, 11 января 2014 года N 4, 15 января 2014 года N 11, 30 января 2014 года N 22, 20 февраля 2014 года N 36, 22 марта 2014 года N 52, 17 мая 2014 года N 68, 28 мая 2014 года № 80, 10 июля 2014 года № 127, 14 июля 2014 года № 133, 18 ноября 2014 года N 155, 31 декабря 2014 года N 181, 16 февраля 2015 года N 33, 10 марта 2015 года N 53, 7 августа 2015 года N 222, 6 мая 2016 года N 54, 6 мая 2016 года N 55)
(Введен в действие Законом КР от 30 июня 1999 года N 63)
ОБЩАЯ ЧАСТЬ
РАЗДЕЛ I
ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Глава 1
Основные положения
Статья 1. Законы, определяющие уголовное судопроизводство
(1) Уголовное судопроизводство определяется Конституцией Кыргызской Республики, Законом Кыргызской Республики "О Верховном суде Кыргызской Республики и местных судах" и настоящим Кодексом.
(2) Вступившие в установленном законом порядке в силу международные договоры, участницей которых является Кыргызская Республика, а также общепризнанные принципы и нормы международного права являются составной частью уголовно-процессуального права и непосредственно порождают права и свободы человека в сфере уголовного судопроизводства.
(3) Законы, регулирующие порядок уголовного судопроизводства, подлежат применению при условии включения их в настоящий Кодекс.
(4) В Кыргызской Республике не должны издаваться законы и другие акты в сфере уголовного судопроизводства, отменяющие или умаляющие права и свободы человека и гражданина, нарушающие независимость суда и состязательную форму процесса, придающие доказательствам заранее установленную силу, противоречащие общепризнанным принципам и нормам международного права, положениям международных договоров независимого государства.
(5) Если в ходе производства по уголовному делу возникает необходимость рассмотрения вопроса, который должен быть решен в соответствии с гражданским или административным правом, он решается в порядке гражданского или административного производства.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 10 августа 2012 года N 164)
Статья 2. Применение в уголовном судопроизводстве правовых норм, имеющих преимущественную силу
(1) Конституция Кыргызской Республики имеет высшую юридическую силу и прямое действие на всей территории Кыргызской Республики. В случае противоречия между нормами настоящего Кодекса и Конституцией Кыргызской Республики действуют нормы Конституции.
(2) В случае противоречия между нормами настоящего Кодекса и конституционным законом Кыргызской Республики действует конституционный закон. В случае противоречия между нормами настоящего Кодекса и иными законами действуют нормы настоящего Кодекса.
(3) Вступившие в установленном законом порядке в силу международные договоры, участницей которых является Кыргызская Республика, имеют приоритет перед настоящим Кодексом и применяются непосредственно, кроме случаев, когда из международного договора следует, что для его применения требуется издание закона. (В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 3. Пределы действия уголовно-процессуального закона
(1) Уголовное судопроизводство осуществляется в соответствии с законом, действующим на момент производства следствия и судебного разбирательства.
(2) Уголовное судопроизводство на территории Кыргызской Республики во всех случаях, независимо от места совершения преступления, ведется в соответствии с настоящим Кодексом.
(3) Судопроизводство по делам о преступлениях, совершенных иностранными гражданами и лицами без гражданства, ведется на территории Кыргызской Республики в соответствии с нормами настоящего Кодекса, если международными договорами о взаимной правовой помощи, заключенными с иностранными государствами, не предусмотрено иное.
(4) При исполнении поручений судов или следственных органов другого государства о производстве отдельных следственных действий по просьбе этих органов может быть применен уголовно-процессуальный закон иностранного государства, если это предусмотрено международным договором с данным государством.
(5) В отношении лиц, обладающих правом дипломатической неприкосновенности, процессуальные действия, предусмотренные настоящим Кодексом, производятся лишь по их просьбе или с их согласия. Согласие на эти действия испрашивается через Министерство иностранных дел Кыргызской Республики.
(6) Уголовно-процессуальный закон, возлагающий новые обязанности, отменяющий или умаляющий прямо или косвенно право участников процесса, ограничивающий их использование дополнительными условиями, обратной силы не имеет.
(7) Допустимость доказательств определяется в соответствии с законом, действовавшим в момент их получения.
Статья 4. Задачи уголовно-процессуального закона
(1) Задачами уголовного процесса являются быстрое и полное раскрытие преступлений, изобличение и привлечение к уголовной ответственности лиц, их совершивших, справедливое судебное разбирательство и правильное применение уголовного закона.
(2) Установленный законом порядок производства по уголовным делам должен обеспечивать защиту от необоснованного обвинения и осуждения, от незаконного ограничения прав и свобод человека и гражданина, в случае незаконного обвинения или осуждения невиновного - незамедлительную и полную его реабилитацию, а также способствовать укреплению законности и правопорядка, предупреждению преступлений, формированию уважительного отношения к праву.
Статья 5. Определение основных понятий, содержащихся в настоящем Кодексе
Основные понятия:
суд - орган правосудия, рассматривающий уголовное дело во всех судебных инстанциях, а также осуществляющий судебный контроль за законностью следственных действий и решений прокурора, следователя, органа дознания в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;
суд первой инстанции - суд, управомоченный на непосредственное установление в судебном заседании обстоятельств дела и постановление по нему судебного решения (приговор, постановление);
суд апелляционной инстанции - областные, Бишкекский городской суды, Военный суд Кыргызской Республики, действующие в составе трех судей, рассматривающие дела по жалобам и представлениям на не вступившие в законную силу судебные решения;
суд кассационной инстанции - областные суды, Бишкекский городской суд, Военный суд Кыргызской Республики, действующие в составе трех судей, рассматривающие дела по жалобам и представлениям на вступившие в законную силу судебные решения, ранее не обжалованные в апелляционном порядке;
суд надзорной инстанции - Верховный суд Кыргызской Республики, рассматривающий дело по жалобам, представлениям на вступившие в законную силу судебные приговоры, определения и постановления;
судья - судья любого суда, председатель, заместитель председателя суда;
председательствующий - судья, председательствующий при рассмотрении дела в суде коллегиально или единолично;
стороны - органы и лица, выполняющие в суде на началах равенства прав функции обвинения и защиты;
участники процесса - следователь, прокурор (государственный обвинитель), а также потерпевший (частный обвинитель), защитник, подозреваемый, обвиняемый, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители, сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей, а также иные лица, привлеченные к участию в процессе;
прокурор - Генеральный прокурор Кыргызской Республики, его заместители, прокуроры городов Бишкек и Ош, областей, районные и городские прокуроры, военные прокуроры и прокуроры, приравненные к районным (городским) прокурорам, их заместители, руководители структурных подразделений органов прокуратуры, их заместители, старшие прокуроры, прокуроры структурных подразделений органов прокуратуры, старшие помощники и помощники прокуроров, наделенные соответствующими полномочиями;
следователь - должностное лицо органов прокуратуры, внутренних дел, национальной безопасности, по контролю наркотиков, финансовой полиции, таможенных органов, уголовно-исполнительной системы, управомочное проводить следствие по уголовному делу;
следствие - процессуальная форма досудебной деятельности уполномоченных органов в пределах установленных настоящим Кодексом полномочий по выявлению, установлению и закреплению совокупности обстоятельств дела и привлечению лиц, совершивших преступление, к уголовной ответственности;
защита - процессуальная деятельность, осуществляемая стороной защиты в целях обеспечения прав и интересов лиц, которые подозреваются в совершении преступления, опровержения или смягчения обвинения, а также реабилитации лиц, неправомерно подвергшихся уголовному преследованию;
понятой - совершеннолетнее лицо, не заинтересованное в исходе дела, привлеченное для удостоверения факта производства следственного действия, его хода и результатов;
заявитель - лицо, обратившееся к органам следствия за защитой в порядке уголовного судопроизводства своего (чужого) действительного или предполагаемого права;
представители - лица, уполномоченные представлять законные интересы потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика в силу закона или соглашения;
законные представители - родители, усыновители, опекуны, попечители подозреваемого, обвиняемого, подсудимого или потерпевшего, гражданского истца, а также представители организаций и лиц, на попечении или иждивении которых находятся подозреваемый, обвиняемый или потерпевший, общественные защитники подсудимого;
В качестве общественного защитника подсудимого допускаются представители юридических лиц, политических партий, профессиональных союзов, правозащитных и других общественных объединений.
родственники - лица, находящиеся в родственной связи, имеющие общих предков, а также супруги и родители другого супруга;
близкие родственники - родители, супруг (супруга), дети, усыновители, усыновленные, полнородные и неполнородные братья и сестры, дед, бабка, внуки;
уголовное дело - обособленное производство, ведущееся органом следствия и судом по поводу одного или нескольких совершенных (предположительно совершенных) преступлений;
производство по делу - совокупность процессуальных действий и решений, осуществляемых по конкретному уголовному делу в ходе его возбуждения, расследования, судебного разбирательства и исполнения приговора (постановления) суда;
материалы дела - документы и предметы, являющиеся составной частью дела или представленные для приобщения к нему; сообщения, а также документы и предметы, которые могут иметь значение для установления обстоятельств по делу;
ускоренное досудебное производство - совокупность процессуальных действий и процессуальных решений, совершаемых и выносимых должностным лицом, уполномоченным органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, следователем и прокурором, в краткие сроки по преступлениям небольшой тяжести и менее тяжким преступлениям в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;
- должностное лицо, уполномоченное органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство - должностное лицо органов внутренних дел, национальной безопасности, по контролю наркотиков, финансовой полиции, таможенных органов, уголовно-исполнительной системы, управомочное проводить ускоренное досудебное производство по уголовному делу;
процессуальные действия - действия, производимые в ходе уголовного судопроизводства в соответствии с настоящим Кодексом;
протокол - процессуальный документ, в котором фиксируется процессуальное действие, совершенное органом, ведущим уголовный процесс;
процессуальные решения - акты применения уголовно-процессуального права, выносимые органами, ведущими уголовный процесс, в пределах их компетенции, и выраженные в определенной настоящим Кодексом форме - приговоры, постановления, заключения, представления, санкции;
постановление - решение следователя, прокурора, единоличное решение судьи, кроме приговора, принятое при производстве по делу, решение Верховного суда Кыргызской Республики;
частное определение - решение, выносимое судом, которым обращается внимание государственных органов, организаций, должностных лиц на установленные нарушения закона, причины и условия, способствовавшие совершению преступлений, и требующие принятия соответствующих мер;
приговор - решение суда первой, апелляционной инстанций, вынесенное в судебном заседании по уголовному делу о виновности подсудимого, осужденного и определении ему наказания или невиновности подсудимого, осужденного;
определение - всякое иное, кроме приговора, решение, вынесенное апелляционной инстанцией суда в судебном заседании;
санкция - акт утверждения прокурором процессуального решения, принятого органом следствия;
объяснение - устная или письменная аргументация, приводимая участниками процесса и заявителями в обоснование своего притязания или притязания представляемого лица;
жалоба - возражение, приносимое подозреваемым, обвиняемым, осужденным, оправданным, защитником, потерпевшим или его представителем, гражданским истцом и гражданским ответчиком или их представителями, а также организациями на решения и действия (бездействие) органа дознания, следователя, прокурора, суда;
представление - возражение прокурора на судебные решения;
частная жалоба - возражение, приносимое одним из участников процесса, кроме прокурора, на постановление судьи;
частное представление - возражение прокурора на постановление судьи;
ходатайство - просьба стороны или заявителя, обращенная к органу, ведущему уголовный процесс;
научно-технические средства - приборы, специальные приспособления, материалы, правомерно применяемые для обнаружения, фиксации, изъятия и исследования доказательств;
жилище - помещение или строение для временного или постоянного проживания одного или нескольких лиц, в том числе: собственные или арендуемые квартира, дом, садовый дом, гостиничный номер; непосредственно примыкающие к ним веранды, террасы, галереи, балконы, подвал и чердак жилого строения, кроме многоквартирного дома;
ночное время - промежуток времени с двадцати двух до шести часов утра по местному времени;
ущерб - моральный, физический или имущественный вред, подлежащий денежному измерению;
досудебное производство - уголовное судопроизводство с момента получения сообщения о преступлении до направления прокурором уголовного дела в суд для рассмотрения его по существу;
уголовное судопроизводство - досудебное и судебное производство по уголовному делу;
задержание - мера процессуального принуждения, сущность которой состоит в лишении свободы подозреваемого на краткий срок (до сорока восьми часов) - до судебного решения;
избрание меры пресечения - применение следователем, прокурором, а также судом принудительных мер к обвиняемому, подсудимому;
(абзац сорок седьмой утратил силу в соответствии с Законом КР от 10 августа 2012 года N 164)
присяжный заседатель - лицо, привлеченное в установленном настоящим Кодексом порядке для участия в судебном разбирательстве и вынесения вердикта в суде первой инстанции;
свидетельский иммунитет - право лица не давать показания против себя и своих близких родственников, а также в иных случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;
представление - акт реагирования прокурора на судебное решение, вносимый в порядке, установленном настоящим Кодексом;
медиатор - лицо, прошедшее специальную подготовку и способное помочь вести переговоры между потерпевшим и обвиняемым (подсудимым, осужденным) о возмещении вреда и примирении;
расчетный показатель - нормативный денежный показатель для определения размеров экономических санкций, административных взысканий и штрафов, утверждаемый Жогорку Кенешем Кыргызской Республики по представлению Правительства Кыргызской Республики;
вердикт - решение коллегии присяжных заседателей по вопросам, предусмотренным настоящим Кодексом;
анкета присяжного заседателя - перечень вопросов для присяжных заседателей, составляемый с участием сторон в целях определения их объективности и беспристрастности;
администратор суда - это работник аппарата соответствующего местного суда, на которого возложены обязанности по обеспечению деятельности суда с участием присяжных заседателей;
присяжный заседатель - гражданин Кыргызской Республики, включенный в установленном законодательством порядке в списки кандидатов в присяжные заседатели и отобранный к участию в рассмотрении уголовного дела;
уполномоченный государственный орган по защите детей - уполномоченный Правительством Кыргызской Республики орган по вопросам защиты детей;
сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей - лицо, уполномоченное, помимо законного представителя, представлять законные интересы несовершеннолетних в органах следствия, прокуратуры, суда и учреждениях исполнения наказания.
(В редакции Законов КР от 13 марта 2003 года N 61, 11 июня 2003 года N 98, 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 17 июля 2009 года N 234, 9 августа 2011 года N 152, 16 июля 2012 года N 114, 10 августа 2012 года N 164, 15 января 2014 года N 11)
Глава 2
Принципы уголовного процесса
Статья 6. Законность при судопроизводстве
(1) Следователь, прокурор, суд, иные органы и лица, участвующие в уголовном судопроизводстве, обязаны строго соблюдать положения Конституции Кыргызской Республики, настоящего Кодекса, других законов, принятых в соответствии с Конституцией Кыргызской Республики, а также иных нормативных правовых актов, соответствующих законам, общепризнанным принципам и нормам международного права, международным договорам Кыргызской Республики.
(2) Никто не может быть привлечен в качестве подозреваемого и обвиняемого, задержан, заключен под стражу, подвергнут обыску, приводу и каким бы то ни было иным мерам процессуального принуждения, а также осуждению, наказанию и другим ограничениям его прав и свобод иначе как на основаниях и в порядке, установленных законом.
(3) При осуществлении правосудия не допускается использование доказательств, полученных с нарушением уголовно-процессуального закона.
Статья 7. Осуществление правосудия только судом
(1) Правосудие по уголовным делам в Кыргызской Республике осуществляется только судом. В случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, уголовное судопроизводство осуществляется с участием присяжных заседателей.
(2) Никто не может быть признан виновным в совершении преступления, а также подвергнут уголовному наказанию иначе как по приговору суда.
(3) Компетенция суда, пределы его юрисдикции, порядок осуществления им уголовного судопроизводства определяются законом и не могут быть произвольно изменены. Учреждение чрезвычайных или специальных судов для рассмотрения уголовных дел не допускается. Приговоры и другие решения чрезвычайных судов, а также иных незаконно учрежденных судов юридической силы не имеют и исполнению не подлежат.
(4) Приговор и другие решения суда, осуществлявшего уголовное судопроизводство по неподсудному ему делу, превысившего свои полномочия или иным образом нарушившего предусмотренные настоящим Кодексом принципы уголовного судопроизводства, незаконны.
(5) Приговор и другие решения суда по уголовному делу могут быть проверены и пересмотрены только соответствующими судами в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 8. Участие прокурора в уголовном судопроизводстве
(1) Надзор за точным и единообразным исполнением законодательных актов органами, осуществляющими оперативно-розыскную деятельность и следствие, осуществляется Прокуратурой Кыргызской Республики в пределах ее компетенции.
(2) Прокуратура Кыргызской Республики осуществляет уголовное преследование и участвует в судебном разбирательстве дел в случаях и порядке, предусмотренных настоящим Кодексом.
Статья 9. Судебная защита
(1) Каждому гарантируется в любой стадии процесса судебная защита его прав и свобод.
(2) Потерпевшему обеспечивается доступ к правосудию и компенсация причиненного ущерба в случаях и порядке, установленных законом.
Статья 10. Уважение прав, свобод и достоинства личности
(1) Уважение прав, свобод и достоинства личности обязательно для всех органов и лиц, участвующих в уголовном судопроизводстве.
(2) Недопустимо применение угроз, насилия и иных незаконных мер при проведении допросов, а также иных следственных и судебных действий.
(3) Содержание лица, в отношении которого в качестве меры пресечения избрано заключение под стражу, а также лица, задержанного по подозрению в совершении преступления, должно осуществляться в условиях, исключающих угрозу его жизни и здоровью.
Статья 11. Неприкосновенность личности
(1) Никто не может быть заключен под стражу иначе как на основании и в порядке, предусмотренных настоящим Кодексом.
(2) Суд, прокурор, следователь обязаны немедленно освободить незаконно задержанного или лишенного свободы либо незаконно помещенного в медицинское учреждение или содержащегося под стражей свыше срока, предусмотренного законом или судебным приговором.
(3) Никто из участвующих в деле лиц не может подвергаться насилию, другому жестокому или унижающему человеческое достоинство обращению.
Статья 12. Охрана прав и свобод граждан при производстве по уголовным делам
(1) Суд, судья, прокурор, следователь обязаны обеспечить охрану прав и свобод граждан, участвующих в уголовном процессе, создавать условия для их осуществления, принимать своевременные меры к удовлетворению законных требований участников процесса.
(2) Никто не обязан свидетельствовать против себя самого, своего (ей) супруга(и) и близких родственников, круг которых определяется настоящим Кодексом.
(3) Вред, причиненный гражданину в результате нарушения его прав и свобод при производстве по уголовному делу, подлежит возмещению по основаниям и в порядке, установленных законом.
(4) При наличии достаточных данных о том, что потерпевшему, свидетелю или другим участвующим в деле лицам, а также членам их семей или близким родственникам угрожают насилием, уничтожением или повреждением имущества либо иными опасными противоправными действиями, суд, прокурор, следователь, орган дознания обязаны в пределах своей компетенции принять предусмотренные законом меры к охране жизни, здоровья, чести, достоинства и имущества этих лиц.
(5) Никто не может быть осужден лишь на основе его собственного признания в совершении преступления.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 13. Неприкосновенность жилища, охрана личной жизни, тайны переписки, телефонных переговоров, почтовых, телеграфных и иных сообщений
(1) Гражданам гарантируется неприкосновенность жилища. Никто не вправе проникать в жилище против воли проживающих в нем лиц иначе как в случаях и порядке, предусмотренных настоящим Кодексом.
(2) Защита чести и доброго имени граждан находится под охраной закона. Тайна переписки телефонных переговоров, почтовых, телеграфных и иных сообщений охраняется законом. Ограничение этого права допускается только с санкции прокурора.
(3) Обыск, выемка, наложение ареста на почтовые и телеграфные отправления в учреждениях связи, контроль и запись переговоров, ведущихся по телефонам и другим переговорным устройствам, могут производиться в случаях и порядке, предусмотренных настоящим Кодексом.
(В редакции Закона КР от 14 июля 2008 года N 142)
Статья 14. Неприкосновенность собственности
(1) Никто не может быть лишен имущества иначе как на условиях, предусмотренных настоящим Кодексом.
(2) Изъятие принадлежащего собственнику имущества возможно при условии, если оно является вещественным доказательством по делу, а также в случаях и порядке, предусмотренных настоящим Кодексом.
Статья 15. Презумпция невиновности
(1) Обвиняемый считается невиновным пока его виновность в совершении преступления не будет установлена вступившим в законную силу приговором суда.
(2) Подозреваемый и обвиняемый не обязаны доказывать свою невиновность.
(3) Все сомнения в доказанности обвинения, которые не могут быть устранены в рамках надлежащей правовой процедуры в соответствии с настоящим Кодексом, толкуются в пользу обвиняемого. В его пользу должны разрешаться также неустраненные сомнения, возникшие при применении закона.
(В редакции Закона КР от 26 октября 2009 года N 289)
Статья 16. Равенство граждан перед законом и судом
(1) Правосудие осуществляется на началах равенства граждан перед законом и судом независимо от социального происхождения, имущественного и должностного положения, расовой и национальной принадлежности, пола, образования, языка, отношения к религии, убеждений, принадлежности к общественным объединениям, места жительства и других обстоятельств.
(2) Условия уголовного судопроизводства в отношении лиц, обладающих иммунитетом от уголовного преследования, определяются Конституцией Кыргызской Республики, настоящим Кодексом, законами и международными договорами, ратифицированными Кыргызской Республикой.
Статья 17. Независимость судей
(1) Судьи независимы и подчиняются Конституции Кыргызской Республики и законам Кыргызской Республики.
(2) Вмешательство в деятельность судей по осуществлению правосудия запрещается и влечет ответственность по закону.
(3) Независимость судей гарантируется Конституцией Кыргызской Республики.
Статья 18. Осуществление судопроизводства на основе состязательности и равноправия сторон
(1) Уголовное судопроизводство осуществляется на основе состязательности и равноправия сторон обвинения и защиты.
(2) Обвинение, защита и разрешение дела судом отделены друг от друга и осуществляются разными органами и должностными лицами.
(3) Обязанность доказывания предъявленного подсудимому обвинения возлагается на обвинителя.
(4) Защитник обязан использовать все предусмотренные законом средства и способы защиты подсудимого.
(5) Суд не выступает на стороне обвинения или защиты и не выражает каких бы то ни было интересов, помимо интересов права.
(6) Суд, сохраняя объективность и беспристрастность, создает необходимые условия для осуществления сторонами их процессуальных прав и обязанностей.
(7) Стороны, участвующие в уголовном судопроизводстве, равноправны. Суд основывает процессуальное решение лишь на тех доказательствах, участие в исследовании которых на равных основаниях было обеспечено каждой из сторон.
(8) Стороны избирают в ходе уголовного судопроизводства свою позицию, способы и средства ее отстаивания самостоятельно и независимо от суда, других органов и лиц. Суд по ходатайству стороны оказывает ей содействие в получении необходимых материалов в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом.
(9) Государственный обвинитель и частный обвинитель могут в суде поддерживать обвинение или, в случаях, предусмотренных законом, отказаться от обвинения. Подсудимый вправе отрицать или признать свою вину. Гражданский истец вправе отказаться от иска или заключить мировое соглашение с гражданским ответчиком. Гражданский ответчик вправе признать иск или заключить мировое соглашение с гражданским истцом.
Статья 19. Всестороннее, полное и объективное исследование обстоятельств дела
(1) Следователь обязан принять все предусмотренные настоящим Кодексом меры для всестороннего, полного и объективного исследования обстоятельств дела, выявить как уличающие, так и оправдывающие подозреваемого, обвиняемого, а также смягчающие и отягчающие их ответственность обстоятельства.
(2) Суд, сохраняя объективность и беспристрастность, обеспечивает сторонам обвинения и защиты необходимые условия для реализации их прав на полное исследование обстоятельств дела и выносит решение по делу лишь на основе достоверных доказательств.
(3) При производстве следствия и судебного разбирательства уголовного дела следователь и суд обязаны выявлять причины и условия, способствовавшие совершению преступления. При наличии к тому оснований следователь выносит постановление, суд - частное определение, которым обращают внимание должностных лиц государственных органов и иных организаций на установленные по делу факты нарушения закона, причины и условия, способствовавшие совершению преступления и требующие принятия соответствующих мер. Частное определение может быть также вынесено при обнаружении судом нарушений прав граждан и других нарушений закона, допущенных при производстве следствия. Частное определение может быть вынесено и вышестоящим судом при обнаружении нарушений закона, допущенных следствием или при разбирательстве дела нижестоящим судом.
Статья 20. Обеспечение подозреваемому, обвиняемому, подсудимому права на защиту
(1) Подозреваемый, обвиняемый, подсудимый имеют право на защиту. Орган дознания, следователь, прокурор, суд обязаны обеспечить подозреваемому, обвиняемому, подсудимому возможность защищаться установленными законом средствами и способами, а также охрану их личных и имущественных прав.
(2) Право на защиту обеспечивается также лицу, в отношении которого ведется производство по применению принудительных мер медицинского характера.
Статья 21. Обеспечение прав пострадавших от преступлений, злоупотреблений властью и судебных ошибок
(1) Права пострадавших от преступлений, злоупотреблений властью, а также лиц, незаконно осужденных, ограниченных в правах, обеспечиваются в ходе уголовного судопроизводства.
(2) Лицо, пострадавшее от преступления, имеет право в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, требовать возбуждения уголовного дела, участвовать в осуществлении уголовного судопроизводства в качестве потерпевшего, частного обвинителя, а также получать компенсацию за причиненный ему вред.
Статья 22. Гласность судебного разбирательства
(1) Разбирательство дел во всех судах открытое, за исключением случаев, когда это противоречит интересам охраны государственной тайны.
(2) Закрытое судебное разбирательство допускается по мотивированному определению суда или постановлению судьи также по делам о половых и других преступлениях в целях предотвращения разглашения сведений об интимных сторонах жизни участвующих в деле лиц, а также по делам о преступлениях несовершеннолетних и в случаях, требующих обеспечения безопасности потерпевшего, свидетеля или других участвующих в деле лиц, членов их семей или близких родственников.
(3) Слушание дел в закрытом заседании суда осуществляется с соблюдением правил уголовного судопроизводства.
(4) Приговор суда провозглашается публично.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 23. Язык судопроизводства
(1) Судопроизводство ведется на государственном или официальном языке.
(2) Участвующим в деле лицам, не владеющим языком, на котором ведется судопроизводство, обеспечивается право делать заявления, давать показания, заявлять ходатайства, знакомиться со всеми материалами дела, выступать в суде на родном языке и пользоваться услугами переводчика.
(3) Копии постановления о привлечении в качестве обвиняемого и приговора (определения, постановления) вручаются обвиняемому, подсудимому, осужденному в переводе на их родной язык или язык, которым они владеют.
(В редакции Закона КР от 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 24. Обеспечение доступа к правосудию
(1) Следователь и прокурор обязаны в каждом случае обнаружения признаков преступления в пределах своей компетенции возбудить уголовное дело, принять все предусмотренные законом меры к установлению события преступления, лица, совершившего преступление.
(2) Следователь и прокурор обязаны обеспечить потерпевшим от преступления доступ к правосудию.
Статья 25. Обжалование процессуальных действий и решений
(1) Действия и решения органа дознания, следователя, прокурора и суда могут быть обжалованы в установленном настоящим Кодексом порядке.
(2) Участники судебного процесса имеют право обжаловать приговор в вышестоящий суд в порядке, установленном настоящим Кодексом.
(3) Осужденный вправе просить о помиловании или смягчении наказания.
Глава 3
Обвинение
Статья 26. Дела частного, частно-публичного и публичного обвинения
(1) В зависимости от характера и тяжести совершенного преступления обвинение в суде осуществляется в частном, частно-публичном и публичном порядке.
(2) К делам частного обвинения относятся дела о преступлениях, предусмотренных частью первой статьи 126, статьей 134, статьей 135, частями первой и второй статьи 136, частью первой статьи 137, частью первой статьи 139, статьями 140, 146, 151, 178, 194, частью первой статьи 324 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
Возбуждаются они не иначе как по жалобе потерпевшего и прекращаются за примирением сторон. Примирение может иметь место до вступления приговора в законную силу.
(3) К делам частно-публичного обвинения относятся дела о преступлениях небольшой тяжести, менее тяжких преступлениях, предусмотренных статьями 10, 11 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, а также о преступлениях, предусмотренных частью первой статьи 129 и частью первой статьи 130 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
(4) Дела об остальных преступлениях являются делами публичного обвинения.
(В редакции Законов КР от 5 августа 2003 года N 192, 14 ноября 2003 года N 221, 8 августа 2004 года N 111, 14 июля 2008 года N 142, 17 июля 2009 года N 225, 10 февраля 2010 года N 27, 11 июля 2011 года N 89, 11 января 2014 года N 4, 10 марта 2015 года N 53)
Статья 27. Право граждан на осуществление или участие в уголовном преследовании и обвинении
(1) Потерпевший, а в случае его смерти или неспособности по возрасту или состоянию здоровья выражать свою волю в уголовном судопроизводстве любой из его совершеннолетних близких родственников имеет право в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, участвовать в уголовном преследовании обвиняемого, а по делам частного обвинения - выдвигать и поддерживать обвинение против соответствующего лица. Потерпевший или его правопреемник вправе в любой момент производства отказаться от поддержания обвинения.
(2) Отказ прокурора от обвинения не лишает потерпевшего права поддерживать обвинение.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 28. Обстоятельства, исключающие уголовное судопроизводство
(1) Уголовное дело не может быть возбуждено, а возбужденное дело подлежит прекращению:
1) за отсутствием события преступления;
2) за отсутствием в деянии состава преступления;
3) за правомерностью деяния, причинившего вред в силу уголовного закона (необходимая оборона, крайняя необходимость, причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление, исполнение приказа или иного распоряжения, обоснованный риск);
4) за отсутствием жалобы потерпевшего в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;
5) в отношении лица, о котором имеются вступивший в законную силу приговор суда по тому же обвинению либо иное неотмененное судебное решение, установившее невозможность уголовного преследования;
6) в отношении лица, о котором имеется неотмененное постановление следователя, прокурора о прекращении дела по тому же деянию;
7) в отношении умершего к моменту осуществления уголовного судопроизводства, за исключением случаев, когда производство по делу необходимо для реабилитации умершего или расследования дела в отношении других лиц;
8) в отношении лица, добровольно отказавшегося от доведения преступления до конца;
9) в отношении лица, подлежащего освобождению от уголовной ответственности в силу положений Особенной части Уголовного кодекса Кыргызской Республики;
10) вследствие акта амнистии, если он устраняет применение наказания за совершенное деяние;
11) за истечением срока давности;
12) при отказе потерпевшего от поддержания частного и частно-публичного обвинения и (или) при достижении согласия обвиняемого с потерпевшим в соответствии со статьей 66 Уголовного кодекса Кыргызской Республики;
13) при отказе прокурора от поддержания частнопубличного обвинения по делу, по которому гражданин (человек) не является потерпевшим;
14) при отказе потерпевшего и прокурора от поддержания публичного обвинения.
(2) Если обстоятельства, указанные в пунктах 1 и 2 части первой настоящей статьи, обнаруживаются в стадии судебного разбирательства, суд доводит разбирательство дела до конца и постановляет оправдательный приговор.
(3) Прекращение дела по основаниям, указанным в пунктах 10 и 11 части первой настоящей статьи, не допускается, если обвиняемый против этого возражает. В этом случае производство по делу продолжается и завершается, при наличии к тому оснований, постановлением обвинительного приговора с освобождением осужденного от наказания.
(4) Прекращение дела по основанию, указанному в пункте 12 части первой настоящей статьи, не допускается, если лицо совершило преступление:
1) в составе организованной преступной группы, преступного сообщества (преступной организации), вооруженной группы (банды) либо ранее осуждено за такие преступления;
2) предусмотренное частями третьей-пятой статьи 281 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, в состоянии алкогольного, наркотического или иного опьянения;
3) предусмотренное статьями 224, 225 и 303-315 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 8 августа 2004 года N 111, 19 июля 2006 года N 123, 26 июля 2011 года N 141, 10 августа 2012 года N 164, 16 февраля 2015 года N 33)
Законом КР от 18 июля 2008 года N 144 внесены изменения в статью 28, изложенную на государственном языке
Статья 29. Прекращение уголовного дела с освобождением от уголовной ответственности
(1) В соответствии с нормами статей 65 и 66 Уголовного кодекса Кыргызской Республики суд (судья), прокурор, а также следователь с согласия прокурора прекращает уголовное дело с освобождением лица от уголовной ответственности:
1) вследствие изменения обстановки, если совершенное деяние потеряло общественно опасный характер;
2) если лицо перестало быть общественно опасным, кроме уголовных дел о преступлении, предусмотренном частью третьей статьи 281 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, совершенном виновными лицами в состоянии алкогольного, наркотического или иного опьянения; о преступлениях, предусмотренных статьями 224, 225, 303-315 Уголовного кодекса Кыргызской Республики;
3) при достижении согласия обвиняемого с потерпевшим о передаче на рассмотрение суда аксакалов уголовного дела по преступлениям небольшой тяжести, предусматривающим наказание, не связанное с изоляцией от общества.
(2) Суд (судья) прекращает уголовное дело в отношении лица, совершившего запрещенное уголовным законом деяние в состоянии невменяемости.
(В редакции Законов КР от 24 марта 2004 года N 47, 25 июня 2007 года N 91, 10 августа 2012 года N 164, 30 июля 2013 года N 169)
РАЗДЕЛ II
СУД, СТОРОНЫ И ДРУГИЕ ЛИЦА В УГОЛОВНОМ ПРОЦЕССЕ
Глава 4
Суд
Статья 30. Суд
(1) Суд, являясь органом судебной власти, осуществляет правосудие по уголовным делам.
(2) Уголовное дело должно быть рассмотрено независимым, компетентным и беспристрастным судом.
Статья 31. Состав суда
(1) Рассмотрение уголовных дел в суде первой инстанции осуществляется судьей единолично, кроме уголовных дел, предусмотренных в части второй настоящей статьи.
(2) Рассмотрение уголовных дел с участием присяжных заседателей осуществляется судом по правилам глав 31, 37-1 раздела VIII настоящего Кодекса.
(3) Рассмотрение уголовных дел в апелляционном порядке осуществляется судебной коллегией в составе трех судей.
(4) Рассмотрение уголовных дел в кассационном порядке осуществляется судебной коллегией областного и приравненного к нему суда в составе трех судей.
(5) Рассмотрение уголовных дел в порядке надзора осуществляется Судебной коллегией по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики в составе трех судей.
(6) При рассмотрении уголовного дела судом в составе трех судей председательствует один из них по поручению председателя данного суда или его заместителя.
(7) (Исключена в соответствии с Законом КР от 5 августа 2008 года N 193)
(8) (Исключена в соответствии с Законом КР от 5 августа 2008 года N 193)
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 5 августа 2008 года N 193, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 32. Полномочия суда
(1) Только суд правомочен:
1) признать лицо виновным в совершении преступления и назначить ему наказание;
2) в случаях, когда уголовное судопроизводство осуществляется с участием присяжных заседателей, вынесших вердикт о виновности подсудимого, квалифицировать деяния по нормам уголовного законодательства и назначить подсудимому наказание;
3) оправдать подсудимого;
4) применить к лицу принудительные меры медицинского характера;
5) применить к лицу принудительные меры воспитательного воздействия;
6) выносить частное определение.
(2) Только суд, в том числе в ходе досудебного производства, правомочен принимать решения:
1) об избрании меры пресечения в виде заключения под стражу, домашнего ареста;
2) о продлении сроков содержания под стражей и домашнего ареста;
3) о помещении подозреваемого, обвиняемого, не находящегося под стражей, в медицинский или психиатрический стационар для производства соответственно судебно-медицинской или судебно-психиатрической экспертизы;
4) о применении мер по обеспечению безопасности в отношении свидетелей, потерпевших и иных участников уголовного судопроизводства;
5) о прослушивании и записи телефонных и иных переговоров;
6) о получении информации о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами;
7) о производстве обыска, выемки, осмотра, проникновении представителей власти в жилище и иные объекты, находящиеся в собственности или ином праве;
8) о законности и обоснованности задержания подозреваемого (обвиняемого), производства обыска, выемки, осмотра, проникновения представителей власти в жилище и иные объекты, находящиеся в собственности или ином праве.
(3) Суд правомочен в ходе досудебного производства рассматривать жалобы на действия (бездействие) и решения прокурора, следователя и органа дознания в случаях и порядке, которые предусмотрены статьей 131 настоящего Кодекса.
(4) Решение суда может быть отменено или изменено только вышестоящим судом, который вправе принять новое решение по делу.
(5) Суд вправе пересматривать дело по новым или вновь открывшимся обстоятельствам.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 14 июля 2008 года N 143, 17 июля 2009 года N 234, 16 ноября 2011 года N 214, 8 мая 2012 года N 48, 11 июля 2013 года N 129, 7 августа 2015 года N 222)
Законом КР от 22 марта 2014 года N 52 внесены изменения в статью 32, изложенную на государственном языке
Глава 4-1
Присяжные заседатели
(Глава в редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 32-1. Полномочия присяжных заседателей
При осуществлении уголовного судопроизводства с участием присяжных заседателей присяжные заседатели разрешают вопросы, предусмотренные пунктами 1, 2 и 4 части первой статьи 312 настоящего Кодекса, поставленные перед ними в установленном настоящим Кодексом порядке.
Статья 32-2. Права и обязанности присяжных заседателей в уголовном судопроизводстве
(1) Присяжные заседатели вправе:
1) участвовать в исследовании рассматриваемых в суде доказательств с тем, чтобы получить возможность самостоятельно по своему внутреннему убеждению оценить обстоятельства дела и дать ответы на вопросы, которые будут поставлены перед коллегией присяжных заседателей;
2) задавать участникам уголовного процесса вопросы, которые передаются в письменном виде председательствующему старшиной;
3) участвовать в осмотре вещественных доказательств, документов, в производстве осмотров местности и помещения, во всех других действиях по исследованию доказательств;
4) просить председательствующего разъяснить нормы закона, относящиеся к делу, и иные неясные для них вопросы;
5) делать письменные заметки во время судебного заседания.
(2) Присяжные заседатели обязаны:
1) соблюдать порядок во время судебного заседания и подчиняться законным распоряжениям председательствующего;
2) являться в указанное судом время для продолжения судебного заседания в случае, если объявляется перерыв или слушание дела откладывается;
3) не отлучаться из зала судебного заседания во время слушания дела;
4) не общаться с лицами, не входящими в состав суда, по поводу обстоятельств рассматриваемого уголовного дела;
5) не собирать сведения по делу в ходе разбирательства дела и вне судебного заседания;
6) не нарушать тайну совещания и голосования присяжных заседателей по поставленным перед ними вопросам;
7) не разглашать сведения, ставшие известными им во время закрытого судебного заседания, а также факты, которые стали им известны о присяжных заседателях при их отборе;
8) не разглашать сведения, составляющие государственные секреты или иную охраняемую законом тайну, если такие сведения имеются в рассматриваемом уголовном деле. В таких случаях у присяжных заседателей берется подписка о неразглашении.
(3) Невыполнение присяжным заседателем обязанностей, предусмотренных настоящей статьей, влечет отстранение присяжного заседателя председательствующим от дальнейшего участия в рассмотрении дела и установленную законом ответственность.
Глава 5
Участники процесса и лица, участвующие в уголовном судопроизводстве, представляющие интересы государства
Статья 33. Прокурор
(1) Прокурор является государственным должностным лицом, в пределах своей компетенции осуществляющим уголовное преследование. Прокурор вправе возбуждать уголовное дело и расследовать его в полном объеме или поручать его расследование следователю в соответствии с настоящим Кодексом. Прокурор поддерживает от имени государства обвинение на всех стадиях уголовного процесса. Прокурор, участвующий в рассмотрении уголовного дела судом и поддерживающий обвинение, именуется государственным обвинителем.
(2) Прокурор вправе предъявить обвиняемому или лицу, которое несет имущественную ответственность за действия последнего, иск в защиту интересов:
1) потерпевшего, находящегося в беспомощном или зависимом состоянии либо по другим причинам не способного самостоятельно воспользоваться принадлежащими ему правами;
2) государства.
(3) В уголовном судопроизводстве прокурор независим и подчиняется только закону. Письменные указания вышестоящего прокурора для него обязательны.
Статья 34. Полномочия прокурора при производстве уголовных дел
(1) В ходе производства по уголовному делу прокурор уполномочен:
1) возбуждать уголовное дело, поручать, передавать для расследования следователям в соответствии с подследственностью, в исключительных случаях - независимо от подследственности;
См.:
Решение Конституционной палаты Верховного суда КР от 13 января 2014 года (По делу о проверке конституционности нормативного положения пункта 1 части 1 статьи 34 Уголовно-процессуального кодекса Кыргызской Республики в связи с обращением гражданина Абдыкалыкова Мамасадыка)
2) осуществлять надзор за законностью расследования уголовных дел.
(2) Осуществляя надзор за законностью расследования уголовных дел, прокурор управомочен:
1) проверять исполнение требований законодательства Кыргызской Республики о приеме, регистрации и разрешении сообщений о совершенных или готовящихся преступлениях;
2) поручать расследование уголовного дела следователю или группе следователей;
3) разрешать отвод, заявленный следователю, а также его самоотвод;
4) давать следователю письменные указания о расследовании дела, квалификации преступления, производстве процессуальных действий, если они, в соответствии с настоящим Кодексом, входят в полномочия прокурора;
5) рассматривать предусмотренные настоящим Кодексом возражения следователя, не согласного с указаниями прокурора, осуществляющего надзор;
6) отменять незаконные и необоснованные постановления следователя и нижестоящего прокурора, выносить постановления о приостановлении, прекращении производства по делу;
7) разрешать жалобы на решения и действия органа дознания, следователя и нижестоящего прокурора;
8) отстранять следователя и нижестоящего прокурора от дальнейшего участия в осуществлении уголовного судопроизводства по данному делу, если ими допущено нарушение закона;
9) обращаться в соответствующие органы с представлениями о лишении иммунитета от уголовного преследования лиц, пользующихся им, если эти лица подлежат привлечению в качестве обвиняемого;
10) поддерживать обвинение в суде;
11) возвращать уголовное дело следователю с указаниями о восполнении пробелов следствия;
12) отказываться от уголовного преследования обвиняемого и изменять предъявленное ему обвинение;
13) давать органу дознания письменные указания о проведении оперативно-розыскных мероприятий в связи с производством по уголовному делу, а также по принятию мер по обеспечению явки вызванных в судебное заседание лиц;
14) давать поручения о применении мер защиты потерпевшего, свидетеля и других лиц, участвующих в уголовном судопроизводстве;
15) освобождать лиц, задержанных с нарушением требований статей 94 и 95 настоящего Кодекса;
16) продлевать сроки следствия;
17) давать согласие следователю на возбуждение перед судом ходатайства об избрании меры пресечения в виде заключения под стражу или домашнего ареста, о продлении срока содержания под стражей подозреваемого или обвиняемого, которые допускаются на основании судебного решения;
18) утверждать протокол ускоренного досудебного производства.
(3) Прокурор осуществляет также другие полномочия, предусмотренные настоящим Кодексом.
(4) Указания прокурора органам дознания и следствия в связи с рассмотрением заявлений, сообщений о преступлениях и расследованием уголовного дела, данные в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, являются для этих органов обязательными. Обжалование полученных указаний вышестоящему прокурору не приостанавливает их исполнения.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 9 августа 2011 года N 152, 15 января 2014 года N 11, 6 мая 2016 года N 55)
Статья 34-1. Полномочия сотрудника уполномоченного государственного органа по защите детей
(1) Сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей участвует в деле с момента задержания несовершеннолетнего подозреваемого (обвиняемого).
(2) С момента участия в деле сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей обязан:
1) собрать материалы, свидетельствующие в пользу несовершеннолетнего подозреваемого (обвиняемого);
2) представить план мероприятий по реабилитации несовершеннолетнего подозреваемого (обвиняемого), осужденного;
3) присутствовать на всех стадиях производства по уголовному делу;
4) знакомиться с материалами дела, приносить жалобы на решения, действия, бездействие работника органа дознания, следователя, прокурора, учреждений исполнения наказаний и участвовать в их рассмотрении.
(3) Собранные сотрудником уполномоченного государственного органа по защите детей материалы по его ходатайству приобщаются к делу.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 35. Следователь
(1) Следователь является государственным должностным лицом, управомоченным в пределах своей компетенции осуществлять расследование по уголовному делу и по делу ускоренного досудебного производства.
(2) Следователь возбуждает уголовное дело, производит по нему расследование и выполняет все следственные действия, предусмотренные настоящим Кодексом.
(3) Все решения о направлении следствия и производстве следственных действий следователь принимает самостоятельно, за исключением случаев, когда законом предусмотрено получение решения суда или санкции прокурора в случаях, установленных настоящим Кодексом, и несет полную ответственность за их законное и своевременное проведение.
(4) При несогласии следователя с решением прокурора по уголовному делу следователь вправе обратиться к вышестоящему прокурору с письменным изложением своих возражений. В этом случае вышестоящий прокурор вправе своим постановлением отменить решение нижестоящего прокурора или производство следствия поручить другому следователю.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 15 января 2014 года N 11)
Статья 36. Полномочия следователя
(1) Следователь при расследовании уголовного дела управомочен:
1) допрашивать подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего, свидетеля, эксперта и специалиста, назначить экспертизу, производить осмотры, обыски, выемки и другие следственные действия в соответствии с требованиями настоящего Кодекса;
2) принимать меры к возмещению ущерба потерпевшему;
3) истребовать документы, материалы, содержащие сведения о происшествии и причастных к нему лицах;
4) требовать проведения ревизии, инвентаризации, ведомственной экспертизы, иных проверочных действий;
5) получать от органа дознания в связи с расследуемым делом сведения о проведении оперативно-розыскных действий и принимаемых мерах по раскрытию преступления, обнаружению исчезнувших лиц и пропавшего имущества;
6) давать органу дознания обязательные для него письменные поручения о проведении оперативно-розыскных мероприятий в связи с производством по уголовному делу;
7) поручать органу дознания исполнение постановлений о задержании, приводе, аресте, производстве других процессуальных действий, а также получать по первому своему требованию от органа дознания содействие при осуществлении следственных и других процессуальных действий;
8) поручать органу дознания осуществлять меры по обеспечению безопасности в отношении свидетелей, потерпевших и иных участников уголовного судопроизводства;
9) поручать органу дознания производство отдельных следственных действий;
10) требовать выделения переводчиков, специалистов, экспертов;
11) задерживать лицо, подозреваемое в совершении преступления;
12) обеспечивать защитника к участию в производстве по уголовному делу, а в отношении лиц, имеющих право на юридическую помощь за счет государства, требовать назначения защитника от уполномоченных должностных лиц, ответственных за предоставление гарантированной государством юридической помощи;
13) выносить постановление о привлечении лица в качестве обвиняемого и предъявлять обвинение;
14) признавать потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком и допускать их представителей к участию в производстве по уголовному делу;
15) разрешать отводы, заявленные переводчику, специалисту, эксперту;
16) разрешать ходатайства в связи с производством по уголовному делу;
17) разрешать жалобы в пределах компетенции;
18) выносить постановления об избрании, изменении, отмене мер пресечения и о применении других мер процессуального принуждения, если настоящим Кодексом не требуются санкция прокурора или решение суда;
19) выносить постановления о приостановлении, прекращении производства по уголовному делу;
19-1) осуществляет ускоренное досудебное производство в порядке, предусмотренном в главе 45-1 настоящего Кодекса;
20) выполнять указания прокурора;
21) осуществлять другие полномочия, предусмотренные настоящим Кодексом.
(2) Постановление следователя по уголовному делу обязательно для исполнения гражданами, руководителями организаций. Неисполнение постановления следователя влечет ответственность в соответствии с законом.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 143, 17 июля 2009 года N 231, 15 января 2014 года N 11)
Статья 37. Полномочия руководителя следственного подразделения
(1) Руководитель следственного подразделения поручает производство следствия следователю; осуществляет контроль за своевременностью действий следователей по находящимся в их производстве уголовным делам, соблюдением следователями сроков следствия и содержания под стражей, исполнением указаний прокурора, поручений других следователей в случаях, установленных настоящим Кодексом; дает указания по делам; передает дело от одного следователя другому; поручает производство следствия нескольким следователям. Руководитель следственного подразделения вправе участвовать в расследовании по делу, находящемуся в производстве следователя, а начальник отдела, отделения и их заместители - лично производить следствие, пользуясь при этом полномочиями следователя.
(2) Указания руководителя следственного подразделения по уголовному делу не могут ограничивать самостоятельность следователя, его права, установленные статьей 36 настоящего Кодекса. Указания даются следователю в письменной форме и обязательны для исполнения, но в случае его несогласия могут быть обжалованы прокурору.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 38. Орган дознания
(1) Органами дознания являются:
1) органы внутренних дел;
2) начальники исправительных учреждений и следственных изоляторов - по делам о преступлениях, совершенных сотрудниками этих учреждений в связи с исполнением ими служебных обязанностей, а равно по делам о преступлениях, совершенных в расположении указанных частей;
3) командиры воинских частей, соединений и начальники военных учреждений;
4) органы национальной безопасности;
5) орган Кыргызской Республики по контролю наркотиков;
6) командиры пограничных частей;
7) начальники геологоразведочных партий, экспедиций и начальники зимовок в отдаленных местностях;
8) таможенные органы;
9) органы по борьбе с экономическими преступлениями;
10) органы Государственной противопожарной службы.
(2) Орган дознания в пределах своей компетенции:
1) обеспечивает регистрацию заявлений, сообщений о совершенном преступлении;
2) принимает меры к сохранению следов происшествия;
3) принимает оперативно-розыскные меры для пресечения преступлений, а также для обнаружения лиц, его совершивших;
4) предоставляет прокурору и следователю, действующим в пределах своей компетенции, истребуемые ими сведения и материалы;
5) организует выполнение поручений прокурора и следователя, в том числе поручений о производстве отдельных следственных действий и применении мер защиты потерпевших, свидетелей, других лиц, участвующих в уголовном судопроизводстве, а также принимает решения об их применении;
6) выполняет поручения суда;
7) осуществляет контроль за соблюдением меры пресечения, избранной следователем, прокурором, судом в отношении обвиняемого, за исключением меры пресечения в виде заключения под стражу;
8) уполномочивает должностное лицо осуществлять ускоренное досудебное производство в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом.
(В редакции Законов КР от 4 августа 2001 года N 81, 20 марта 2002 года N 41, 14 ноября 2003 года N 221, 28 марта 2004 года N 52, 22 июля 2005 года N 112, 14 июля 2008 года N 143, 15 января 2014 года N 11)
Глава 6
Участники процесса, защищающие свои или представляемые права и интересы
Статья 39. Подозреваемый
(1) Подозреваемым является лицо:
1) в отношении которого возбуждено уголовное дело;
2) в отношении которого по подозрению в совершении преступления применено задержание до избрания меры пресечения.
(2) Орган следствия не вправе держать задержанного в положении подозреваемого свыше сорока восьми часов. К моменту истечения указанного срока орган следствия обязан освободить задержанного либо предъявить обвинение и избрать меру пресечения.
При необходимости избрания в отношении обвиняемого меры пресечения в виде заключения под стражу или домашнего ареста следователь с согласия прокурора обращается с ходатайством в суд в порядке, установленном настоящим Кодексом.
(3) Орган следствия обязан уведомить близких родственников задержанного о времени и месте его содержания.
(4) Лицо перестает пребывать в положении подозреваемого с момента вынесения органом следствия постановления о прекращении уголовного дела или привлечении его в качестве обвиняемого.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142)
Статья 40. Права и обязанности подозреваемого
(1) Подозреваемый имеет право:
1) знать, в чем он подозревается;
2) получить копии постановления о возбуждении против него уголовного дела, протокола задержания;
3) получить письменное разъяснение его прав;
4) иметь защитника с момента первого допроса, а при задержании - с момента фактического доставления его в орган дознания;
5) давать показания или отказаться от дачи показания;
6) давать показания на родном языке или языке, которым владеет;
7) пользоваться услугами переводчика;
8) представлять доказательства;
9) заявлять ходатайства и отводы;
10) знакомиться с протоколами следственных действий, проведенных с его участием, и подавать замечания, которые вносятся в протокол;
11) участвовать с разрешения следователя в следственных действиях, проводимых по его ходатайству или ходатайству защитника либо законного представителя;
12) приносить жалобы на действия работника органов дознания, действия и решения следователя, прокурора.
(2) Подозреваемый обязан:
1) являться по вызову органа, ведущего расследование дела;
2) подчиняться распоряжениям следователя, прокурора.
(3) Подозреваемый может подвергаться по требованию органа, ведущего расследование дела:
1) досмотру, а также личному обыску;
2) врачебному осмотру, дактилоскопированию, запечатлению, изъятию образцов биологического происхождения (крови, выделений человеческого организма);
3) освидетельствованию;
4) экспертизе.
(4) Подозреваемый имеет также другие права и несет другие обязанности, предусмотренные настоящим Кодексом.
(5) При каждом доставлении подозреваемого в изолятор временного содержания, а также при поступлении жалобы от него самого, его защитника, родственников о применении к нему физического насилия со стороны работников органов дознания и следствия он подлежит обязательному медицинскому освидетельствованию с составлением соответствующего документа. Обязанность проведения медицинского освидетельствования возлагается на администрацию изолятора временного содержания.
Статья 41. Обвиняемый, подсудимый, осужденный
(1) Обвиняемым признается лицо, в отношении которого вынесено в установленном настоящим Кодексом порядке постановление о привлечении его в качестве обвиняемого или которым дано письменное согласие на ускоренное досудебное производство.
(2) Обвиняемый, в отношении которого дело принято в производство суда, именуется подсудимым, подсудимый, в отношении которого вынесен приговор, - осужденным.
(В редакции Закона КР от 15 января 2014 года N 11)
Статья 42. Права и обязанности обвиняемого, подсудимого, осужденного (оправданного)
(1) Обвиняемый имеет право:
1) получить копии постановлений о привлечении его в качестве обвиняемого, назначении экспертиз, обвинительного заключения и копию протокола ускоренного досудебного производства;
2) давать показания по предъявленному ему обвинению или отказаться от дачи показаний;
3) представлять доказательства;
4) заявлять ходатайства и отводы;
5) давать показания на своем родном языке или языке, которым владеет;
6) пользоваться услугами переводчика, а также защитника, в том числе при рассмотрении судом ходатайства следователя об избрании меры пресечения в виде заключения под стражу;
7) участвовать в следственных действиях, проводимых по его ходатайству и ходатайству его защитника;
8) знакомиться с заключением эксперта;
9) беспрепятственно общаться со своим защитником наедине и без ограничения количества и продолжительности бесед;
10) знакомиться по окончании следствия со всеми материалами дела и выписывать из него необходимые сведения;
11) приносить жалобы на действия работника органа дознания, действия и решения следователя, прокурора;
12) ходатайствовать о рассмотрении его уголовного дела судом с участием присяжных заседателей, если он обвиняется в совершении преступления, за которое предусмотрено наказание в виде пожизненного лишения свободы;
13) давать письменное согласие на ускоренное досудебное производство.
(2) Подсудимый имеет право участвовать в судебном разбирательстве дела, пользоваться всеми правами стороны, на последнее слово, обжаловать действия и решения суда.
Подсудимый не может быть лишен права на рассмотрение его уголовного дела в том суде и тем судьей, к подсудности которых оно отнесено настоящим Кодексом.
(3) Обвиняемый обязан:
1) являться по вызову органа, ведущего расследование;
2) будучи взятым под стражу, подвергаться личному обыску;
3) подвергаться врачебному осмотру, дактилоскопированию, запечатлению, освидетельствованию, экспертизе, изъятию образцов биологического происхождения (крови, выделений человеческого организма);
4) подчиняться распоряжениям следователя, прокурора.
(4) Подсудимый обязан:
1) являться в суд по вызову;
2) подчиняться распоряжениям председательствующего в суде;
3) не покидать зал судебного заседания без разрешения председательствующего;
4) соблюдать порядок в заседании суда.
(5) Обвиняемый, подсудимый имеют также другие права и несут другие обязанности, предусмотренные настоящим Кодексом.
(6) В порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, права несовершеннолетнего или недееспособного обвиняемого, подсудимого осуществляет его законный представитель.
(7) При каждом доставлении обвиняемого в изолятор временного содержания или следственный изолятор, а также при поступлении жалобы от него самого, его защитника, родственников о применении к нему физического насилия со стороны работников органов дознания и следствия он подлежит обязательному медицинскому освидетельствованию с составлением соответствующего документа. Обязанность проведения медицинского освидетельствования возлагается на администрацию изолятора временного содержания или следственного изолятора.
(8) Осужденный или оправданный имеет право:
1) знакомиться с протоколом судебного заседания и подавать на него замечания;
2) получить копии решений суда и обжаловать их;
3) знать о принесенных по делу жалобах и представлениях и подавать на них возражения;
4) участвовать в судебном рассмотрении жалоб и представлений.
(В редакции Законов КР от 24 марта 2004 года N 47, 25 июня 2007 года N 91, 17 июля 2009 года N 234, 15 января 2014 года N 11, 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 43. Законные представители несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого и сотрудники уполномоченного государственного органа по защите детей
(1) По делам о преступлениях, совершенных несовершеннолетними, к обязательному участию в деле привлекаются их законные представители, а также сотрудники уполномоченного государственного органа по защите детей.
(2) Участие в деле сотрудников уполномоченного государственного органа по защите детей, а также законных представителей несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого осуществляется в порядке, установленном в главе 44 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 44. Защитник
(1) Защитник - лицо, осуществляющее защиту прав и интересов подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, свидетеля по уголовному делу и оказывающее им юридическую помощь.
(2) В качестве защитников на следствии участвуют адвокаты. В суде в качестве защитника могут быть допущены близкие родственники, законные представители подсудимого и сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей.
(3) Защитник участвует в деле с момента первого допроса подозреваемого (обвиняемого), свидетеля или фактического задержания подозреваемого (обвиняемого), а по делам ускоренного досудебного производства - с момента письменного согласия лица, совершившего преступление, на ускоренное досудебное производство.
(4) Если явка защитника, избранного подозреваемым или обвиняемым, невозможна в течение двадцати четырех часов с момента фактического задержания или заключения под стражу, следователь вправе предложить подозреваемому или обвиняемому пригласить другого защитника либо принимает меры к назначению защитника через профессиональную организацию адвокатов.
(5) Одно и то же лицо не может быть защитником двух подозреваемых, обвиняемых, подсудимых, свидетелей, если интересы одного из них противоречат интересам другого.
(В редакции Законов КР от 13 марта 2003 года N 61, 16 июля 2012 года N 114, 15 января 2014 года N 11)
Статья 45. Приглашение, назначение, замена защитника, оплата его труда
(1) Защитник приглашается подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, свидетелем, их законными представителями, а также другими лицами по поручению или с согласия подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, свидетеля.
(2) Право подозреваемого, обвиняемого, подсудимого на участие защитника в производстве по уголовному делу обеспечивается следователем, судом.
(3) Лица, имеющие право на получение юридической помощи за счет государства, обеспечиваются защитником в соответствии с законодательством Кыргызской Республики. Оплата труда адвоката, оказывающего юридическую помощь за счет государства, производится в соответствии с законодательством Кыргызской Республики.
(4) В тех случаях, когда участие избранного или назначенного защитника невозможно, следователь, суд вправе предложить подозреваемому, обвиняемому, подсудимому, свидетелю пригласить или назначить другого защитника, в соответствии с законодательством Кыргызской Республики.
(В редакции Закона КР 17 июля 2009 года N 231)
См. Порядок оплаты труда адвоката за счет средств республиканского бюджета, утвержденный постановлением Правительства Кыргызской Республики от 24 мая 2003 года N 306
См. также Типовой договор об оказании бесплатной юридической помощи за счет средств республиканского бюджета, утвержденный приказом Министерства юстиции Кыргызской Республики от 12 июня 2003 года N 91
Статья 46. Обязательность участия защитника
Участие защитника в производстве по уголовному делу обязательно в случаях, если:
1) (Исключен в соответствии с Законом КР от 17 июля 2009 года N 231)
2) подозреваемому, обвиняемому или подсудимому трудно самостоятельно осуществлять принадлежащее ему право на защиту вследствие существенного нарушения функций речи, слуха, зрения, продолжительной тяжелой болезни, а также слабоумия, явной умственной неразвитости, других физических или психических недостатков;
3) подозреваемый, обвиняемый или подсудимый не владеет или недостаточно владеет языком уголовного судопроизводства;
4) подозреваемый, обвиняемый или подсудимый не достиг совершеннолетия;
5) лицо подозревается или обвиняется в совершении особо тяжкого преступления;
6) подозреваемый, обвиняемый или подсудимый является военнослужащим срочной службы;
7) между интересами подозреваемых, обвиняемых или подсудимых имеются противоречия и если хотя бы один из них имеет защитника;
8) в производстве по уголовному делу участвует представитель потерпевшего (частного обвинителя) или гражданского истца;
9) уголовное дело подлежит рассмотрению судом с участием присяжных заседателей.
Участие защитника обязательно при рассмотрении судом ходатайства следователя об избрании в отношении обвиняемого меры пресечения в виде заключения под стражу. Это требование распространяется и на процедуру продления сроков содержания обвиняемого под стражей.
(В редакции Законов КР от 24 марта 2004 года N 47, 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 17 июля 2009 года N 231, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 47. Отказ от защитника
(1) Подозреваемый, обвиняемый, подсудимый вправе отказаться от защитника. Такой отказ допускается только по инициативе самого подозреваемого, обвиняемого, подсудимого и не является препятствием для участия в деле прокурора, а равно защитников других подозреваемых, обвиняемых, подсудимых.
(2) Отказ от защитника осуществляется при присутствии защитника.
(3) При отказе от защитника защита осуществляется самим подозреваемым, обвиняемым, подсудимым.
(4) Отказ от защитника, заявленный подозреваемым, обвиняемым, подсудимым в случаях, предусмотренных пунктами 2-5, 9 статьи 46 настоящего Кодекса, не является обязательным для следователя, суда.
(5) Освобождение защитника подозреваемого, обвиняемого, подсудимого от участия в деле оформляется постановлением следователя, судьи, определением суда.
(В редакции Законов КР от 17 июля 2009 года N 231, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 48. Права и обязанности защитника
(1) Оказывая юридическую помощь, адвокат участвует в судопроизводстве в качестве защитника или другого представителя на началах состязательности и равноправия сторон.
(2) Защитник должен использовать все указанные в законе средства и способы защиты в целях выявления и представления доказательств, оправдывающих подозреваемого, обвиняемого, подсудимого или смягчающих их ответственность, и оказать им необходимую юридическую помощь.
(3) С момента участия в деле защитник имеет право:
1) собирать материалы, свидетельствующие в пользу подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, свидетеля лично или с использованием частного детектива;
2) получать письменные заявления и объяснения свидетелей, составлять частные протоколы осмотра местности;
3) представлять доказательства на следствии и в суде;
4) присутствовать при предъявлении обвинения;
5) участвовать в допросе подозреваемого, обвиняемого, свидетеля, а также во всех следственных действиях, проводимых с их участием или по их ходатайству, а также в следственных действиях, проводимых по ходатайству самого защитника;
6) иметь с подозреваемым, обвиняемым, подсудимым свидание наедине и без ограничений их количества и продолжительности;
7) знакомиться с протоколом задержания, постановлением о применении меры пресечения, с протоколами следственных действий, проведенных с участием подозреваемого, обвиняемого или самого защитника, с документами, которые предъявлялись либо должны были предъявляться подозреваемому, обвиняемому, а по окончании следствия - со всеми материалами дела;
8) снимать с материалов дела копии, выписывать из них необходимые сведения;
9) заявлять ходатайства;
10) участвовать в суде;
11) заявлять отводы;
12) приносить жалобы на действия работника органа дознания, действия и решения следователя, прокурора, суда и участвовать в их рассмотрении;
13) использовать любые другие средства и способы защиты, не противоречащие закону.
(4) Защитник, участвующий при проведении следственного действия, вправе с разрешения следователя задавать вопросы допрашиваемым лицам. Следователь может отвести вопросы защитника, но обязан занести отведенные вопросы в протокол. В протоколе следственного действия защитник вправе делать письменные замечания по поводу правильности и полноты его записи.
(5) Адвокат не вправе отказаться от принятой на себя защиты подозреваемого, обвиняемого или подсудимого.
(6) Защитник не вправе совершать каких-либо действий против интересов подзащитного, разглашать сведения, сообщенные ему в связи с осуществлением защиты и оказанием другой юридической помощи.
(7) Собранные защитником материалы по его требованию обязательны для приобщения к делу. Эти материалы подлежат исследованию, оценке в соответствии с требованием настоящего Кодекса следователем, прокурором, судом.
(В редакции Закона КР от 13 марта 2003 года N 61)
Статья 49. Потерпевший
Потерпевшим признается лицо, которому преступлением причинен моральный, физический или имущественный ущерб. О признании лица потерпевшим следователь, судья выносят постановление. Решение о признании лица потерпевшим принимается после установления события преступления, повлекшего причинение вреда, и не зависит от его возраста, психического и физического состояния.
Статья 50. Права и обязанности потерпевшего
(1) Потерпевший имеет право:
1) знать сущность обвинения, предъявленного обвиняемому;
2) давать показания;
3) представлять доказательства;
4) заявлять ходатайства и отводы;
5) давать показания на своем родном языке или языке, которым владеет;
6) пользоваться услугами переводчика;
7) иметь представителя;
8) участвовать в следственных действиях, проводимых по его ходатайству либо ходатайству его представителя;
9) знакомиться с протоколами следственных действий, проводимых с его участием, и подавать на них замечания;
10) знакомиться по окончании следствия со всеми материалами дела и выписывать из него необходимые сведения;
11) получать копии постановлений о возбуждении уголовного дела, признании потерпевшим или об отказе в этом, о прекращении уголовного преследования, привлечении в качестве обвиняемого, а также копии судебных решений;
12) участвовать в суде;
13) выступать в судебных прениях, поддерживать обвинение;
14) знакомиться с протоколом судебного заседания и подавать на него замечания;
15) приносить жалобы на действия работника органа дознания, действия и решения следователя, прокурора и суда;
16) обжаловать судебные решения;
17) знать о принесенных по делу жалобах, представлениях и подавать на них возражения;
18) участвовать в судебном рассмотрении жалоб и представлений;
19) примириться с подсудимым в случаях, допускаемых настоящим Кодексом;
20) получать за счет государства компенсацию ущерба, причиненного преступлением;
21) получить обратно имущество, изъятое у него ведущим уголовный процесс органом в качестве вещественных доказательств или по другим основаниям, изъятое у лица, совершившего преступление, подлинники официальных документов, принадлежащих ему;
22) требовать с осужденного возмещения морального вреда, причиненного преступлением.
(2) Потерпевший обязан:
1) являться по вызову следователя, прокурора, суда;
2) давать показания, правдиво сообщать все известное по делу;
3) предоставлять имеющиеся у него предметы, документы, а также образцы для сравнительного исследования;
4) подвергаться освидетельствованию по требованию следователя, прокурора, суда;
5) не разглашать сведения об обстоятельствах, известных ему по делу;
6) подчиняться распоряжениям следователя, прокурора, суда;
7) соблюдать порядок в заседании суда.
(3) При неявке потерпевшего по вызову без уважительных причин он может быть подвергнут принудительному приводу и денежному взысканию в размере до двух расчетных показателей, в порядке предусмотренном статьями 120, 121 настоящего Кодекса.
(4) За отказ от дачи показаний и дачу заведомо ложных показаний потерпевший несет ответственность по статьям 330, 331 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
(5) По делам о преступлениях, последствием которых явилась смерть потерпевшего, права, предусмотренные настоящей статьей, осуществляют его близкие родственники.
Статья 51. Частный обвинитель
(1) Частным обвинителем являются лицо, подавшее жалобу в суд по делу частного обвинения и поддерживающее обвинение в суде, а также потерпевший по делам публичного и частно-публичного обвинения, самостоятельно поддерживающий обвинение в суде в случае отказа государственного обвинителя от обвинения.
(2) Частный обвинитель наделяется правами, предусмотренными статьей 258 настоящего Кодекса.
Статья 52. Гражданский истец
(1) Гражданским истцом признается физическое или юридическое лицо, понесшее имущественный ущерб от преступления и предъявившее требования о его возмещении. Гражданский иск может быть предъявлен и для компенсации морального вреда. О признании гражданским истцом следователь и судья выносят постановление.
(2) В защиту интересов несовершеннолетних, а также лиц, признанных в установленном порядке недееспособными, гражданский иск может быть предъявлен их законными представителями или прокурором.
Статья 53. Права и обязанности гражданского истца
(1) Гражданский истец имеет право:
1) поддерживать гражданский иск;
2) представлять доказательства;
3) давать объяснения по предъявленному иску;
4) заявлять ходатайства и отводы;
5) давать показания на своем родном языке или языке, которым владеет;
6) пользоваться услугами переводчика;
7) иметь представителя;
8) участвовать в следственных действиях, проводимых по его ходатайству или по ходатайству его представителя;
9) знакомиться с протоколами следственных действий, проведенных с его участием;
10) знакомиться по окончании следствия с материалами дела, относящимися к гражданскому иску, и выписывать из него необходимые сведения;
11) знать о принятых решениях, затрагивающих его интересы, и получать копии процессуальных решений, относящихся к заявленному гражданскому иску;
12) участвовать в суде;
13) выступать в прениях сторон;
14) знакомиться с протоколом судебного заседания и подавать на него замечания;
15) приносить жалобы на действия работника органа дознания, действия и решения следователя, прокурора, суда;
16) обжаловать судебные решения в части, касающейся гражданского иска;
17) знать о принесенных по делу жалобах, представлениях и подавать на них возражения;
18) участвовать в судебном рассмотрении жалоб и представлений, просить орган дознания, следователя и суд о принятии мер обеспечения заявленного им иска;
19) отказаться от иска в любой момент производства по уголовному делу.
(2) Гражданский истец обязан:
1) являться по вызову следователя и суда;
2) представлять в суд копии искового заявления по числу гражданских ответчиков;
3) предоставлять имеющиеся у него предметы, документы, а также образцы для сравнительного исследования по требованию органа, ведущего уголовный процесс;
4) подчиняться распоряжениям следователя, прокурора, суда.
(3) Гражданский истец может быть вызван в качестве свидетеля.
(4) Гражданский истец имеет также другие права и несет другие обязанности, предусмотренные настоящим Кодексом.
(5) Гражданский истец пользуется принадлежащими ему правами и исполняет возложенные на него обязанности лично или через представителя. В порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, права несовершеннолетнего или недееспособного гражданского истца осуществляет вместо него его законный представитель.
Статья 54. Представители потерпевшего, гражданского истца
(1) Представителями потерпевшего, гражданского истца признаются адвокаты, близкие родственники и иные лица, правомочные в силу закона представлять при производстве по уголовному делу законные интересы потерпевшего, гражданского истца.
(2) Для защиты прав и законных интересов потерпевшего, гражданского истца, являющихся несовершеннолетними или по своему физическому или психическому состоянию лишенных возможности самостоятельно защищать свои права и законные интересы, к обязательному участию в деле привлекаются их законные представители.
(3) Законные представители и представители потерпевшего, гражданского истца имеют те же процессуальные права и обязанности, что потерпевший и гражданский истец.
(4) Личное участие в деле потерпевшего, гражданского истца не лишает их права иметь по этому делу представителя.
Статья 55. Гражданский ответчик
Гражданским ответчиком признается физическое или юридическое лицо, которое в силу закона несет имущественную ответственность за ущерб, причиненный преступлением или запрещенным Уголовным кодексом Кыргызской Республики деянием невменяемого. О привлечении лица в качестве гражданского ответчика следователь и судья выносят постановление.
Статья 56. Права и обязанности гражданского ответчика
(1) Гражданский ответчик имеет право:
1) знать сущность обвинения и гражданского иска;
2) возражать против иска;
3) уведомляться органом, ведущим уголовный процесс, о принятии затрагивающих его права и интересы решений, а по его просьбе - также получать копии этих решений, копию постановления о привлечении в качестве обвиняемого, а также копии судебных решений;
4) давать объяснения, показания по существу предъявленного иска;
5) иметь представителя;
6) представлять доказательства;
7) заявлять ходатайства и отводы;
8) знакомиться по окончании следствия с материалами дела, относящимися к гражданскому иску, и выписывать необходимые сведения;
9) участвовать в суде;
10) выступать в прениях сторон, приносить жалобы на действия работника органа дознания, действия и решения следователя, прокурора, суда;
11) знакомиться с протоколом судебного заседания и подавать на него замечания;
12) обжаловать судебные решения в части, касающейся гражданского иска;
13) знать о принесенных по делу представлениях и жалобах и подавать на них возражения;
14) участвовать в судебном рассмотрении жалоб и представлений.
(2) Гражданский ответчик обязан:
1) являться по вызову органа, ведущего уголовный процесс;
2) предоставлять имеющиеся у него предметы, документы, а также образцы для сравнительного исследования по требованию органа, ведущего уголовный процесс;
3) подчиняться распоряжениям следователя, суда.
(3) Гражданский ответчик может быть вызван в качестве свидетеля.
(4) Гражданский ответчик имеет также другие права и несет другие обязанности, предусмотренные настоящим Кодексом.
(5) Гражданский ответчик пользуется принадлежащими ему правами и исполняет возложенные на него обязанности лично или через представителя.
Статья 57. Представители гражданского ответчика
(1) Представителями гражданского ответчика признаются адвокаты, близкие родственники и иные лица, правомочные в силу закона представлять при производстве по уголовному делу законные интересы гражданского ответчика.
(2) Представитель гражданского ответчика имеет те же процессуальные права, что и сам гражданский ответчик.
(3) Личное участие в деле гражданского ответчика не лишает его права иметь по этому делу представителя.
Статья 58. Обязанность разъяснения и обеспечения прав лицам, участвующим в деле
Следователь, должностное лицо, уполномоченное органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, и суд обязаны разъяснить участвующим в деле лицам их права и обязанности, а также обеспечить возможность осуществления этих прав.
(В редакции Закона КР от 15 января 2014 года N 11)
Статья 59. Обязанность следователя, прокурора, суда по принятию мер к возмещению вреда, причиненного лицу незаконными действиями
(1) При прекращении уголовного дела за отсутствием события преступления, отсутствием в деянии состава преступления, а также при постановлении оправдательного приговора следователь, прокурор, суд обязаны разъяснить лицу порядок восстановления его нарушенных прав и принять предусмотренные законом меры к возмещению вреда, причиненного ему в результате незаконного привлечения к уголовной ответственности, незаконного применения меры пресечения, незаконного осуждения.
(2) Условия и порядок возмещения вреда определяются законодательством Кыргызской Республики.
Глава 7
Иные лица, участвующие в уголовном процессе
Статья 60. Свидетель
(1) Свидетелем признается лицо, вызванное для дачи показаний об известных ему обстоятельствах по уголовному делу.
(2) Свидетель не может участвовать в деле в качестве обвинителя, защитника, представителя интересов потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика.
(3) Участие в деле законных представителей потерпевшего, обвиняемого или подсудимого не исключает возможности допроса этих лиц в качестве свидетелей.
(4) Не подлежат допросу в качестве свидетелей:
1) судья - об обстоятельствах уголовного дела, которые ему стали известны в связи с участием в производстве по уголовному делу;
2) присяжный заседатель - об обстоятельствах уголовного дела, которые ему стали известны в связи с участием в производстве по данному уголовному делу;
3) защитник, а равно представитель потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика - об обстоятельствах, которые стали им известны в связи с выполнением своих обязанностей по уголовному делу;
3-1) член Координационного совета и сотрудник Национального центра Кыргызской Республики по предупреждению пыток и других жестоких, бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения и наказания - о сведениях личного характера, ставших известными ему в связи с осуществлением полномочий, предусмотренных соответствующим законом;
4) адвокат, помощник адвоката - об обстоятельствах, которые стали им известны в связи с обращением за юридической помощью или ее оказанием;
5) лицо, которое из-за психических или физических недостатков неспособно правильно воспринимать обстоятельства, имеющие значение для дела, и давать о них показания;
6) священнослужитель - об обстоятельствах, известных ему из исповеди;
7) близкие родственники подозреваемого, обвиняемого, подсудимого.
(5) Если лица, названные в пункте шестом части четвертой настоящей статьи, желают давать показания, то они допрашиваются по правилам настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 17 июля 2009 года N 234, 12 июля 2012 года N 105)
Статья 61. Права и обязанности свидетеля
(1) Свидетель имеет право:
1) давать показания на родном языке или ином языке, которым владеет, пользоваться услугами переводчика;
2) заявлять отвод переводчику, участвующему в его допросе;
3) собственноручно излагать свои показания;
4) знакомиться с протоколом допроса, вносить в него дополнения и изменения;
5) при даче показаний пользоваться письменными заметками и документами;
6) приносить жалобы на действия работника органа дознания, следователя, прокурора, суда;
7) на возмещение расходов, понесенных при производстве по уголовному делу, и ущерба, незаконно причиненного действиями органа, ведущего уголовный процесс;
8) на получение имущества, изъятого у него ведущим уголовный процесс органом в качестве вещественных доказательств или по другим основаниям, принадлежащих ему подлинников официальных документов;
9) иметь защитника при допросе.
(2) Свидетель обязан:
1) явиться по вызову следователя, прокурора, суда;
2) правдиво сообщить все известное по делу и ответить на поставленные вопросы;
3) не разглашать без разрешения допрашивающего сведения об обстоятельствах, известных ему по делу.
(3) При неявке свидетеля без уважительных причин он может быть подвергнут приводу, а судом - наложению денежного взыскания в размере двух расчетных показателей в порядке, предусмотренном статьями 120, 121 настоящего Кодекса.
(4) За дачу заведомо ложного показания, отказ или уклонение от дачи показаний свидетель несет ответственность по статьям 330, 331 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 62. Эксперт
(1) Экспертом является не заинтересованное в уголовном деле лицо, назначенное следователем, судом или, по их требованию, руководителем экспертной организации для разрешения вопросов, возникших при производстве следствия или судебного разбирательства дела с использованием специальных знаний в области науки, техники, искусства, ремесел, и дачи на этой основе заключения. Эксперт может быть назначен из числа предложенных участниками процесса лиц или приглашен сторонами.
(2) Эксперт должен обладать специальными знаниями в области науки, техники, искусства, ремесел, достаточными для дачи заключения по поставленным вопросам.
(3) Лицо не может назначаться или иным образом привлекаться к производству по уголовному делу в качестве эксперта по правовым вопросам.
(4) При необходимости по делу могут быть назначены несколько экспертов.
(5) Вызов эксперта, назначение и производство экспертизы осуществляются в порядке, предусмотренном настоящей главой.
Статья 63. Права и обязанности эксперта
(1) Эксперт имеет право:
1) знакомиться с материалами дела, относящимися к предмету экспертизы;
2) получать необходимые объекты и образцы для сравнительного исследования и дачи заключения;
3) требовать предоставления ему дополнительных материалов, необходимых для дачи заключения или проведения экспертизы с участием других экспертов;
4) отказаться от дачи заключения, если поставленные вопросы выходят за пределы его специальных знаний;
5) присутствовать при производстве следственных действий и задавать вопросы, относящиеся к предмету проводимой им экспертизы;
6) участвовать в судебном разбирательстве по вопросам, относящимся к предмету экспертизы.
(2) Эксперт обязан:
1) являться по вызову следователя, суда;
2) дать объективное заключение по поставленным перед ним вопросам;
3) не разглашать материалы следствия;
4) соблюдать порядок при производстве следственных действий и во время судебного заседания.
(3) При неявке эксперта без уважительных причин на него может быть наложено денежное взыскание в пределах пяти расчетных показателей в порядке, предусмотренном статьями 120, 121 настоящего Кодекса.
(4) В случае отказа или уклонения эксперта от выполнения своих обязанностей без уважительных причин он несет ответственность по статье 331 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, а за дачу заведомо ложного заключения - по статье 330 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
(5) Эксперт не вправе:
1) вести переговоры с участниками процесса по вопросам, связанным с проведением экспертизы;
2) самостоятельно собирать материалы для исследования;
3) проводить исследования, которые могут повлечь полное или частичное уничтожение предоставленных объектов либо изменение их внешнего вида или основных свойств, если на это не было специального разрешения следователя, суда.
Статья 64. Специалист
Специалистом является не заинтересованное в уголовном деле лицо, привлеченное следователем, судом для содействия ему в производстве следственных или других процессуальных действий с использованием специальных навыков и знаний в области науки, техники, искусства, ремесел. Педагог, участвующий в допросе несовершеннолетних потерпевшего, подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, свидетеля, также является специалистом. Специалист может быть назначен и из числа лиц, предложенных участниками процесса.
Статья 65. Права и обязанности специалиста
(1) Специалист имеет право:
1) знать цель своего вызова;
2) отказаться от участия в производстве по делу, если не обладает соответствующими специальными знаниями и навыками;
3) с разрешения следователя, суда задавать вопросы участникам следственного действия;
4) знакомиться с протоколом следственного действия, в котором он принимает участие, и вносить подлежащие занесению в протокол заявления и замечания;
5) приносить жалобы на действия следователя, суда;
6) имеет право на вознаграждение за выполненную им работу, возмещение расходов, понесенных при производстве по уголовному делу.
(2) Специалист обязан:
1) являться по вызову;
2) участвовать в производстве следственных действий и в судебном разбирательстве, используя специальные знания, навыки и научно-технические средства;
3) давать пояснения по поводу выполняемых им действий;
4) соблюдать порядок при производстве следственных действий и во время судебного заседания;
5) не разглашать сведения об обстоятельствах дела и иные сведения, ставшие ему известными в связи с участием в деле.
(3) За отказ или уклонение специалиста от выполнения своих обязанностей без уважительных причин на него может быть наложено денежное взыскание в размере до пяти расчетных показателей в порядке, предусмотренном статьями 120, 121 настоящего Кодекса.
Статья 66. Переводчик
(1) Переводчиком является лицо, не заинтересованное в уголовном деле, владеющее языком, а также понимающее знаки глухого или немого, знание которых необходимо для перевода, и привлеченное для участия в следственных и судебных действиях в случаях, когда подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, их защитники либо потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик или их представители, а также свидетели и иные участники процесса не владеют языком, на котором ведется производство по делу, а равно для перевода письменных документов.
(2) О назначении лица переводчиком следователь и судья выносят постановление, а суд - определение.
Статья 67. Права и обязанности переводчика
(1) Переводчик имеет право:
1) знакомиться с протоколом следственного действия, в производстве которого он участвовал, а также с протоколом судебного заседания и делать замечания, подлежащие занесению в протокол;
2) отказаться от участия в производстве по делу, если он не обладает знаниями, необходимыми для перевода;
3) приносить жалобы на действия работника органа дознания, следователя, прокурора, суда;
4) на вознаграждение за выполненную им работу и возмещение понесенных расходов.
(2) Переводчик обязан:
1) являться по вызову следователя, суда;
2) выполнить точно и полно порученный ему перевод;
3) удостоверить правильность перевода своей подписью в протоколе следственного действия, произведенного с его участием, а также в процессуальных документах, вручаемых участникам процесса в переводе на их родной язык или язык, которым они владеют;
4) не разглашать сведения об обстоятельствах дела или иные данные, ставшие ему известными в связи с привлечением в качестве переводчика;
5) соблюдать порядок при производстве следственных действий и во время судебного заседания.
(3) При уклонении переводчика от явки или от исполнения возложенных обязанностей без уважительных причин на него может быть наложено денежное взыскание до пяти расчетных показателей в порядке, предусмотренном статьями 120, 121 настоящего Кодекса. В случае заведомо неправильного перевода переводчик несет ответственность по статье 330 Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
Статья 68. Понятой
Понятыми приглашаются совершеннолетние лица, не менее двух с их согласия, не заинтересованные в исходе дела, для участия в проведении следственных действий в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом. В качестве понятого не могут привлекаться обвиняемый, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик, родственники, защитник, работники, в том числе и нештатные, того органа следствия, прокуратуры и суда, в производстве которого находится данное уголовное дело.
Статья 69. Права и обязанности понятого
(1) Понятой имеет право:
1) требовать внесения в протокол своих замечаний по поводу проведенных с его участием действий;
2) получать возмещение расходов, понесенных в результате участия при производстве по уголовному делу.
(2) Понятой обязан:
1) присутствовать при производстве соответствующего следственного действия с момента начала и до его окончания;
2) удостоверить факт, содержание и результаты действий, при производстве которых он присутствовал;
3) подчиняться законным распоряжениям лица, производящего следственное действие;
4) не разглашать материалы дела.
Глава 8
Обстоятельства, исключающие участие в уголовном процессе. Отводы
Статья 70. Обстоятельства, устраняющие судью от участия в рассмотрении дела
Судья не может участвовать в рассмотрении дела:
1) если он является потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком, а также если он участвовал в данном деле в качестве присяжного заседателя, свидетеля, эксперта, специалиста, переводчика, следователя, прокурора, защитника, секретаря судебного заседания, законного представителя обвиняемого, подсудимого, потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика;
2) если он является родственником потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, родственником обвиняемого, подсудимого или их законного представителя, родственником обвинителя, защитника, следователя, секретаря судебного заседания;
3) если имеются иные обстоятельства, вызывающие сомнение в беспристрастности судьи.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 71. Недопустимость повторного участия судьи в рассмотрении дела
(1) Судья, участвовавший в рассмотрении дела в суде первой инстанции, не может участвовать в рассмотрении того же дела в апелляционном и кассационном порядках, в порядке надзора, а также при новом рассмотрении этого дела в суде первой инстанции после отмены приговора или постановления (определения) о прекращении дела, вынесенного им.
(2) Судья, участвовавший в апелляционном и кассационном рассмотрении дела, не может участвовать при рассмотрении этого дела в порядке надзора.
(3) Судья не может повторно участвовать в рассмотрении дела в апелляционном и кассационном порядках или в порядке надзора в случае отмены судебного решения, вынесенного с его участием.
(4) Судья, участвовавший в рассмотрении дела в апелляционном, кассационном или надзорном порядках либо по новым или вновь открывшимся обстоятельствам, не может участвовать в рассмотрении этого дела в суде первой инстанции.
(5) Судья, участвовавший в рассмотрении дела с участием присяжных заседателей, не может участвовать в его рассмотрении в кассационном или надзорном порядке, а также в случае отмены приговора суда с участием присяжных заседателей по результатам рассмотрения кассационных, надзорных жалоб и представлений и направления дела на новое рассмотрение.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 17 июля 2009 года N 234)
Законом КР от 22 марта 2014 года N 52 внесены изменения в статью 71, изложенную на государственном языке
Статья 72. Отвод судьи
(1) При наличии обстоятельств, указанных в статьях 70, 71 настоящего Кодекса, судья обязан устраниться от участия в деле. По тем же основаниям судье может быть заявлен отвод сторонами.
(2) Отвод должен быть заявлен до начала судебного разбирательства, а в случае рассмотрения дела с участием присяжных заседателей - до формирования коллегии присяжных заседателей. В ходе дальнейшего судебного заседания заявление об отводе допускается лишь в случае, когда основание для него ранее не было известно стороне.
(В редакции Законов КР от 5 августа 2008 года N 193, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 73. Порядок разрешения отвода, заявленного участникам процесса
(1) Вопрос об отводе судьи, а также участников процесса, разрешается судом в отдельном помещении.
(2) Отвод, заявленный судье, разрешается остальными судьями в отсутствие отводимого, который вправе предварительно публично изложить остальным судьям свое объяснение по поводу заявленного ему отвода. При равенстве голосов судья считается отведенным.
(3) Отвод, заявленный нескольким судьям или всему составу суда, разрешается судом в полном составе большинством голосов.
(4) Отвод, заявленный судье, рассматривающему дело единолично, разрешается судьей единолично с вынесением постановления. На вынесенное постановление может быть подана частная жалоба по правилам, предусмотренным статьей 339 настоящего Кодекса. Частная жалоба рассматривается в течение пяти дней со дня ее поступления.
См.:
Решение Конституционного суда КР от 23 июня 2009 года (По ходатайствам граждан Исакова И.И. и Каптагаева Э.С. о признании части 4 статьи 73 Уголовно-процессуального кодекса Кыргызской Республики в части указания о том, что определение, вынесенное по результатам рассмотрения частной жалобы, обжалованию не подлежит, неконституционной и противоречащей пункту 3 статьи 13, пунктам 5 и 6 статьи 21, пункту 3 статьи 86 и пункту 3 статьи 88 Конституции Кыргызской Республики)
(5) Если одновременно заявлен отвод судье, прокурору, защитнику, секретарю судебного заседания, переводчику, эксперту, специалисту, в первую очередь разрешается вопрос об отводе судьи.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 93, 12 октября 2009 года N 268)
Статья 74. Отвод прокурора
(1) Прокурор не может принимать участие в производстве по делу при наличии следующих оснований:
1) если он является потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком, а также если он участвовал в данном деле в качестве присяжного заседателя, свидетеля, эксперта, специалиста, переводчика, судьи, защитника, секретаря судебного заседания, законного представителя обвиняемого, подсудимого, потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика;
2) если он является родственником потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, родственником обвиняемого, подсудимого или их законного представителя, родственником судьи, защитника, следователя, секретаря судебного заседания;
3) если имеются другие обстоятельства, вызывающие сомнение в беспристрастности прокурора.
(2) При наличии оснований для отвода прокурор обязан устраниться от участия в деле. По этим же основаниям прокурору может быть заявлен отвод подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, защитником, а также потерпевшим и его представителем, гражданским истцом, гражданским ответчиком или их представителями.
(3) Вопрос об отводе прокурора в суде разрешается судом, рассматривающим дело.
(В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 75. Отвод следователя
(1) Следователь не может принимать участие в производстве по делу при наличии оснований, предусмотренных статьей 70 настоящего Кодекса, а равно в случаях, когда он участвовал в данном деле в качестве судьи.
(2) При наличии оснований, указанных в части первой настоящей статьи, следователь обязан устранить себя от участия в деле. Ему может быть также заявлен отвод подозреваемым, обвиняемым, их законными представителями, защитником, а также потерпевшим и его представителем, гражданским истцом, гражданским ответчиком или их представителями.
(3) Вопрос о самоотводе и отводе следователя разрешается прокурором.
(4) Заявление об отводе следователя направляется не позднее двадцати четырех часов прокурору, который обязан в течение трех суток разрешить заявленный отвод.
(5) До разрешения вопроса о самоотводе и отводе следователя производство следствия не приостанавливается.
Статья 76. Отвод секретаря судебного заседания
(1) Правила, изложенные в статье 70 настоящего Кодекса, относятся и к секретарю судебного заседания. Предыдущее его участие в деле в качестве секретаря судебного заседания не является основанием для отвода.
(2) Вопрос об отводе секретаря разрешается судьей или судом, рассматривающим дело, либо судьей, председательствующим в суде с участием присяжных заседателей.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 77. Отвод переводчика
(1) Переводчик не может принимать участие в производстве по делу при наличии оснований, указанных в статье 70 настоящего Кодекса, а равно в случае, если обнаружится его некомпетентность.
(2) При наличии оснований, указанных в части первой настоящей статьи, переводчику может быть заявлен отвод подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, их законными представителями, защитником, обвинителем, а также потерпевшим и его представителем, гражданским истцом, гражданским ответчиком или их представителями.
(3) Отвод переводчику может быть заявлен свидетелем, показания которого он переводит, если обнаружится некомпетентность переводчика.
(4) Предыдущее участие в деле лица в качестве переводчика не является основанием для его отвода.
(5) Вопрос об отводе переводчика разрешается при производстве следствия следователем, а в суде - судом, рассматривающим дело, либо судьей, председательствующим в суде с участием присяжных заседателей.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 78. Отвод эксперта
(1) Эксперт не может принимать участие в производстве по делу:
1) при наличии оснований, указанных в статье 70 настоящего Кодекса. Предыдущее его участие в деле в качестве эксперта не является основанием для отвода;
2) если он находился или находится в служебной или иной зависимости от следователя, прокурора, судьи, подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, их защитников, законных представителей, потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей;
3) если он производил по данному делу ревизию;
4) если обнаружится его некомпетентность.
(2) Участие эксперта в данном деле в качестве специалиста в области судебной медицины при наружном осмотре трупа и специалиста-криминалиста, принимавшего участие в осмотре места происшествия, не является основанием для отвода эксперта.
(3) Вопрос об отводе эксперта решается в порядке, предусмотренном частью пятой статьи 77 настоящего Кодекса.
Статья 79. Отвод специалиста
(1) Специалист не может принимать участие в производстве по делу при наличии оснований, предусмотренных статьями 70, 77 настоящего Кодекса. Предыдущее его участие в деле в качестве специалиста не является основанием для отвода.
(2) Вопрос об отводе специалиста решается в порядке, предусмотренном статьей 77 настоящего Кодекса.
Статья 80. Обстоятельства, исключающие участие в деле защитника, представителей потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика
(1) Защитник, а также представитель потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика не вправе участвовать в производстве по уголовному делу:
1) если ранее они участвовали в деле в качестве судьи, прокурора, следователя, секретаря судебного заседания, свидетеля, эксперта, специалиста или переводчика;
2) если они состоят в родственных отношениях с судьей, прокурором, следователем, секретарем судебного заседания, принимавшим либо принимающим участие в расследовании или судебном рассмотрении данного дела, либо состоят в родственных отношениях с лицом, интересы которого противоречат интересам участника процесса, заключившего с ними соглашение об оказании юридической помощи;
3) если они занимают должность судьи, прокурора, следователя, кроме случаев, когда они являются законными представителями несовершеннолетних подозреваемых, обвиняемых, подсудимых или недееспособных лиц либо выступают в качестве представителя организации, в которой они работают, если она признана гражданским истцом или привлечена к участию в деле в качестве гражданского ответчика;
4) если они оказывают или ранее оказывали юридическую помощь лицу, интересы которого противоречат интересам защищаемого ими подозреваемого, обвиняемого, подсудимого или представляемого ими потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика.
(2) Вопрос об отводе защитника, представителя потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика решается в порядке, предусмотренном частью пятой статьи 77 настоящего Кодекса.
РАЗДЕЛ III
ДОКАЗАТЕЛЬСТВА И ДОКАЗЫВАНИЕ
Глава 9
Доказательства
Статья 81. Доказательства
(1) Доказательствами по уголовному делу являются любые фактические данные, на основе которых в определенном законом порядке следователь, прокурор, суд устанавливают наличие или отсутствие деяния, предусмотренного Уголовным кодексом, совершение или несовершение этого деяния подозреваемым, обвиняемым, подсудимым и виновность либо невиновность подсудимого, а также иные обстоятельства, имеющие значение для правильного разрешения дела.
(2) Эти данные устанавливаются:
1) показаниями подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, потерпевшего, свидетеля;
2) заключением эксперта;
3) вещественными доказательствами;
4) протоколами следственных и судебных действий;
4-1) результатами оперативно-розыскной деятельности, полученными в установленном законом порядке;
5) другими документами.
(3) Доказательства, полученные с нарушением требований настоящего Кодекса, являются недопустимыми, признаются не имеющими юридической силы и не могут быть положены в основу решения по делу, а также использоваться для доказывания любого факта и обстоятельства, указанных в статье 82 настоящего Кодекса.
(4) К недопустимым доказательствам относятся:
1) показания подозреваемого, обвиняемого о совершении уголовно-наказуемого деяния, данные в ходе расследования уголовного дела, в отсутствие защитника, включая случаи отказа от защитника, а также показания подсудимого в отсутствие защитника, данные в суде;
2) показания потерпевшего, свидетеля, основанные на догадке, предположении, слухе, а также показания свидетеля, который не может указать источник своей осведомленности, если они не подтверждены совокупностью исследованных доказательств в ходе расследования или судебного разбирательства;
2-1) декларация, составленная в соответствии с Законом Кыргызской Республики "О подготовке к представлению единой налоговой декларации гражданами Кыргызской Республики";
3) любые иные доказательства, полученные с нарушением требований настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 24 марта 2004 года N 47, 25 февраля 2010 года N 35, 10 августа 2012 года N 164)
Статья 82. Факты и обстоятельства, подлежащие доказыванию по уголовному делу
По уголовному делу подлежат доказыванию:
1) событие преступления (время, место, способ и другие обстоятельства совершения преступления и наступившие его вредные последствия);
2) форма вины, мотивы преступления; невиновное причинение вреда;
3) обстоятельства, влияющие на степень и характер ответственности обвиняемого, подсудимого;
4) обстоятельства, характеризующие личность обвиняемого, подсудимого;
5) характер и размер ущерба, причиненного преступлением;
6) обстоятельства, исключающие преступность деяния;
7) обстоятельства, влекущие освобождение от уголовной ответственности и наказания.
Статья 83. Показания свидетеля, потерпевшего, подозреваемого, обвиняемого, подсудимого
(1) Свидетель и потерпевший могут быть допрошены о любых фактах и обстоятельствах, подлежащих доказыванию по данному делу, включая и данные, характеризующие личность подозреваемого, обвиняемого, подсудимого и потерпевшего, о взаимоотношениях допрашиваемого с подозреваемым, обвиняемым, подсудимым, а также свидетеля с потерпевшим.
(2) Не могут служить доказательствами данные, источник которых неизвестен.
(3) Подозреваемый допрашивается об обстоятельствах дела и обстоятельствах, связанных с его задержанием.
(4) Обвиняемый, подсудимый вправе давать показания по предъявленному обвинению, а также по поводу всех известных им обстоятельств и доказательств, имеющихся в деле.
(5) Показания обвиняемого, подсудимого, в том числе и признание ими своей вины, подлежат обязательной проверке и оценке в совокупности со всеми доказательствами по делу.
Статья 84. Заключение эксперта
(1) Заключение эксперта - это выводы в письменном виде по вопросам, поставленным следователем, судом перед экспертом, основанные на специальных знаниях эксперта в области науки, техники, искусства, ремесел и исследовании материалов уголовного дела, вещественных доказательств, образцов и других объектов. В заключении указываются также методы, которые были применены экспертом при исследовании, обоснования ответов на поставленные вопросы, а также обстоятельства, имеющие значение для дела и установленные по инициативе самого эксперта.
(2) В случаях, указанных в статье 200 настоящего Кодекса, назначение экспертизы является обязательным.
(3) Заключение эксперта не является обязательным для следователя, прокурора и суда, однако их несогласие с заключением должно быть мотивировано соответственно в постановлении, приговоре или определении.
Статья 85. Вещественные доказательства
Вещественными доказательствами признаются предметы, если есть основания полагать, что они служили орудиями преступления или сохранили на себе следы преступления, или были объектами преступных действий, а также деньги, предметы, документы и другие ценности, которые могут служить средством для обнаружения преступления, установления фактических обстоятельств дела, выявления виновных либо опровержения обвинения или смягчения ответственности.
Статья 86. Хранение вещественных доказательств
(1) Вещественные доказательства должны быть подробно описаны в протоколах осмотра, в необходимых случаях - засняты на видеопленку либо сфотографированы. Вещественные доказательства приобщаются к делу постановлением следователя, судьи, определением суда и должны храниться при уголовном деле.
(2) Если те или иные предметы независимо от причин не могут храниться при уголовном деле, они должны быть сфотографированы либо засняты на видеопленку, опечатаны и в этом виде храниться в месте, указанном следователем, судом.
(3) Если громоздкие или объемные вещественные доказательства, требующие для хранения специальные складские помещения или хранилища, а также значительные расходы по хранению и подвергающиеся быстрой порче, не могут быть возвращены владельцу после выполнения всех процессуальных действий, то они с согласия прокурора и с участием судебного исполнителя немедленно сдаются в соответствующие организации для использования по назначению или реализации.
(4) При передаче дела от одного следователя другому, а равно при направлении дела прокурору и в суд либо передаче дела из одного суда в другой вещественные доказательства препровождаются вместе с делом, за исключением случаев, предусмотренных частями второй и третьей настоящей статьи.
Статья 87. Сроки хранения вещественных доказательств
(1) Вещественные доказательства хранятся до вступления приговора в законную силу или до истечения срока на обжалование постановления или определения о прекращении дела.
(2) В отдельных случаях вещественные доказательства могут быть возвращены их владельцам и до истечения сроков, указанных в части первой настоящей статьи, если это возможно без ущерба для производства следствия и судебного разбирательства.
Статья 88. Меры, применяемые в отношении вещественных доказательств при разрешении уголовного дела
В приговоре, определении или постановлении о прекращении дела должно содержаться решение о вещественных доказательствах, при этом:
1) орудия преступления, принадлежащие обвиняемому, подсудимому, подлежат конфискации;
2) вещи, запрещенные к обращению, не выдаются и подлежат передаче в соответствующие организации или уничтожению;
3) вещи, не представляющие никакой ценности и не пригодные для использования, подлежат уничтожению, а в случае ходатайства заинтересованных лиц или организаций - выдаются им;
4) деньги и иные ценности, нажитые преступным путем, по приговору, определению суда, постановлению судьи, а при прекращении дела в связи со смертью обвиняемого или признанием его невменяемым - постановлением следователя подлежат обращению в доход государства, остальные вещи выдаются законным владельцам, а при неустановлении последних переходят в собственность государства. Спор о принадлежности этих вещей подлежит разрешению в порядке гражданского судопроизводства;
5) деньги и иные ценности, являющиеся предметом взятки или контрабанды, по приговору суда подлежат обращению в доход государства в соответствии с уголовным законодательством. В случае если лицо добровольно заявило о вымогательстве у него взятки и способствовало задержанию взяткополучателя с поличным, то предмет взятки возвращается владельцу по решению суда;
6) документы, являющиеся вещественными доказательствами, хранятся при деле в течение всего срока хранения последнего либо передаются соответствующим организациям или гражданам.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 29 декабря 2006 года N 232)
Статья 89. Иные документы
(1) Документы признаются доказательствами, если сведения, изложенные или удостоверенные в них организациями, должностными лицами и гражданами, имеют значение для уголовного дела.
(2) Документы могут содержать сведения, зафиксированные как в письменной, так и устной форме. К документам могут относиться и материалы фото- и киносъемки, звуко- и видеозаписи, полученные, истребованные или представленные в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, и признанные доказательством по делу.
Изъятие подлинных документов для приобщения к уголовному делу из государственных и ведомственных архивов запрещается. В этих случаях для приобщения к делу уполномоченным государственным органом выдаются заверенные копии подлинников документов.
(3) Документы приобщаются к делу и хранятся в течение всего срока его хранения. Если изъятые и приобщенные к делу документы требуются для текущего учета, отчетности и иных правомерных целей, они могут быть возвращены законному владельцу или предоставлены во временное пользование, не в ущерб делу, либо переданы их копии.
(4) Документы, обладающие признаками, указанными в статье 85 настоящего Кодекса, являются вещественными доказательствами.
(В редакции Закона КР от 10 июля 2014 года № 127)
Статья 90. Протоколы следственных и судебных действий
Протоколами по уголовному делу являются составленные в соответствии с правилами настоящего Кодекса документы следственных действий, фиксирующие обстоятельства, непосредственно воспринятые лицом, ведущим уголовный процесс, установленные при осмотре, освидетельствовании, выемке, обыске, задержании, предъявлении для опознания, эксгумации трупа, проверке показаний на месте, следственном эксперименте, прослушивании телефонных и иных переговоров, а также судебного заседания, отражающие ход судебных действий и их результаты.
Глава 10
Собирание, проверка, оценка доказательств
Статья 91. Доказывание
(1) Доказывание состоит в собирании, проверке, оценке доказательств с целью установления обстоятельств, имеющих значение для законного, обоснованного и справедливого разрешения дела.
(2) Собирание доказательств производится в процессе следствия и судебного разбирательства дела путем допросов, очных ставок, предъявления для опознания, выемок, обысков и осмотров, экспериментов, производства ревизий, экспертиз, истребования документов и других следственных оперативно-розыскных и судебных действий, предусмотренных законом.
(3) Следователь, суд вправе по находящимся в их производстве делам вызывать в порядке, установленном настоящим Кодексом, любое лицо для допроса или в качестве эксперта для дачи заключения; производить осмотры, обыски и другие следственные действия; требовать от организаций, их объединений, должностных лиц и граждан, а также органов, осуществляющих оперативно-розыскную деятельность, представления документов и предметов, имеющих значение для дела; требовать от уполномоченных органов и должностных лиц производства ревизий и проверок.
(4) Защитник вправе представлять доказательства и собирать сведения, необходимые для оказания юридической помощи, в том числе запрашивать справки, характеристики, и иные документы из различных организаций и их объединений, которые обязаны в установленном порядке выдавать эти документы или их копии; запрашивать с согласия подзащитного мнение специалистов, экспертов для разъяснения возникающих в связи с оказанием юридической помощи вопросов, требующих специальных знаний; прибегать к услугам частных детективов или частных детективных организаций для получения относящихся к делу сведений, в порядке, определяемом законом, регулирующим адвокатскую деятельность.
(5) Сведения, как в устной, так и письменной форме, а также предметы и документы, которые могут являться доказательствами, вправе представить подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, защитник, обвинитель, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители, граждане, организации и их объединения.
(6) Обязанность доказывания вины обвиняемого, подсудимого лежит на обвинителе.
(В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 92. Проверка доказательств
Собранные по делу доказательства подлежат всесторонней и объективной проверке. Проверка состоит в анализе полученного доказательства, его сопоставлении с другими доказательствами, собирании новых доказательств, проверке источников их получения.
Статья 93. Оценка доказательств
Следователь, прокурор, суд, присяжные заседатели оценивают доказательства по своему внутреннему убеждению, основанному на всестороннем, полном и объективном рассмотрении всех обстоятельств дела в их совокупности, при этом руководствуясь законом.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
РАЗДЕЛ IV
МЕРЫ ПРОЦЕССУАЛЬНОГО ПРИНУЖДЕНИЯ
Глава 11
Задержание подозреваемого
Статья 94. Основания задержания лица, подозреваемого в совершении преступления
(1) Лицо, подозреваемое в совершении преступления, может быть задержано:
1) если лицо застигнуто при совершении преступления или непосредственно после его совершения;
2) если очевидцы, в том числе и потерпевшие, прямо укажут на данное лицо, как на лицо, совершившее преступление;
3) если на подозреваемом или на его одежде, при нем или в его жилище будут обнаружены явные следы преступления.
(2) Лицо может быть задержано при наличии иных данных, дающих основание подозревать его в совершении преступления, а также в случаях, когда оно не имеет постоянного места жительства, не установлена его личность и когда им предпринималась попытка к побегу.
Статья 95. Порядок задержания лица, подозреваемого в совершении преступления
(1) Протокол о задержании лица, подозреваемого в совершении преступления, составляется не позднее трех часов с момента фактического доставления задержанного. В протоколе о задержании указываются основания и мотивы, место и время задержания (с указанием часа и минут), результаты личного обыска. Протокол объявляется подозреваемому в присутствии защитника, при этом ему разъясняются права, предусмотренные статьей 40 настоящего Кодекса. Протокол задержания подписывается лицом, его составившим, задержанным и его защитником. О произведенном задержании следователь обязан письменно сообщить прокурору в течение двенадцати часов с момента составления протокола задержания.
(2) Задержанный должен быть допрошен в соответствии с правилами, предусмотренными статьей 191 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 231)
Статья 96. Личный обыск задержанного
Задержанный может быть подвергнут личному обыску в случаях, когда есть основание полагать, что он имеет при себе оружие либо пытается освободиться от доказательств, изобличающих его в совершении преступления. Лицо, осуществляющее задержание, вправе незамедлительно произвести личный обыск задержанного по правилам статьи 185 настоящего Кодекса.
Статья 97. Основания освобождения лица, задержанного по подозрению в совершении преступления
(1) Задержанный подлежит освобождению по решению суда, по постановлению следователя или прокурора:
1) если не подтвердилось подозрение в совершении преступления;
2) если отсутствуют основания или необходимость в применении к задержанному меры пресечения в виде заключения под стражу;
3) если истек установленный законом срок задержания.
(2) Если в течение сорока восьми часов с момента задержания к начальнику места содержания задержанного не поступило постановление о применении к задержанному меры пресечения в виде заключения под стражу, начальник места содержания задержанного немедленно сообщает письменно об этом прокурору, после чего начальник места содержания задержанного немедленно освобождает задержанного и составляет протокол.
(3) При освобождении задержанного ему выдается справка начальником места содержания задержанного, в которой указывается, кем он был задержан, основание, место и время задержания, основание и время освобождения.
(В редакции Законов КР от 13 марта 2003 года N 61, 17 октября 2008 года N 220)
Статья 98. Порядок содержания задержанных по подозрению в совершении преступления
Задержанные по подозрению в совершении преступления содержатся в изоляторах временного содержания. Порядок и условия содержания задержанных определяются законом Кыргызской Республики.
Статья 99. Уведомление родственников подозреваемого о задержании
(1) О применении к подозреваемому меры процессуального принуждения в виде задержания следователь обязан в течение двенадцати часов уведомить кого-либо из членов его семьи, а при отсутствии их - других родственников или близких лиц.
(2) Если задержанный является гражданином другого государства, в указанный срок должно быть уведомлено посольство либо консульство этого государства. О произведенном уведомлении делается отметка в деле.
Статья 100. Допрос задержанного по подозрению в совершении преступления
(1) Задержанный по подозрению в совершении преступления в качестве подозреваемого должен быть допрошен с участием защитника.
(2) Перед допросом задержанному разъясняются его права, предусмотренные статьей 40 настоящего Кодекса и объявляется в совершении какого преступления он подозревается.
Глава 12
Меры пресечения
Статья 101. Меры пресечения и их виды
(1) Мерами пресечения являются принудительные меры, применяемые к обвиняемому для предотвращения его ненадлежащего поведения в ходе производства следствия и разбирательства по уголовному делу и обеспечения исполнения приговора.
(2) Виды мер пресечения:
1) подписка о невыезде;
2) личное поручительство;
3) передача под наблюдение командования воинской части;
4) передача несовершеннолетнего под присмотр родителей или лиц и организаций, их заменяющих;
5) залог;
6) домашний арест;
7) заключение под стражу.
(В редакции Закона КР от 24 марта 2004 года N 47)
Статья 102. Основания для применения меры пресечения
(1) При наличии достаточных оснований полагать, что обвиняемый или подсудимый скроется от следствия или суда либо может угрожать свидетелю, иным участникам уголовного судопроизводства, уничтожить доказательства, быть объявлен в межгосударственный или международный розыск, иным путем воспрепятствовать объективному ведению следствия и разбирательству дела в суде либо будет продолжать заниматься преступной деятельностью, а также для обеспечения исполнения приговора следователь, прокурор и суд в пределах своих полномочий вправе применить к этому лицу одну из мер пресечения, предусмотренных статьей 101 настоящего Кодекса.
(2) Мера пресечения в виде заключения под стражу может применяться к лицу в целях обеспечения его последующей выдачи для привлечения к уголовной ответственности или исполнения приговора суда в порядке, предусмотренном статьей 435 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 103. Обстоятельства, учитываемые при избрании меры пресечения
При разрешении вопроса о необходимости применить меру пресечения, определении ее вида следователь, прокурор, суд учитывают помимо обстоятельств, указанных в статье 102 настоящего Кодекса, также тяжесть совершенного преступления, личность обвиняемого, подсудимого, род их занятий, возраст, состояние здоровья, семейное положение и другие обстоятельства.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 104. Постановление и определение об избрании меры пресечения
(1) Об избрании меры пресечения следователь, прокурор, судья выносят мотивированное постановление, а суд - определение, в котором указываются фамилия, имя и отчество, год и место рождения обвиняемого, подсудимого, сущность обвинения, статья уголовного закона, по которой предъявлено обвинение, вид избранной меры пресечения и основания для ее избрания.
(2) Постановление следователя об избрании меры пресечения объявляется обвиняемому под роспись, в копии - направляется прокурору. Одновременно ему разъясняется порядок обжалования решения о применении меры пресечения, предусмотренный главой 15 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 105. Подписка о невыезде
(1) Подписка о невыезде состоит в письменном обязательстве обвиняемого, подсудимого не покидать постоянное или временное место жительства без разрешения следователя, прокурора, суда, не препятствовать объективному ведению следствия и разбирательству дела в суде, в назначенный срок являться по вызову.
(2) В случае нарушения обвиняемым или подсудимым данной им подписки к нему может быть применена более строгая мера пресечения, о чем ему должно быть объявлено при отобрании подписки.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 106. Личное поручительство
(1) Личное поручительство состоит в принятии на себя заслуживающими доверия лицами письменного обязательства о том, что они ручаются за выполнение обвиняемым, подсудимым обязанностей, указанных в части первой статьи 105 настоящего Кодекса. Число поручителей не может быть менее двух.
Лицам, занимающим государственные политические и муниципальные политические должности, а также членам Совета по отбору судей Кыргызской Республики запрещается выступать личными поручителями.
(2) Избрание в качестве меры пресечения личного поручительства допустимо лишь по письменному ходатайству поручителя и с согласия обвиняемого, подсудимого.
(3) Поручитель дает подписку о личном поручительстве, в которой он подтверждает, что ему разъяснены сущность обвинения лица, в отношении которого он дает поручительство, и ответственность поручителя, состоящая в наложении на него денежного взыскания в случае совершения обвиняемым, подсудимым действий, для предупреждения которых применяется эта мера пресечения.
(4) При совершении обвиняемым, подсудимым действий, для предупреждения которых было применено личное поручительство, на каждого поручителя может быть наложено судом денежное взыскание в размере от ста до пятисот расчетных показателей в порядке, предусмотренном статьями 120, 121 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 2 июля 2013 года N 109)
Статья 107. Наблюдение командования воинской части за военнослужащими
(1) Наблюдение командования воинской части за обвиняемым, подсудимым, являющимся военнослужащим или военнообязанным, призванным на учебные сборы, состоит в принятии мер, предусмотренных уставом Вооруженных Сил Кыргызской Республики и способных обеспечить надлежащее поведение этого лица и его явку по вызову следователя, прокурора или суда.
(2) Командованию воинской части сообщается о существе дела, по которому избрана данная мера пресечения. Об установлении наблюдения за обвиняемым, подсудимым командование воинской части письменно уведомляет орган, избравший эту меру пресечения.
(3) В случае совершения обвиняемым, подсудимым действий, для предупреждения которых была избрана данная мера пресечения, командование обязано немедленно сообщить об этом органу, избравшему меру пресечения.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 108. Передача несовершеннолетнего под присмотр
(1) Передача несовершеннолетнего под присмотр родителей, опекунов, попечителей или других заслуживающих доверия лиц, а также представителей специальных детских учреждений состоит в принятии на себя кем-либо из указанных лиц письменного обязательства обеспечить надлежащее поведение несовершеннолетнего и его явку к следователю, прокурору и в суд.
(2) Передача несовершеннолетнего под присмотр родителей и других лиц возможна лишь по их письменному ходатайству.
(3) При отобрании подписки о принятии под присмотр родители, опекуны, попечители, представители специальных детских учреждений ставятся в известность о характере преступления, в котором обвиняется несовершеннолетний, и об их ответственности в случае нарушения принятых на себя обязанностей по присмотру.
(4) К лицам, которым был отдан под присмотр несовершеннолетний, в случае невыполнения ими принятого обязательства могут быть применены меры взыскания, предусмотренные частью четвертой статьи 106 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 109. Залог
(1) Залог - денежная сумма, вносимая самим обвиняемым, подсудимым либо другим лицом или организацией на специальный счет в качестве гарантии несовершения обвиняемым, подсудимым действий, перечисленных в части первой статьи 105 настоящего Кодекса.
(2) Залог в качестве меры пресечения применяется следователем, прокурором с санкции надзирающего прокурора либо по определению суда или постановлению судьи.
3) Залог не применяется в отношении лиц, обвиняемых в совершении особо тяжких преступлений, за исключением случаев, предусмотренных абзацем пятым части первой статьи 110 настоящего Кодекса.
(4) Сумма залога определяется органом, избравшим данную меру пресечения, в пределах от пятидесяти до одной тысячи расчетных показателей.
При применении залога в соответствии с абзацем пятым части первой статьи 110 настоящего Кодекса его размер определяется исходя из тройного размера ущерба, установленного по соответствующему уголовному делу, либо, если ущерб не установлен, залог определяется в размере, составляющем не менее двух тысяч расчетных показателей.
(5) О принятии залога составляется протокол, копия которого вручается залогодателю. При этом залогодатель должен быть поставлен в известность о сущности дела, по которому избрана данная мера пресечения, и об основаниях обращения залога в доход государства, о чем указывается в протоколе.
(6) Внесенный залог обращается в доход государства, если обвиняемый, подсудимый допустил одно из следующих нарушений:
1) без уважительной причины не явился по вызову следователя, суда;
2) скрылся от следствия, суда;
3) совершил действия, направленные на воспрепятствование установлению истины по уголовному делу;
4) вновь совершил умышленное уголовно наказуемое деяние.
(7) О нарушениях, перечисленных в части шестой настоящей статьи, составляется протокол с изложением обстоятельств нарушения и фактических данных, подтверждающих его совершение. Протокол должен быть подписан обвиняемым, подсудимым, залогодателем и лицами, подтверждающими изложенные в протоколе факты. В случае совершения подсудимым указанных нарушений при рассмотрении дела судом обстоятельства нарушения излагаются в протоколе судебного заседания.
(8) Если обвиняемый, подсудимый скрылись от следствия и суда, протокол подписывается лицами, указанными в части седьмой настоящей статьи.
(9) Вопрос о возврате залога решается судом при вынесении постановления, определения, приговора по уголовному делу. В случае прекращения уголовного дела в стадии следствия вопрос о возврате залога или обращении его в доход государства решается следователем, прокурором путем вынесения мотивированного постановления.
(10) В случае изменения меры пресечения в виде залога на заключение под стражу, если это не связано с ненадлежащим поведением подозреваемого или обвиняемого, залог возвращается залогодателю.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 24 июля 2009 года N 246)
Статья 109-1. Домашний арест
(1) Домашний арест заключается в ограничениях, связанных со свободой передвижения обвиняемого, а также в запрете:
1) общаться с определенными лицами;
2) получать и отправлять корреспонденцию;
3) покидать жилище в ночное время;
4) выезжать за пределы административной территории без разрешения следователя, суда или органа, в производстве которого находится уголовное дело.
(2) Домашний арест в качестве меры пересечения избирается в отношении обвиняемого по постановлению судьи при наличии оснований и в порядке, которые установлены статьями 102, 103, 111 настоящего Кодекса с учетом его возраста, состояния здоровья, семейного положения и других обстоятельств.
(3) В постановлении суда об избрании меры пересечения указываются конкретные ограничения, которым подвергается обвиняемый, а также указываются орган или должностное лицо, на которые возлагается осуществление надзора за соблюдением установленных ограничений.
(4) Постановление суда об избрании меры пресечения может быть обжаловано прокурором, обвиняемым и его защитником в вышестоящий суд в кассационном порядке в течение пяти суток.
Принесение представления или жалобы вплоть до ее разрешения не приостанавливает действия постановления о применении домашнего ареста в качестве меры пресечения и не влечет отмены домашнего ареста.
(В редакции Законов КР от 24 марта 2004 года N 47, 25 июня 2007 года N 91, 16 ноября 2011 года N 214, 10 августа 2012 года N 164)
Статья 110. Заключение под стражу
(1) Заключение под стражу в качестве меры пресечения применяется по судебному решению в отношении обвиняемого в совершении преступлений, за которые уголовным законом предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок свыше трех лет при невозможности применения иной более мягкой меры пресечения. В исключительных случаях эта мера пресечения может быть избрана в отношении обвиняемого в совершении преступления, за которое предусмотрено наказание в виде лишения свободы на срок до трех лет, при наличии одного из следующих обстоятельств:
1) обвиняемый не имеет постоянного места жительства на территории Кыргызской Республики;
2) его личность не установлена;
3) он скрылся от органов следствия или суда.
Заключение под стражу в качестве меры пресечения не применяется в отношении обвиняемого в совершении преступления в сфере экономики вне зависимости от вида и срока предусмотренного уголовным законом наказания при условии, что такой обвиняемый, иное лицо уплатили на специальный счет сумму залога, установленную абзацем вторым части четвертой статьи 109 настоящего Кодекса.
(2) При необходимости избрания в качестве меры пресечения заключения под стражу следователь с согласия прокурора возбуждает ходатайство перед судом. В постановлении о возбуждении ходатайства излагаются мотивы и основания, в силу которых возникла необходимость заключения обвиняемого под стражу и избрание иной меры пресечения невозможно. К постановлению прилагаются материалы, подтверждающие обоснованность ходатайства. Если ходатайство возбуждается в отношении обвиняемого, задержанного в порядке, установленном статьями 94 и 95 настоящего Кодекса, то указанные материалы в течение сорока восьми часов с момента задержания должны быть следователем представлены судье, но не позднее двух часов до истечения срока задержания.
(3) Постановление о возбуждении ходатайства об избрании в качестве меры пресечения заключения под стражу подлежит рассмотрению единолично судьей районного (городского) суда или суда военного гарнизона с участием обвиняемого, прокурора, следователя, защитника по месту производства расследования либо месту задержания подозреваемого (обвиняемого) в течение двух часов с момента представления материалов в суд. Обвиняемый, задержанный в порядке, предусмотренном статьями 94 и 95 настоящего Кодекса, доставляется в судебное заседание. В судебном заседании вправе также участвовать законный представитель несовершеннолетнего обвиняемого. Неявка без уважительных причин сторон, за исключением защитника, своевременно извещенных о времени судебного заседания, не является препятствием для рассмотрения ходатайства. Защитник в судебном заседании вправе заявлять ходатайство о необходимости избрания меры пресечения, не связанной с заключением обвиняемого под стражу, в письменной или устной форме. Письменное ходатайство приобщается к делу. Отсутствие защитника может быть только по уважительным причинам (болезнь, командировка и т.д.). В этом случае к уголовному делу приобщается ходатайство защитника. При обстоятельствах, исключающих участие защитника (тяжелая болезнь, смерть), он заменяется другим защитником.
(4) В начале заседания судья объявляет, какое ходатайство подлежит рассмотрению, разъясняет явившимся в судебное заседание лицам их права и обязанности. Затем следователь обосновывает ходатайство, после чего заслушиваются другие явившиеся в судебное заседание лица.
(5) В судебном заседании судья выносит одно из следующих решений:
1) о законности задержания;
2) о незаконности задержания и немедленном освобождении задержанного в зале судебного заседания;
3) о заключении обвиняемого под стражу при установлении законности задержания;
4) об отказе в удовлетворении ходатайства об избрании меры пресечения в виде заключения под стражу и избрании иной меры пресечения.
(6) Постановление судьи направляется лицу, возбудившему ходатайство, прокурору, обвиняемому и подлежит немедленному исполнению.
(7) Повторное обращение в суд с ходатайством о заключении под стражу одного и того же лица по одному и тому же уголовному делу после вынесения судьей постановления об отказе в избрании этой меры пресечения возможно лишь при возникновении новых обстоятельств, обосновывающих необходимость заключения лица под стражу.
(8) Если вопрос об избрании в отношении подсудимого в качестве меры пресечения заключение под стражу или другой меры пресечения возникает в суде, то решение об этом принимает суд по собственной инициативе, о чем выносится определение или постановление.
(9) Если мера пресечения в виде заключения под стражу (арест) по судебному решению был применен в отношении лица заочно или в соответствии с пунктом 3 части первой настоящей статьи, данное лицо в течение сорока восьми часов с момента его фактического доставления в орган следствия должно быть доставлено в суд для проверки законности и обоснованности его задержания.
(10) Лицо или орган, в производстве которых находится уголовное дело, незамедлительно уведомляют родственников обвиняемого, а при заключении под стражу военнослужащего - также командование воинской части о месте содержания его под стражей или об изменении места содержания под стражей.
Постановление судьи об избрании меры пресечения или об отказе в этом может быть обжаловано в вышестоящий суд в течение пяти суток.
(11) Свидание с родственниками или иными лицами могут предоставляться лицу, в отношении которого избрана мера пресечения в виде заключения под стражу, только с разрешения лица или органа, в производстве которых находится дело.
(12) Постановление судьи об избрании меры пресечения или об отказе в этом может быть обжаловано прокурором, обвиняемым и его защитником в вышестоящий суд в кассационном порядке в течение пяти суток.
Администрация места содержания лица под стражей по получении адресованной вышестоящему суду жалобы этого лица на постановление суда об избрании меры пресечения в виде заключения под стражу (арест) обязана немедленно и, во всяком случае, не позднее двенадцати часов с момента ее получения направить жалобу в соответствующий суд с уведомлением о том прокурора.
Принесение жалобы вплоть до ее разрешения не приостанавливает действия постановления о применении заключения под стражу в качестве меры пресечения и не влечет освобождения лица из-под стражи.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 24 июля 2009 года N 246, 10 февраля 2010 года N 27, 10 августа 2012 года N 164)
Статья 111. Сроки содержания под стражей, домашнего ареста и порядок их продления
(1) Мера пресечения в виде заключения под стражу, домашнего ареста при расследовании уголовного дела избирается по решению суда на срок до двух месяцев.
(2) В случае невозможности закончить следствие в срок до двух месяцев и при отсутствии оснований для изменения или отмены меры пресечения этот срок может быть продлен судьей районного (городского) суда или военного суда гарнизона:
1) до шести месяцев - по ходатайству следователя, согласованному с надзирающим прокурором;
2) до девяти месяцев - по ходатайству следователя, согласованному с заместителями Генерального прокурора Кыргызской Республики;
3) до одного года - по ходатайству следователя, согласованному с Генеральным прокурором Кыргызской Республики.
(3) Дальнейшее продление срока не допускается. Содержащийся под стражей обвиняемый подлежит немедленному освобождению. В отношении освобожденного избирается другая мера пресечения.
(4) Постановление о возбуждении ходатайства о продлении срока содержания под стражей, домашнего ареста должно быть представлено в суд по месту расследования уголовного дела не позднее пяти суток до истечения срока содержания под стражей, домашнего ареста. В постановлении должны быть отражены причины, в связи с которыми необходимо продлить сроки, обстоятельства, которые необходимо исследовать, и обоснование необходимости сохранения этих мер пресечения. Ходатайство рассматривается судьей в порядке, установленном частью пятой статьи 110 настоящего Кодекса.
(5) Судья не позднее чем через трое суток со дня получения ходатайства принимает одно из следующих решений:
1) о продлении срока содержания обвиняемого под стражей, домашнего ареста;
2) об отказе в удовлетворении ходатайства следователя и освобождении обвиняемого из-под стражи, отмене или изменении домашнего ареста.
(6) Срок содержания под стражей, домашнего ареста исчисляется с момента задержания обвиняемого до направления дела в суд. Срок ознакомления обвиняемого с материалами дела в случаях, предусмотренных частью второй настоящей статьи, засчитывается в срок содержания его под стражей, домашнего ареста.
(7) В срок содержания под стражей засчитывается время:
1) на которое лицо было задержано в качестве подозреваемого;
2) домашнего ареста;
3) принудительного нахождения в медицинском или психиатрическом учреждении по решению суда;
4) в течение которого лицо содержалось под стражей на территории иностранного государства по запросу об оказании правовой помощи или о выдаче его Кыргызской Республике.
(8) В случае повторного заключения под стражу, домашнего ареста обвиняемого по одному и тому же делу, а также по соединенному с этим или выделенному из него уголовному делу срок содержания под стражей, домашнего ареста исчисляется с учетом времени, проведенного под стражей, домашним арестом ранее.
(9) При передаче дела прокурору по основаниям, предусмотренным частью третьей статьи 264 настоящего Кодекса, по которому срок содержания обвиняемого под стражей, домашнего ареста истек, но по обстоятельствам дела мера пресечения в виде содержания под стражей, домашнего ареста судом оставлена без изменения, срок содержания обвиняемого исчисляется с момента возвращения прокурору и не может превышать одного месяца. Дальнейшее продление указанного срока осуществляется в порядке и пределах, установленных частью второй настоящей статьи.
(10) Постановление судьи о продлении срока содержания под стражей, домашнего ареста или об отказе в этом может быть обжаловано прокурором, обвиняемым и его защитником в вышестоящий суд в кассационном порядке в течение пяти суток.
Администрация места содержания лица под стражей по получении адресованной вышестоящему суду жалобы этого лица на постановление суда о продлении срока содержания под стражей обязана немедленно и, во всяком случае, не позднее двенадцати часов с момента ее получения направить жалобу в соответствующий суд с уведомлением о том прокурора.
(11) При этом время содержания под стражей лица на территории иностранного государства в случае его выдачи засчитывается при назначении наказания в общий срок содержания под стражей.
(В редакции Законов КР от 16 ноября 2011 года N 214, 10 августа 2012 года N 164, 3 августа 2013 года N 179)
Статья 112. Отмена или изменение меры пресечения
(1) Мера пресечения отменяется, если в ней отпадает дальнейшая необходимость, либо изменяется на более строгую или более мягкую, когда это вызывается обстоятельствами дела. Отмена или изменение меры пресечения производятся по мотивированному постановлению следователя, прокурора, судьи, определению суда. Отмена или изменение меры пресечения в виде содержания под стражей, залога производятся судом или по постановлению следователя, прокурора с согласия надзирающего прокурора.
(2) Мера пресечения может быть изменена на более строгую только в случаях:
если обвиняемому будет предъявлено новое обвинение в совершении тяжкого или особо тяжкого преступления, предусмотренного соответствующей статьей Уголовного кодекса Кыргызской Республики;
если обвиняемый нарушил обязательство или допустил нарушение, указанное в части первой статьи 105 или в части шестой статьи 109 настоящего Кодекса.
(3) Мера пресечения, избранная на основании судебного решения, в случаях прекращения уголовного преследования, непродления сроков следствия, применения акта амнистии может быть изменена или отменена по решению суда, постановлению следователя, прокурора с согласия надзирающего прокурора с уведомлением суда, принявшего решение.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 13 марта 2003 года N 61, 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142)
Статья 113. Передача на попечение несовершеннолетних детей и принятие мер по охране имущества заключенного под стражу
(1) Следователь, суд обязаны:
1) при наличии у лица, заключенного под стражу, несовершеннолетних детей, остающихся без надзора, передать их на попечение соответствующих лиц или организаций;
2) при наличии у лица, заключенного под стражу, имущества или жилища, остающегося без присмотра, принять меры к его охране.
(2) О принятых мерах следователь, суд уведомляют обвиняемого, подсудимого, находящихся под стражей.
Статья 114. Заключение под стражу несовершеннолетних
Заключение под стражу в качестве меры пресечения может применяться к несовершеннолетнему лишь в исключительных случаях, если это вызывается неоднократностью совершения уголовно наказуемых деяний, квалифицируемых как тяжкие преступления, или обвинением в совершении особо тяжкого преступления.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Глава 13
Иные меры процессуального принуждения
Статья 115. Основания для применения иных мер процессуального принуждения
(1) В целях обеспечения предусмотренного настоящим Кодексом порядка ведения следствия и судебного разбирательства по уголовным делам, надлежащего исполнения приговора следователь, суд вправе применить к подозреваемому, обвиняемому, подсудимому меры процессуального принуждения в виде подписки о явке, привода, временного отстранения от должности, наложения ареста на имущество.
(2) В случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, следователь, суд вправе применить к потерпевшему, свидетелю и другим участникам процесса меры процессуального принуждения в виде подписки о явке, привода, денежного взыскания.
Статья 116. Подписка о явке
(1) При наличии достаточных оснований полагать, что подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, а также потерпевший или свидетель могут уклониться от участия в следственных действиях или в судебном разбирательстве, либо при фактической их неявке по вызову без уважительных причин у названных лиц может быть отобрана подписка о явке.
(2) Подписка о явке состоит в письменном обязательстве подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, а также потерпевшего и свидетеля явиться по вызову следователя, суда и сообщить о перемене места своего жительства.
Статья 117. Привод
(1) В случае неявки по вызову без уважительных причин подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, а также потерпевший и свидетель могут быть по мотивированному постановлению следователя, судьи или по определению суда подвергнуты приводу (принудительному доставлению). Уважительными причинами неявки признаются обстоятельства, указанные в статье 215 настоящего Кодекса. О наличии уважительных причин, препятствующих явке по вызову в назначенный срок, подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, а также потерпевший и свидетель обязаны уведомить орган, которым они вызывались.
(2) Постановление (определение) о приводе объявляется подозреваемому, обвиняемому, подсудимому, а также свидетелю и потерпевшему, что удостоверяется их подписью на постановлении (определении).
(3) Привод не может производиться в ночное время.
(4) Не подлежат приводу несовершеннолетние в возрасте до шестнадцати лет, беременные женщины, а также больные, которые по состоянию здоровья не могут или не должны оставлять место своего пребывания.
(5) Привод производится органами дознания.
Статья 118. Временное отстранение от должности
(1) Прокурор, следователь с согласия прокурора, суд вправе временно отстранить от должности обвиняемого, подсудимого, если есть достаточные основания полагать, что они будут препятствовать объективному ведению следствия и разбирательству дела в суде, возмещению причиненного ущерба или продолжать заниматься преступной деятельностью, связанной с пребыванием на этой должности.
(2) Постановление о временном отстранении обвиняемого, подсудимого от должности направляется по месту их работы руководителю организации, который в трехдневный срок после получения обязан исполнить и уведомить об этом лицо или орган.
(3) Временное отстранение обвиняемого, подсудимого от должности отменяется на основании судебного решения, постановления следователя, прокурора, когда в применении этой меры отпадает необходимость.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142)
Статья 119. Наложение ареста на имущество
(1) Для обеспечения исполнения приговора в части гражданского иска, других имущественных взысканий или возможной конфискации имущества прокурор, а также следователь с санкции прокурора налагают арест на имущество подозреваемого, обвиняемого или лиц, несущих по закону материальную ответственность за их действия.
(2) Наложение ареста на имущество состоит в запрете, адресованном собственнику или владельцу имущества, распоряжаться и в необходимых случаях пользоваться им, а также в изъятии имущества и передаче его на хранение.
(3) Арест может быть наложен на имущество, находящееся у других лиц, если есть достаточные основания полагать, что оно получено в результате преступных действий подозреваемого, обвиняемого.
(4) Арест не может быть наложен на имущество, указанное в Перечне имущества, не подлежащего конфискации по приговору суда, предусмотренном Уголовно-исполнительным кодексом Кыргызской Республики.
(5) При наложении ареста на имущество может участвовать специалист.
(6) Имущество, на которое наложен арест, может быть изъято либо передано по усмотрению лица, производившего арест, на хранение собственнику или владельцу этого имущества либо иному лицу, которые должны быть предупреждены об ответственности за сохранность имущества, о чем делается соответствующая запись в протоколе.
(7) При наложении ареста на принадлежащие подозреваемому, обвиняемому денежные средства и иные ценности, находящиеся на счете, во вкладе или на хранении в банках и иных кредитных организациях, операции по данному счету прекращаются полностью или частично в пределах денежных средств и иных ценностей, на которые наложен арест. Руководители банков и иных кредитных организаций обязаны предоставить информацию об этих денежных средствах и иных ценностях по запросу суда, а также прокурора либо следователя с согласия прокурора.
(8) При наложении ареста на имущество составляется протокол в соответствии с требованиями статей 184 и 186 настоящего Кодекса. При отсутствии имущества, подлежащего аресту, об этом указывается в протоколе. Копия протокола вручается лицу, на имущество которого наложен арест.
(9) Наложение ареста на имущество отменяется на основании постановления, определения лица или органа, в производстве которых находится уголовное дело, когда в применении этой меры отпадает необходимость.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142)
Статья 119-1. Наложение ареста на ценные бумаги, их сертификаты
(1) В целях обеспечения возможной конфискации имущества или возмещения вреда, причиненного преступлением, арест на ценные бумаги либо их сертификаты налагается по месту нахождения имущества либо по месту учета прав владельца ценных бумаг с соблюдением требований статьи 119 настоящего Кодекса.
(2) Не подлежат аресту ценные бумаги на предъявителя, находящиеся у добросовестного приобретателя.
(3) В протоколе о наложении ареста на ценные бумаги указываются:
1) общее количество ценных бумаг, на которые наложен арест, их вид, категория (тип) или серия;
2) номинальная стоимость;
3) государственный регистрационный номер;
4) сведения об эмитенте или о лицах, выдавших ценные бумаги либо осуществивших учет прав владельца ценных бумаг, а также о месте производства учета;
5) сведения о документе, удостоверяющем право собственности на ценные бумаги, на которые наложен арест.
(4) Порядок совершения действий по погашению ценных бумаг, на которые наложен арест, выплате по ним доходов, их конвертации, обмену или иных действий с ними, устанавливается законом.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 120. Денежное взыскание
За неисполнение процессуальных обязанностей, а также нарушение порядка в судебном заседании в случаях, предусмотренных статьями 50, 61, 63, 65, 67 настоящего Кодекса, на потерпевшего, свидетеля, специалиста, эксперта, переводчика может быть наложено денежное взыскание в порядке, установленном статьей 121 настоящего Кодекса.
Статья 121. Порядок наложения денежного взыскания и обращения залога в доход государства
(1) Денежное взыскание в случаях, указанных в статье 120 настоящего Кодекса, налагается судом.
(2) Если соответствующее нарушение допущено в ходе судебного заседания, то взыскание налагается судом в том судебном заседании, где это нарушение было установлено, о чем выносится определение или постановление суда.
(3) Если соответствующее нарушение допущено в ходе досудебного производства, то следователь или прокурор составляет протокол о нарушении, который направляется в районный суд и подлежит рассмотрению судьей в течение пяти суток с момента его поступления в суд. В судебное заседание вызываются лицо, на которое может быть наложено денежное взыскание, и лицо, составившее протокол. Неявка нарушителя без уважительных причин не препятствует рассмотрению протокола.
(4) По результатам рассмотрения протокола судья выносит постановление о наложении денежного взыскания или об отказе в его наложении. Копия постановления направляется лицу, составившему протокол, и лицу, на которое наложено денежное взыскание.
(5) При наложении денежного взыскания суд вправе отсрочить или рассрочить исполнение постановления на срок до трех месяцев.
(6) В порядке, установленном частями третьей и четвертой настоящей статьи, решается вопрос об обращении в доход государства залога в случаях, предусмотренных частью шестой статьи 109 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
РАЗДЕЛ V
ХОДАТАЙСТВА И ЖАЛОБЫ
Глава 14
Ходатайства
Статья 122. Лица, имеющие право заявлять ходатайства
Участники уголовного процесса, а также другие граждане, организации вправе обращаться к следователю, прокурору и суду с ходатайством о производстве следственных, процессуальных и иных действий для установления обстоятельств, имеющих значение по делу, обеспечения прав и законных интересов лица, обратившегося с ходатайством, или представляемого ими лица.
Лицам, занимающим государственные политические и муниципальные политические должности, а также членам Совета по отбору судей Кыргызской Республики запрещается ходатайствовать в суде об изменении меры пресечения.
(В редакции Закона КР от 2 июля 2013 года N 109)
Статья 123. Заявление ходатайств
(1) Заявление ходатайств возможно в любой стадии процесса. Письменные ходатайства приобщаются к делу, устные - заносятся в протокол.
(2) Отклонение ходатайства не лишает заявителя права вновь обратиться с ходатайством.
Статья 124. Сроки рассмотрения ходатайства
Ходатайство подлежит рассмотрению и разрешению непосредственно после его заявления. В случаях, когда немедленное принятие решения по ходатайству, заявленному на следствии, невозможно, оно должно быть разрешено не позднее трех суток с момента его заявления.
Статья 125. Разрешение ходатайства
(1) Ходатайство подлежит удовлетворению, если оно способствует всестороннему, полному и объективному исследованию обстоятельств дела, обеспечению прав и законных интересов участников процесса или других лиц.
(2) О полном или частичном удовлетворении ходатайства либо об отказе в его удовлетворении следователь, прокурор, судья выносят постановление, а суд - определение, которое доводится до лица, заявившего ходатайство. Решение по ходатайству может быть обжаловано по общим правилам подачи и рассмотрения жалоб, установленным настоящим Кодексом.
Глава 15
Обжалование действий и решений государственных органов и должностных лиц, осуществляющих производство по уголовному делу
Статья 126. Право обжалования действий и решений суда, должностных лиц, осуществляющих производство по уголовному делу
В соответствии со статьей 25 настоящего Кодекса действия работника органа дознания, следователя, прокурора, суда могут быть обжалованы в установленном настоящим Кодексом порядке участниками процесса, а также гражданами и организациями, если проводимые процессуальные действия затрагивают их интересы.
Статья 127. Подача жалобы
(1) Жалобы подаются в тот государственный орган или должностному лицу, осуществляющему производство по уголовному делу, которые уполномочены законом рассматривать жалобы и принимать по ним решения.
(2) Жалобы могут быть устные и письменные. Устные жалобы заносятся в протокол, который подписывается заявителем и должностным лицом, принявшим жалобу. К жалобе могут быть приложены дополнительные материалы.
(3) Лицу, не владеющему языком, на котором ведется производство по уголовному делу, обеспечивается право подавать жалобы на родном языке или языке, которым он владеет.
Статья 128. Направление жалоб лиц, задержанных или содержащихся под стражей
(1) Администрация места заключения обязана немедленно передавать следователю, прокурору, суду адресованные им жалобы лиц, задержанных по подозрению в совершении преступления или содержащихся под стражей.
(2) Жалобы лиц, задержанных или содержащихся под стражей, на действия работника органа дознания, действия или решения следователя администрация места заключения обязана немедленно передать прокурору, надзирающему за следствием по делу или в суд, а жалобы на действия и решения прокурора - вышестоящему прокурору. Иные жалобы не позднее суток с момента их поступления администрация места заключения передает лицу или органу, в производстве которого находится дело.
Статья 129. Сроки подачи жалобы
Жалобы на действия работника органа дознания, действия и решения следователя, прокурора, судьи или суда могут быть поданы в течение всего производства следствия или судебного разбирательства. Жалобы на решения о прекращении уголовного дела, на приговоры, постановленные судами первой инстанции, подаются в сроки, установленные настоящим Кодексом.
Статья 130. Общий порядок рассмотрения жалобы
(1) Запрещается поручать рассмотрение жалобы тому прокурору или судье, действие которого обжалуется, а равно должностному лицу, утвердившему обжалуемое решение.
(2) Рассматривая жалобу, прокурор или судья обязаны всесторонне проверить изложенные в ней доводы, истребовать при необходимости дополнительные материалы относительно обжалуемых действий и решений.
(3) Прокурор или судья, рассматривающие жалобу, обязаны в пределах своих полномочий немедленно принять меры к восстановлению нарушенных прав и законных интересов участников уголовного процесса, а также иных лиц.
(4) Если обжалуемыми неправомерными действиями или решениями гражданину причинен моральный, физический или имущественный вред, ему должны быть разъяснены право на возмещение или устранение вреда и порядок осуществления этого права.
Статья 131. Жалобы на действия и решения следователя, прокурора
(1) Постановления следователя, прокурора об отказе в возбуждении уголовного дела, о прекращении уголовного дела, а равно иные их решения и действия (бездействие), которые способны причинить ущерб конституционным правам и свободам участников уголовного судопроизводства либо затруднить доступ граждан к правосудию, могут быть обжалованы в суд по месту производства расследования.
(2) Жалоба может быть подана в суд заявителем, его защитником, законным представителем или представителем непосредственно либо через следователя или прокурора.
(3) Судья проверяет законность и обоснованность действий (бездействия) и решений следователя, прокурора не позднее чем через пять суток со дня поступления жалобы в судебном заседании с участием заявителя и его защитника, законного представителя или представителя, если они участвуют в уголовном деле, иных лиц, чьи интересы непосредственно затрагиваются обжалуемым действием (бездействием) или решением, а также с участием прокурора. Неявка лиц, своевременно извещенных о времени рассмотрения жалобы и не настаивающих на ее рассмотрении с их участием, не является препятствием для рассмотрения жалобы судом.
(4) В начале судебного заседания судья объявляет, какая жалоба подлежит рассмотрению, представляется явившимся в судебное заседание лицам, разъясняет их права и обязанности. Затем заявитель, если он участвует в судебном заседании, обосновывает жалобу, после чего заслушиваются другие явившиеся в судебное заседание лица. Заявителю предоставляется возможность выступить с репликой.
(5) По результатам рассмотрения жалобы судья выносит одно из следующих постановлений:
1) о признании действия (бездействия) или решения соответствующего должностного лица незаконным или необоснованным и о его обязанности устранить допущенное нарушение;
2) об оставлении жалобы без удовлетворения.
(6) Копии постановления судьи направляются заявителю и прокурору.
(7) Принесение жалобы не приостанавливает производство обжалуемого действия и исполнение обжалуемого решения, если это не найдет нужным сделать следователь, прокурор или судья.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 132. Судебный порядок рассмотрения жалобы на решения следователя, прокурора
(1) (Утратила силу в соответствии с Законом КР от 7 августа 2015 года N 222)
(2) Жалоба рассматривается судьей единолично в течение трех суток с момента ее поступления.
(3) Судья, рассмотрев жалобу, принимает одно из следующих решений:
1) отказать в удовлетворении жалобы, как необоснованной;
2) удовлетворить жалобу;
3) (утратил силу в соответствии с Законом КР от 7 августа 2015 года N 222)
4) признать незаконным решение следователя, прокурора об отказе в возбуждении уголовного дела, прекращении уголовного дела и направить материалы уголовного дела прокурору для принятия законного решения.
Постановление судьи подлежит немедленному исполнению органами следствия, прокуратуры.
(4) Решение судьи, вынесенное в соответствии с настоящей статьей, может быть рассмотрено в кассационном порядке и в порядке надзора.
(В редакции Законов КР от 16 октября 2002 года N 141, 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 5 августа 2008 года N 193, 7 августа 2015 года N 222)
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в статью 132, изложенную на государственном языке
Статья 132-1. Судебный порядок рассмотрения жалобы на применение судом заключения под стражу, домашнего ареста в качестве меры пресечения
(Утратила силу в соответствии с Законом КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 133. Жалоба (представление) на приговор, определение, постановление суда
Жалоба (представление) на приговор, определение и постановление судов первой и апелляционной инстанций подаются в соответствии с правилами главы 38 настоящего Кодекса. Жалоба (представление) о пересмотре судебных решений, вступивших в законную силу, подается в соответствии с правилами главы 42 настоящего Кодекса.
РАЗДЕЛ VI
ИНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Глава 16 Гражданский иск в уголовном деле
Статья 134. Гражданские иски, рассматриваемые в уголовном процессе
(1) В уголовном процессе рассматриваются гражданские иски граждан и юридических лиц о возмещении вреда, причиненного преступлением или деянием невменяемого, запрещенным Уголовным кодексом Кыргызской Республики.
(2) Гражданский иск в уголовном деле, в том числе выделенный для рассмотрения в порядке гражданского судопроизводства, освобождается от государственной пошлины.
(3) Подсудность гражданского иска, вытекающего из уголовного дела, определяется подсудностью уголовного дела, в котором иск предъявлен.
(4) Доказывание гражданского иска, предъявленного по уголовному делу, производится по правилам, установленным настоящим Кодексом и Гражданским процессуальным кодексом Кыргызской Республики.
Статья 135. Предъявление гражданского иска
(1) Лицо, понесшее вред от преступления или деяния невменяемого, запрещенного Уголовным кодексом Кыргызской Республики, либо его представитель вправе предъявить гражданский иск с момента возбуждения уголовного дела, но до начала судебного разбирательства.
(2) Гражданский иск может быть предъявлен как в письменной, так и устной форме. Устное заявление заносится в протокол судебного заседания.
(3) Лицо, не предъявившее гражданский иск в уголовном процессе, а равно лицо, чей иск судом оставлен без рассмотрения, вправе предъявить его в порядке гражданского судопроизводства.
(4) В случаях, когда этого требует охрана прав граждан, государственных или общественных интересов, гражданский иск в уголовном деле вправе предъявить прокурор.
Статья 136. Признание гражданским истцом
(1) Если из материалов уголовного дела усматривается, что преступлением или деянием невменяемого, запрещенным Уголовным кодексом Кыргызской Республики, причинен вред гражданину или юридическому лицу, следователь, судья, суд разъясняют им или их представителям право предъявить гражданский иск.
(2) Гражданин или юридическое лицо, предъявившие иск, признаются гражданским истцом. Лицу, предъявившему иск, и его представителю объявляется постановление (определение) о признании гражданским истцом и разъясняются права, предусмотренные статьей 53 настоящего Кодекса.
Статья 137. Отказ в признании гражданским истцом
При отсутствии предусмотренных статьей 135 настоящего Кодекса оснований для предъявления гражданского иска гражданину или юридическому лицу, заявившим иск, может быть отказано в признании гражданским истцом, о чем выносится мотивированное постановление или определение и разъясняется право его обжалования.
Статья 138. Привлечение к участию в деле в качестве гражданского ответчика
В случае предъявления гражданского иска в уголовном деле следователь, суд, установив лицо, несущее ответственность за вред, причиненный преступлением или деянием невменяемого, запрещенным Уголовным кодексом Кыргызской Республики, привлекают это лицо в качестве гражданского ответчика в порядке, установленном статьей 55 настоящего Кодекса. Гражданскому ответчику или его представителю объявляется постановление (определение) о привлечении его в качестве гражданского ответчика и разъясняются права, предусмотренные статьей 56 настоящего Кодекса.
Статья 139. Применение правил об основаниях, условиях, объеме и способе возмещения ущерба
При рассмотрении гражданского иска, предъявленного в уголовном деле, основания, условия, объем и способ возмещения ущерба определяются в соответствии с нормами гражданского, трудового или иного права. В случаях, предусмотренных законом, применяются международные соглашения.
Статья 140. Отказ от гражданского иска
(1) Гражданин или юридическое лицо вправе отказаться от предъявленного ими гражданского иска.
(2) Заявление истца об отказе от иска заносится в протокол следственного действия или судебного заседания. Если отказ от иска выражен в письменном заявлении, то оно приобщается к делу.
(3) Отказ от иска принимается следователем в любой момент следствия по уголовному делу. Отказ от иска может быть принят судом с вынесением постановления, определения в любой момент судебного разбирательства, но до удаления суда в совещательную комнату для постановления приговора.
(4) Принятие отказа от иска влечет прекращение производства по нему.
(5) До принятия отказа от иска следователь, суд обязаны разъяснить истцу последствия отказа, установленные частью четвертой настоящей статьи.
(6) Следователь или суд не принимает отказа истца от иска, если эти действия противоречат закону или нарушают чьи-либо права и охраняемые законом интересы, о чем выносит мотивированное постановление или определение.
Статья 141. Решение по гражданскому иску
(1) При постановлении обвинительного приговора или определения о применении принудительных мер медицинского характера суд удовлетворяет гражданский иск полностью или частично либо отказывает в его удовлетворении.
(2) В случаях удовлетворения иска полностью или частично суд устанавливает и указывает в приговоре срок для добровольного исполнения приговора в части гражданского иска. Принудительное исполнение производится в порядке, установленном законом об исполнительном производстве.
(3) При невозможности произвести подробный расчет по гражданскому иску без отложения разбирательства уголовного дела суд может признать за гражданским истцом право на удовлетворение иска и передать вопрос о его размерах в порядке гражданского судопроизводства.
(4) При постановлении оправдательного приговора, а равно вынесении определения и постановления о прекращении дела по применению принудительных мер медицинского характера суд:
1) отказывает в удовлетворении гражданского иска, если не установлено событие преступления или запрещенное Уголовным кодексом Кыргызской Республики деяние подсудимого либо не доказано участие его или лица, в отношении которого решался вопрос о применении принудительных мер медицинского характера, в совершении преступления или запрещенного Уголовным кодексом Кыргызской Республики деяния;
2) оставляет иск без рассмотрения в случае оправдания подсудимого, за отсутствием оснований для применения принудительных мер медицинского характера к лицу, которое по характеру совершенного им деяния и своему состоянию не представляет опасности для общества и не нуждается в принудительном лечении.
(5) При прекращении дела по основаниям, указанным в статьях 28, 29 настоящего Кодекса, суд оставляет гражданский иск без рассмотрения.
(6) Если по основаниям, предусмотренным пунктом 9 части первой статьи 28 настоящего Кодекса, уголовное дело прекращается в стадии досудебного производства, гражданин или юридическое лицо, либо их представители вправе предъявить иск в порядке гражданского судопроизводства.
Статья 142. Обязанность обеспечения гражданского иска и предусмотренной законом конфискации имущества
(1) При наличии достаточных данных о причинении преступлением имущественного ущерба орган дознания, следователь, прокурор и суд обязаны принять меры обеспечения предъявленного или возможного в будущем гражданского иска.
(2) По делам о преступлениях, за которые уголовным законом предусмотрена конфискация имущества, следователь или орган дознания обязан принять необходимые меры для обеспечения исполнения приговора в части возможной конфискации имущества, составив об этом постановление.
(3) Обеспечение гражданского иска и возможной конфискации имущества производится путем наложения ареста в соответствии с описью имущества на вклады, ценности и иное имущество обвиняемого, подсудимого или лиц, которые несут по закону материальную ответственность за действия обвиняемого или подсудимого, а также путем изъятия имущества, на которое наложен арест.
(4) В случае удовлетворения гражданского иска суд вправе до вступления приговора в законную силу постановить о принятии мер обеспечения иска, если таковые ранее не были приняты.
Статья 143. Исполнение приговора и определения суда в части гражданского иска
При удовлетворении судом гражданского иска приговор, а также определение о применении принудительных мер медицинского характера в части гражданского иска исполняются в порядке, предусмотренном законом об исполнительном производстве.
Глава 17
Процессуальные сроки. Процессуальные издержки
Статья 144. Исчисление сроков
(1) Процессуальные сроки исчисляются часами, сутками (днями), месяцами и годами.
(2) Исчисление срока производится с соблюдением следующих правил:
1) день в исчислении срока считается двадцатичетырехчасовым. При исчислении срока сутками он истекает в двадцать четыре часа последних суток;
2) при исчислении срока не принимается в расчет тот день, которым начинается течение срока;
3) месяц и год исчисляются по календарю, при исчислении срока месяцами и годами он истекает в соответствующее число последнего месяца, года. Если конец срока, исчисленного по месяцам, приходится на такой месяц, который не имеет соответствующего числа, то срок оканчивается в последний день этого месяца;
4) если окончание срока приходится на нерабочий день, то последним днем срока считается первый рабочий день, следующий за выходным или праздничным днем, кроме случаев исчисления срока при задержании, содержании под стражей, домашнем аресте и нахождении в медицинском учреждении;
5) при задержании срок исчисляется с момента (часа) фактического применения этой меры.
(3) Срок не считается пропущенным, если жалоба, ходатайство или иной документ до истечения срока сданы на почту, переданы или заявлены лицу, уполномоченному их принять, а для лиц, содержащихся под стражей либо находящихся в медицинском учреждении, - если жалоба или иной документ сданы администрации места заключения или медицинского учреждения до истечения срока.
(В редакции Закона КР от 16 ноября 2011 года N 214)
Статья 145. Продление и восстановление пропущенного срока
(1) Процессуальные сроки могут быть продлены лишь в случаях и порядке, предусмотренных в настоящем Кодексе.
(2) Пропущенный по уважительной причине срок должен быть восстановлен постановлением следователя или судьи, в производстве которого находится дело. Отказ в восстановлении срока может быть обжалован в установленном порядке.
(3) По ходатайству заинтересованного лица исполнение решения, обжалованного с пропуском установленного срока, может быть приостановлено до разрешения вопроса о восстановлении пропущенного срока.
Статья 146. Процессуальные издержки
(1) Процессуальные издержки складываются из:
1) сумм, выплачиваемых свидетелям, потерпевшим и их представителям, экспертам, специалистам, переводчикам на покрытие их расходов по явке к месту проведения процессуальных действий и обратно, по найму жилого помещения, а также в качестве суточных;
2) сумм, выплачиваемых свидетелям, потерпевшим и их представителям, не имеющим постоянного заработка, за отвлечение их от обычных занятий;
3) сумм, выплачиваемых свидетелям, потерпевшим и их законным представителям, работающим и имеющим постоянный заработок, в возмещение недополученной ими заработной платы за время, затраченное ими в связи с вызовом к следователю или в суд;
4) вознаграждения, выплачиваемого экспертам, переводчикам, специалистам за выполнение ими своих обязанностей на следствии или в суде, кроме случаев, когда эти обязанности выполнялись в порядке служебного задания;
5) сумм, выплачиваемых за оказание защитником юридической помощи в случае освобождения подозреваемого, обвиняемого, подсудимого от ее оплаты либо за участие адвоката на следствии или в суде по назначению без заключения соглашения;
6) сумм, израсходованных на хранение и пересылку вещественных доказательств;
7) сумм, израсходованных в связи с розыском подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, скрывшихся от следствия или суда;
8) сумм, израсходованных на проведение экспертизы в экспертных учреждениях;
9) иных расходов, понесенных при производстве по уголовному делу.
(2) Суммы, указанные в пунктах 1-5, 8 части первой настоящей статьи, выплачиваются по постановлению следователя, судьи либо по определению суда.
Статья 147. Взыскание процессуальных издержек
(1) Процессуальные издержки взыскиваются с осужденных или оплачиваются за счет государства.
(2) Суд вправе взыскать с осужденного процессуальные издержки за исключением сумм, выплаченных переводчику, а также защитнику в случае, предусмотренном частью пятой настоящей статьи. Процессуальные издержки могут быть возложены и на осужденного, освобожденного от наказания, а также на осужденного без назначения наказания.
(3) Процессуальные издержки, связанные с участием в деле переводчика, оплачиваются за счет государства. Если переводчик выполнял свои функции в порядке служебного задания, оплата его труда возмещается государством организации, в которой работает переводчик.
(4) Если подозреваемый, обвиняемый или подсудимый заявил отказ от защитника, но он не был удовлетворен, и защитник участвовал в деле по назначению, расходы по оплате труда адвоката оплачиваются за счет государства.
(5) В случае оправдания подсудимого или прекращения дела в соответствии с пунктами 1 и 2 части первой статьи 28, пунктом 2 части первой статьи 225 и статьей 316 настоящего Кодекса процессуальные издержки оплачиваются за счет государства. Если подсудимый оправдан лишь частично, суд обязывает его оплатить процессуальные издержки, связанные с обвинением, по которому он признан виновным.
(6) Процессуальные издержки оплачиваются за счет государства в случае имущественной несостоятельности лица, с которого они должны быть взысканы.
(7) При признании виновными по делу нескольких подсудимых суд определяет, в каком размере процессуальные издержки должны быть взысканы с каждого из них. Суд учитывает при этом характер вины, степень ответственности за преступление и имущественное положение осужденных.
(8) По делам о преступлениях несовершеннолетних суд может возложить процессуальные издержки на родителей несовершеннолетнего или лиц, их заменяющих.
(9) При оправдании подсудимого по делу частного обвинения суд вправе взыскать процессуальные издержки полностью или частично с лица, по жалобе которого было начато производство. При прекращении дела за примирением сторон процессуальные издержки взыскиваются с одной или обеих сторон.
Глава 18
Соединение и выделение уголовных дел
Статья 148. Соединение уголовных дел
(1) В одном производстве могут быть соединены дела по обвинению нескольких лиц в соучастии в совершении одного или нескольких преступлений, дела по обвинению одного лица в совершении нескольких преступлений, а также дела по обвинению в заранее необещанном укрывательстве этих же преступлений.
(2) Соединение дел производится постановлением следователя, судьи, а также определением суда, в производстве которых находится одно из дел.
(3) Срок производства по делу, в котором соединены несколько дел, исчисляется со дня возбуждения дела, которое возбуждено по времени первым.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 149. Выделение уголовных дел
(1) Следователь, судья, суд вправе выделить в отдельное производство уголовное дело в отношении обвиняемого, подсудимого, местопребывание которых неизвестно, или же в связи с их тяжелой болезнью.
(2) Подлежит выделению в отдельное производство уголовное дело о ставшем известным в ходе следствия преступлении, совершенном другим лицом, не связанным с деяниями, вменяемыми в вину обвиняемому по расследуемому делу. В этих случаях из уголовного дела могут быть выделены материалы, необходимые для дополнительной проверки, а также возбуждения и производства следствия по уголовному делу о ставшем известным преступлении.
Подлежит выделению в отдельное производство уголовное дело в отношении одного или нескольких обвиняемых, если один или несколько обвиняемых отказываются от суда с участием присяжных заседателей. При невозможности выделения уголовного дела в отдельное производство уголовное дело в целом рассматривается судом с участием присяжных заседателей.
(3) Уголовное дело в отношении несовершеннолетнего, участвовавшего в совершении преступления вместе со взрослыми, выделяется в отдельное производство.
(4) Выделение материалов уголовного дела производится по постановлению следователя, судьи, определению суда. К постановлению должен быть приложен перечень выделяемых в подлинниках или копиях материалов.
(5) Выделение дела допускается, если это не отразится на всесторонности и объективности следствия и судебном разбирательстве.
(6) По выделенному в отдельное производство уголовному делу в связи с неустановлением соучастника преступления следователем, судом в орган дознания направляется поручение о его розыске.
(В редакции Законов КР от 17 июля 2009 года N 234, 16 июля 2012 года N 114)
ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ
РАЗДЕЛ VII
ВОЗБУЖДЕНИЕ УГОЛОВНОГО ДЕЛА
Глава 19
Поводы и основание к возбуждению уголовного дела
Статья 150. Поводы и основание к возбуждению уголовного дела
(1) Поводами к возбуждению уголовного дела являются:
1) заявления граждан;
2) заявление о повинной;
3) сообщение должностного лица организации;
4) сообщение в средствах массовой информации;
5) непосредственное обнаружение органом дознания, следователем, прокурором признаков преступления.
(2) Основанием к возбуждению уголовного дела является наличие достаточных данных, указывающих на совершение преступления.
Статья 151. Заявления граждан
(1) Заявления граждан о преступлении могут быть устными или письменными. Письменное заявление должно быть подписано лицом, от которого оно исходит.
(2) Устные заявления заносятся в протокол, который подписывается заявителем, должностным лицом, принявшим заявление (орган дознания, следователь, прокурор). Протокол должен содержать сведения о заявителе, месте его жительства и работы.
(3) Заявитель предупреждается об уголовной ответственности за заведомо ложное сообщение, о чем в протоколе делается отметка, которая удостоверяется подписью заявителя.
(В редакции Закона КР от 17 мая 2014 года N 68)
Статья 152. Заявление о повинной
(1) Заявлением о повинной считается добровольное сообщение лица о приготовлении к преступлению, покушении на преступление или совершенном им преступлении, когда об этом еще не было известно органу дознания, следователю, прокурору.
(2) Заявление о повинной может быть сделано как в письменной, так и в устной форме и должно быть передано заявителем органу дознания, следователю или прокурору. Устное заявление заносится в протокол, в котором подробно излагается сделанное заявление. Протокол подписывается лицом, явившимся с повинной, и должностным лицом, принявшим заявление.
Статья 153. Сообщение должностного лица организации
(1) Сообщение должностного лица организации о преступлении должно быть сделано в письменной форме.
(2) К сообщению могут прилагаться документы и иные материалы, которыми подтверждаются обстоятельства совершения преступления.
Статья 154. Сообщение в средствах массовой информации
(1) Сообщение в средствах массовой информации может служить поводом к возбуждению уголовного дела, когда оно опубликовано в газете или журнале либо распространено на радио или телевидении.
(2) Должностное лицо средств массовой информации, которое опубликовало или распространило сообщение о преступлении, по требованию лица, правомочного возбудить уголовное дело, обязано передать находящиеся в его распоряжении документы и иные материалы, подтверждающие сделанное сообщение, а также назвать лицо, предоставившее эти сведения, за исключением случаев, если это лицо представило их с условием сохранения в тайне источника информации.
Статья 155. Обязательность принятия и рассмотрения заявлений и сообщений о преступлении
(1) Орган дознания, следователь и прокурор обязаны принять, зарегистрировать и рассмотреть заявление или сообщение о любом совершенном или готовящемся преступлении. Заявителю выдается документ о регистрации принятого заявления или сообщения о преступлении с указанием лица, принявшего заявление или сообщение, времени его регистрации.
(1-1) Порядок регистрации, учета и движения заявлений и сообщений о преступлениях определяется Правительством Кыргызской Республики.
(2) Необоснованный отказ в приеме заявления или сообщения о преступлении может быть обжалован прокурору или в суд в порядке, установленном статьями 131, 132 настоящего Кодекса.
(3) Заявление или сообщение о преступлении, поступившее в суд, направляется прокурору, о чем должен быть уведомлен заявитель.
(В редакции Закона КР от 6 мая 2016 года N 55)
Статья 156. Решения следователя и прокурора, принимаемые в результате рассмотрения заявлений и сообщений о преступлениях
(1) В каждом случае получения заявления или сообщения о готовящемся или совершенном преступлении или при непосредственном обнаружении преступления следователь или прокурор после проведения соответствующей проверки возбуждает уголовное дело или отказывает в его возбуждении. Если рассмотрение таких заявлений или сообщений относится к подведомственности других органов, они должны быть направлены к ним.
(1-1) Уголовные дела, а также материалы, по которым принято решение об отказе в возбуждении уголовного дела, подлежат регистрации и учету.
Порядок регистрации, учета и движения уголовных дел, а также материалов, по которым принято решение об отказе в возбуждении уголовного дела, определяется Правительством Кыргызской Республики.
(2) Решение о возбуждении уголовного дела или об отказе в его возбуждении должно быть принято в трехдневный срок, а по материалам, требующим дополнительной проверки, - в срок не более десяти дней.
В случае невозможности принятия решения в указанные сроки этот срок может быть продлен прокурором до одного месяца по мотивированному постановлению следователя при наличии одного из следующих обстоятельств:
1) назначения экспертизы, служебного расследования, документальной ревизии или иной проверки, требующей продолжительного времени для их проведения;
2) необходимости истребования объяснения у лиц, находящихся в отдаленных местностях или уклоняющихся от явки по вызовам;
3) установления новых обстоятельств, без дополнительной проверки которых невозможно принятие решения.
О продлении срока рассмотрения заявления следователем сообщается заявителю в письменной форме.
(3) О возбуждении уголовного дела или об отказе в его возбуждении сообщается лицу, организации или должностному лицу, от которых поступило заявление или сообщение о преступлении. По их просьбе представляется копия соответствующего постановления.
(4) Если в полученном заявлении, сообщении имеются сведения об административном или дисциплинарном проступке, следователь, прокурор вправе направить поступившее заявление или сообщение на рассмотрение в административном или дисциплинарном порядке.
(5) Уголовное дело в отношении депутата Жогорку Кенеша Кыргызской Республики возбуждается только Генеральным прокурором Кыргызской Республики.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 9 августа 2011 года N 152, 20 февраля 2014 года N 36, 18 ноября 2014 года N 155, 6 мая 2016 года N 55)
Статья 156-1. Отказ в возбуждении уголовного дела
При отказе в возбуждении уголовного дела заверенная копия постановления направляется заявителю с разъяснением порядка обжалования. Принятое решение в семидневный срок с момента получения соответствующего извещения может быть обжаловано заявителем надзирающему прокурору или в суд.
(В редакции Закона КР от 31 декабря 2014 года N 181)
Статья 157. Действия органа дознания по факту совершенного преступления
По факту совершенного преступления орган дознания принимает необходимые меры по охране места происшествия, сохранению следов преступления, а также проводит оперативно-розыскные и неотложные действия в целях обнаружения лица, совершившего преступление, отыскания похищенного имущества, выявления фактических данных, которые могут быть использованы в качестве доказательств.
Должностное лицо, уполномоченное органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, производит процессуальные и следственные действия, предусмотренные статьей 416-1 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 15 января 2014 года N 11)
Глава 20
Порядок возбуждения уголовного дела
Статья 158. Возбуждение уголовного дела публичного обвинения
(1) При наличии повода и основания, предусмотренных статьей 150 настоящего Кодекса, следователь, прокурор выносят постановление о возбуждении уголовного дела.
(2) В постановлении указываются время и место его вынесения, кем оно составлено, повод и основание к возбуждению уголовного дела, статья уголовного закона, по признакам которой оно возбуждается, а также дальнейшее движение дела. Копия постановления следователя о возбуждении уголовного дела направляется прокурору в течение двадцати четырех часов.
Статья 159. Возбуждение уголовного дела частно-публичного обвинения
(1) Дела о преступлениях частно-публичного обвинения возбуждаются не иначе как по заявлению потерпевшего. Следствие и судебное разбирательство ведутся в общем порядке.
(2) Прокурор и следователь вправе по собственной инициативе возбудить производство по делу о преступлениях частно-публичного обвинения в случаях, если деяние затрагивает интересы:
1) государства и общества;
2) лица, находящегося в беспомощном или зависимом состоянии либо по другим причинам не способного самостоятельно воспользоваться принадлежащими ему правами.
(3) Копия постановления следователя о возбуждении уголовного дела направляется прокурору в течение двадцати четырех часов.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 160. Направление дела после его возбуждения
После вынесения постановления о возбуждении уголовного дела:
1) следователь приступает к производству следствия либо передает дело прокурору для направления дела по подследственности;
2) прокурор направляет дело следователю для производства следствия.
Глава 21
Общие условия производства следствия
Статья 161. Органы следствия
Следствие по уголовным делам производится в соответствии с определенной настоящим Кодексом подследственностью следователями органов прокуратуры, внутренних дел, национальной безопасности, по контролю наркотиков, уголовно-исполнительной системы, финансовой полиции и таможенных органов.
(В редакции Закона КР от 9 августа 2011 года N 152)
Статья 162. Обязательность производства следствия
(1) Следствие обязательно по всем уголовным делам и делам ускоренного досудебного производства, за исключением дел о преступлениях частного обвинения.
(2) Производство следствия обязательно по всем уголовным делам о преступлениях, совершенных несовершеннолетними или лицами, которые в силу своих физических или психических недостатков не могут сами осуществлять свое право на защиту.
(В редакции Закона КР от 15 января 2014 года N 11)
Статья 163. Подследственность
(1) По уголовным делам о преступлениях против жизни и здоровья (статьи 97-106, 111, часть первая статьи 112, статьи 113-122 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против свободы, чести и достоинства личности (статьи 123-125-1, часть вторая статьи 126 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против половой неприкосновенности и половой свободы личности (статьи 129-133 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против конституционных прав и свобод человека и гражданина часть вторая статьи 137, статья 138, части вторая и третья статьи 139, статьи 140-1 - 145, 146-1 - 149, 152 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против семьи и несовершеннолетних (статьи 153-158, 160-163 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против собственности (статьи 164, 165, 167, 168, 169-1, 170, 172 - 172-2, 174-177 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против общественной безопасности (статьи 230, 234-240, часть четвертая статьи 241, статьи 242-245 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против здоровья населения и общественной нравственности (статьи 255, 256, часть первая статьи 257, статьи 258-264 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), об экологических преступлениях (статьи 265 - 279-1 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против безопасности движения и эксплуатации транспорта (статьи 280-288 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против правосудия (статьи 319-321, части первая и третья статьи 326, статьи 336-339 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против порядка управления (статьи 340, 341, статьи 343-345, 347, 349, 351-353 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов внутренних дел.
(1-1) По уголовным делам о преступлениях против жизни и здоровья (часть первая статьи 112 и часть первая статьи 118 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против семьи и несовершеннолетних (статья 153, часть первая статьи 157, статьи 162, 163 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против собственности (часть первая статьи 164, часть первая статьи 165, часть первая статьи 172, часть первая статьи 172-1, часть первая статьи 174, часть первая статьи 175, часть первая статьи 176, часть первая статьи 177 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против общественной безопасности (часть первая статьи 234, статья 235, часть первая статьи 241, часть четвертая статьи 241, статья 243 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против здоровья населения и общественной нравственности (часть первая статьи 256, часть первая статьи 258, часть первая статьи 260, часть первая статьи 261, часть первая статьи 263, статья 264 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), об экологических преступлениях (часть первая статьи 276, часть первая статьи 276-1, часть первая статьи 278, часть первая статьи 279, часть первая статьи 279-1 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против порядка управления (статья 349, часть первая статьи 353 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) ускоренное досудебное производство производится следователями и должностными лицами, уполномоченными органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, органов внутренних дел.
(2) По уголовным делам о преступлениях против конституционных прав и свобод человека и гражданина (статья 136 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против собственности (части вторая, третья и четвертая статьи 171 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против общественной безопасности (статьи 226-229, 232, 233 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против основ конституционного строя и безопасности государства (статьи 292-299, 300-302 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о незаконном пересечении государственной границы (статья 346 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против мира и безопасности человечества (статьи 373-376 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов национальной безопасности.
(3) По уголовным делам о преступлениях против правосудия (статьи 321-1 - 323, части вторая и третья статьи 324, статья 325, часть вторая статьи 326, статья 328 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против здоровья населения и общественной нравственности (часть вторая статьи 257 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) и о преступлениях, совершенных должностными лицами государственных органов, следствие производится следователями органов прокуратуры.
(3-1) По уголовным делам о преступлениях, совершенных военнослужащими, а также призванными на сборы военнообязанными, следствие производится следователями военной прокуратуры.
(3-2) По уголовным делам о преступлениях, совершенных Президентом Кыргызской Республики, депутатом Жогорку Кенеша Кыргызской Республики, Премьер-министром Кыргызской Республики, членами Правительства Кыргызской Республики, судьей, Генеральным прокурором Кыргызской Республики, председателем Счетной палаты Кыргызской Республики, председателем Центральной комиссии по выборам и проведению референдумов Кыргызской Республики, Акыйкатчы (Омбудсменом) Кыргызской Республики, следствие производится только органами прокуратуры вне зависимости от подследственности.
(4) (Утратила силу в соответствии с Законом КР от 9 августа 2011 года N 152)
(5) По уголовным делам о преступлениях против конституционных прав и свобод человека и гражданина (статья 150 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях в сфере экономической деятельности, о преступлениях против интересов службы на негосударственных предприятиях и организациях (статьи 179-182, 184, 185, 186, 188-203, 208, 209, 211, 212, часть первая статьи 213, статьи 215-225 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов по борьбе с экономическими преступлениями.
(5-1) По уголовным делам о преступлениях в сфере экономической деятельности (статья 183 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов по борьбе с экономическими преступлениями, по контролю наркотиков, органов национальной безопасности и внутренних дел.
(6) По уголовным делам о преступлениях в сфере экономической деятельности (часть вторая статьи 213 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях в сфере компьютерной информации (статьи 290, 291 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов по борьбе с экономическими преступлениями и органов национальной безопасности.
(7) По уголовным делам в сфере экономической деятельности (статьи 205-207 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями таможенных органов.
(8) По уголовным делам в сфере экономической деятельности (статья 210 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями таможенных органов, органа по борьбе с экономическими преступлениями и органов национальной безопасности.
(9) По уголовным делам о преступлениях против здоровья населения и общественной нравственности (статьи 246-254 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органа Кыргызской Республики по контролю наркотиков, органов внутренних дел, таможенных органов и национальной безопасности.
(9-1) По уголовным делам о коррупционных и должностных преступлениях (статьи 303-316 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов прокуратуры и национальной безопасности.
(10) По уголовным делам организация и (или) содержание игорного заведения, а также проведение азартных игр с использованием игорного оборудования (статья 259-1 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о незаконных действиях в отношении имущества, подвергнутого описи или аресту либо подлежащего конфискации (статья 335 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против порядка управления (статьи 348, 350 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против собственности (статьи 166, часть первая статьи 171, 173 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов внутренних дел и финансовой полиции.
(11) Все преступления, совершенные на территории учреждений уголовно-исполнительной системы, расследуются следователями органов уголовно-исполнительной системы.
(12) (Утратила силу в соответствии с Законом КР от 9 августа 2011 года N 152)
(13) (Утратила силу в соответствии с Законом КР от 9 августа 2011 года N 152)
(14) По уголовным делам о преступлениях в сфере миграции (статьи 204-1 и 204-2 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против общественной безопасности (статья 231, части 1-3 статьи 241 Уголовного кодекса Кыргызской Республики), о преступлениях против основ конституционного строя и безопасности государства (статьи 299-1 - 299-3 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов внутренних дел и национальной безопасности.
(15) По уголовным делам о преступлениях в сфере экономической деятельности (статья 204 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов по борьбе с экономическими преступлениями, таможенных органов и национальной безопасности.
(15-1) По уголовным делам о преступлениях против правосудия (статьи 317-318, 327, 329-335 Уголовного кодекса Кыргызской Республики) следствие производится следователями органов внутренних дел, национальной безопасности, по контролю наркотиков, органов по борьбе с экономическими преступлениями, уголовно-исполнительной системы и таможенных органов.
(16) Уголовное дело, подследственное разным органам, расследуется следователем органа, возбудившего его.
(17) При совокупности преступлений, предусмотренных настоящей статьей, относящихся к подследственности разных органов, подследственность определяется по более тяжкому преступлению.
(18) Производство следствия по уголовным делам о преступлениях, не относящихся к их подследственности, не допускается, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 1 части первой статьи 34 настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 14 июля 2008 года N 142, 9 августа 2011 года N 152, 27 октября 2011 года N 186, 1 марта 2012 года N 10, 16 июля 2012 года N 111, 10 августа 2012 года N 164, 24 июля 2013 года N 159, 11 января 2014 года N 4, 15 января 2014 года N 11, 28 мая 2014 года № 80, 6 мая 2016 года N 54)
Статья 164. Место производства следствия
(1) Следствие производится в том районе, где совершено преступление. В целях обеспечения наибольшей быстроты, объективности и полноты следствие может производиться по месту обнаружения преступления, а также по месту нахождения подозреваемого, обвиняемого или большинства свидетелей.
(2) Следователь, установив, что данное дело ему неподследственно, обязан произвести неотложные следственные действия, после чего передать дело прокурору для направления по подследственности.
(3) В случае необходимости производства следственных действий в другом районе следователь вправе произвести их лично либо поручить производство этих действий следователю или органу дознания этого района. Следователь вправе поручить производство отдельных следственных и розыскных действий органу дознания по месту следствия или по месту их производства. Поручение следователя подлежит выполнению в срок не позднее десяти суток.
Статья 165. Начало производства следствия
(1) Следствие производится только после возбуждения уголовного дела. Производство таких следственных действий, как осмотр места происшествия и назначение экспертизы возможно и до возбуждения уголовного дела.
(2) Следователь обязан немедленно приступить к следствию по возбужденному им или переданному ему делу. О принятии дела к своему производству следователь выносит постановление. Если уголовное дело возбуждено следователем и принято им к своему производству, то составляется единое постановление о возбуждении уголовного дела и принятии его к своему производству. Копию указанных выше постановлений следователь не позднее двадцати четырех часов направляет прокурору.
(В редакции Закона КР от 28 июня 2001 года N 62)
Статья 166. Срок следствия
(1) Следствие по делам о преступлениях небольшой тяжести должно быть закончено в срок не позднее одного месяца, по всем остальным делам - в двухмесячный срок со дня возбуждения уголовного дела.
(2) Срок ознакомления защитника и обвиняемого с материалами уголовного дела в случаях, предусмотренных частями четвертой и пятой настоящей статьи, а также частями второй и третьей статьи 111 настоящего Кодекса, засчитывается в срок следствия.
(3) В срок следствия не включается время, в течение которого следствие было приостановлено по основаниям, предусмотренным настоящим Кодексом.
(4) Срок следствия, установленный частью первой настоящей статьи, может быть продлен прокурором области, прокурором города Бишкек до шести месяцев.
При возвращении судом дела для восполнения пробелов следствия, а также при возобновлении приостановленного или прекращенного дела срок следствия устанавливается прокурором, осуществляющим надзор за следствием, до одного месяца с момента поступления к нему дела. Дальнейшее продление срока производится на общих основаниях.
(5) По делам, следствие по которым представляет особую сложность, срок следствия может быть продлен до девяти месяцев заместителями Генерального прокурора Кыргызской Республики, а в исключительных случаях дальнейшее продление срока производится Генеральным прокурором Кыргызской Республики.
(6) В случае необходимости продления срока следствия следователь обязан составить об этом мотивированное постановление и представить его соответствующему прокурору не позднее семи суток до истечения срока следствия.
(В редакции Законов КР от 28 июня 2001 года N 62, 25 июня 2007 года N 91)
Статья 167. Производство следствия группой следователей
(1) Следствие по уголовному делу в случае его сложности или большого объема может быть поручено группе следователей (следственной группе), о чем указывается в постановлении о возбуждении уголовного дела или выносится отдельное постановление. В постановлении должны быть указаны все следователи, которым поручено производство следствия, в их числе следователь-руководитель группы, который принимает дело к своему производству и руководит действиями других следователей.
(2) Подозреваемый, обвиняемый, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители должны быть ознакомлены с постановлением о производстве следствия группой следователей и им разъясняется право на отвод любого следователя из состава группы.
Статья 168. Полномочия руководителя следственной группы
(1) Следователь-руководитель следственной группы принимает уголовное дело к своему производству, лично производит следствие, пользуясь при этом полномочиями следователя, организует работу следственной группы, принимает решения по уголовному делу.
(2) Решение о соединении и выделении дел, возбуждении ходатайств о продлении срока следствия, применении в качестве меры пресечения заключения под стражу, его продлении, приостановлении или возобновлении производства по делу принимается только руководителем следственной группы.
(3) Постановления о привлечении в качестве обвиняемого и направлении дела в суд составляются руководителем следственной группы.
Статья 169. Общие правила производства следственных действий
(1) Следователь, приступая к проведению следственных действий, предусмотренных законом, удостоверяется в личности участников следственных действий, разъясняет им права и обязанности, а также порядок производства следственных действий.
(2) Производство следственного действия в ночное время не допускается, за исключением случаев, не терпящих отлагательства.
(3) При производстве следственных действий могут применяться технические средства и использоваться научно обоснованные способы обнаружения, фиксации и изъятия следов преступления и вещественных доказательств.
(4) При производстве следственных действий недопустимо применение насилия, угроз и иных незаконных мер, а равно создание опасности для жизни и здоровья участвующих в них лиц.
Статья 169-1. Судебный порядок получения разрешения на производство следственного действия
(1) Следователь в случаях, предусмотренных частью второй статьи 32 настоящего Кодекса, с согласия прокурора возбуждает перед судом ходатайство о производстве следственного действия, о чем выносится постановление.
(2) Ходатайство о производстве следственного действия подлежит рассмотрению единолично судьей районного суда или военного суда гарнизона по месту производства следствия или производства следственного действия не позднее двадцати четырех часов с момента поступления указанного ходатайства.
(3) В судебном заседании вправе участвовать прокурор и следователь.
(4) Рассмотрев указанное ходатайство, судья выносит постановление о разрешении производства следственного действия или об отказе в его производстве с указанием мотивов отказа.
(5) Постановление судьи, вынесенное в соответствии с частью четвертой настоящей статьи, немедленно вступает в законную силу, подлежит обязательному исполнению. Обжалование в кассационном порядке и в порядке надзора постановления судьи не приостанавливает его исполнение.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142)
Статья 170. Протокол следственного действия
(1) Протокол следственного действия составляется в ходе производства следственного действия или непосредственно после его окончания.
(2) Протокол может быть написан от руки или напечатан на машинке либо изготовлен компьютерным способом. Для обеспечения полноты протокола могут быть применены стенографирование, кино-, фотосъемка, звуко- и видеозапись. Стенографическая запись, материалы кино-, фотосъемки, звуко- и видеозаписи хранятся при деле.
(3) В протоколе указываются: место и дата производства следственного действия, время его начала и окончания, должность и фамилия лица, составившего протокол, фамилия, имя и отчество каждого лица, участвовавшего в следственном действии, а в необходимых случаях - и его адрес. В протоколе излагаются процессуальные действия в том порядке, в каком они имели место, выявленные при их производстве существенные для дела обстоятельства, а также заявления лиц, участвовавших в производстве следственного действия.
(4) Если при производстве следственного действия применялись фотографирование, киносъемка, звуко- и видеозапись либо были изготовлены слепки и оттиски следов, составлялись чертежи, схемы, планы, в протоколе, кроме этого должны быть указаны также технические средства, примененные при производстве соответствующего следственного действия, условия и порядок их использования, объекты, к которым эти средства были применены, и полученные результаты. В протоколе должно быть, кроме того, отмечено, что перед применением технических средств об этом были уведомлены лица, участвующие в производстве следственного действия.
(5) Протокол предъявляется для ознакомления всем лицам, участвовавшим в производстве следственного действия. Им разъясняется право делать замечания, подлежащие внесению в протокол. Все внесенные в протокол замечания, дополнения и исправления должны быть оговорены и удостоверены подписями этих лиц.
(6) Протокол подписывается следователем, допрошенным лицом, переводчиком, специалистом, понятыми и другими лицами, участвовавшими в производстве следственного действия.
(7) К протоколу прилагаются фотографические негативы и снимки, киноленты, диапозитивы, фонограммы допроса, кассеты видеозаписи, чертежи, планы, схемы, слепки и оттиски следов, выполненные при производстве следственного действия.
(8) При наличии оснований полагать, что необходимо обеспечить безопасность потерпевшего, его представителя, свидетеля и их близких, следователь вправе в протоколе следственного действия, в котором участвуют потерпевший, его представитель, свидетель, не приводить данные о их личности. В этом случае следователь обязан вынести постановление, в котором излагаются причины принятого решения о сохранении в тайне данных о личности участника следственного действия, указывается псевдоним и образец подписи, которые он будет использовать в протоколах следственных действий с его участием. Постановление помещается в опечатанный конверт, с содержанием которого, кроме следователя, могут знакомиться только надзирающий прокурор и судья.
Статья 171. Удостоверение факта отказа от подписания или невозможности подписания протокола следственного действия
(1) Если подозреваемый, обвиняемый, свидетель или другое лицо откажется подписать протокол следственного действия, об этом делается отметка в протоколе, заверяемая подписью лица, производившего следственное действие.
(2) Лицу, отказавшемуся подписать протокол, должна быть предоставлена возможность дать объяснение о причинах отказа, которое заносится в протокол.
(3) Если подозреваемый, обвиняемый, потерпевший или свидетель в силу физических недостатков или состояния здоровья лишен возможности подписать протокол его допроса, следователь приглашает постороннее лицо, которое с согласия допрашиваемого лица удостоверяет своей подписью правильность записи его показаний. Этот протокол подписывает и следователь, производивший допрос. Если по этим же причинам одно из лиц, указанных в части первой настоящей статьи, лишено возможности подписать протокол иного следственного действия, об этом делается отметка в протоколе, заверяемая подписью следователя.
Статья 172. Обязательность разъяснения и обеспечения прав участникам уголовного процесса
Следователь обязан разъяснить подозреваемому, обвиняемому, потерпевшему, гражданскому истцу, гражданскому ответчику и их представителям, а также другим лицам, участвующим в проведении следственных действий, их права, и обеспечить возможность осуществления этих прав в ходе следствия по делу. Одновременно им должны быть разъяснены возложенные на них обязанности и последствия их невыполнения. Разъяснение прав и обязанностей лицам, перечисленным в настоящей статье, удостоверяется их подписями.
Статья 173. Недопустимость разглашения данных следствия
(1) Данные, полученные в ходе следствия по уголовному делу, не подлежат разглашению.
(2) Следователь предупреждает свидетеля, потерпевшего, защитника, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, эксперта, специалиста, переводчика, понятых и других лиц, присутствующих при производстве следственных действий, о недопустимости разглашения данных следствия и вправе отобрать у них подписку с предупреждением об ответственности.
Статья 174. Участие специалиста
(1) Следователь вправе вызвать для участия в производстве следственного действия специалиста, не заинтересованного в исходе дела. Требование следователя о вызове специалиста обязательно для руководителя организации, где работает специалист.
(2) Перед началом следственного действия следователь удостоверяется в личности и компетентности специалиста, выясняет его отношение к обвиняемому и потерпевшему. Следователь разъясняет специалисту его права и обязанности, предусмотренные статьей 65 настоящего Кодекса, и предупреждает об ответственности, установленной этой статьей за отказ или уклонение от выполнения своих обязанностей, о чем делается отметка в протоколе следственного действия, которая удостоверяется подписью специалиста.
Статья 175. Участие переводчика
(1) В случаях, предусмотренных частью второй статьи 23 и статьей 66 настоящего Кодекса, следователь при допросах и иных следственных действиях обязан пригласить переводчика.
(2) Перед началом следственного действия следователь разъясняет переводчику его права и обязанности, предусмотренные статьей 67 настоящего Кодекса, и предупреждает об ответственности, установленной этой статьей за уклонение от исполнения обязанностей, а также об уголовной ответственности за заведомо неправильный перевод, о чем делается отметка в протоколе следственного действия и удостоверяется подписью переводчика.
Статья 176. Участие понятых
Следственные действия в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, производятся с участием не менее двух понятых, которые вызываются для удостоверения факта производства следственного действия, его хода и результатов.
Перед началом следственного действия следователь разъясняет понятым цель следственного действия, их права и обязанности, предусмотренные статьями 68, 69 настоящего Кодекса.
Глава 22
Осмотр, освидетельствование, следственный эксперимент
Статья 177. Основания и порядок для производства осмотра
(1) Осмотр производится с участием понятых. В исключительных случаях (в труднодоступной местности, при отсутствии надлежащих средств, а также в случаях, если проведение осмотра связано с опасностью для жизни и здоровья людей), осмотр может производиться без участия понятых.
(2) Осмотр места происшествия, местности, помещения, предметов, документов и иных материальных объектов производится в целях обнаружения следов преступления, выяснения других обстоятельств, имеющих значение для дела.
(3) К участию в производстве осмотра следователь вправе привлечь подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего, свидетеля, а также специалиста.
(4) В необходимых случаях при осмотре производятся измерение, фотографирование, звуко- и видеозапись, составляются планы и схемы, изготавливаются слепки и оттиски следов, при возможности изымаются сами следы вместе с предметом или его частью с применением для этого допускаемых законом технических средств и методов.
(5) Осмотр обнаруженных следов и иных материальных объектов осуществляется на месте их выявления. Если же для осмотра потребуется продолжительное время или осмотр на месте обнаружения значительно затруднен, объекты должны быть изъяты, упакованы, опечатаны и без повреждений доставлены в другое удобное для осмотра место.
(6) Все обнаруженное и изъятое при осмотре должно быть предъявлено участникам осмотра.
(7) Изъятию подлежат только те объекты, которые могут иметь отношение к делу. Изъятые объекты упаковываются и опечатываются.
(8) Лица, участвующие в осмотре, вправе обращать внимание следователя на все то, что, по их мнению, может способствовать выяснению обстоятельств дела.
(9) Осмотр жилища производится только с согласия проживающих в нем лиц или по судебному постановлению.
(10) Если жилое помещение или помещение организации является местом происшествия и его осмотр не терпит отлагательства, осмотр помещения может быть произведен по постановлению следователя, но с последующим уведомлением суда и прокурора в суточный срок. Законность и обоснованность таких действий подлежат рассмотрению судом.
(11) При осмотре жилого помещения должно быть обеспечено присутствие совершеннолетнего проживающего там лица. В случае невозможности его присутствия приглашаются представители жилищно-эксплуатационной организации или органов местного самоуправления.
(12) Осмотр в помещениях организаций производится в присутствии их представителей.
(13) Осмотр в помещениях, занимаемых дипломатическими представительствами, а равно в помещениях, в которых проживают члены дипломатических представительств и их семьи, может производиться лишь по просьбе или с согласия дипломатического представителя и в его присутствии. Согласие дипломатического представителя испрашивается через Министерство иностранных дел Кыргызской Республики. При производстве осмотра обязательно присутствие прокурора и представителя Министерства иностранных дел Кыргызской Республики.
(14) При необходимости осмотра, проникновения представителей власти в жилище и иные объекты следователь с согласия прокурора возбуждает ходатайство перед судом. В постановлении о возбуждении ходатайства излагаются мотивы и основания, в силу которых возникла необходимость осмотра или проникновения, если производство другими действиями невозможно. К постановлению прилагаются материалы, подтверждающие обоснованность ходатайства. Ходатайство рассматривается судьей в течение суток с момента поступления.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 7 августа 2015 года N 222)
Статья 178. Осмотр трупа. Эксгумация
(1) Следователь производит осмотр трупа на месте его обнаружения с участием понятых, судебно-медицинского эксперта, а при невозможности его участия - врача. При необходимости для осмотра трупа могут привлекаться другие специалисты.
(2) Неопознанные трупы подлежат обязательному фотографированию и дактилоскопированию.
(3) При необходимости извлечения трупа из места захоронения следователь выносит постановление об эксгумации и уведомляет об этом близких родственников или родственников покойного. Постановление обязательно для администрации соответствующего места захоронения. В случае, если близкие родственники или родственники покойного возражают против эксгумации, разрешение на ее проведение выдается судом.
(4) Эксгумация и осмотр трупа производятся с участием лиц, указанных в части первой настоящей статьи.
(5) Расходы, связанные с эксгумацией и последующим захоронением трупа, возмещаются родственникам покойного в порядке, установленном статьей 146 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 179. Осмотр вещественных доказательств
Предметы, являющиеся в соответствии со статьей 85 настоящего Кодекса вещественными доказательствами и обнаруженные при осмотре места происшествия, местности или помещения, изъятые при производстве обыска, выемки, следственного эксперимента или других следственных действиях либо представленные по требованию следователя организациями и гражданами, подлежат осмотру по правилам статьи 177 настоящего Кодекса.
Статья 180. Освидетельствование
(1) Для обнаружения на теле человека особых примет, следов преступления, телесных повреждений, выявления состояния опьянения или иных свойств и признаков, имеющих значение для дела, если для этого не требуется производство экспертизы, может быть произведено освидетельствование подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего и свидетеля. О производстве освидетельствования следователь выносит постановление.
(2) Освидетельствование производится следователем с участием понятых, а в необходимых случаях освидетельствование производится с участием врача или другого специалиста.
(3) Следователь не присутствует при освидетельствовании лица другого пола, если освидетельствование сопровождается обнажением этого лица. В этом случае освидетельствование производится врачом в присутствии понятых того же пола.
Статья 181. Протокол осмотра и освидетельствования
(1) О производстве осмотра и освидетельствования следователь составляет протокол с соблюдением требований настоящей статьи и статьи 177 настоящего Кодекса.
(2) В протоколе описываются все действия следователя, а равно все обнаруженное при осмотре и освидетельствовании в той последовательности, какой производились осмотр и освидетельствование, и в том виде, в каком обнаруженное наблюдалось в момент осмотра и освидетельствования. В протоколе перечисляются и описываются все объекты, изъятые при осмотре и освидетельствовании.
(3) В протоколе должно быть указано: в какое время, при какой погоде и каком освещении производился осмотр или освидетельствование; какие технические средства были применены и какие получены результаты; кто был привлечен к производству осмотра или освидетельствования и в чем это участие выразилось; какие объекты опечатаны и какой печатью; куда направлены после осмотра труп или предметы, имеющие значение для дела.
Статья 182. Следственный эксперимент, протокол следственного эксперимента
(1) В целях проверки и уточнения данных, имеющих значение для дела, следователь вправе произвести следственный эксперимент путем воспроизведения действий, обстановки или иных обстоятельств определенного события и совершения необходимых опытных действий. При этом проверяется возможность восприятия каких-либо фактов, совершения определенных действий, наступления какого-либо события, а также выявляются последовательность происшедшего события и механизм образования следов. Производство следственного эксперимента допускается, если не создается опасность для здоровья и жизни участвующих в нем лиц, и не унижается их достоинство.
(2) При производстве следственного эксперимента должны присутствовать понятые. В случае необходимости к участию могут привлекаться подозреваемый, обвиняемый, потерпевший, свидетель, а также специалист, эксперт и лица, производящие опытные действия. Участникам следственного эксперимента разъясняются цели и порядок проведения эксперимента.
(3) В необходимых случаях при производстве следственного эксперимента производятся измерение, фотографирование, звуко-, и видеозапись, киносъемка, составляются планы и схемы.
(4) О производстве следственного эксперимента следователь составляет протокол, в котором излагаются условия, ход и результаты следственного эксперимента и указывается: с какой целью, когда, где и в каких условиях производился эксперимент; в чем конкретно выразились воспроизведение обстановки и обстоятельства события; какие опытные действия, в какой последовательности, кем и сколько раз производились; какие получены результаты.
Статья 183. Воспроизведение обстановки и обстоятельств события. Проверка показаний на месте
(1) Следователь, суд могут осуществить воспроизведение обстановки и обстоятельств определенного события с участием понятых в целях проверки, уточнения данных, полученных при осмотре, освидетельствовании, предъявлении для опознания и других следственных действиях. При этом следователь, суд производят в необходимых случаях измерение, фотографирование, кино-, видео-, съемки, составляют планы и схемы. Выполнение соответствующих действий допускается при условии, если они не унижают достоинство и не опасны для здоровья участвующих в них лиц и окружающих.
(2) При воспроизведении обстановки и обстоятельств события в случае необходимости вызываются подозреваемый, обвиняемый, подсудимый, потерпевший, свидетели и соответствующие специалисты.
(3) Показания подозреваемого, обвиняемого, подсудимого, потерпевшего или свидетеля могут быть проверены или уточнены на месте, связанном с расследуемым событием, для установления новых фактических данных, указания маршрута и мест, где совершались проверяемые действия, а также для выявления достоверности показаний путем их сопоставления с обстановкой события. При этом:
1) проверка показаний на месте может состоять в том, что лицо, давшее показания, воспроизводит на месте обстановку и обстоятельства исследуемого события; отыскивает и указывает предметы, документы, следы, имеющие значение для дела; демонстрирует определенные действия; показывает, какую роль в исследуемом событии играли те или иные предметы; обращает внимание на изменения в обстановке места события; конкретизирует и уточняет свои прежние показания. Какое-либо постороннее вмешательство в эти действия и наводящие вопросы недопустимы;
2) в необходимых случаях проверка показаний на месте производится в присутствии специалиста;
3) не допускается одновременная проверка на месте показаний нескольких лиц;
4) проверка показаний начинается с предложения лицу указать маршрут и место, где его показания будут проверяться. После свободного рассказа и демонстрации действий лицу, показания которого проверяются, могут быть заданы вопросы. Это лицо, а также другие участники процесса вправе требовать дополнительного их допроса в связи с проводимым следственным действием.
(4) О воспроизведении обстановки и обстоятельств события и показаний на месте составляется протокол с соблюдением требований статей 170 и 171 настоящего Кодекса. В протоколе должны отражаться условия, ход и результаты проверки показаний на месте.
Глава 23
Обыск, выемка, наложение ареста на почтово-телеграфные отправления, контроль и запись переговоров
Статья 184. Основание и порядок производства обыска и выемки
(1) Основанием для производства обыска является наличие достаточных данных полагать, что в помещении или ином месте либо у лица могут находиться орудия преступления, предметы, документы и ценности, которые могут иметь значение для дела. Обыск также может производиться для обнаружения разыскиваемых лиц и трупов.
(2) При необходимости изъятия определенных предметов и документов, имеющих значение для дела, и если точно известно, где и у кого они находятся, производится их выемка.
(3) Обыск и выемка производятся на основании судебного постановления с участием понятых по ходатайству следователя.
(4) В исключительных случаях, если имеется реальное опасение, что разыскиваемый и подлежащий изъятию объект из-за промедления с его обнаружением может быть утрачен, поврежден или использован в преступных целях либо разыскиваемое лицо может скрыться, обыск может быть произведен по постановлению следователя без судебного постановления, но с последующим уведомлением суда и надзирающего прокурора в суточный срок. Законность и обоснованность таких действий подлежат рассмотрению судом.
(5) Обыск, кроме случаев, не терпящих отлагательства, производится в дневное время.
(6) В необходимых случаях обыск производится с участием специалиста и переводчика.
(7) Приступая к обыску, следователь предлагает выдать добровольно предметы и документы, подлежащие изъятию.
(8) При производстве обыска могут вскрываться запертые помещения и хранилища, которые владелец отказывается открыть добровольно. При этом не должны допускаться невызываемые необходимостью повреждения запоров дверей и других предметов.
(9) При производстве выемки следователь предлагает выдать предметы и документы, подлежащие изъятию, а в случае отказа он производит выемку принудительно.
(10) Следователь возбуждает ходатайство перед судом о производстве обыска, выемки. В постановлении о возбуждении ходатайства излагаются мотивы и основания, в силу которых возникла необходимость производства обыска, выемки. К постановлению прилагаются материалы, подтверждающие обоснованность ходатайства. Ходатайство рассматривается судьей в течение суток с момента поступления.
(11) Обыск и выемка в жилых помещениях, помещениях организаций производятся в присутствии лиц, указанных в частях одиннадцатой и двенадцатой статьи 177 настоящего Кодекса.
(12) Обыск и выемка в помещениях, занимаемых дипломатическими представительствами, а также в помещениях, в которых проживают члены дипломатических представительств и их семьи, производятся с соблюдением требований, установленных частью тринадцатой статьи 177 настоящего Кодекса.
(13) Следователь обязан принимать меры к тому, чтобы не были разглашены выявленные при обыске и выемке обстоятельства частной жизни лица, занимающего данное помещение, или других лиц.
(14) Следователь вправе запретить лицам, находящимся в помещении или месте, где производятся обыск и выемка, и лицам, приходящим в это помещение или место, покидать его, а также общаться друг с другом или иными лицами до окончания обыска и выемки.
(15) При производстве обыска и выемки следователь должен строго ограничиваться изъятием предметов и документов, которые могут иметь отношение к делу. Предметы и документы, запрещенные к обращению, подлежат изъятию независимо от их отношения к делу.
(16) Все изымаемые предметы и документы предъявляются присутствующим лицам и упаковываются и опечатываются на месте обыска и выемки, и удостоверяются подписями присутствующих при этом лиц.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 7 августа 2015 года N 222)
Статья 185. Личный обыск
(1) При наличии оснований, предусмотренных статьей 184 настоящего Кодекса, и с соблюдением требований настоящей статьи личный обыск подозреваемого, обвиняемого в целях обнаружения и изъятия предметов и документов, находящихся на теле обыскиваемого, в одежде и имеющихся при нем вещах, может производиться по поручению следователя работником органа дознания или другим лицом.
(2) Личный обыск производится только лицом одного пола с обыскиваемым и с участием понятых, а при необходимости - с участием специалиста.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 186. Протокол обыска или выемки
(1) О произведенных обыске или выемке составляется протокол с соблюдением требований статей 170 и 171 настоящего Кодекса.
(2) В протоколе должно быть указано, в каком месте и при каких обстоятельствах были обнаружены предметы или документы, выданы ли они добровольно или изъяты принудительно. Все изымаемые предметы должны быть перечислены в протоколе с точным указанием количества, меры, веса, индивидуальных признаков и, по возможности, стоимости.
(3) Если при производстве обыска или выемки были предприняты попытки уничтожить или спрятать предметы либо документы, подлежащие изъятию, это должно быть отражено в протоколе с указанием принятых мер.
(4) Копия протокола обыска и выемки вручается под расписку лицу, у которого они были произведены, либо совершеннолетнему члену его семьи, а при их отсутствии - представителю жилищно-эксплуатационной организации либо органам местного самоуправления. Если обыск и выемка производились в организации, копия протокола вручается под расписку их представителям.
Статья 187. Наложение ареста на почтово-телеграфные отправления, их осмотр и выемка
(1) При наличии достаточных оснований полагать, что предметы, документы или сведения, имеющие значение для уголовного дела, могут содержаться соответственно в бандеролях, посылках или других почтово-телеграфных отправлениях либо в телеграммах или радиограммах, на них может быть наложен арест.
(2) Наложение ареста на почтово-телеграфные отправления, их осмотр и выемка в учреждениях связи производятся по постановлению следователя с санкции прокурора.
(3) В постановлении следователя о наложении ареста на почтово-телеграфные отправления и производстве их осмотра и выемки указываются:
1) фамилия, имя, отчество и адрес лица, почтово-телеграфные отправления которого должны задерживаться;
2) основания наложения ареста, производства осмотра и выемки;
3) виды почтово-телеграфных отправлений, подлежащих аресту;
4) наименование учреждения связи, на которое возлагается обязанность задерживать соответствующие почтово-телеграфные отправления.
(4) В случае получения санкции прокурора следователь направляет постановление в соответствующее учреждение связи, которому поручается задерживать почтово-телеграфные отправления и незамедлительно уведомлять об этом следователя.
(5) Осмотр, выемка и снятие копий с задержанных почтово-телеграфных отправлений производятся следователем в соответствующем учреждении связи с участием понятых из числа работников данного учреждения. В необходимых случаях для участия в осмотре и выемке почтово-телеграфных отправлений следователь вправе вызвать специалиста, а также переводчика. В каждом случае осмотра почтово-телеграфных отправлений составляется протокол, в котором указывается, кем и какие почтово-телеграфные отправления были подвергнуты осмотру, скопированы, отправлены адресату или задержаны.
(6) Арест на почтово-телеграфные отправления отменяется следователем с обязательным уведомлением об этом прокурора, когда отпадает необходимость в этой мере, но не позднее окончания расследования по данному уголовному делу.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142)
Статья 188. Прослушивание переговоров
(1) При наличии достаточных оснований полагать, что телефонные и иные переговоры подозреваемого, обвиняемого и других лиц могут содержать сведения, имеющие значение для уголовного дела, их контроль и запись допускаются при производстве по уголовным делам о менее тяжких, тяжких и особо тяжких преступлениях на основании судебного решения, принимаемого в порядке, установленном статьей 169-1 настоящего Кодекса, с последующим уведомлением надзирающего прокурора в течение двадцати четырех часов.
Негласное прослушивание и запись разговоров с использованием видео-, аудиотехники или иных специальных технических средств могут производиться в отношении подозреваемого, обвиняемого и других лиц при производстве по уголовным делам о тяжких и особо тяжких преступлениях и (или) о преступлениях против основ конституционного строя и безопасности государства и только на основании судебного решения, с последующим уведомлением надзирающего прокурора в течение двадцати четырех часов.
(2) При наличии угрозы совершения насилия, вымогательства и других преступных действий в отношении потерпевшего, свидетеля или их близких родственников, родственников, близких лиц контроль и запись телефонных и иных переговоров допускаются по письменному заявлению указанных лиц, а при отсутствии такого заявления - на основании судебного решения, с последующим уведомлением надзирающего прокурора в течение двадцати четырех часов.
(3) В ходатайстве следователя о производстве контроля и записи телефонных и иных переговоров указываются:
1) уголовное дело, при производстве которого необходимо применение данной меры;
2) основания, по которым производится данное следственное действие;
3) фамилия, имя и отчество лица, чьи телефонные и иные переговоры подлежат контролю и записи;
4) срок осуществления контроля и записи;
5) наименование органа, которому поручается техническое осуществление контроля и записи.
(4) Постановление о производстве контроля и записи телефонных и иных переговоров направляется следователем для исполнения в соответствующий орган.
(5) Производство контроля и записи телефонных и иных переговоров может быть установлено на срок до шести месяцев. Оно прекращается по постановлению следователя, если необходимость в данной мере отпадает, но не позднее окончания предварительного расследования по данному уголовному делу.
(6) Следователь в течение всего срока производства контроля и записи телефонных и иных переговоров вправе в любое время истребовать от органа, их осуществляющего, фонограмму для осмотра и прослушивания. Она передается следователю в опечатанном виде с сопроводительным письмом, в котором должны быть указаны даты и время начала и окончания записи указанных переговоров и краткие характеристики использованных при этом технических средств.
(7) О результатах осмотра и прослушивания фонограммы следователь с участием понятых и при необходимости специалиста, а также лиц, чьи телефонные и иные переговоры записаны, составляет протокол, в котором должна быть дословно изложена та часть фонограммы, которая, по мнению следователя, имеет отношение к данному уголовному делу. Лица, участвующие в осмотре и прослушивании фонограммы, вправе в том же протоколе или отдельно изложить свои замечания к протоколу.
(8) Фонограмма в полном объеме приобщается к материалам уголовного дела на основании постановления следователя как вещественное доказательство и хранится в опечатанном виде в условиях, исключающих возможность прослушивания и тиражирования фонограммы посторонними лицами и обеспечивающих ее сохранность и техническую пригодность для повторного прослушивания, в том числе в судебном заседании.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2008 года N 142, 11 июля 2013 года N 129)
Статья 188-1. Получение информации о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами
(1) При наличии достаточных оснований полагать, что информация о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами имеет значение для уголовного дела, получение следователем указанной информации допускается на основании судебного решения, принимаемого в порядке, установленном статьей 169-1 настоящего Кодекса, с последующим уведомлением надзирающего прокурора в течение двадцати четырех часов.
(2) В ходатайстве следователя о производстве следственного действия, касающегося получения информации о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами, указываются:
1) уголовное дело, при производстве которого необходимо выполнить данное следственное действие;
2) основания, по которым производится данное следственное действие;
3) период, за который необходимо получить соответствующую информацию, и (или) срок производства данного следственного действия;
4) наименование организации, от которой необходимо получить указанную информацию.
(3) В случае принятия судом решения о получении информации о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами его копия направляется следователем надзирающему прокурору в течение двадцати четырех часов и в соответствующую осуществляющую услуги связи организацию, руководитель которой обязан предоставить указанную информацию, зафиксированную на любом материальном носителе информации. Указанная информация предоставляется в опечатанном виде с сопроводительным письмом, в котором указываются период, за который она предоставлена, и номера абонентов и (или) абонентских устройств.
(4) Получение следователем информации о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами может быть установлено на срок до шести месяцев. Соответствующая осуществляющая услуги связи организация в течение всего срока производства данного следственного действия обязана предоставлять следователю указанную информацию.
(5) Следователь осматривает представленные документы, содержащие информацию о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами, с участием понятых и (при необходимости) специалиста, о чем составляет протокол, в котором должна быть указана та часть информации, которая, по мнению следователя, имеет отношение к уголовному делу (дата, время, продолжительность соединений между абонентами и (или) абонентскими устройствами, номера абонентов и другие данные). Лица, присутствовавшие при составлении протокола, вправе в том же протоколе или отдельно от него изложить свои замечания.
(6) Представленные документы, содержащие информацию о соединениях между абонентами и (или) абонентскими устройствами, приобщаются к материалам уголовного дела в полном объеме на основании постановления следователя как вещественное доказательство и хранятся в опечатанном виде в условиях, исключающих возможность ознакомления с ними посторонних лиц и обеспечивающих их сохранность.
(7) Если необходимость в производстве данного следственного действия отпадает, его производство прекращается по постановлению следователя, но не позднее окончания следствия по уголовному делу.
(В редакции Закона КР от 11 июля 2013 года N 129)
Глава 24
Допрос, очная ставка, опознание
Статья 189. Место и время допроса
(1) Допрос производится по месту проведения следствия. Следователь вправе, если признает это необходимым, произвести допрос в месте нахождения допрашиваемого.
(2) Допрос не может длиться непрерывно более четырех часов. Продолжение допроса допускается после перерыва не менее чем на один час для отдыха и принятия пищи, причем, общая длительность допроса в течение дня не должна превышать восьми часов. В случае медицинских показаний продолжительность допроса устанавливается на основании заключения врачей.
Статья 190. Порядок вызова на допрос
(1) Свидетель, потерпевший, а также находящийся на свободе подозреваемый, обвиняемый вызываются на допрос повесткой. В ней должно быть указано: кто и в каком качестве, к кому и по какому адресу вызывается; время явки на допрос, а также последствия неявки без уважительных причин.
(2) Повестка вручается вызываемому лицу под расписку. При отсутствии вызываемого повестка для передачи ему вручается под расписку кому-либо из совершеннолетних членов семьи, а при их отсутствии передается в жилищно-эксплуатационную организацию или органу местного самоуправления по месту жительства либо администрации по месту работы, которые обязаны передать повестку вызываемому на допрос. Допрашиваемый может быть вызван с использованием и других средств связи.
(3) Лица, указанные в части первой настоящей статьи, обязаны явиться по вызову на допрос. В случае неявки без уважительных причин к ним могут быть применены меры процессуального принуждения, предусмотренные статьями 120, 121 настоящего Кодекса.
(4) Лица, содержащиеся под стражей, вызываются на допрос через администрацию места заключения.
(5) Вызов лица, не достигшего шестнадцати лет, в качестве свидетеля или потерпевшего производится через его родителей или иных законных представителей. Иной порядок допускается лишь в случае, если это вызывается обстоятельствами дела.
Статья 191. Общие правила производства допроса
(1) Перед допросом следователь должен выяснить данные о личности допрашиваемого. Если возникают сомнения по поводу владения допрашиваемым языком, на котором ведется производство по делу, следует уточнить, на каком языке он желает давать показания.
(2) Лицу, вызванному на допрос, сообщается в качестве кого, по какому уголовному делу он будет допрошен, разъясняются права и обязанности, предусмотренные настоящим Кодексом, о чем делается отметка в протоколе. Лица, вызванные для допроса в качестве свидетеля или потерпевшего, предупреждаются об уголовной ответственности за отказ или уклонение от дачи показаний, а также за дачу заведомо ложных показаний.
(3) Допрос начинается с предложения рассказать об известных допрашиваемому лицу обстоятельствах дела. Если допрашиваемый говорит об обстоятельствах, явно не относящихся к делу, ему должно быть указано на это.
(4) По окончании свободного рассказа допрашиваемому могут быть заданы вопросы, направленные на уточнение и дополнение показаний. Задавать наводящие вопросы запрещается.
(5) Если показания связаны с цифровыми данными или иными сведениями, которые трудно удержать в памяти, допрашиваемый вправе пользоваться документами и записями, которые по инициативе следователя и с согласия допрашиваемого либо по ходатайству допрашиваемого могут быть приобщены к протоколу.
(6) В ходе допроса следователь может предъявить допрашиваемому вещественные доказательства и документы, а по окончании свободного рассказа - огласить показания, имеющиеся в материалах уголовного дела, воспроизвести звуко- и видеозапись или материалы киносъемки.
(7) При прерывании допроса в протоколе отражается причина перерыва, что удостоверяется подписями допрашиваемого, присутствовавших при этом лиц и следователя.
Статья 192. Порядок допроса свидетеля и потерпевшего
(1) Свидетели и потерпевшие, вызванные по одному и тому же делу, допрашиваются порознь и в отсутствии других свидетелей и потерпевших. Следователь принимает меры к тому, чтобы свидетели и потерпевшие по одному делу не могли общаться между собой.
(2) Перед допросом следователь удостоверяется в личности свидетеля или потерпевшего, выясняет их отношение к подозреваемому или обвиняемому, разъясняет им процессуальные права и обязанности, предупреждает об уголовной ответственности за отказ или уклонение от дачи показаний и за дачу заведомо ложных показаний. При этом следователь обязан разъяснить, что свидетель или потерпевший вправе отказаться от дачи показаний, уличающих в совершении преступлений их самих или близких родственников. Свидетель или потерпевший, не воспользовавшийся этим правом, предупреждается об уголовной ответственности за дачу заведомо ложных показаний. О разъяснении свидетелю или потерпевшему прав и обязанностей, предупреждении об уголовной ответственности за отказ или уклонение от дачи показаний, а также за дачу заведомо ложных показаний делается отметка в протоколе, которая удостоверяется подписью допрашиваемого лица.
(3) Допрос свидетеля и потерпевшего производится по правилам, предусмотренным статьей 191 настоящего Кодекса.
Статья 193. Особенности допроса несовершеннолетнего свидетеля или потерпевшего
(1) При допросе свидетеля или потерпевшего в возрасте до четырнадцати лет, а по усмотрению следователя и при допросе свидетеля или потерпевшего в возрасте от четырнадцати до шестнадцати лет вызывается педагог. При допросе несовершеннолетнего свидетеля или потерпевшего вправе присутствовать его законные представители.
(2) Свидетели и потерпевшие в возрасте до шестнадцати лет не предупреждаются об ответственности за отказ от дачи показаний и за дачу заведомо ложных показаний. При разъяснении таким свидетелям и потерпевшим процессуальных прав и обязанностей им указывается на необходимость говорить только правду. Несовершеннолетним свидетелю и потерпевшему разъясняется право отказаться от дачи показаний, уличающих в совершении преступления их самих или близких родственников. О разъяснении прав и обязанностей делается отметка в протоколе, которая удостоверяется подписью свидетеля или потерпевшего.
(3) Присутствующим при допросе лицам, указанным в части первой настоящей статьи, разъясняется право делать подлежащие занесению в протокол замечания о нарушении прав и законных интересов допрашиваемых, а также с разрешения следователя - задавать вопросы допрашиваемому. Следователь вправе отвести вопрос, однако должен занести его в протокол и указать причину отвода.
Статья 194. Применение звуко- и видеозаписи при допросе
(1) По решению следователя при допросе подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего или свидетеля могут быть применены звуко- и видеозапись. Звуко- и видеозапись могут быть применены также по просьбе подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего и свидетеля.
(2) Следователь принимает решение о производстве звуко- и видеозаписи и ставит в известность об этом допрашиваемого до начала допроса.
(3) Звуко- и видеозапись должны отражать сведения, указанные в частях третьей и четвертой статьи 170 настоящего Кодекса, и весь ход допроса. Звуко- и видеозапись части допроса, а также повторение показаний, специально для записи данных в ходе того же допроса, не допускаются.
(4) По окончании допроса звуко- и видеозапись полностью воспроизводятся допрашиваемому. По окончании просмотра или прослушивания у допрашиваемого выясняется, имеет ли он дополнения к сказанному им, удостоверяет ли он правильность записи. Дополнения к звуко- и видеозаписи показаний, сделанные допрашиваемым, также заносятся на фонограмму и видеограмму. Звуко- и видеозапись заканчиваются заявлением допрашиваемого, удостоверяющим их правильность.
(5) Показания, полученные в ходе допроса с применением звуко- и видеозаписи, заносятся в протокол допроса в соответствии с правилами настоящего Кодекса. Протокол допроса должен также содержать: отметку о применении звуко- и видеозаписи и сообщении об этом допрашиваемого; сведения о технических средствах и условиях звуко- и видеозаписи; заявления допрашиваемого по поводу применения звуко- и видеозаписи к допрашиваемому; удостоверение правильности протокола и звуко- и видеозаписи допрашиваемым и следователем. Фонограммы и видеограммы хранятся при деле, по окончании следствия опечатываются.
Статья 195. Протокол допроса
(1) Ход и результаты допроса отражаются в протоколе, составляемом с соблюдением требований статей 90 и 170 настоящего Кодекса. Показания записываются от первого лица и по возможности - дословно. Вопросы и ответы на них записываются в той последовательности, которая имела место при допросе. В протоколе должны найти отражение и те вопросы участвующих в допросе лиц, которые были отведены следователем или на которые отказался отвечать допрашиваемый, с указанием мотивов отвода или отказа.
(2) Предъявление вещественных доказательств и документов, оглашение протоколов и воспроизведение звукозаписи и киносъемки следственных действий, а также показания, данные в связи с этим допрашиваемым, подлежат обязательному отражению в протоколе.
(3) Допрашиваемым в ходе следственного действия могут быть изготовлены схемы, чертежи, диаграммы, которые приобщаются к протоколу, о чем в нем делается отметка.
(4) После свободного рассказа допрашиваемый вправе изложить свои показания собственноручно. После собственноручного изложения показаний и подписания их допрашиваемым следователь может задать дополняющие и уточняющие вопросы.
(5) По окончании допроса протокол предъявляется допрашиваемому для прочтения либо оглашается по его просьбе. Требования допрашиваемого внести в протокол дополнения и уточнения подлежат обязательному удовлетворению.
(6) Факт ознакомления допрашиваемого с показаниями и правильность их записи удостоверяются его подписью в конце протокола. Допрашиваемый подписывает также каждую страницу протокола.
(7) Если при допросе участвовал переводчик, он также подписывает каждую страницу и протокол в целом. Он подписывает и перевод собственноручных показаний допрашиваемого.
(8) В протоколе указываются все лица, принявшие участие при допросе, и каждый из них должен подписать протокол.
Статья 196. Очная ставка
(1) Следователь вправе произвести очную ставку между двумя ранее допрошенными лицами, в показаниях которых имеются существенные противоречия.
(2) Перед началом очной ставки следователь разъясняет ее участникам их права и обязанности, а также порядок производства этого следственного действия. Если очная ставка проводится с участием свидетеля и потерпевшего, они предупреждаются об ответственности за отказ или уклонение от дачи показаний и за дачу заведомо ложных показаний, о чем делается отметка в протоколе.
(3) Следователь выясняет у лиц, между которыми проводится очная ставка, знают ли они друг друга и в каких отношениях находятся между собой. Очная ставка начинается с допроса лица, утверждающего обстоятельства, для выяснения которых проводится очная ставка. Участникам поочередно предлагается дать показания по тем обстоятельствам, для выяснения которых проводится очная ставка. После дачи показаний каждому из допрашиваемых следователь может задать вопросы. Лица, между которыми проводится очная ставка, могут с разрешения следователя задавать вопросы друг другу, о чем отмечается в протоколе.
(4) При проведении очной ставки следователь вправе предъявить приобщенные к делу вещественные доказательства и документы.
(5) Оглашение показаний участников очной ставки, содержащихся в протоколах предыдущих допросов, а также воспроизведение звуко- и видеозаписи этих показаний допускаются лишь после дачи ими показаний на очной ставке и записи их в протокол.
(6) В протоколе очной ставки показания допрашиваемых лиц записываются в той очередности, в какой они давались. Каждый участник очной ставки подписывает свои показания, а также каждую страницу протокола в отдельности.
Статья 197. Предъявление для опознания
(1) Следователь может предъявить для опознания лицо или предмет свидетелю, потерпевшему, подозреваемому или обвиняемому. Для опознания может быть предъявлен и труп.
(2) Опознающие предварительно должны быть допрошены об обстоятельствах, при которых они наблюдали соответствующее лицо или предмет, о приметах и особенностях, по которым они могут произвести опознание.
Статья 198. Порядок предъявления для опознания
(1) Лицо предъявляется для опознания вместе с другими лицами, сходными по внешности, возрасту и одежде с опознаваемым. Общее число лиц, предъявляемых для опознания, должно быть не менее трех. Это правило не распространяется на опознание трупа.
(2) Перед началом предъявления для опознания опознаваемому предлагается занять любое место среди предъявляемых лиц, что отмечается в протоколе.
(3) Опознание лица может быть произведено по его фотокарточке при невозможности предъявления для опознания самого лица. Фотокарточка лица предъявляется одновременно с фотокарточками других лиц, сходных по внешности с опознаваемым, в количестве не менее трех.
(4) Предмет предъявляется в группе однородных предметов в количестве не менее трех.
(5) Если опознающим является свидетель или потерпевший, он перед опознанием предупреждается об ответственности за отказ или уклонение от дачи показаний и за дачу заведомо ложных показаний, что отмечается в протоколе.
(6) Опознающему предлагается указать лицо или предмет, о котором он дал показания. Наводящие вопросы не допускаются.
(7) Если опознающий указал на одно из предъявленных ему лиц, один из предметов, ему предлагается объяснить, по каким приметам или особенностям он узнал данное лицо или предмет.
(8) В целях обеспечения безопасности опознающего предъявление лица для опознания может быть произведено в условиях, исключающих визуальное наблюдение опознаваемым опознающего. Опознающему должна быть обеспечена возможность визуального наблюдения лиц, предъявленных для опознания.
(9) О предъявлении лица или предмета для опознания составляется протокол с соблюдением требований статей 170 и 171 настоящего Кодекса. В протоколе указываются условия, ход, результаты опознания и, по возможности, дословно излагаются объяснения опознающего. Если предъявление лица для опознания проводилось в условиях, исключающих визуальное наблюдение опознаваемым опознающего, это также отмечается в протоколе.
Глава 25
Производство экспертизы
Статья 199. Порядок назначения экспертизы
(1) Признав необходимым назначение судебной экспертизы, следователь выносит об этом постановление, а в случаях, предусмотренных пунктом 3 части второй статьи 32 настоящего Кодекса, возбуждает перед судом ходатайство, в котором указываются:
1) основания назначения судебной экспертизы;
2) фамилия, имя и отчество эксперта или наименование экспертного учреждения, в котором должна быть произведена судебная экспертиза;
3) вопросы, поставленные перед экспертом;
4) материалы, предоставляемые в распоряжение эксперта.
(2) Судебная экспертиза производится государственными судебными экспертами и иными экспертами из числа лиц, обладающих специальными знаниями.
(3) Следователь знакомит с постановлением о назначении судебной экспертизы подозреваемого, обвиняемого, его защитника и разъясняет им права, предусмотренные статьей 202 настоящего Кодекса. Об этом составляется протокол, подписываемый следователем и лицами, которые ознакомлены с постановлением.
(4) Судебная экспертиза в отношении потерпевшего, за исключением случаев, предусмотренных пунктами 2 и 4 статьи 200 настоящего Кодекса, а также в отношении свидетеля производится с их согласия или согласия их законных представителей, которое дается указанными лицами в письменном виде.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 200. Обязательное назначение и производство экспертизы
Назначение и производство экспертизы обязательно, если по делу необходимо установить:
1) причину смерти, характер и степень тяжести причиненного вреда здоровью;
2) возраст подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего, если это имеет значение для дела, а документы о возрасте отсутствуют или вызывают сомнение;
3) психическое состояние подозреваемого, обвиняемого, если возникает сомнение по поводу их вменяемости или способности самостоятельно защищать свои права и законные интересы в уголовном процессе;
4) психическое состояние потерпевшего, свидетеля в случаях, если возникает сомнение в их способности правильно воспринимать обстоятельства, имеющие значение для дела, и давать о них показания.
Статья 201. Присутствие следователя при производстве экспертизы
Следователь вправе присутствовать при производстве экспертизы.
Статья 202. Права подозреваемого, обвиняемого, потерпевшего, свидетеля при назначении и производстве экспертизы
(1) При назначении и производстве экспертизы подозреваемый, обвиняемый и потерпевший имеют право:
1) знакомиться с постановлением о назначении экспертизы;
2) заявлять отвод эксперту или ходатайствовать об отстранении экспертной организации от производства экспертизы, если установлены обстоятельства, ставящие под сомнение незаинтересованность в исходе дела экспертной организации, в которой работает сведущее лицо;
3) просить о привлечении в качестве экспертов указанных ими лиц, специалистов конкретных судебно-экспертных организаций;
4) представить дополнительные вопросы для получения по ним заключения эксперта;
5) присутствовать при производстве экспертизы, давать объяснения эксперту, задавать ему вопросы;
6) знакомиться с заключением эксперта.
(2) Права, указанные в части первой настоящей статьи, имеет также свидетель, подвергнутый экспертизе.
(3) Производство экспертизы в отношении потерпевших и свидетелей осуществляется с их согласия, которое дается ими письменно. Если эти лица не достигли шестнадцати лет или признаны судом недееспособными, письменное согласие на проведение экспертизы дается их законными представителями.
(4) В случае удовлетворения ходатайства, заявленного лицом, указанным в частях первой и второй настоящей статьи, следователь соответственно изменяет или дополняет свое постановление о назначении экспертизы. В случае отказа в удовлетворении ходатайства следователь выносит постановление, которое объявляется лицу, заявившему ходатайство, под расписку.
Статья 203. Производство экспертизы в экспертной организации
(1) При производстве экспертизы в экспертной организации следователь направляет в эту организацию свое постановление и необходимые материалы.
(2) Руководитель экспертной организации поручает производство экспертизы одному или нескольким экспертам, о чем уведомляет следователя, а также разъясняет экспертам их права и обязанности, предусмотренные статьей 63 настоящего Кодекса, предупреждает об уголовной ответственности за дачу заведомо ложного заключения, о чем отбирает у них подписку, которая вместе с заключением эксперта направляется следователю.
Статья 204. Производство экспертизы вне экспертной организации
(1) Если экспертиза производится вне экспертной организации, следователь до вынесения постановления о назначении экспертизы должен удостовериться в личности эксперта, которому он намерен поручить проведение экспертизы, его компетентности, выяснить его отношения с обвиняемым, подозреваемым, потерпевшим и с лицом, подвергнутым экспертизе, и проверить, нет ли оснований к отводу эксперта.
(2) Выяснив необходимые сведения, следователь выносит постановление о назначении экспертизы, вручает его эксперту, разъясняет ему права и обязанности, предусмотренные статьей 63 настоящего Кодекса, и предупреждает об уголовной ответственности за дачу заведомо ложного заключения. О выполнении этих действий следователь делает отметку в постановлении о назначении экспертизы, которая удостоверяется подписью эксперта.
Статья 205. Комиссионная экспертиза
(1) Комиссионная экспертиза назначается в случаях необходимости производства сложных экспертных исследований и проводится несколькими экспертами одной специальности (профиля).
(2) При проведении комиссионной экспертизы эксперты совместно анализируют полученные результаты и, придя к единому мнению (выводу), составляют и подписывают единое заключение (или акт о невозможности дать заключение).
(3) В случае разногласия между экспертами каждый из них или часть экспертов дает отдельное заключение либо эксперт, мнение которого расходится с выводами большинства, формулирует его в заключении отдельно.
Статья 206. Комплексная экспертиза
(1) Комплексная экспертиза назначается в случаях, если для проведения исследований необходимы познания разных отраслей знаний. Она проводится экспертами различных специальностей в пределах своей компетенции.
(2) В заключении комплексной экспертизы должно быть указано: какие исследования, в каком объеме провел каждый эксперт и к каким выводам пришел. Каждый эксперт подписывает ту часть заключения, в которой содержатся его исследования, и общий вывод. В случае разногласия экспертов результаты исследований оформляются по правилам части третьей статьи 205 настоящего Кодекса.
Статья 207. Получение образцов для сравнительного исследования
(1) Следователь вправе получить образцы почерка или иные образцы для сравнительного исследования у подозреваемого или обвиняемого.
(2) Следователь также вправе получить образцы почерка или иные образцы для сравнительного исследования у свидетеля или потерпевшего, но только с их согласия и в случаях, если возникла необходимость проверить, не ими ли оставлены следы на месте происшествия либо на вещественных доказательствах.
(3) При получении образцов для сравнительного исследования не должны применяться методы, опасные для жизни и здоровья человека или унижающие его честь и достоинство.
(4) О получении образцов для сравнительного исследования у живых лиц следователь выносит постановление. В необходимых случаях получение образцов производится с участием специалистов, о чем составляется протокол с соблюдением требований статей 170 и 171 настоящего Кодекса.
(5) Если получение образцов является частью экспертного исследования, оно производится экспертом. В этом случае сведения об этом действии эксперт отражает в своем заключении.
Статья 208. Помещение лиц в медицинское учреждение для производства экспертизы
(1) Если при назначении или производстве судебно-медицинской или судебно-психиатрической экспертизы возникает необходимость в стационарном обследовании подозреваемого или обвиняемого, то он может быть помещен в медицинский или психиатрический стационар.
(2) Подозреваемый или обвиняемый, не содержащийся под стражей, помещается в медицинский или психиатрический стационар для производства судебно-медицинской или судебно-психиатрической экспертизы на основании судебного решения, принимаемого в порядке, установленном статьей 169-1 настоящего Кодекса.
(3) В случае помещения подозреваемого в психиатрический стационар для производства судебно-психиатрической экспертизы срок, в течение которого ему должно быть предъявлено обвинение в соответствии со статьей 39 настоящего Кодекса, прерывается до получения заключения экспертов.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 209. Содержание заключения эксперта, сообщения о невозможности дачи заключения
(1) После производства исследования с учетом его результатов эксперт или эксперты от своего имени составляют заключение, в котором должно быть указано: когда, где, кем (фамилия, имя, отчество, образование, специальность, стаж работы, ученая степень и ученое звание, занимаемая должностю( � на каком основании произведена экспертиза; отметка, удостоверенная подписью эксперта, о том, что он предупрежден об уголовной ответственности за отказ или уклонение от дачи заключения или за дачу заведомо ложного заключения; кто присутствовал при производстве экспертизы и какие давал пояснения; какие материалы использовал эксперт и какие произвел исследования; поставленные эксперту вопросы и его мотивированные ответы. Если при производстве экспертизы эксперт установит обстоятельства, имеющие значение для дела, по поводу которых ему не были поставлены вопросы, он вправе исследовать их и дать оценку в своем заключении.
(2) Если эксперт убеждается, что поставленные вопросы выходят за пределы его специальных познаний или представленные ему материалы непригодны или недостаточны для дачи заключения и не могут быть выполнены либо, если состояние науки и экспертной практики не позволяет ответить на поставленные вопросы, он составляет мотивированное сообщение о невозможности дачи заключения и направляет его органу или лицу, назначившему экспертизу.
Статья 210. Допрос эксперта
(1) Следователь вправе допросить эксперта для разъяснения данного им заключения. Эксперт может изложить свои ответы собственноручно. Протокол допроса эксперта составляется с соблюдением правил, изложенных в статьях 170 и 195 настоящего Кодекса.
(2) Допрос эксперта до представления им заключения не допускается.
Статья 211. Предъявление подозреваемому, обвиняемому, потерпевшему и свидетелю заключения экспертизы
(1) Заключение эксперта или его сообщение о невозможности дать заключение, а также протокол допроса эксперта до окончания следствия предъявляются подозреваемому, обвиняемому, потерпевшему, а также свидетелю, подвергнутому экспертизе, которые вправе давать свои объяснения и заявлять возражения по выводам экспертизы. В случае удовлетворения или отклонения такого ходатайства следователь выносит соответствующее постановление, которое под расписку объявляется лицу, заявившему ходатайство.
(2) Об ознакомлении с заключением эксперта и протоколом его допроса составляется протокол, в котором отражаются сделанные заявления или возражения.
(3) Правила настоящей статьи применяются и в случаях, когда экспертиза была произведена до привлечения лица в качестве обвиняемого, либо признания его подозреваемым или потерпевшим.
Статья 212. Дополнительная и повторная экспертизы
(1) При недостаточной ясности или полноте заключения, а также возникновении новых вопросов в отношении ранее исследованных обстоятельств может быть назначена дополнительная экспертиза, поручаемая тому же или другому эксперту.
(2) В случае сомнения в правильности заключения эксперта может быть назначена повторная экспертиза, поручаемая другому эксперту или другим экспертам.
(3) Дополнительная и повторная экспертизы назначаются и производятся с соблюдением требований статей 199, 202, 206, 209 настоящего Кодекса.
Глава 26
Привлечение в качестве обвиняемого. Предъявление обвинения
Статья 213. Привлечение в качестве обвиняемого
При наличии достаточных доказательств, указывающих на совершение преступления данным лицом, следователь выносит мотивированное постановление о привлечении лица в качестве обвиняемого.
Статья 214. Постановление о привлечении в качестве обвиняемого
(1) В постановлении о привлечении в качестве обвиняемого должно быть указано:
1) время и место его составления, кем составлено постановление, фамилия, имя и отчество лица, привлекаемого в качестве обвиняемого, число, месяц, год и место рождения;
2) описание инкриминируемого обвиняемому преступления с указанием времени, места его совершения, а также иных обстоятельств, подлежащих доказыванию в соответствии со статьей 82 настоящего Кодекса;
3) уголовный закон (статья, часть, пункт), предусматривающий ответственность за данное преступление.
(2) При обвинении в нескольких преступлениях, подпадающих под действие разных статей уголовного закона, в постановлении о привлечении лица в качестве обвиняемого должно быть указано, какие конкретные действия вменяются обвиняемому по каждой из статей уголовного закона.
(3) Постановление должно содержать решение о привлечении лица в качестве обвиняемого.
Статья 215. Обязательность явки обвиняемого
(1) Обвиняемый, находящийся на свободе, вызывается на допрос повесткой. Вызов может быть передан также телефонограммой или телеграммой.
(2) В повестке должно быть указано, кто и куда вызывается в качестве обвиняемого, день и час явки, а также последствия неявки.
(3) Повестка вручается обвиняемому под расписку, а в случае его временного отсутствия - совершеннолетнему члену семьи или представителю администрации по месту его работы или учебы либо представителю органа местного самоуправления для передачи обвиняемому.
(4) Обвиняемый, находящийся на свободе, обязан явиться по вызову следователя в назначенный срок.
(5) Уважительными причинами неявки обвиняемого по вызову следователя признаются:
1) болезнь, лишающая обвиняемого возможности явиться;
2) смерть близких родственников;
3) стихийные бедствия;
4) неполучение повестки;
5) иные обстоятельства, лишающие обвиняемого возможности явиться в назначенный срок.
(6) О причинах неявки в назначенный срок обвиняемый обязан уведомить следователя.
(7) В случае неявки без уважительной причины обвиняемый может быть доставлен приводом.
(8) Обвиняемый, находящийся под стражей, вызывается через администрацию места заключения.
Статья 216. Предъявление обвинения
(1) Обвинение предъявляется в присутствии защитника и не позднее трех суток с момента вынесения постановления о привлечении лица в качестве обвиняемого. В случае неявки обвиняемого или его защитника обвинение может быть предъявлено и по истечении трех суток.
(2) Обвиняемому, доставленному приводом, обвинение предъявляется в день привода.
(3) Следователь, удостоверившись в личности обвиняемого, объявляет обвиняемому и его защитнику постановление о привлечении в качестве обвиняемого.
(4) Следователь обязан разъяснить обвиняемому сущность предъявленного обвинения.
(5) Выполнение действий, указанных в частях третьей и четвертой настоящей статьи, удостоверяется подписями обвиняемого, защитника и следователя на постановлении о привлечении в качестве обвиняемого с указанием даты и часа предъявления обвинения.
(6) В случае отказа обвиняемого от подписи следователь и защитник удостоверяют на постановлении о привлечении в качестве обвиняемого, что текст постановления ему объявлен.
(7) Обвиняемому вручается копия постановления о привлечении его в качестве обвиняемого.
(8) Копия постановления направляется прокурору.
Статья 217. Разъяснение обвиняемому его прав и обязанностей на следствии
Ознакомив обвиняемого с постановлением о привлечении его в качестве обвиняемого, следователь обязан разъяснить ему права и обязанности обвиняемого, предусмотренные статьей 42 настоящего Кодекса, о чем делается запись в постановлении. Запись должна быть удостоверена подписями обвиняемого и его защитника.
Следователь обязан разъяснить обвиняемому о его праве заявить ходатайство о рассмотрении его уголовного дела судом с участием присяжных заседателей по окончании следствия и при предъявлении ему материалов уголовного дела для ознакомления.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 218. Допрос обвиняемого
(1) Следователь обязан допросить обвиняемого немедленно после предъявления ему обвинения.
(2) В допросе обвиняемого принимает участие его защитник.
(3) Отказ от участия защитника при предъявлении обвинения и в допросе несовершеннолетнего обвиняемого, который в силу физических или психических недостатков не может сам осуществлять право на защиту, или не владеющего языком, на котором ведется производство по делу, а также при обвинении лица в преступлении, за которое может быть назначено лишение свободы на срок свыше пятнадцати лет, не допускается.
(4) Допрос обвиняемого проводится по правилам статей 189-193 настоящего Кодекса.
(5) Обвиняемые, вызванные по одному и тому же делу, допрашиваются порознь, при этом следователь принимает меры, чтобы они не могли общаться между собой.
(6) В начале допроса следователь должен выяснить у обвиняемого, признает ли он свою вину полностью либо частично или отрицает вину в предъявленном ему обвинении, о чем делается соответствующая запись в протоколе допроса.
(7) В случаях, если возникает необходимость в уточнении или дополнении ранее данных показаний по обстоятельствам дела, могут производиться повторные (дополнительные) допросы обвиняемого.
Статья 219. Протокол допроса обвиняемого
О каждом допросе обвиняемого следователь составляет протокол с соблюдением требований статьи 195 настоящего Кодекса.
Статья 220. Изменение и дополнение обвинения. Частичное прекращение дела
(1) Если при производстве следствия возникнут основания для изменения предъявленного обвинения или его дополнения, следователь обязан с соблюдением требований статьи 214 настоящего Кодекса составить новое постановление о привлечении в качестве обвиняемого и предъявить его обвиняемому в порядке, установленном статьями 216 и 217 настоящего Кодекса.
(2) Если в ходе следствия предъявленное обвинение в какой-то части не нашло подтверждения, следователь своим постановлением прекращает уголовное дело в этой части обвинения, о чем объявляет обвиняемому.
Глава 27
Приостановление и возобновление следствия
Статья 221. Основания, порядок и сроки приостановления следствия
(1) Следствие приостанавливается при наличии одного из следующих оснований, препятствующих его продолжению и окончанию:
1) неустановления местонахождения обвиняемого;
2) психического или иного тяжкого заболевания обвиняемого, удостоверенного врачом, работающим в государственном медицинском учреждении;
3) неустановления лица, подлежащего привлечению в качестве обвиняемого;
4) когда местонахождение обвиняемого известно, однако отсутствует реальная возможность его участия в деле в связи с решением вопроса о лишении обвиняемого иммунитета либо его выдаче иностранным государством.
(2) О приостановлении следствия следователь выносит мотивированное постановление, копию которого направляет прокурору.
(3) Если по делу привлечены двое или несколько обвиняемых, а основания для приостановления относятся не ко всем обвиняемым, следователь вправе выделить в отдельное производство и приостановить дело в отношении отдельных обвиняемых или приостановить производство по всему делу, когда по нему не может быть продолжено следствие без участия всех обвиняемых.
(4) В случаях, предусмотренных пунктами 1 и 3 части первой настоящей статьи, следствие приостанавливается лишь по истечении срока на его производство; в случаях, предусмотренных пунктом 2 части первой настоящей статьи, оно может быть приостановлено и до окончания срока следствия.
(5) До приостановления следствия следователь обязан выполнить все следственные действия, производство которых возможно в отсутствие обвиняемого, принять все меры к обнаружению, а равно к установлению лица, совершившего преступление.
Статья 222. Действия следователя после приостановления следствия
(1) После приостановления следствия, в случаях, предусмотренных пунктом 3 части первой статьи 221 настоящего Кодекса, следователь обязан принимать непосредственно, а также через органы дознания меры к установлению лица, подлежащего привлечению к уголовной ответственности, и в случае необходимости, может производить следственные действия.
(2) Приостановив следствие, следователь обязан письменно уведомить об этом потерпевшего, его представителя, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей и одновременно разъяснить им, что постановление о приостановлении следствия может быть обжаловано прокурору в течение пяти суток. В случае приостановления следствия по основаниям, предусмотренным пунктом 2 части первой статьи 221 настоящего Кодекса, об этом уведомляются также обвиняемый и его защитник.
Статья 223. Розыск обвиняемого
(1) При неизвестности места нахождения обвиняемого следователь поручает производство розыска органам дознания. Об этом поручении указывается в постановлении о приостановлении следствия или выносится отдельное постановление.
(2) Розыск обвиняемого может быть объявлен как во время производства следствия, так и одновременно с его приостановлением.
(3) При наличии оснований, указанных в статье 102 настоящего Кодекса, в отношении разыскиваемого обвиняемого может быть избрана мера пресечения.
Статья 224. Возобновление приостановленного следствия
(1) Приостановленное следствие возобновляется мотивированным постановлением следователя после того, как отпали основания для приостановления.
(2) Приостановленное следствие может быть возобновлено также мотивированным постановлением прокурора в связи с отменой постановления следователя о приостановлении.
(3) О возобновлении следствия сообщается обвиняемому и защитнику, а также потерпевшему, его представителю, гражданскому истцу, гражданскому ответчику или их представителям.
Глава 28
Прекращение дела
Статья 225. Основания к прекращению уголовного дела
(1) Уголовное дело следователем прекращается:
1) при наличии оснований, указанных в статье 28 настоящего Кодекса;
2) при отсутствии достаточных доказательств, указывающих на совершение преступления обвиняемым, если исчерпаны все возможности для собирания дополнительных доказательств.
(2) В случаях прекращения дела по основаниям, указанным в статье 28 настоящего Кодекса, следователь должен принять все предусмотренные законом меры по реабилитации лица и возмещению имущественного ущерба, причиненного ему в результате незаконного задержания или заключения под стражу.
(В редакции Закона КР от 12 октября 2009 года N 267)
Статья 226. Порядок прекращения дела
(1) О прекращении дела следователь составляет мотивированное постановление, в котором приводятся сведения о личности обвиняемого, излагается сущность дела и основания его прекращения.
(2) Постановлением должен быть разрешен вопрос о вещественных доказательствах в соответствии с правилами статьи 88 настоящего Кодекса и об отмене меры пресечения, а равно мер обеспечения гражданского иска и конфискации имущества.
(3) Постановление подписывается следователем с указанием места и времени его составления.
(4) Копию постановления о прекращении дела следователь направляет прокурору, одновременно извещает лицо, привлекавшееся к ответственности, потерпевшего и организацию, по заявлению которых было возбуждено уголовное дело, с указанием оснований прекращения и разъясняет им право обжалования.
(5) По просьбе гражданского истца, гражданского ответчика, потерпевшего или их представителей следователь, прокурор знакомит их с материалами прекращенного дела.
Статья 227. Обжалование постановления о прекращении уголовного дела
Постановление следователя, прокурора о прекращении уголовного дела может быть обжаловано подозреваемым, обвиняемым, его защитником, потерпевшим и его представителем, гражданским истцом, гражданским ответчиком или их представителями, а также лицом или представителем организации, по заявлению которых было возбуждено дело, прокурору, осуществляющему надзор за следствием, или в суд.
Статья 228. Возобновление прекращенного уголовного дела
(1) При отмене постановления следователя о прекращении уголовного дела, производство по прекращенному делу возобновляется постановлением прокурора.
(2) Возобновление производства по прекращенному делу может иметь место лишь в том случае, если не истекли сроки давности привлечения лица к уголовной ответственности.
(3) О возобновлении производства по делу уведомляются обвиняемый, его защитник, потерпевший и его представитель, гражданский истец, гражданский ответчик или их представители, а также лицо или организация, по заявлению которых дело было возбуждено.
Статья 228-1. Восстановление утраченного уголовного дела
(1) Восстановление утраченного уголовного дела либо его материалов производится по постановлению руководителя следственного подразделения, начальника органа дознания, а в случае утраты уголовного дела или материалов в ходе судебного производства - по решению суда, направляемому руководителю следственного подразделения или начальнику органа дознания для исполнения.
(2) Восстановление уголовного дела производится по сохранившимся копиям материалов уголовного дела, которые могут быть признаны доказательствами в порядке, установленном настоящим Кодексом, и путем проведения процессуальных действий.
Все следственные действия по восстановлению утраченного уголовного дела производятся датой на момент производства следственного действия.
(3) Сроки следствия и содержания под стражей при восстановлении уголовного дела исчисляются в порядке, установленном статьями 111 и 166 настоящего Кодекса.
(4) Если по утраченному уголовному делу истек предельный срок содержания под стражей, то обвиняемый подлежит немедленному освобождению.
(В редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Глава 29
Направление уголовного дела прокурору
Статья 229. Ознакомление потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей с материалами дела
(1) Потерпевшего или его представителя, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей следователь знакомит со всеми материалами дела или с частью, с которой они изъявили желание ознакомиться.
(2) Ознакомление производится в порядке, предусмотренном статьей 231 настоящего Кодекса.
Статья 230. Объявление об окончании следствия по делу, направляемому прокурору
(1) Признав, что все следственные действия по делу выполнены, а собранные доказательства достаточны, следователь обязан объявить об этом обвиняемому, разъяснить ему право на ознакомление со всеми материалами дела в обязательном порядке в подшитом, пронумерованном и описанном виде (листы описи) как лично, так и с помощью защитника, а равно право заявления ходатайства о дополнении следствия или принятии по делу других решений. Об объявлении обвиняемому об окончании следствия и разъяснении прав составляется протокол с соблюдением требований статей 170 и 171 настоящего Кодекса.
(2) Об окончании следствия и о праве на ознакомление с материалами дела и заявлении ходатайства следователь обязан уведомить защитника обвиняемого, а также потерпевшего и его представителя, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей.
(3) Если защитник обвиняемого или представитель потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика по уважительным причинам не может явиться для ознакомления с делом в назначенное время, следователь откладывает ознакомление на срок не более пяти суток. В случае неявки защитника или представителя в течение этого срока следователь предлагает обвиняемому пригласить другого защитника, а потерпевшему другого представителя либо назначает защитника или представителя через профессиональную организацию адвокатов.
(4) После ознакомления с делом обвиняемого, его защитника, потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей, следователь составляет постановление об окончании следствия, в котором указывает о том, что все следственные действия выполнены, собранные доказательства достаточны для направления дела в суд.
(В редакции Закона КР от 16 октября 2002 года N 141)
Статья 231. Ознакомление обвиняемого и его защитника со всеми материалами дела
(1) Выполнив требования статьи 230 настоящего Кодекса, следователь предъявляет обвиняемому и его защитнику все материалы дела, которые должны быть в обязательном порядке подшиты, пронумерованы и описаны (листы описи). При невыполнении следователем или лицом, производящим следствие, этих требований защитник и обвиняемый вправе отказаться от ознакомления с материалами уголовного дела, о чем делается отметка в протоколе, и сообщить об этом письменно (письмо, телетайпограмма, телеграмма, факс и т.д.) соответствующему прокурору, а также вышестоящему прокурору. Для ознакомления предъявляются также вещественные доказательства и по просьбе обвиняемого или его защитника воспроизводятся фонограммы, видеозаписи, слайды, если таковые приложены к протоколам следственных действий. По просьбе обвиняемого или его защитника они могут знакомиться с материалами дела вместе или раздельно.
(2) Обвиняемый и защитник в процессе ознакомления с материалами дела вправе выписывать сведения, снимать копии с документов. Выписки и копии документов из дела, в котором содержатся сведения, составляющие государственную, коммерческую или иную охраняемую законом тайну, хранятся при деле и вручаются обвиняемому и его защитнику во время судебного разбирательства, за исключением сведений о лицах, безопасность которых необходимо обеспечить.
(3) По окончании ознакомления обвиняемого и защитника с материалами дела следователь обязан выяснить у них, будут ли заявлены ходатайство о рассмотрении уголовного дела судом с участием присяжных заседателей, иные ходатайства и о чем именно или какие иные заявления они желают сделать.
При этом следователь разъясняет особенности рассмотрения уголовного дела судом с участием присяжных заседателей, о возможности заявить такое ходатайство перед судом до назначения судебного заседания, а также выясняет у обвиняемого и его защитника, кого конкретно из числа допрошенных свидетелей и участвующих в деле экспертов, специалистов они желают вызвать в судебное заседание для допроса и подтверждения позиции защиты.
(4) Обвиняемый и защитник не могут ограничиваться во времени, необходимом им для ознакомления со всеми материалами дела. Однако, если обвиняемый и защитник явно затягивают ознакомление с материалами дела, следователь вправе своим мотивированным постановлением установить определенный срок, достаточный для ознакомления с материалами дела. Время ознакомления обвиняемого и его защитника с материалами уголовного дела в случаях, предусмотренных частями четвертой и пятой статьи 166 и частями второй и третьей статьи 111 настоящего Кодекса, засчитывается в сроки следствия, содержания обвиняемого под стражей, домашнего ареста.
(5) (Исключена в соответствии с Законом КР от 17 июля 2009 года N 234)
(В редакции Законов КР от 16 октября 2002 года N 141, 25 июня 2007 года N 91, 17 июля 2009 года N 234, 16 ноября 2011 года N 214)
Статья 232. Протокол об ознакомлении с материалами уголовного дела
(1) Об ознакомлении с материалами уголовного дела обвиняемого и его защитника, а также потерпевшего и его представителя, гражданского истца и гражданского ответчика или их представителей составляются протоколы с соблюдением требований статей 170 и 171 настоящего Кодекса. В протоколах указывается: какие материалы были предъявлены для ознакомления, заявлены ходатайства и были сделаны иные заявления.
(2) Если обвиняемый отказался от ознакомления с делом, об этом указывается в протоколе и излагаются мотивы отказа обвиняемого.
Статья 233. Заявление и разрешение ходатайств
(1) Ходатайства обвиняемого и его защитника, а также потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, заявленные устно после ознакомления с материалами дела, заносятся в протокол об ознакомлении.
(2) В случаях, когда участник процесса заявит о намерении изложить ходатайство в письменном виде, для его подготовки может быть предоставлено необходимое время, о чем делается отметка в протоколе, а письменное ходатайство затем приобщается к делу.
(3) В соответствии со статьей 125 настоящего Кодекса следователь не вправе отказать в удовлетворении ходатайства об установлении обстоятельств, имеющих значение для дела. В таких случаях следователь обязан дополнить следствие, при этом продолжение ознакомления с материалами уголовного дела другими участниками процесса не препятствует разрешению ходатайств и, в случае их удовлетворения, проведению следственных действий.
(4) После производства дополнительных следственных действий следователь вновь обязан уведомить участников процесса об окончании следствия, предоставить им возможность ознакомиться с дополнительными материалами дела, а по их просьбе - со всеми материалами дела.
(5) В случае полного или частичного отказа в удовлетворении заявленных ходатайств следователь выносит об этом постановление, копию которого направляет заявителю.
(6) Отказ в удовлетворении ходатайства может быть обжалован прокурору в течение трех суток с момента получения заявителем копии постановления об отказе. Подача жалобы приостанавливает направление дела прокурору впредь до ее разрешения.
Статья 234. Окончание следствия
Следствие заканчивается составлением следователем обвинительного заключения и направлением дела в суд для судебного разбирательства по существу или решения вопроса о применении принудительных мер медицинского характера либо принятия решения о прекращении дела в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом.
(В редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 235. Обвинительное заключение
(1) После ознакомления лиц, указанных в статьях 229-231 настоящего Кодекса, с материалами дела следователь, в случае если вывод его о достаточности оснований для предания обвиняемого суду не изменился, составляет обвинительное заключение.
В обвинительном заключении следователь указывает:
1) фамилию, имя и отчество обвиняемого или обвиняемых;
2) данные о личности каждого из них;
3) сущность обвинения, место и время совершения преступления, его способы, мотивы, цели, последствия и другие обстоятельства, имеющие значение для данного уголовного дела;
4) формулировку предъявленного обвинения с указанием пункта, части, статьи или статей Уголовного кодекса Кыргызской Республики, предусматривающих ответственность за данное преступление;
5) доказательства, которые подтверждают наличие преступления и виновность обвиняемого;
6) доводы, приводимые обвиняемым в свою защиту, и результаты проверки этих доводов;
7) обстоятельства, смягчающие и отягчающие вину обвиняемого;
8) данные о потерпевшем, характере и размере вреда, причиненного ему преступлением;
9) данные о гражданском истце и гражданском ответчике.
(2) Обвинительное заключение должно содержать ссылки на тома и листы уголовного дела.
(3) Обвинительное заключение подписывается следователем с указанием места и даты его составления.
(4) К обвинительному заключению прилагается список подлежащих вызову в судебное заседание лиц со стороны обвинения и защиты с указанием их места жительства и (или) места нахождения.
(5) К обвинительному заключению также прилагается справка о сроках следствия, об избранных мерах пресечения с указанием времени содержания под стражей, домашним арестом, о вещественных доказательствах, гражданском иске, принятых мерах по обеспечению гражданского иска и возможной конфискации имущества, процессуальных издержках, а при наличии у обвиняемого, потерпевшего иждивенцев - о принятых мерах по обеспечению их прав. В справке должны быть указаны соответствующие листы уголовного дела.
(6) После подписания следователем обвинительного заключения уголовное дело с согласия руководителя следственного подразделения немедленно направляется прокурору. В случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, следователь обеспечивает перевод обвинительного заключения.
(В редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 236. Направление уголовного дела прокурору
(1) После окончания следствия следователем уголовное дело вместе с обвинительным заключением направляется прокурору, осуществляющему надзор по данному делу.
(2) К уголовному делу должны быть приложены документы, удостоверяющие личность обвиняемого.
В случае отсутствия у обвиняемого - гражданина Кыргызской Республики документа, удостоверяющего личность, он должен быть документирован уполномоченным органом по обращению органа, ведущего уголовный процесс, до окончания расследования по делу.
В случае отсутствия у обвиняемого - иностранного гражданина документа, удостоверяющего личность, к уголовному делу в исключительных случаях может быть приложен иной документ.
Примечание. Документами, удостоверяющими личность, в настоящей статье признаются:
1) паспорт гражданина;
2) удостоверение личности;
3) постоянный или временный вид на жительство иностранного гражданина;
4) удостоверение лица без гражданства;
5) водительское удостоверение;
6) военный билет;
7) свидетельство о рождении;
8) актовая запись о рождении гражданина;
9) иной документ уполномоченного органа.
(В редакции Законов КР от 10 февраля 2010 года N 27, 18 ноября 2014 года N 155)
Глава 30
Действия и решения прокурора по делу, поступившему с обвинительным заключением
(Название главы в редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 237. Вопросы, разрешаемые прокурором по делу, поступившему с обвинительным заключением
(Название статьи в редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Прокурор обязан в срок не более пяти суток изучить поступившее уголовное дело и проверить:
1) имело ли место деяние, вмененное обвиняемому, и содержит ли это деяние состав преступления;
2) нет ли в деле обстоятельств, влекущих его прекращение;
3) обоснованно ли предъявлено обвинение, подтверждается ли оно имеющимися в деле доказательствами;
4) предъявлено ли обвинение по всем установленным и доказанным по делу преступным деяниям обвиняемого;
5) привлечены ли в качестве обвиняемых все лица, в отношении которых по делу добыты доказательства о совершении ими преступлений;
6) правильно ли квалифицированы деяния обвиняемого;
7) правильно ли избрана мера пресечения и нет ли в деле оснований для ее изменения или отмены;
8) приняты ли меры обеспечения гражданского иска и возможной конфискации имущества;
9) не допущены ли в производстве следствия существенные нарушения уголовно-процессуального закона.
(В редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 238. Решение прокурора по делу, поступившему с обвинительным заключением
Прокурор или его заместитель, рассмотрев поступившее от следователя дело с обвинительным заключением, вправе принять одно из следующих решений:
1) утвердить обвинительное заключение;
2) исключить своим постановлением отдельные пункты обвинения или переквалифицировать действия обвиняемого, применив закон о менее тяжком преступлении, если не меняется формулировка обвинения;
3) возвратить дело следователю со своими письменными указаниями о прекращении дела или для производства дополнительных следственных действий;
4) прекратить дело.
(В редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в статью 238, изложенную на государственном языке
Статья 239. Направление дела в суд
(1) После утверждения обвинительного заключения прокурор обеспечивает вручение обвиняемому и его защитнику копии обвинительного заключения. Копия вручается потерпевшему, если он об этом ходатайствовал. Расписки обвиняемого и потерпевшего о получении копии обвинительного заключения приобщаются к делу.
(2) Прокурор направляет дело в суд, одновременно уведомляет об этом обвиняемого, защитника, потерпевшего и его представителя, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 18 ноября 2014 года N 155)
РАЗДЕЛ VIII
ПРОИЗВОДСТВО В СУДЕ ПЕРВОЙ ИНСТАНЦИИ
Глава 31
Подсудность
Статья 240. Подсудность уголовных дел
(1) Районному (городскому) суду подсудны уголовные дела о всех преступлениях, кроме дел, указанных в частях второй, пятой настоящей статьи.
(2) Военным судам гарнизонов подсудны уголовные дела о всех преступлениях, совершенных военнослужащими, а также призванными на сборы военнообязанными.
(3) При обвинении одного лица или группы лиц в совершении нескольких преступлений, если дело хотя бы об одном из преступлений подсудно военному суду, а о других - районному (городскому) суду, дело о всех преступлениях рассматривается военным судом.
(4) При обвинении группы лиц в совершении одного или нескольких преступлений, если дело в отношении хотя бы одного из этих лиц подсудно военному суду, а в отношении остальных - районному (городскому) суду, дело в отношении всех обвиняемых рассматривается военным судом при невозможности выделения дела в отношении военнослужащего в отдельное производство.
(5) Межрайонные суды рассматривают в качестве суда первой инстанции дела о преступлениях, предусмотренных частью второй статьи 97, частью четвертой статьи 129, статьями 294, 319, 340 и 373 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, в случаях, когда дело подлежит рассмотрению с участием присяжных заседателей.
(6) При обвинении группы лиц в совершении одного или нескольких преступлений, если дело в отношении хотя бы одного из этих лиц подсудно межрайонному суду, а в отношении остальных - районному (городскому) суду или военному суду гарнизона, дело в отношении всех обвиняемых рассматривается межрайонным судом.
(7) При обвинении одного лица или группы лиц в совершении нескольких преступлений, если дело хотя бы об одном из преступлений подсудно межрайонному суду, а о других - иному суду, дело о всех преступлениях рассматривается межрайонным судом.
(8) При отказе обвиняемого (подсудимого) от рассмотрения дела с участием присяжных заседателей уголовное дело передается на рассмотрение районного (городского) суда или военного суда гарнизона, если отсутствуют обстоятельства, указанные в частях шестой и седьмой настоящей статьи.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 241. Территориальная подсудность уголовных дел
(1) Уголовное дело подлежит рассмотрению в суде по месту совершения преступления.
(2) Если преступление было начато в месте деятельности одного суда, а окончено в месте деятельности другого суда, дело подсудно суду по месту окончания следствия.
(3) Если место совершения преступления определить невозможно или если преступления совершены в разных местах, дело рассматривается судом по месту окончания следствия.
Статья 242. Передача уголовного дела по подсудности
(1) Судья, разрешая вопрос о назначении судебного заседания и установив, что поступившее дело неподсудно данному суду, направляет его своим постановлением по подсудности.
(2) В случае поступления в суд, до назначения дела к судебному заседанию, ходатайства подсудимого, обвиняемого в совершении преступлений, подлежащих рассмотрению с участием присяжных заседателей, о рассмотрении дела с участием присяжных заседателей судья направляет уголовное дело в соответствующий суд по подсудности.
(3) При наличии обстоятельств, указанных в статьях 70, 71 настоящего Кодекса, Председатель Верховного суда Кыргызской Республики или его заместитель вправе своим постановлением передать дело для рассмотрения от одного суда другому. По тем же основаниям председатель областного суда, Бишкекского городского суда вправе передать дело от одного районного (городского) суда другому, председатель Военного суда Кыргызской Республики вправе передать дело от одного военного суда гарнизона другому, о чем выносится постановление.
(4) Вышестоящий суд, отменяя решение нижестоящего суда, вправе направить дело на новое рассмотрение в другой суд при наличии обстоятельств, указанных в статьях 70 и 71 настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 243. Недопустимость споров о подсудности
Споры о подсудности между судами не допускаются. Всякое дело, направленное из одного суда в другой в порядке, предусмотренном статьями 241-242 настоящего Кодекса, подлежит безусловному принятию к производству тем судом, куда оно направлено.
Глава 32
Подготовительные действия к судебному заседанию
Статья 244. Полномочия судьи по поступившему в суд делу
(1) До начала судебного разбирательства судья по поступившему делу принимает одно из следующих решений:
1) определяет подсудность;
2) приняв производство по делу:
- назначает предварительное слушание в случае его рассмотрения с участием присяжных заседателей;
- приостанавливает его;
- прекращает его по основаниям, предусмотренным законом;
- назначает дело к судебному разбирательству.
(2) Решение по делу судья принимает в форме постановления, в котором должны быть указаны:
1) время и место вынесения постановления;
2) фамилия, имя и отчество судьи, вынесшего постановление;
3) основания и сущность принятых решений.
(3) Решение должно быть принято не позднее четырнадцати суток с момента поступления дела в суд.
(В редакции Законов КР от 24 марта 2004 года N 47, 17 июля 2009 года N 234)
Законом КР от 18 июля 2008 года N 144 внесены изменения в статью 244, изложенную на государственном языке
Статья 245. Вопросы, подлежащие выяснению по поступившему в суд делу
(1) При решении вопроса о возможности назначения судебного заседания судья должен кроме обстоятельств, указанных в статье 244 настоящего Кодекса, выяснить в отношении каждого из обвиняемых следующее:
- не допущены ли при производстве следствия нарушения уголовно-процессуального закона, препятствующие назначению судебного заседания;
- вручена ли своевременно копия постановления о привлечении в качестве обвиняемого;
- подлежит ли изменению или отмене избранная обвиняемому мера пресечения;
- приняты ли меры, обеспечивающие возмещение ущерба, причиненного преступлением, и возможную конфискацию имущества;
- подлежат ли удовлетворению заявления и ходатайства.
(2) При разрешении заявлений и ходатайств судья вправе вызвать для объяснения лицо или представителя организации, заявивших ходатайство. Ходатайства о вызове дополнительных свидетелей, а также о приобщении других доказательств подлежат удовлетворению, если они имеют значение для дела.
(В редакции Закона КР от 26 октября 2009 года N 288)
Статья 246. Приостановление дела
(1) Судья приостанавливает производство по делу в случаях:
1) когда обвиняемый скрылся и его местопребывание неизвестно;
2) заболевания обвиняемого, удостоверенного врачом государственного медицинского учреждения, препятствующего его участию в суде;
3) принятия Конституционным судом Кыргызской Республики к рассмотрению заявления о нарушении прав и свобод граждан уголовным законом, примененным или подлежащим применению в данном уголовном деле;
4) запроса суда в Конституционный суд Кыргызской Республики о проверке конституционности закона, примененного или подлежащего применению в данном уголовном деле;
5) назначения экспертизы.
(2) О приостановлении производства по делу судья выносит постановление.
(3) При приостановлении производства по делу по основанию, предусмотренному пунктом первым части первой настоящей статьи, дело возвращается прокурору, за исключением случая, указанного в части второй статьи 259 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 247. Назначение судебного заседания, предварительного слушания по делу с участием присяжных заседателей
(Название статьи в редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
(1) Судья, придя к выводу, что при производстве следствия соблюдены все требования настоящего Кодекса по обеспечению прав гражданина и отсутствуют иные основания, препятствующие рассмотрению дела в суде, принимает решение о назначении судебного заседания, предварительного слушания по делу с участием присяжных заседателей.
(2) В постановлении о назначении судебного заседания, предварительного слушания по делу с участием присяжных заседателей, помимо указанных в статьях 244, 245 настоящего Кодекса, разрешаются следующие вопросы:
1) о месте и времени судебного разбирательства, предварительного слушания;
2) о вызове в судебное заседание, предварительное слушание участников судебного процесса;
3) о рассмотрении дела в закрытом судебном заседании, предварительном слушании в случаях, предусмотренных статьей 22 и частями первой, второй, третьей и четвертой статьи 254 настоящего Кодекса.
(3) Наряду с вопросами, указанными в части второй настоящей статьи, в постановлении должны содержаться решения о назначении судебного заседания, предварительного слушания по делу с участием присяжных заседателей, мере пресечения в отношении лица, обвиняемого по делу, данные о его личности и квалификации вмененного ему в вину преступления.
(4) Стороны не менее чем за десять суток должны быть извещены о времени начала судебного заседания, предварительного слушания по делу с участием присяжных заседателей.
(В редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 248. Меры обеспечения гражданского иска и конфискации имущества
В случае непринятия следователем мер, обеспечивающих возмещение ущерба, причиненного преступлением, и возможную конфискацию имущества, судья обязывает органы следствия принять необходимые меры их обеспечения.
Статья 249. Прекращение дела
(1) Судья выносит постановление о прекращении дела по основаниям, указанным в статье 28 настоящего Кодекса. Приняв решение о прекращении дела, судья отменяет меру пресечения, меры обеспечения гражданского иска и конфискации имущества и разрешает вопрос о вещественных доказательствах. Копия постановления судьи о прекращении дела направляется прокурору, а также вручается лицу, привлекавшемуся к уголовной ответственности, и потерпевшему.
(2) Вопрос о прекращении дела разрешается судьей (судом) в судебном заседании с участием прокурора, потерпевшего, обвиняемого, защитника, законного представителя, гражданского истца, гражданского ответчика. Неявка кого-либо из участвующих в деле лиц не препятствует проведению судебного заседания. Прекращение дела по основаниям, указанным в пунктах 10 и 11 части первой статьи 28 настоящего Кодекса, допускается только по согласию обвиняемого. Вопрос о доказанности виновности обвиняемого в судебном заседании не обсуждается, доказательства не исследуются.
(3) Председательствующий информирует явившихся участников процесса о цели проведения судебного заседания. Судья (суд) выслушивает выступление каждого участника заседания и удаляется в отдельное помещение. Судья (суд) выносит постановление (определение) в соответствии с требованиями статьи 268 настоящего Кодекса. В судебном заседании ведется протокол секретарем судебного заседания.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Законом КР от 18 июля 2008 года N 144 внесены изменения в статью 249, изложенную на государственном языке
Статья 250. Обеспечение сторонам возможности ознакомления с материалами дела
После назначения судебного заседания судья предоставляет сторонам возможность ознакомиться со всеми материалами дела, снять с него копии или выписать необходимые сведения.
(В редакции Закона КР от 13 марта 2003 года N 61)
Статья 251. Вызовы в судебное заседание
Судья дает распоряжение о вызове в судебное заседание лиц, являющихся участниками судебного процесса, а также принимает иные меры для подготовки судебного заседания.
В случае неявки данных лиц без уважительной причины привод осуществляется тем органом, который расследовал уголовное дело по мотивированному постановлению судьи или определению суда.
(В редакции Законов КР от 13 июня 2007 года N 87, 14 июля 2014 года № 133)
Статья 252. Срок судебного разбирательства
(1) Судья (суд) должен начать рассмотрение уголовного дела не позднее 14 суток со дня вынесения постановления о назначении дела к судебному разбирательству, а по уголовным делам, рассматриваемым судом с участием присяжных заседателей, - не позднее 30 суток.
(2) Уголовное дело о преступлении небольшой тяжести или менее тяжком преступлении подлежит разрешению по существу судьей (судом) в срок не позднее одного месяца, а дело о тяжком или особо тяжком преступлении - в двухмесячный срок, а по уголовным делам, рассматриваемым судом с участием присяжных заседателей, - в трехмесячный срок со дня поступления в суд.
(3) В срок судебного разбирательства не включается время, предоставленное сторонам на ознакомление со всеми материалами дела, в соответствии со статьей 250 настоящего Кодекса, а также время, на которое судебное разбирательство было приостановлено на основании статьи 265 настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 17 июля 2009 года N 234)
Глава 33
Общие условия судебного разбирательства
Статья 253. Непосредственность и устность судебного разбирательства
(1) В судебном разбирательстве дела все доказательства подлежат непосредственному исследованию. Суд заслушивает показания подсудимого, потерпевшего, свидетелей, заключение эксперта, осматривает вещественные доказательства, оглашает протоколы и иные документы, проводит другие судебные действия по исследованию доказательств.
(2) Приговор суда должен быть основан лишь на тех доказательствах, которые были исследованы в судебном заседании.
Статья 254. Обеспечение гласности судебного разбирательства
(1) Суд должен обеспечить открытое судебное разбирательство дела, за исключением случаев, когда это может привести к разглашению охраняемой законом государственной, военной, коммерческой тайны.
(2) Закрытое судебное разбирательство допускается по мотивированному определению суда (постановлению судьи) по делам о половых и других преступлениях в целях предотвращения разглашения сведений об интимных сторонах жизни участвующих в деле лиц либо сведений, унижающих их достоинство, а также в случаях, когда этого требуют интересы обеспечения безопасности участников процесса и свидетелей, членов их семей или близких родственников.
(3) Разбирательство дела в закрытом судебном заседании осуществляется с соблюдением всех правил судопроизводства. Определение суда (постановление судьи) о разбирательстве дела в закрытом заседании может быть вынесено в отношении всего разбирательства либо отдельных его частей.
(4) В целях охраны тайны переписки и телеграфных сообщений личная переписка и личные телеграфные сообщения граждан могут быть оглашены в открытом судебном заседании только с согласия лиц, между которыми эта переписка и телеграфные сообщения происходили. В противном случае такая переписка и телеграфные сообщения оглашаются и исследуются в закрытом судебном заседании. Указанные правила применяются и при исследовании звуко- и видеозаписей, носящих личный характер.
(5) Присутствующие в открытом судебном заседании вправе вести письменную и магнитофонную запись. Фото-, киносъемка и видеозапись допускаются с разрешения председательствующего по делу и с согласия сторон.
(6) Приговор суда во всех случаях провозглашается публично.
Статья 255. Председательствующий в судебном заседании
Председательствующий руководит судебным заседанием, принимает все предусмотренные настоящим Кодексом меры для обеспечения равенства прав сторон, сохраняя объективность и беспристрастность, создает необходимые условия для всестороннего и полного исследования обстоятельств дела, вправе выяснять возникшие противоречия в доказательствах. Председательствующий также обеспечивает соблюдение распорядка судебного заседания, разъясняет всем участникам судебного разбирательства их права и обязанности и порядок их осуществления. В случае возражения кем-либо из лиц, участвующих в судебном разбирательстве, против действий председательствующего, эти возражения заносятся в протокол судебного заседания.
Статья 256. Равенство прав сторон в судебном разбирательстве
Обвинитель, подсудимый, защитник, а также потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители пользуются равными правами на заявление отводов и ходатайств, представление доказательств, участие в их исследовании, выступление в судебных прениях, а также на участие в рассмотрении всех вопросов, возникающих при судебном разбирательстве дела.
Статья 257. Секретарь судебного заседания
(1) Секретарь судебного заседания проверяет явку лиц, которые должны участвовать в судебном заседании, по поручению председательствующего осуществляет другие действия, предусмотренные настоящим Кодексом.
(2) Секретарь судебного заседания ведет протокол судебного заседания. Обязан полно и правильно отражать в протоколе действия и решения суда, а равно действия участников процесса, имевшие место в ходе заседания.
(3) В случае разногласия с председательствующим по поводу содержания протокола секретарь вправе приложить к протоколу свои замечания, которые рассматриваются в порядке, предусмотренном статьей 273 настоящего Кодекса.
Статья 258. Участие обвинителя в судебном разбирательстве
(1) Прокурор поддерживает перед судом государственное обвинение по всем уголовным делам, за исключением дел частного обвинения, представляет доказательства о виновности подсудимого, участвует в их исследовании, излагает свои выводы по поводу применения уголовного закона.
(2) Прокурор предъявляет или поддерживает предъявленный потерпевшим гражданский иск, если этого требует охрана государственных или общественных интересов либо прав граждан.
(3) Прокурор может изменить обвинение на более мягкое либо полностью или частично отказаться от обвинения.
(4) При установлении в суде более тяжкого обвинения, чем было предъявлено, прокурору по его ходатайству суд дает время для восполнения недостатков следствия и обеспечения прав участников процесса, после чего разбирательство дела продолжается.
(5) Если в ходе судебного разбирательства будут установлены обстоятельства, указывающие на совершение преступления лицами, не привлеченными к уголовной ответственности, прокурор принимает меры к возбуждению в отношении этих лиц уголовного дела. При невозможности раздельного рассмотрения дела оно подлежит объединению в одно производство.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 259. Участие подсудимого в судебном разбирательстве
(1) Разбирательство дела в суде первой инстанции проводится с участием подсудимого, явка которого обязательна.
(2) Разбирательство дела в отсутствие подсудимого допускается в случаях, если:
1) подсудимый находится вне пределов Кыргызской Республики и уклоняется от явки в суд;
2) подсудимый после повторного вызова не явится в судебное заседание и не уведомит суд о причине неявки.
(3) При неявке подсудимого дело должно быть отложено. В этом случае судья или суд обязывает орган, который расследовал уголовное дело, обеспечить явку подсудимого.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2014 года № 133)
Статья 260. Участие защитника в судебном разбирательстве
(1) Защитник представляет доказательства и участвует в исследовании доказательств, излагает суду свое мнение по существу обвинения и его доказанности, об обстоятельствах, смягчающих ответственность подсудимого или оправдывающих его, о мере наказания, а также по другим вопросам, возникающим в судебном разбирательстве.
(2) При неявке защитника и невозможности его замены разбирательство дела откладывается. Замена защитника производится по правилам, предусмотренным частью пятой статьи 44 и частью третьей статьи 45 настоящего Кодекса.
(3) Вновь вступившему в дело защитнику предоставляется время, необходимое для подготовки к участию в судебном разбирательстве.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 261. Участие потерпевшего в судебном разбирательстве
(1) Разбирательство дела в суде первой инстанции происходит при участии потерпевшего, его представителя.
(2) При неявке потерпевшего суд решает вопрос о разбирательстве дела или отложении его в зависимости от того, возможны ли в отсутствие потерпевшего полное выяснение всех обстоятельств дела и защита его прав и законных интересов. Если в судебное заседание явился представитель потерпевшего, суд решает этот вопрос с учетом мнения представителя.
(3) По ходатайству потерпевшего суд может освободить его от присутствия в судебном заседании, обязав явиться в определенное время для дачи показаний.
(4) По делам частного обвинения неявка без уважительных причин потерпевшего в судебное заседание первой инстанции влечет прекращение дела.
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в статью 261, изложенную на государственном языке
Статья 262. Участие гражданского истца или гражданского ответчика в судебном разбирательстве
(1) В судебном разбирательстве участвуют гражданский истец, гражданский ответчик, их представители.
(2) Суд рассматривает гражданский иск независимо от явки гражданского истца или его представителя.
(3) В исключительных случаях, при невозможности произвести подробный расчет по гражданскому иску без отложения разбирательства дела, суд может признать за гражданским истцом право на удовлетворение иска и передать вопрос о его размерах на рассмотрение в порядке гражданского судопроизводства.
(4) Неявка гражданского ответчика или его представителя не препятствует рассмотрению гражданского иска.
Статья 263. Участие эксперта, специалиста в судебном разбирательстве
Эксперт, специалист участвуют в судебном разбирательстве дела в порядке, предусмотренном соответственно статьями 62, 63, 64 и 65 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 264. Пределы судебного разбирательства
(1) Разбирательство дела в суде производится только в отношении подсудимого и лишь по тому обвинению, которое ему предъявлено.
(2) Изменение обвинения в суде допускается, если при этом не нарушаются принципы состязательности и равноправия сторон обвинения и защиты.
(3) В случае изменения обвинения в судебном заседании на более тяжкое или существенно отличающееся от предъявленного обвинения, необходимости привлечения к ответственности других соучастников преступления, а также восполнения иных пробелов следствия прокурор обязан, а потерпевшие и иные участники процесса вправе заявить ходатайство о передаче дела для производства следственных действий. Судья, рассмотрев ходатайство, вправе своим постановлением возвратить дело прокурору либо отклонить ходатайство и продолжить судебное разбирательство. Суд вправе передать дело прокурору в случае невозможности восполнения пробелов следствия, не устранимых в суде. После производства необходимых следственных действий следователь и прокурор выполняют процессуальные действия, предусмотренные статьями 229-239 настоящего Кодекса, и судебное разбирательство продолжается в общем порядке.
(В редакции Законов КР от 13 марта 2003 года N 61, 24 мая 2004 года N 68, 8 августа 2004 года N 111)
Статья 265. Отложение судебного разбирательства и приостановление уголовного дела
(1) При невозможности разбирательства дела вследствие неявки в судебное заседание кого-либо из вызванных лиц или в связи с необходимостью истребования по ходатайству сторон новых доказательств суд своим определением (судья своим постановлением) откладывает разбирательство дела. Одновременно суд (судья) обязывает стороны представить требуемые доказательства, а орган, который расследовал уголовное дело, принять меры к обеспечению явки неявившихся лиц.
(2) В случае заболевания подсудимого, исключающего возможность его явки в судебное заседание, суд приостанавливает производство в отношении этого подсудимого до его выздоровления и продолжает разбирательство дела в отношении остальных подсудимых. Если раздельное разбирательство невозможно, дело подлежит приостановлению в целом.
(3) В случае, когда по делу привлечено несколько подсудимых и один из них скрылся, суд выделяет материалы в отношении этого подсудимого в отдельное производство и продолжает разбирательство в отношении остальных подсудимых. Если раздельное разбирательство затруднит правильное разрешение дела, оно возвращается прокурору.
(4) При обращении с запросом в Конституционный суд Кыргызской Республики по вопросу о конституционности закона, подлежащего применению, суд приостанавливает производство по делу до принятия решения Конституционным судом Кыргызской Республики.
(5) При назначении экспертизы суд приостанавливает производство по делу до поступления заключения экспертизы в суд.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 14 июля 2014 года № 133)
Статья 266. Прекращение дела в судебном заседании
(1) Дело подлежит прекращению в судебном заседании, если во время судебного разбирательства будут установлены обстоятельства, указанные в пунктах 3-14 части первой статьи 28 настоящего Кодекса.
(2) Суд вправе прекратить дело в судебном заседании по основаниям, указанным в статье 29 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Законом КР от 18 июля 2008 года N 144 внесены изменения в статью 266, изложенную на государственном языке
Статья 267. Решение вопроса о мере пресечения. Сроки содержания под стражей, домашнего ареста и порядок их продления
(1) С момента принятия дела к производству до обращения приговора (определения, постановления) к исполнению судья (суд) вправе в отношении обвиняемого (подсудимого, оправданного) избрать, изменить или отменить меру пресечения.
(2) Мера пресечения в виде заключения обвиняемого (подсудимого) под стражу, домашнего ареста может применяться на срок судебного разбирательства. Этот срок исчисляется со дня поступления дела в суд, если мера пресечения в виде заключения под стражу, домашнего ареста, избранная следователем, прокурором, оставлена судьей без изменения.
(3) В исключительных случаях по мотивированному постановлению судьи при невозможности закончить судебное разбирательство и при отсутствии оснований для изменения или отмены меры пресечения срок содержания подсудимого под стражей, домашнего ареста может быть продлен до окончания рассмотрения дела.
(4) В случае повторного заключения под стражу, домашнего ареста подсудимого по одному и тому же делу, а также по соединенному с этим или выделенному из него уголовному делу срок содержания под стражей, домашнего ареста исчисляется с учетом времени, проведенного под стражей, домашним арестом ранее.
(5) О продлении срока содержания подсудимого под стражей, домашнего ареста суд выносит определение, а судья - постановление не позднее семи суток до окончания срока. Принятое решение должно быть мотивировано.
(В редакции Закона КР от 16 ноября 2011 года N 214)
Статья 268. Порядок вынесения постановлений и определений в судебном заседании
(1) По всем вопросам, разрешаемым судом во время судебного разбирательства, судья выносит постановления, суд выносит определения, которые подлежат оглашению в судебном заседании.
(2) Постановления (определения) о возвращении дела прокурору, прекращении дела, об избрании, изменении или отмене меры пресечения, об отводах, о назначении экспертизы выносятся в отдельном помещении и излагаются в виде отдельных документов.
(3) Все иные постановления судьи, определения суда выносятся либо в указанном в части второй настоящей статьи порядке, либо на месте - в зале судебного заседания с занесением постановлений (определений) в протокол судебного заседания.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 269. Распорядок судебного заседания
(1) Судебное разбирательство происходит в условиях, обеспечивающих нормальную работу суда и безопасность участников процесса.
(2) При входе судьи все присутствующие в зале судебного заседания встают.
(3) Все участники судебного разбирательства обращаются к председательствующему, дают показания и делают заявления стоя. Отступление от этого правила может быть допущено с разрешения председательствующего.
(4) Все участники судебного разбирательства, а равно все присутствующие в зале судебного заседания должны подчиняться распоряжениям председательствующего о соблюдении порядка в судебном заседании. Лица, находящиеся в состоянии алкогольного опьянения либо в состоянии, вызванном употреблением наркотических или токсических средств, в зал судебного заседания не допускаются.
Статья 270. Судебный пристав
Судебный пристав обеспечивает порядок в судебном заседании, выполняет распоряжения председательствующего и осуществляет другие полномочия, возложенные на него законом. Требования судебного пристава обязательны для лиц, присутствующих в зале судебного заседания.
Статья 271. Меры воздействия за нарушение порядка в судебном заседании
(1) При нарушении порядка в судебном заседании участником процесса, его неподчинении распоряжениям председательствующего он предупреждается, что повторное нарушение им порядка повлечет удаление его из зала судебного заседания или наложение денежного взыскания в размере до пяти расчетных показателей. Удаление может быть произведено в отношении любого участника процесса, кроме обвинителя и защитника, денежное взыскание не может быть наложено на обвинителя, защитника и подсудимого.
(2) Если из зала судебного заседания был удален подсудимый, приговор провозглашается в его присутствии или объявляется ему немедленно после провозглашения.
(3) Об удалении из зала судебного заседания участника процесса и наложении денежного взыскания судья выносит постановление.
(4) Лица, присутствующие в зале судебного заседания, но не являющиеся участниками процесса, в случае нарушения ими порядка по распоряжению председательствующего удаляются из зала судебного заседания. Кроме того, на них судом может быть наложено денежное взыскание в размере до двух расчетных показателей.
(5) Признав, что участником судебного разбирательства или присутствующим в зале судебного заседания совершено административное правонарушение, связанное с явным неуважением к суду, суд, допросив правонарушителя и проверив его доводы, вправе в том же судебном заседании вынести постановление о применении к нему одного из административных взысканий, предусмотренных Кодексом Кыргызской Республики об административной ответственности.
Статья 272. Протокол судебного заседания
(1) В суде первой инстанции ведется протокол.
(2) Протокол может быть написан от руки или напечатан на машинке, либо изготовлен компьютерным способом. Для обеспечения полноты протокола может применяться звукозапись.
(3) В протоколе судебного заседания обязательно указываются: место и дата заседания, время его начала и окончания; наименование суда; фамилия, имя, отчество председательствующего, секретаря, переводчика, обвинителя, защитника, подсудимого, а также потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей, других вызванных судом лиц; рассматриваемое дело; данные о личности подсудимого и мера пресечения; действия суда в том порядке, в каком они имели место; заявления, возражения и ходатайства участвующих в деле лиц; постановления судьи, вынесенные без удаления в отдельное помещение; указания на вынесение постановлений в отдельном помещении; разъяснение участвующим в деле лицам их прав и обязанностей, подробное содержание их показаний, вопросы, заданные им, и ответы на них; результаты проведенных в судебном заседании осмотров и других действий по исследованию доказательств; указания на факты, которые участвующие в деле лица просили удостоверить в протоколе; основное содержание выступлений сторон в судебных прениях и последнего слова подсудимого; указание об оглашении приговора и разъяснении порядка и срока его обжалования. Кроме того, в протоколе также указывается на факты, свидетельствующие о неуважении к суду, если они имели место, на личность нарушителя и мерах воздействия, принятых судом в отношении нарушителя.
(4) Протокол должен быть изготовлен и подписан председательствующим и секретарем не позднее пяти суток по окончании судебного заседания.
(5) Председательствующий обеспечивает сторонам возможность ознакомиться с протоколом судебного заседания.
Статья 273. Замечания на протокол судебного заседания и их рассмотрение
(1) В течение трех суток после подписания протокола обвинитель, защитник, осужденный, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители могут подать свои замечания на протокол.
(2) Замечания на протокол судебного заседания рассматриваются судьей (судом), который в необходимых случаях вправе вызвать лиц, подавших замечания.
(3) В результате рассмотрения замечаний судья выносит мотивированное постановление, суд - определение об удостоверении их правильности либо их отклонении. Замечания на протокол и постановление судьи, определение суда приобщаются к протоколу судебного заседания.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Глава 34
Подготовительная часть судебного заседания
Статья 274. Открытие судебного заседания
В назначенное время председательствующий открывает судебное заседание и объявляет, какое уголовное дело подлежит разбирательству.
Статья 275. Проверка явки в суд
Секретарь докладывает о явке лиц, вызванных в суд, и сообщает о причинах неявки отсутствующих.
Статья 276. Разъяснение переводчику его прав и обязанностей
(1) Председательствующий разъясняет переводчику его права и обязанности, предусмотренные частями первой, второй статьи 67 настоящего Кодекса.
(2) Переводчик предупреждается председательствующим об уголовной ответственности за заведомо неправильный перевод, о чем у него отбирается подписка, которая приобщается к протоколу судебного заседания. Переводчик также предупреждается о том, что в случае уклонения от исполнения своих обязанностей на него может быть наложено денежное взыскание в порядке, установленном частью третьей статьи 67 настоящего Кодекса.
Статья 277. Удаление свидетелей из зала судебного заседания
Явившиеся свидетели до начала их допроса удаляются из зала судебного заседания. Председательствующий принимает меры к тому, чтобы недопрошенные свидетели не общались с допрошенными свидетелями, а также с иными лицами, находящимися в зале судебного заседания.
Статья 278. Установление личности подсудимого и своевременность вручения ему копии обвинительного заключения
(1) Председательствующий устанавливает личность подсудимого, выясняет его фамилию, имя, отчество, возраст, место рождения, место жительства, занятие и иные данные о его личности.
(2) Председательствующий опрашивает подсудимого вручена ли ему и когда копия обвинительного заключения.
(3) В случае невручения копии обвинительного заключения разбирательство дела должно быть отложено, а прокурор принимает меры к незамедлительному вручению подсудимому копии обвинительного заключения. В таком случае разбирательство дела не должно быть начато ранее трех суток с момента вручения указанного документа.
(В редакции Закона КР от 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 279. Объявление председательствующего, других участников процесса и разъяснение права отвода
Председательствующий объявляет состав суда, сообщает, кто является обвинителем, защитником, потерпевшим и его представителем, гражданским истцом, гражданским ответчиком и их представителями, а также секретарем судебного заседания, экспертом, специалистом и переводчиком. Председательствующий разъясняет сторонам их право заявления отвода по правилам главы 8 настоящего Кодекса председательствующему, равно как и любому другому из перечисленных в настоящей статье участников процесса.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 280. Разъяснение подсудимому его прав и обязанностей
Председательствующий разъясняет подсудимому, его законному представителю их права и обязанности в судебном разбирательстве, предусмотренные статьями 42, 43 настоящего Кодекса.
Статья 281. Разъяснение потерпевшему, гражданскому истцу, гражданскому ответчику и их представителям прав и обязанностей
Председательствующий разъясняет потерпевшему, гражданскому истцу, гражданскому ответчику и их представителям права и обязанности в судебном разбирательстве, предусмотренные соответственно статьями 50, 53, 56 настоящего Кодекса. Потерпевшему по делам частного обвинения, а также по делам о преступлениях небольшой тяжести и менее тяжких преступлениях, указанных в статье 66 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, разъясняется его право на примирение с подсудимым.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 282. Разъяснение эксперту его прав и обязанностей
Председательствующий разъясняет эксперту его права и обязанности, предусмотренные статьей 63 настоящего Кодекса, и предупреждает его об уголовной ответственности за дачу заведомо ложного заключения, о чем у эксперта отбирается подписка, которая приобщается к протоколу судебного заседания.
Статья 283. Разъяснение специалисту его прав и обязанностей
Председательствующий разъясняет специалисту его права и обязанности, предусмотренные статьей 65 настоящего Кодекса, и предупреждает его об ответственности за отказ или уклонение от выполнения своих обязанностей.
Статья 284. Заявление и разрешение ходатайств
(1) Председательствующий опрашивает стороны, имеются ли у них ходатайства о вызове новых свидетелей, экспертов и специалистов и о приобщении вещественных доказательств и документов. Лицо, заявившее ходатайство, обязано указать, для установления каких именно обстоятельств необходимы дополнительные доказательства.
(2) Суд, выслушав мнение остальных участников судебного процесса, должен рассмотреть каждое заявленное ходатайство, удовлетворить его, если обстоятельства, подлежащие выяснению, имеют значение для дела, или вынести мотивированное постановление об отказе в удовлетворении ходатайства.
(3) Лицо, которому судом отказано в удовлетворении ходатайства, вправе заявить его в дальнейшем.
Статья 285. Разрешение вопроса о возможности разбирательства дела в отсутствие кого-либо из участвующих в деле лиц
(1) При неявке кого-либо из участников судебного процесса, а равно свидетеля, эксперта или специалиста суд выслушивает мнение сторон о возможности разбирательства дела и выносит постановление о продолжении разбирательства или его отложении.
(2) До решения вопроса об отложении разбирательства дела суд может допросить явившихся свидетелей, эксперта или специалиста, потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей, затем вынести постановление об отложении разбирательства дела. Если после этого дело будет рассматриваться тем же судьей, вторичный вызов допрошенных лиц в судебное заседание производится лишь в необходимых случаях.
Глава 35
Судебное разбирательство
Статья 286. Начало судебного разбирательства
(1) Судебное разбирательство начинается с оглашения обвинителем обвинительного заключения, а по делам частного обвинения - с оглашения заявления лицом, его подавшим, или его представителем.
(2) Председательствующий опрашивает подсудимого, понятно ли ему обвинение, в необходимых случаях разъясняет ему сущность обвинения и его отношение к предъявленному обвинению.
(В редакции Законов КР от 26 октября 2009 года N 288, 18 ноября 2014 года N 155)
Статья 287. Установление порядка исследования доказательств
(1) После выполнения требований статьи 286 настоящего Кодекса председательствующий, выслушав мнение сторон, определяет порядок исследования доказательств.
(2) Подсудимый вправе давать показания в любой момент судебного разбирательства.
Статья 288. Допрос подсудимого
(1) Перед допросом подсудимого председательствующий разъясняет его право давать или не давать показания по поводу предъявленного обвинения и других обстоятельств дела и что все им сказанное может быть использовано против него. При согласии подсудимого дать показания первым его допрашивают защитник и участники процесса со стороны защиты, затем государственный обвинитель и участники процесса со стороны обвинения. Председательствующий устраняет наводящие вопросы и вопросы, не имеющие отношения к делу.
(2) Председательствующий задает вопросы подсудимому после допроса его сторонами, однако уточняющие вопросы могут быть заданы в любой момент его допроса.
(3) Если подсудимый полностью признает себя виновным и желает дать показания по поводу предъявленного обвинения в форме свободного рассказа, суд выслушивает его, не прерывая, за исключением случаев, когда его показания не относятся к делу.
(4) Допрос подсудимого в отсутствие другого подсудимого допускается по инициативе суда или ходатайству сторон, о чем судья выносит постановление. В этом случае после возвращения подсудимого в зал судебного заседания председательствующий сообщает ему содержание показаний, данных в его отсутствие, и предоставляет ему возможность задавать вопросы подсудимому, допрошенному в его отсутствие.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 289. Оглашение показаний подсудимого
(1) Оглашение в суде показаний подсудимого, данных при производстве следствия, а также воспроизведение приложенных к протоколу допроса звукозаписи его показаний, видеозаписи или киносъемки могут иметь место по ходатайству сторон в следующих случаях:
1) при наличии существенных противоречий между показаниями, данными подсудимым в ходе следствия, и показаниями, данными в суде;
2) при отказе подсудимого от дачи показаний в суде;
3) при рассмотрении дела в отсутствие подсудимого.
(2) Правила, предусмотренные частью первой настоящей статьи, распространяются также на случаи оглашения показаний подсудимого, данных ранее в суде.
(3) Не допускается воспроизведение звуко-, видеозаписи и киносъемки без предварительного оглашения показаний, содержащихся в соответствующем протоколе допроса или протоколе судебного заседания. О воспроизведении звуко-, видеозаписи, киносъемки в протоколе судебного заседания делается отметка.
Статья 290. Допрос потерпевшего
Потерпевший допрашивается по правилам допроса свидетелей, предусмотренным в частях второй, третьей, четвертой и пятой статьи 291 настоящего Кодекса.
Статья 291. Допрос свидетелей
(1) Свидетели допрашиваются порознь и в отсутствие еще не допрошенных свидетелей.
(2) Перед допросом председательствующий устанавливает личность свидетеля, выясняет его отношение к подсудимому и потерпевшему, разъясняет гражданский долг и обязанность дать правдивые показания по делу, а также ответственность за отказ от дачи показаний и за дачу заведомо ложных показаний. Лицам, освобожденным по закону от обязанности давать показания, разъясняется ответственность лишь за дачу заведомо ложных показаний. У свидетеля отбирается подписка о том, что ему разъяснены его обязанности и ответственность. Подписка приобщается к протоколу судебного заседания.
(3) Свидетеля допрашивают прокурор, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители, подсудимый и его защитник. Первой задает вопросы та сторона, по ходатайству которой этот свидетель был вызван в судебное заседание.
(4) Председательствующий устраняет наводящие вопросы и вопросы, не имеющие отношения к делу, уточняет показания свидетеля после допроса его сторонами. Затем председательствующий может задать вопросы свидетелю.
(5) Допрошенные свидетели остаются в зале судебного заседания и не могут его покинуть до окончания судебного разбирательства без разрешения суда и согласия сторон.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 292. Использование потерпевшим и свидетелем письменных заметок и документов
(1) Потерпевший и свидетель могут пользоваться письменными заметками. Эти заметки должны быть предъявлены суду по его требованию.
(2) Потерпевшему и свидетелю разрешается прочтение имеющихся у них документов, относящихся к их показаниям. Эти документы предъявляются суду и по постановлению судьи могут быть приобщены к делу.
Статья 293. Особенности допроса несовершеннолетних потерпевшего и свидетеля
(1) При допросе потерпевшего и свидетеля в возрасте до четырнадцати лет, а по усмотрению суда - и при допросе этих лиц в возрасте от четырнадцати до шестнадцати лет вызывается педагог. В случае необходимости вызываются также родители или иные законные представители несовершеннолетнего. Указанные лица могут с разрешения председательствующего задавать потерпевшему и свидетелю вопросы.
(2) Перед допросом потерпевшего и свидетеля, не достигших шестнадцатилетнего возраста, председательствующий разъясняет им значение для дела полных и правдивых показаний. Об ответственности за отказ от дачи показаний и за дачу заведомо ложных показаний эти лица не предупреждаются и подписка у них не отбирается.
(3) Допрос несовершеннолетних потерпевшего и свидетеля по ходатайству сторон или по инициативе суда может быть проведен в отсутствие подсудимого, о чем суд выносит постановление. После возвращения подсудимого в зал судебного заседания ему должны быть оглашены показания этих лиц и предоставлена возможность задавать им вопросы.
(4) Потерпевший и свидетель, не достигшие шестнадцати лет, удаляются из зала судебного заседания по окончании их допроса, кроме случаев, когда суд признает необходимым их дальнейшее присутствие.
Статья 294. Оглашение показаний потерпевшего и свидетеля
(1) Оглашение на суде показаний потерпевшего и свидетеля, данных при производстве следствия, а также воспроизведение звукозаписи их показаний, видеозаписи или киносъемки допроса допускаются по ходатайству сторон в следующих случаях:
1) при наличии существенных противоречий между этими показаниями и показаниями, данными в суде;
2) при отсутствии в судебном заседании потерпевшего или свидетеля по причинам, исключающим возможность его явки в суд;
3) при отказе их от дачи показаний.
(2) Правила, указанные в части первой настоящей статьи, распространяются также на случаи оглашения показаний потерпевшего и свидетеля, данных ранее в суде.
(3) В судебном заседании могут быть также оглашены показания потерпевшего и свидетеля, допрошенных судом в соответствии с частью второй статьи 285 настоящего Кодекса.
(4) Воспроизведение звукозаписи показаний потерпевшего и свидетеля, видеозаписи и киносъемки их допроса может иметь место по правилам, установленным в части третьей статьи 289 настоящего Кодекса.
Статья 295. Производство экспертизы в суде
(1) По ходатайству сторон суд вправе назначить экспертизу в судебном заседании. Экспертиза проводится экспертами, которые давали заключение на следствии, или другими экспертами, назначенными судом.
(2) Экспертиза в суде производится по правилам, изложенным в главе 25 настоящего Кодекса.
(3) Огласив вынесенное постановление о назначении экспертизы, председательствующий разъясняет сторонам их право заявить отвод эксперту, ходатайствовать о включении в число экспертов дополнительно указанного стороной лица, проведении экспертизы представителями другой экспертной организации, производстве экспертизы в присутствии сторон.
(4) В судебном заседании эксперт вправе задавать вопросы допрашиваемым лицам, знакомиться с письменными доказательствами, протоколами следственных действий, заключениями других экспертов, участвовать в осмотрах, экспериментах и других судебных действиях, касающихся предмета экспертизы.
(5) При необходимости представления эксперту образцов для сравнительного исследования применяются правила статьи 207 настоящего Кодекса.
(6) По выяснении всех обстоятельств, имеющих значение для дачи заключения, председательствующий предлагает сторонам представить в письменном виде вопросы эксперту. Поставленные вопросы должны быть оглашены и по ним заслушано мнение участников судебного разбирательства. Суд рассматривает эти вопросы и своим постановлением устраняет те из них, которые не относятся к делу или компетенции эксперта, а также формулирует новые вопросы, после чего эксперт приступает к проведению экспертизы и составлению заключения.
(7) Заключение дается экспертом в письменном виде, оглашается им в судебном заседании и вместе с вопросами приобщается к делу. Эксперт вправе включить в свое заключение выводы по обстоятельствам дела, относящимся к его компетенции, о которых ему не были поставлены вопросы.
(8) Если в суд вызван эксперт, давший заключение на следствии, суд может после оглашения заключения, если оно не вызывает возражений у сторон, не назначать экспертизу и ограничиться допросом эксперта.
Статья 296. Допрос эксперта
(1) После оглашения экспертом заключения ему могут быть заданы вопросы для разъяснения или дополнения данного им заключения.
(2) Вопросы эксперту задают стороны, при этом первой вопросы задает сторона, по ходатайству которой назначена экспертиза. Председательствующий вправе задать эксперту вопросы в любой момент допроса.
Статья 297. Производство дополнительной или повторной экспертизы
(1) В случаях, предусмотренных статьей 212 настоящего Кодекса, суд может назначить дополнительную или повторную экспертизу, о чем выносит постановление.
(2) Дополнительная или повторная экспертиза проводится по правилам, установленным статьей 199 настоящего Кодекса.
Статья 298. Осмотр вещественных доказательств
(1) Приобщенные к делу на следствии, а также вновь представленные вещественные доказательства должны быть осмотрены судом и предъявлены сторонам.
(2) Осмотр вещественных доказательств может быть произведен в любой момент судебного разбирательства как по ходатайству сторон, так и по инициативе председательствующего. Вещественные доказательства могут быть предъявлены для осмотра свидетелям, эксперту и специалисту. Лица, которым предъявлены вещественные доказательства, могут обращать внимание суда на обстоятельства, связанные с осмотром. Результаты осмотра отражаются в протоколе судебного заседания.
(3) Осмотр вещественных доказательств может производиться судом по месту их нахождения с соблюдением правил, установленных частью первой настоящей статьи.
Статья 299. Оглашение протоколов следственных действий и документов
(1) Протокол следственных действий, удостоверяющих обстоятельства и факты, установленные при осмотре, освидетельствовании, выемке, обыске, наложении ареста на имущество, задержании, предъявлении для опознания, следственном эксперименте, прослушивании телефонных и иных переговоров обвиняемого или иных причастных к преступлению лиц, а также документы, приобщенные к делу или представленные в судебном заседании, если в них изложены или удостоверены обстоятельства, имеющие значение для дела, подлежат оглашению полностью или частично.
(2) Документы, представленные в судебное заседание, могут быть приобщены к делу.
Статья 300. Осмотр местности и помещения
(1) Суд, признав необходимым осмотреть какое-либо помещение или местность, производит осмотр с участием сторон. В случае необходимости осмотр может производиться с участием свидетелей, эксперта и специалиста, о чем суд выносит постановление.
(2) По прибытии на место осмотра председательствующий объявляет о продолжении судебного заседания и суд приступает к осмотру, при этом подсудимому, потерпевшему, свидетелям, эксперту и специалисту могут быть заданы вопросы в связи с осмотром.
(3) Результаты осмотра отражаются в протоколе судебного заседания.
Статья 301. Производство эксперимента
(1) Если для проверки либо уточнения данных, имеющихся в деле, необходимо воспроизведение действий, обстановки или иных обстоятельств определенного события и совершение опытных действий, суд вправе провести эксперимент.
(2) Эксперимент проводится судом с участием сторон. В случае необходимости к участию в эксперименте привлекаются свидетель и специалист.
(3) Суд проводит эксперимент с соблюдением правил, предусмотренных статьей 182 настоящего Кодекса.
Статья 302. Предъявление для опознания
В случае необходимости предъявления в суде для опознания лица или предмета оно проводится по правилам, установленным статьей 198 настоящего Кодекса.
Статья 303. Освидетельствование
(1) Освидетельствование в судебном заседании проводится по постановлению судьи в случаях, предусмотренных частью первой статьи 180 настоящего Кодекса.
(2) Освидетельствование, сопровождающееся обнажением тела, производится в отдельном помещении врачом или иным специалистом, который после окончания освидетельствования составляет и подписывает акт освидетельствования. После этого указанные лица возвращаются в зал судебного заседания, где они в присутствии сторон и освидетельствованного лица сообщают суду о следах и приметах на теле освидетельствованного, если они обнаружены, отвечают на вопросы сторон и председательствующего. Акт освидетельствования приобщается к делу.
Статья 304. Окончание судебного исследования
(1) По завершении исследования всех доказательств председательствующий опрашивает стороны, желают ли они дополнить судебное разбирательство и чем именно. В случае заявления ходатайств о дополнении судебного разбирательства суд обсуждает эти ходатайства и разрешает их.
(2) После разрешения ходатайств и выполнения необходимых судебных действий председательствующий объявляет судебное исследование законченным.
Статья 305. Содержание и порядок прений сторон
(1) После окончания судебного исследования суд переходит к прениям сторон, которые состоят из речей обвинителя, потерпевшего или его представителя, гражданского истца и гражданского ответчика или их представителей, подсудимого и защитника. Последовательность выступлений участников судебных прений устанавливается судом по их предложениям, но во всех случаях первым выступает государственный или частный обвинитель, который исходя из результатов судебного разбирательства должен обосновать вывод о виновности обвиняемого, квалификации содеянного им и изложить свое мнение о наказании, которое следует назначить, или вправе отказаться от обвинения.
(2) Стороны в прениях сторон не вправе ссылаться на доказательства, которые не исследовались в судебном заседании, при необходимости предъявить суду новые доказательства, они могут ходатайствовать о возобновлении судебного разбирательства.
(3) Суд не может ограничивать продолжительность прений сторон определенным временем, но председательствующий вправе останавливать участвующих в прениях лиц, если они касаются обстоятельств, не имеющих отношения к рассматриваемому делу.
(4) После произнесения речей всеми участниками прений сторон, каждый из них может выступить еще по одному разу с замечаниями (репликами) относительно сказанного в речах представителей сторон. Право последнего замечания принадлежит подсудимому или его защитнику.
(5) Каждый участник прений сторон может представить суду в письменном виде предлагаемую им формулировку решения по вопросам, указанным в пунктах 1-6 части первой статьи 312 настоящего Кодекса. Предлагаемая формулировка не имеет для суда обязательной силы.
Статья 306. Последнее слово подсудимого
(1) После окончания прений сторон председательствующий предоставляет подсудимому последнее слово. Вопросы к подсудимому во время его последнего слова не допускаются.
(2) Суд не может ограничивать продолжительность последнего слова подсудимого определенным временем, но председательствующий вправе останавливать подсудимого в случаях, когда оно касается обстоятельств, не имеющих отношения к рассматриваемому делу.
Статья 307. Возобновление судебного исследования
Если выступающие в прениях сторон лица или подсудимый в последнем слове сообщают о новых обстоятельствах, имеющих значение для дела, или ссылаются на не исследованные ранее, но относящиеся к делу доказательства, суд по ходатайству сторон или по своей инициативе возобновляет судебное исследование. По окончании возобновленного судебного исследования суд вновь открывает прения сторон и предоставляет подсудимому последнее слово.
Статья 308. Удаление суда для постановления приговора
После заслушивания последнего слова подсудимого председательствующий (состав суда) немедленно удаляется для постановления приговора, о чем объявляет присутствующим в зале судебного заседания.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Глава 36
Постановление приговора
Статья 309. Постановление приговора именем Кыргызской Республики
Суд Кыргызской Республики постановляет приговор именем Кыргызской Республики.
Статья 310. Законность и обоснованность приговора
(1) Приговор суда должен быть законным и обоснованным.
(2) Приговор признается законным, если он постановлен с соблюдением всех требований закона и на основе закона.
(3) Приговор признается обоснованным, если он постановлен на основании всестороннего и объективного исследования представленных суду доказательств.
(4) Приговор должен быть справедливым.
Статья 311. Постановление приговора
(1) Приговор постановляется судом в отдельном помещении. Во время постановления приговора в помещении может находиться лишь состав суда по данному делу. Присутствие иных лиц не допускается.
(2) С наступлением ночного времени, а при необходимости и в течение дня суд вправе сделать перерыв для отдыха. Постановление приговора прерывается также на выходные и праздничные дни.
(3) Время вынесения приговора должно быть объявлено участникам судебного процесса.
(4) (Исключена в соответствии с Законом КР от 5 августа 2008 года N 193)
(5) (Исключена в соответствии с Законом КР от 5 августа 2008 года N 193)
(6) (Исключена в соответствии с Законом КР от 5 августа 2008 года N 193)
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 312. Вопросы, разрешаемые судьей при постановлении приговора
(1) При постановлении приговора суд разрешает следующие вопросы:
1) имело ли место деяние, в совершении которого обвиняется подсудимый;
2) доказано ли, что деяние совершил подсудимый;
3) является ли это деяние преступлением и какой именно статьей уголовного закона оно предусмотрено;
4) виновен ли подсудимый в совершении этого преступления и имеются ли обстоятельства, смягчающие и отягчающие его ответственность;
5) подлежит ли подсудимый наказанию за совершенное им преступление;
6) какое наказание должно быть назначено подсудимому;
7) имеются ли основания для постановления приговора без назначения наказания или освобождения от него;
8) в колонии какого вида должен отбывать наказание осужденный к лишению свободы;
9) подлежит ли удовлетворению гражданский иск, в чью пользу и в каком размере, а также подлежит ли возмещению имущественный ущерб, если гражданский иск не был предъявлен;
10) как поступить с имуществом, на которое наложен арест для обеспечения гражданского иска или возможной конфискации;
11) как поступить с вещественными доказательствами;
12) на кого и в каком размере должны быть возложены процессуальные издержки;
13) должен ли суд в случаях, предусмотренных статьей 51 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, лишить осужденного специального или воинского звания;
14) о применении принудительных мер медицинского характера в случаях, предусмотренных статьей 91 Уголовного кодекса Кыргызской Республики;
15) о мере пресечения в отношении осужденного (оправданного).
(2) Если подсудимый обвиняется в совершении нескольких преступлений, суд разрешает вопросы, указанные в пунктах 1-6 части первой настоящей статьи, по каждому преступлению в отдельности.
(3) Если в совершении преступления обвиняется несколько подсудимых, суд разрешает эти вопросы в отношении каждого подсудимого в отдельности, определяя роль и степень его участия в совершенном деянии.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 313. Решение вопроса о вменяемости подсудимого
(1) Суд обязан при постановлении приговора обсудить вопрос о вменяемости подсудимого.
(2) Признав, что подсудимый во время совершения деяния находился в невменяемом состоянии или после совершения преступления заболел неизлечимой душевной болезнью, лишающей его возможности осознавать фактическое значение своих действий, их вредность или руководить ими, суд выносит постановление о прекращении уголовного дела и применении к нему принудительных мер медицинского характера.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в статью 313, изложенную на государственном языке
Статья 314. Виды приговоров
(1) Приговор суда может быть обвинительным или оправдательным.
(2) Обвинительный приговор может быть постановлен:
1) с назначением уголовного наказания, подлежащего отбыванию осужденным;
2) с назначением уголовного наказания и освобождением от его отбывания;
3) без назначения уголовного наказания.
Статья 315. Основания постановления обвинительного приговора
(1) Обвинительный приговор постановляется лишь при условии, что в ходе судебного разбирательства виновность подсудимого в совершении преступления подтверждена совокупностью исследованных доказательств, и не может быть основан на предположениях.
(2) Постановляя обвинительный приговор с назначением наказания, подлежащего отбыванию осужденным, суд должен точно определить его вид, размер и начало исчисления срока отбывания.
(3) Суд постановляет обвинительный приговор с назначением наказания и освобождением от его отбывания в случаях, если к моменту вынесения приговора:
1) издан акт амнистии, освобождающий от применения наказания, назначенного осужденному данным приговором;
2) время нахождения подсудимого под стражей по данному делу с учетом правил зачета предварительного заключения, установленных статьей 61 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, засчитывается в срок наказания, назначенного судом.
(4) Суд постановляет обвинительный приговор без назначения наказания в случаях, если к моменту его вынесения:
1) лицо перестало быть общественно опасным;
2) лицо заболело тяжелой болезнью, препятствующей отбыванию наказания;
3) истек срок давности привлечения лица к уголовной ответственности за данное преступление.
Статья 316. Основания постановления оправдательного приговора
(1) Оправдательный приговор постановляется в случаях, если:
1) отсутствует событие преступления;
2) в деянии подсудимого нет состава преступления;
3) не доказано участие подсудимого в совершении преступления;
4) правомерно деяние, причинившее вред в силу уголовного закона (необходимая оборона, крайняя необходимость, причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление, исполнение приказа или иного распоряжения, обоснованный риск);
5) коллегией присяжных заседателей вынесен оправдательный вердикт в отношении подсудимого.
(2) Оправдание по любому из перечисленных оснований означает признание невиновности подсудимого и влечет за собой его полную реабилитацию.
(3) Если при постановлении оправдательного приговора за недоказанностью участия подсудимого в совершении преступления лицо, совершившее это преступление, остается невыясненным, суд по вступлении приговора в законную силу направляет дело прокурору для принятия мер к установлению лица, совершившего преступление.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 317. Составление приговора
(1) После решения вопросов, указанных в статье 312 настоящего Кодекса, судья переходит к составлению приговора. Приговор излагается на государственном или русском языке и состоит из вводной, описательно-мотивировочной и резолютивной частей.
(2) Приговор должен быть написан судьей от руки или изготовлен им с помощью технических средств и подписан. При внесении в приговор исправлений они должны быть оговорены и удостоверены подписью судьи до провозглашения приговора.
(3) Приговор подписывается судьей.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 318. Вводная часть приговора
В вводной части приговора указывается:
1) что приговор постановлен именем Кыргызской Республики;
2) время и место постановления приговора;
3) наименование суда, постановившего приговор, имя, отчество, фамилия председательствовавшего, секретаря судебного заседания, обвинителя, защитника, потерпевшего, законного представителя, гражданского истца, гражданского ответчика;
4) имя, отчество и фамилия подсудимого, год, месяц, день и место его рождения, место жительства, место работы, занятие, образование, семейное положение и иные сведения о личности подсудимого, имеющие значение для дела;
5) уголовный закон, предусматривающий преступление, в совершении которого обвиняется подсудимый.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 319. Описательно-мотивировочная часть обвинительного приговора
(1) Описательно-мотивировочная часть обвинительного приговора должна содержать описание преступного деяния, признанного судом доказанным, с указанием места, времени, способа его совершения, формы вины, мотивов, целей и последствий от преступления. В приговоре приводятся доказательства, на которых основаны выводы суда в отношении подсудимого и мотивы, по которым суд отверг другие доказательства. Указываются обстоятельства, смягчающие и отягчающие ответственность, а в случае признания части обвинения необоснованной или установления неправильной квалификации преступления - основания и мотивы изменения обвинения.
(2) Суд обязан также приводить мотивы решения всех вопросов, относящихся к назначению уголовного наказания, освобождению от него или от его реального отбытия, применению иных мер воздействия.
(3) В описательно-мотивировочной части должно содержаться обоснование принятых решений по вопросам, указанным в статье 312 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 320. Резолютивная часть обвинительного приговора
(1) В резолютивной части обвинительного приговора должны быть указаны:
1) фамилия, имя и отчество подсудимого;
2) решение о признании обвиняемого виновным в совершении преступления;
3) статья уголовного закона, по которой подсудимый признан виновным;
4) вид и размер наказания, назначенного подсудимому за каждое преступление, в совершении которого он признан виновным; окончательная мера наказания, подлежащая отбытию на основании статей Уголовного кодекса Кыргызской Республики, вид колонии, в котором должен отбывать наказание осужденный к лишению свободы;
5) длительность испытательного срока при условном осуждении и обязанности, которые возлагаются на осужденного;
6) решение о лишении специального или воинского звания;
7) решение о зачете времени предварительного заключения под стражей, если подсудимый до постановления приговора был задержан или к нему применялись меры пресечения в виде содержания под стражей, или он помещался в психиатрическое учреждение;
8) решение о мере пресечения в отношении подсудимого до вступления приговора в законную силу.
(2) Если подсудимому предъявлено обвинение по нескольким статьям уголовного закона, в резолютивной части приговора должно быть точно указано, по каким из них подсудимый оправдан и по каким осужден.
(3) В случае освобождения подсудимого от отбывания наказания или вынесения приговора без назначения наказания об этом указывается в резолютивной части приговора.
Статья 321. Описательно-мотивировочная часть оправдательного приговора
(1) В описательно-мотивировочной части оправдательного приговора излагаются: сущность предъявленного обвинения, обстоятельства дела, установленные судом; доказательства, послужившие основанием для оправдания подсудимого; мотивы, по которым суд признал недостоверными или недостаточными доказательства обвинения; мотивы решения в отношении гражданского иска.
(2) Не допускается включение в оправдательный приговор формулировок, ставящих под сомнение невиновность оправданного.
Статья 322. Резолютивная часть оправдательного приговора
В резолютивной части оправдательного приговора должны содержаться:
1) фамилия, имя и отчество подсудимого;
2) решение о признании подсудимого невиновным и его оправдании, основания оправдания;
3) решение об отмене меры пресечения, если она была избрана;
4) решение об отмене мер обеспечения конфискации имущества, а также мер обеспечения возмещения причиненного ущерба, если такие меры были приняты.
Статья 323. Иные вопросы, подлежащие решению в резолютивной части приговора
В резолютивной части как обвинительного, так и оправдательного приговора, кроме вопросов, перечисленных соответственно в статьях 320 и 322 настоящего Кодекса, должны содержаться:
1) решение по предъявленному гражданскому иску;
2) решение вопроса о вещественных доказательствах;
3) решение о распределении процессуальных издержек;
4) разъяснение порядка и срока обжалования приговора.
Статья 324. Провозглашение приговора
(1) После подписания приговора суд возвращается в зал судебного заседания и провозглашает приговор. Все присутствующие в зале судебного заседания выслушивают приговор стоя.
(2) Если приговор изложен на языке, которым подсудимый не владеет, вслед за провозглашением приговора или синхронно он должен быть переведен вслух переводчиком на родной язык подсудимого или на язык, которым он владеет.
(3) Председательствующий разъясняет подсудимому и другим участникам процесса содержание приговора, порядок и сроки его обжалования. Если подсудимый осужден к пожизненному лишению свободы, ему разъясняется также право ходатайствовать о помиловании.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91)
Статья 325. Освобождение подсудимого из-под стражи
(1) При оправдании подсудимого подсудимый, находящийся под стражей, подлежит немедленному освобождению в зале суда. Одновременно суд, постановивший оправдательный приговор, избирает в отношении оправданного меру пресечения, не связанную с заключением под стражу, до вступления приговора в законную силу.
(2) При постановлении обвинительного приговора без назначения наказания или с освобождением от отбывания наказания, или осуждением условно, или осуждением к наказанию, не связанному с лишением свободы, или прекращением уголовного дела производством подсудимый, находящийся под стражей, подлежит освобождению с момента вступления судебного акта в законную силу.
(В редакции Закона КР от 7 августа 2015 года N 222)
Статья 326. Вручение копии приговора
Не позднее трех суток после провозглашения приговора его копия должна быть вручена осужденному или оправданному, защитнику и обвинителю. В тот же срок копия приговора вручается потерпевшему, гражданскому истцу, гражданскому ответчику и их представителям, если в суд поступила просьба от указанных лиц.
Статья 327. Вопросы, разрешаемые судом одновременно с постановлением приговора
(1) При наличии у осужденного к лишению свободы несовершеннолетних детей, престарелых родителей, других иждивенцев, остающихся без присмотра, суд одновременно с постановлением обвинительного приговора решает вопрос и выносит постановление о передаче указанных лиц на попечение или под опеку родственникам либо другим лицам или организациям, а при наличии у осужденного имущества и жилища, остающихся без присмотра - о принятии мер к их охране.
(2) В том случае, если защитник участвовал в деле по назначению, суд одновременно с постановлением приговора выносит постановление о размере вознаграждения, подлежащего выплате профессиональной организации адвокатов.
(3) При наличии оснований, предусмотренных частью третьей статьи 19 настоящего Кодекса, суд выносит частное определение.
(4) Все названные в настоящей статье процессуальные решения подлежат оглашению в зале судебного заседания вслед за провозглашением приговора.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 328. Предоставление свидания с осужденным
До обращения приговора к исполнению председательствующий или председатель суда разрешает по просьбе близких родственников осужденного, содержащегося под стражей, свидание с ним.
Глава 36-1
Упрощенный порядок судебного разбирательства и принятие судебного решения при согласии обвиняемого с предъявленным ему обвинением
(В редакции Закона КР от 24 марта 2004 года N 47)
Статья 328-1. Порядок заявления ходатайства
(1) Ходатайство о назначении наказания без проведения судебного разбирательства в общем порядке, в связи с согласием с предъявленным обвинением по уголовным делам о преступлениях небольшой тяжести и менее тяжкие преступления обвиняемый вправе заявить в присутствии защитника. Несовершеннолетний обвиняемый, подсудимый ходатайство заявляют в присутствии защитника, после проведения консультации с ним. Если защитник не приглашен самим подсудимым, его представителем, законным представителем или другими лицами по их поручению, то участие защитника в данном случае должен обеспечить орган следствия, суд.
(2) Обвиняемый вправе заявить ходатайство:
1) в момент ознакомления с материалами уголовного дела, о чем делается соответствующая запись в протоколе об ознакомлении с материалами уголовного дела в соответствии с частью третьей статьи 231 настоящего Кодекса;
2) в подготовленной части судебного заседания в соответствии со статьей 280 настоящего Кодекса.
(3) Уголовные дела, оконченные в порядке ускоренного досудебного производства, рассматриваются в соответствии с правилами настоящей главы.
(В редакции Закона КР от 15 января 2014 года N 11)
Статья 328-2. Действия суда в связи с заявлением ходатайства обвиняемого, подсудимого о назначении наказания без проведения судебного разбирательства в общем порядке
(1) В случае, предусмотренном частью первой настоящей статьи, суд постановляет приговор без проведения судебного разбирательства в общем порядке, если удостоверится, что:
1) обвиняемый полностью признает предъявленное ему обвинение, осознает характер и последствия заявленного им ходатайства;
2) ходатайство было заявлено добровольно;
3) государственный или частный обвинитель, а также потерпевший не возражают против ходатайства обвиняемого.
(2) Если суд установит, что предусмотренные частью первой настоящей статьи условия, при которых обвиняемым было заявлено ходатайство, не соблюдены, то он назначает судебное разбирательство в общем порядке. Об удовлетворении ходатайства обвиняемого, подсудимого или об отказе в удовлетворении ходатайства суд выносит мотивированное постановление, определение.
(3) Требование настоящей статьи не распространяется на уголовное дело, по которому хотя бы один обвиняемый, подсудимый не согласен с предъявленным ему обвинением.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 328-3. Порядок постановления приговора и пределы его обжалования
(1) Судебное заседание по ходатайству о назначении наказания без проведения судебного разбирательства в общем порядке, в связи с согласием с предъявленным обвинением, проводится в соответствии с требованиями главы 36 настоящего Кодекса.
(2) Судебное заседание проводится с обязательным участием подсудимого и его защитника.
(3) Рассмотрение ходатайства подсудимого о постановлении приговора без проведения судебного разбирательства начинается с изложения государственным обвинителем предъявленного подсудимому обвинения, а по уголовным делам частного обвинения - с изложения обвинения частным обвинителем.
(4) Судья опрашивает подсудимого, понятно ли ему обвинение, согласен ли он с обвинением и поддерживает ли свое ходатайство о постановлении приговора без проведения судебного разбирательства, заявлено ли это ходатайство добровольно и после консультации с защитником, осознает ли он последствия постановления приговора без проведения судебного разбирательства. При участии в судебном заседании потерпевшего судья выясняет у него отношение к ходатайству подсудимого.
(5) Судья не проводит в общем порядке исследование и оценку доказательств, собранных по уголовному делу. При этом могут быть исследованы обстоятельства, характеризующие личность подсудимого, и обстоятельства, смягчающие и отягчающие наказание. Судья выслушивает прение сторон, последнее слово подсудимого, после чего немедленно удаляется для постановления приговора.
(6) При возражении подсудимого, государственного или частного обвинителя, потерпевшего против постановления приговора без проведения судебного разбирательства либо по собственной инициативе судья выносит постановление о прекращении упрощенного порядка судебного разбирательства и назначении рассмотрения уголовного дела в общем порядке.
(7) Если судья придет к выводу, что обвинение, с которым согласился подсудимый, обоснованно, подтверждается доказательствами, собранными по уголовному делу, то он постановляет обвинительный приговор и назначает подсудимому наказание, которое не может превышать две трети максимального срока или размера наиболее строгого вида наказания, предусмотренного за совершенное преступление.
(8) Описательно-мотивировочная часть обвинительного приговора должна содержать описание преступного деяния, с обвинением в совершении которого согласился подсудимый, а также выводы суда о соблюдении условий постановления приговора без проведения судебного разбирательства. Анализ доказательств и их оценка судьей в приговоре не отражаются.
(9) Перед постановлением приговора суд допрашивает подсудимого, потерпевшего, оглашает показания свидетелей, экспертные заключения, выслушивает мнения государственного обвинителя, защитника или представителя (законного представителя).
(10) Если суд придет к выводу об обоснованности, с которым согласился подсудимый, то он постановляет обвинительный приговор и назначает подсудимому наказание, которое не может превышать две трети максимального срока или размера наиболее строгого вида наказания, предусмотренного за совершенное преступление.
(11) После провозглашения приговора судья разъясняет сторонам право и порядок его обжалования, предусмотренные главой 38 настоящего Кодекса.
(12) Процессуальные издержки, предусмотренные статьей 147 настоящего Кодекса, взысканию с подсудимого не подлежат.
(13) Приговор, постановленный в соответствии со статьей 328-3 настоящего Кодекса, не может быть обжалован в апелляционном, кассационном и надзорном порядке по основанию, предусмотренному пунктом 1 статьи 349 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Глава 37
Производство по делам частного обвинения
Статья 329. Возбуждение дел частного обвинения
(1) Дело частного обвинения возбуждается лицом путем подачи в суд заявления о привлечении другого лица к уголовной ответственности.
(2) Заявление должно содержать наименование суда, в который оно подано; описание события преступления с указанием места и времени его совершения, доказательств; просьбу к суду о принятии дела к производству; сведения о лице, привлекаемом к уголовной ответственности; список свидетелей, вызов которых в суд необходим. Заявление подписывается лицом, его подавшим.
(3) Заявление подается в суд с копиями по числу лиц, в отношении которых возбуждается дело частного обвинения.
(4) С момента принятия судом заявления к своему производству лицо, его подавшее, является частным обвинителем и ему должны быть разъяснены права, предусмотренные статьями 27 и 50 настоящего Кодекса.
Статья 330. Полномочия судьи по делу частного обвинения до начала судебного разбирательства
(1) В случаях, если поданное заявление не отвечает требованиям частей второй и третьей статьи 329 настоящего Кодекса, судья предлагает лицу, его подавшему, представить доказательства, устранить недостатки и устанавливает для этого срок. В случае неисполнения указания, судья своим постановлением отказывает в принятии к производству заявления и уведомляет об этом лицо, его подавшее.
(2) По ходатайству частного обвинителя судья должен оказать содействие в собирании доказательств.
(3) При наличии оснований для назначения судебного заседания судья в срок до семи суток с момента поступления заявления в суд обязан вызвать лицо, в отношении которого подано заявление, ознакомить его с материалами дела, вручить копию поданного заявления и разъяснить права подсудимого в судебном заседании, предусмотренные статьей 42 настоящего Кодекса, и выяснить, кого, по мнению данного лица, необходимо вызвать в суд в качестве свидетелей защиты.
(4) Судья обязан разъяснить сторонам возможность примирения. В случае поступления от них заявлений о примирении производство по делу постановлением судьи прекращается на основании статьи 29 настоящего Кодекса.
(5) Если примирение между сторонами не достигнуто, судья после выполнения требований частей третьей и четвертой настоящей статьи, назначает дело по правилам статьи 247 настоящего Кодекса к рассмотрению.
Статья 331. Разбирательство дела в судебном заседании
(1) Рассмотрение заявления по делу частного обвинения может быть соединено в одно производство с рассмотрением встречного заявления. Соединение допускается по постановлению судьи до начала судебного разбирательства. При соединении заявлений в одно производство лица, подавшие их, участвуют в процессе одновременно в качестве частного обвинителя и подсудимого. Для подготовки к защите в связи с поступлением встречной жалобы и соединением производств по ходатайству лица, в отношении которого подана встречная жалоба, дело может быть отложено на срок не более трех суток. Допрос этих лиц об обстоятельствах, изложенных ими в своих жалобах, производится по правилам допроса потерпевшего, а об обстоятельствах, изложенных во встречных жалобах, - по правилам допроса подсудимого.
(2) Обвинение в судебном заседании по делам частного обвинения поддерживает частный обвинитель или его представитель.
(3) Судебное разбирательство по делам частного обвинения начинается с оглашения заявления лицом, его подавшим, или его представителем.
(4) Неявка в судебное заседание частного обвинителя или его представителя без уважительных причин означает отказ от поданного заявления и влечет прекращение производства по делу.
Глава 37-1
Особенности рассмотрения дел в суде с участием присяжных заседателей
(Глава в редакции Закона КР от 17 июля 2009 года N 234)
Статья 331-1. Порядок рассмотрения дел с участием присяжных заседателей
Порядок рассмотрения дел с участием присяжных заседателей определяется общими правилами, установленными настоящим Кодексом с учетом предусмотренных настоящей главой особенностей.
Статья 331-2. Ограничение контактов с присяжными заседателями
Государственному обвинителю, потерпевшему, подсудимому и его защитнику, а также другим участникам процесса на протяжении всего судебного разбирательства с участием присяжных заседателей запрещается вступать в контакт, помимо установленного настоящим Кодексом порядка, с присяжными заседателями, участвующими в рассмотрении этого дела.
Статья 331-3. Особенности проведения предварительного слушания
(1) Предварительное слушание проводится судьей единолично в судебном заседании с участием сторон.
Стороны уведомляются о дне проведения предварительного слушания не позднее чем за трое суток.
Неявка в предварительное слушание потерпевшего, его защитника, извещенных надлежащим образом, не является препятствием для проведения предварительного слушания.
(2) Открывая предварительные слушания, судья объявляет, какое дело подлежит рассмотрению, представляется присутствующим, сообщает, кто является государственным обвинителем, защитником, секретарем, выясняет личность подсудимого, разрешает заявленные отводы. Государственный обвинитель оглашает резолютивную часть постановления о привлечении в качестве обвиняемого. Судья выясняет, понятно ли подсудимому обвинение, в необходимых случаях разъясняет ему сущность обвинения и спрашивает, подтверждает ли он свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей.
(3) Если подсудимый подтвердил свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, то судья объявляет об удовлетворении данного ходатайства и переходит к рассмотрению ходатайств государственного обвинителя, потерпевшего, подсудимого, их защитников, а также иных ходатайств, заявленных ранее. Судья разрешает ходатайства, выслушав мнения сторон. Ходатайства сторон обвинения и защиты являются обязательными для их рассмотрения судьей.
(4) В случае необходимости на предварительном слушании могут быть оглашены документы, приобщенные к делу, а также другие доказательства для проверки их допустимости в качестве доказательств.
(5) Если подсудимый не подтвердил свое ходатайство о рассмотрении его дела судом с участием присяжных заседателей, судья объявляет предварительное слушание оконченным и направляет дело в соответствующий суд первой инстанции для дальнейшего рассмотрения по правилам, предусмотренным главой 34 настоящего Кодекса.
Статья 331-4. Виды решений, выносимых по результатам предварительного слушания
(1) По результатам предварительного слушания судья принимает одно из следующих решений, выносимых в форме постановлений:
1) о назначении уголовного дела к слушанию судом с участием присяжных заседателей;
2) о направлении уголовного дела в соответствующий суд первой инстанции для дальнейшего рассмотрения по правилам, предусмотренным главой 34 настоящего Кодекса.
(2) В постановлении о назначении уголовного дела к слушанию судом с участием присяжных заседателей судья:
1) определяет число кандидатов в присяжные заседатели, подлежащих вызову в суд для формирования коллегии присяжных заседателей, которое должно быть не менее пятидесяти;
2) определяет дату проведения судебного заседания для формирования коллегии присяжных заседателей.
(3) Одновременно с назначением уголовного дела к слушанию судом с участием присяжных заседателей судья с учетом мнений сторон по результатам предварительного слушания рассматривает вопрос об исключении из разбирательства дела фактических данных, недопустимых в соответствии со статьей 81 настоящего Кодекса в качестве доказательств.
(4) Постановление судьи о назначении уголовного дела к слушанию судом с участием присяжных заседателей является окончательным. В дальнейшем постановление не может быть пересмотрено по мотиву отказа подсудимого от рассмотрения дела судом с участием присяжных заседателей.
Статья 331-5. Порядок формирования предварительного состава кандидатов в присяжные заседатели
(1) В день вынесения постановления о назначении уголовного дела к слушанию с участием присяжных заседателей администратор суда, по распоряжению председательствующего, путем случайной выборки, в присутствии государственного обвинителя и защитника подсудимого формирует предварительный состав кандидатов в присяжные заседатели в количестве не менее пятидесяти.
(2) По завершении выборки кандидатов в присяжные заседатели для участия в рассмотрении уголовного дела составляется список о предварительном составе кандидатов в присяжные заседатели с указанием фамилий, имен, отчеств, который подписывается администратором суда и сторонами. Фамилии кандидатов в присяжные заседатели вносятся в список в том порядке, в каком происходила случайная выборка.
Предварительный состав коллегии присяжных заседателей формируется при помощи информационной автоматизированной системы из ежегодного окончательного списка кандидатов в присяжные заседатели.
(3) Для начала формирования коллегии присяжных заседателей достаточно тридцать пять кандидатов в присяжные заседатели, явившихся в судебное заседание.
(4) Кандидатам в присяжные заседатели, включенным в предварительный состав кандидатов в присяжные заседатели, не позднее чем за семь суток до начала судебного заседания для формирования коллегии присяжных заседателей вручаются памятки, а также извещения с указанием даты и времени прибытия в судебное заседание.
Статья 331-6. Порядок проведения судебного заседания по формированию коллегии присяжных заседателей для участия в судебном разбирательстве
(1) Председательствующий открывает судебное заседание, представляется и представляет других участников процесса, проверяет явку сторон, разъясняет участникам процесса их права, установленные настоящим Кодексом, в том числе их право заявить отвод судье, прокурору, секретарю судебного заседания, кандидатам в присяжные заседатели, а также последствия неиспользования данного права и предоставляет слово администратору суда, который докладывает о явке граждан, включенных в предварительный состав кандидатов в присяжные заседатели.
Председательствующий произносит перед кандидатами в присяжные заседатели краткое вступительное слово, в котором он:
1) сообщает, какое дело подлежит рассмотрению;
2) сообщает о задачах присяжных заседателей и условиях их участия в рассмотрении этого дела;
3) разъясняет основания освобождения от обязанностей присяжного заседателя, предусмотренные Законом Кыргызской Республики "О присяжных заседателях в судах Кыргызской Республики".
(2) Формирование коллегии присяжных заседателей из числа лиц, включенных в предварительный состав кандидатов в присяжные заседатели, осуществляется путем:
1) освобождения председательствующим судьей кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела по основаниям, предусмотренным Законом Кыргызской Республики "О присяжных заседателях в судах Кыргызской Республики" и иным основаниям;
2) разрешения вопросов об отводе;
3) удовлетворения немотивированного отвода сторон кандидатов в присяжные заседатели.
(3) Формирование коллегии присяжных заседателей производится в закрытом судебном заседании.
(4) Списки кандидатов в присяжные заседатели, явившихся в судебное заседание, вручаются сторонам. Вместе с указанием в списках фамилий и имен кандидатов в присяжные заседатели указываются их возраст, род занятий, образование.
(5) Коллегия присяжных заседателей состоит из девяти присяжных заседателей основного состава и присяжных заседателей запасного состава.
(6) Одно и то же лицо не может участвовать в течение одного года в судебных заседаниях в качестве присяжного заседателя более одного раза.
(7) В целях объективного решения вопроса об освобождении кандидата в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела стороны в очередности, определенной председательствующим, при отборе присяжных заседателей вправе задавать кандидатам вопросы.
С разрешения председательствующего судьи все или часть адресованных кандидатам в присяжные заседатели вопросов могут быть сформулированы сторонами письменно. Анкета с вопросами стороны предлагается для заполнения кандидатами в присяжные заседатели после одобрения ее председательствующим.
(8) Кандидат в присяжные заседатели должен правдиво отвечать на вопросы председательствующего, сторон обвинения и защиты, задаваемые при отборе для участия в рассмотрении дела, а также представлять по требованию председательствующего иную необходимую информацию о себе и об отношениях с другими лицами, участвующими в деле. Вопросы, затрагивающие охраняемые законом их права и интересы, председательствующим отклоняются.
(9) Все вопросы, связанные с освобождением кандидата в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела, а также отводы, заявленные кандидатам в присяжные заседатели, разрешаются председательствующим судьей единолично без удаления в совещательную комнату.
(10) В том случае, когда при решении вопроса об отводах или при образовании коллегии присяжных заседателей были допущены какие-либо нарушения, повлиявшие на правильность ее образования, председательствующий объявляет недействительным образование коллегии присяжных заседателей и проводит отбор кандидатов в присяжные заседатели заново в полном объеме либо частично.
(11) До приведения присяжных заседателей к присяге стороны вправе заявить, что вследствие особенностей рассматриваемого уголовного дела образованная коллегия присяжных заседателей в целом может оказаться неспособной вынести объективный вердикт. В этом случае председательствующий по ходатайству сторон вправе распустить коллегию присяжных заседателей в связи с тенденциозностью состава.
(12) В случае если количество явившихся в суд кандидатов в присяжные заседатели менее тридцати пяти, то председательствующий дает распоряжение о дополнительном наборе недостающего количества кандидатов в присяжные заседатели.
Количество кандидатов в присяжные заседатели, приглашаемое для дополнительного набора и срок для его проведения определяются председательствующим. При этом председательствующий объявляет перерыв в судебном заседании.
Статья 331-7. Разрешение вопросов об освобождении кандидатов в присяжные заседатели от обязанностей присяжного заседателя
(1) Председательствующий выясняет наличие предусмотренных законом причин для освобождения кого-либо из кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела и принимает решение по существу. Каждый из явившихся кандидатов в присяжные заседатели вправе указать на основания, предусмотренные Законом Кыргызской Республики "О присяжных заседателях в судах Кыргызской Республики", а также иные уважительные причины, исключающие возможность кандидата в присяжные заседатели участвовать в рассмотрении дела. Решение об освобождении кандидатов в присяжные заседатели от участия в рассмотрении дела принимается судьей без удаления в совещательную комнату.
(2) Освобожденные кандидаты в присяжные заседатели исключаются из предварительного состава и удаляются из зала судебного заседания.
Статья 331-8. Разрешение вопросов об отводе кандидатов в присяжные заседатели
(1) Каждому кандидату в присяжные заседатели из предварительного состава коллегии присяжных заседателей сторонами должен быть заявлен отвод в порядке, предусмотренном статьей 72 настоящего Кодекса, и в случаях:
1) если кандидат в присяжные заседатели является по данному делу потерпевшим, гражданским истцом, гражданским ответчиком, вызывался либо может быть вызван в качестве свидетеля;
2) если кандидат в присяжные заседатели участвовал в производстве по данному уголовному делу в качестве эксперта, специалиста, переводчика, понятого, секретаря судебного заседания, следователя, прокурора, защитника, законного представителя обвиняемого, представителя потерпевшего, гражданского истца или гражданского ответчика;
3) если кандидат в присяжные заседатели является родственником потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, обвиняемого или его законного представителя, прокурора, защитника, следователя;
4) если имеются иные обстоятельства, дающие основание считать, что кандидат в присяжные заседатели лично, прямо или косвенно заинтересован в исходе данного дела, а также может быть необъективным по другим причинам.
(2) Стороны передают председательствующему мотивированные ходатайства об отводах, не оглашая их. Удовлетворение ходатайств сторон влечет за собой исключение кандидатов в присяжные заседатели из предварительного состава. При этом председательствующий доводит свое решение до сведения сторон.
(В редакции Закона КР от 8 мая 2012 года N 48)
Статья 331-9. Немотивированный отвод кандидатов в присяжные заседатели
(1) Когда количество кандидатов в присяжные заседатели составляет восемнадцать и более, после удовлетворения заявленных отводов в соответствии со статьей 331-8 настоящего Кодекса, председательствующий предлагает сторонам заявить немотивированные отводы.
(2) Немотивированный отвод осуществляется посредством подачи сторонами списков кандидатов в присяжные заседатели, подлежащих немотивированному отводу. Списки должны быть подписаны соответственно прокурором и (или) потерпевшим, подсудимым и (или) защитником.
Прокурор первым осуществляет немотивированный отвод кандидатов в присяжные заседатели, после чего поданный им список предъявляется председательствующему и стороне защиты.
Каждой стороне предоставляется возможность отвести равное количество кандидатов в присяжные заседатели, но не менее чем по два кандидата. Вопрос о немотивированных отводах согласуется соответственно между прокурором и потерпевшим и между подсудимым и защитником. Подсудимый вправе поручить своему защитнику осуществление права на отвод кандидатов в присяжные заседатели.
(3) В случае если подсудимых несколько и между ними отсутствует согласие о распределении немотивированных отводов, то их количество делится между подсудимыми путем проведения жеребьевки, с помещением в урну по одному билету на каждого подсудимого, когда все билеты будут извлечены, процедура повторяется. Подсудимый вправе отвести столько кандидатов в присяжные заседатели, сколько раз билет с его фамилией был извлечен из урны председательствующим.
(4) Прокурор, подсудимый и его защитник вправе просить через председательствующего, чтобы кто-либо из кандидатов в присяжные заседатели представился.
(5) Отказ кого-либо из подсудимых от права на немотивированный отвод кандидатов в присяжные заседатели не влечет ограничений прав других подсудимых отвести количество кандидатов в присяжные заседатели.
(6) Если количество неотведенных кандидатов в присяжные заседатели превышает число присяжных заседателей, определенных председательствующим, то в протокол судебного заседания по указанию председательствующего включается число присяжных заседателей, определенных председательствующим, идущих первыми по списку кандидатов.
(7) Списки немотивированно отведенных сторонами кандидатов в присяжные заседатели приобщаются к материалам уголовного дела.
Статья 331-10. Порядок дополнительного набора в предварительный состав коллегии присяжных заседателей
(1) В случае когда количество кандидатов в присяжные заседатели после удовлетворения отводов в соответствии со статьей 331-8 настоящего Кодекса составило менее восемнадцати, председательствующий объявляет о проведении дополнительного набора недостающего количества кандидатов в присяжные заседатели в предварительный состав коллегии присяжных заседателей в порядке, установленном частью первой статьи 331-5 настоящего Кодекса.
(2) Кандидаты в присяжные заседатели, отобранные в результате дополнительного набора, проходят процедуры, предусмотренные статьями 331-7 и 331-8 настоящего Кодекса.
(3) Количество кандидатов в присяжные заседатели, приглашаемое для дополнительного набора, определяется председательствующим.
(4) В случае объявления дополнительного набора в предварительный состав коллегии присяжных заседателей объявляется перерыв в судебном заседании до завершения процедур, предусмотренных статьей 331-5 настоящего Кодекса.
Статья 331-11. Действия председательствующего по завершении формирования коллегии присяжных заседателей
(1) По завершении формирования коллегии присяжных заседателей председательствующий объявляет результаты отбора, не указывая оснований исключения из предварительного состава тех или иных кандидатов в присяжные заседатели, благодарит остальных кандидатов в присяжные заседатели.
(2) Председательствующий оглашает фамилии, имена, отчества присяжных заседателей, включенных в протокол судебного заседания, при этом первые девять присяжных заседателей образуют коллегию присяжных заседателей, а последние участвуют в рассмотрении дела в качестве запасных.
Статья 331-12. Старшина присяжных заседателей
(1) По завершении образования коллегии присяжных заседателей председательствующий предлагает присяжным заседателям основного состава удалиться в совещательную комнату для избрания старшины. Старшина избирается путем открытого голосования большинством голосов от числа присяжных заседателей основного состава.
(2) После возвращения присяжных заседателей в зал судебного заседания старшина сообщает председательствующему и сторонам о его избрании решением присяжных заседателей.
(3) Старшина присяжных заседателей руководит ходом совещания присяжных заседателей, по их поручению обращается к председательствующему с вопросами и просьбами, оглашает поставленные судом вопросы, записывает ответы на них, подводит итоги голосования, оформляет вердикт и по указанию председательствующего провозглашает его в судебном заседании.
(4) После избрания старшины присяжных заседателей председательствующий предлагает коллегии присяжных заседателей занять отведенное им место на скамье присяжных заседателей.
Статья 331-13. Принятие присяжными заседателями присяги
(1) Председательствующий обращается к присяжным заседателям с предложением принять присягу и зачитывает текст следующего содержания: "Приступая к исполнению обязанностей присяжного заседателя, клянусь исполнять свои обязанности честно, справедливо и беспристрастно, принимать во внимание все рассмотренные в суде доказательства, доводы, обстоятельства дела, как уличающие подсудимого, так и оправдывающие его, разрешать дело по своему внутреннему убеждению и совести, не оправдывая виновного и не осуждая невиновного.".
(2) После оглашения присяги председательствующий называет фамилии присяжных заседателей, в том числе и запасных, каждый из которых отвечает: "Я клянусь".
(3) О принятии присяжными заседателями присяги делается запись в протоколе судебного заседания.
(4) После принятия присяги председательствующий разъясняет присяжным заседателям их права и обязанности, предусмотренные статьей 32-2 настоящего Кодекса, и приступает к судебному разбирательству.
Статья 331-14. Общие условия участия присяжных заседателей в судебном разбирательстве
(1) Скамья присяжных заседателей должна быть отделена от присутствующих в зале судебного заседания и расположена, как правило, напротив скамьи подсудимых. Запасные присяжные заседатели занимают на скамье присяжных заседателей специально отведенные для них председательствующим места.
(2) Запасные присяжные заседатели могут быть до вынесения вердикта включены в основной состав присяжных заседателей в случае невозможности кого-либо из присяжных заседателей участвовать в судебном заседании. Замещение выбывших присяжных заседателей запасными производится в последовательности, указанной в списке при формировании коллегии присяжных заседателей по уголовному делу. В случае если возможность замены выбывших присяжных заседателей запасными исчерпана, председательствующий объявляет состоявшееся судебное разбирательство недействительным и возвращает судебное разбирательство к этапу предварительной выборки кандидатов в присяжные заседатели в соответствии со статьей 331-5 настоящего Кодекса.
(3) Если в ходе судебного разбирательства старшина присяжных заседателей выбывает, то его замена производится путем повторных выборов в порядке, установленном частью 1 статьи 331-12 настоящего Кодекса.
Статья 331-15. Полномочия председательствующего и присяжных заседателей
(1) В ходе судебного разбирательства уголовного дела все вопросы, за исключением указанных в части второй настоящей статьи, разрешаются председательствующим единолично в соответствии с требованиями, установленными настоящим Кодексом.
(2) В ходе судебного разбирательства уголовного дела присяжные заседатели разрешают вопросы, предусмотренные пунктами 1, 2, 4 части первой статьи 312 настоящего Кодекса и сформулированные в вопросном листе. В случае признания подсудимого виновным присяжные заседатели вправе указать, заслуживает ли подсудимый снисхождения.
(3) Председательствующий обязан в отсутствие присяжных заседателей решить по ходатайству сторон вопрос об исключении из разбирательства дела фактических данных, недопустимых в соответствии со статьей 81 настоящего Кодекса в качестве доказательств.
(4) Стороны не вправе упоминать в суде с участием присяжных заседателей о существовании исключенных из разбирательства дела доказательств, ссылаться на них для обоснования своей позиции.
(5) Председательствующий не вправе знакомить присяжных заседателей с доказательствами, признанными недопустимыми.
Ознакомление присяжных заседателей с доказательствами, признанными недопустимыми до их исследования в присутствии присяжных заседателей или впоследствии, не образует существенного нарушения уголовно-процессуального закона, если председательствующий разъяснил присяжным заседателям, что они обязаны не принимать в расчет полученные ими таким образом сведения.
Статья 331-16. Особенности судебного разбирательства в суде с участием присяжных заседателей
(1) Судебное разбирательство в суде с участием присяжных заседателей проводится в порядке, установленном статьями 286-304, 307 настоящего Кодекса с учетом требований настоящей статьи.
(2) Председательствующий не вправе задавать вопросы подсудимым, потерпевшим и другим участникам судебного разбирательства, а также выражать свое мнение в отношении исследованных доказательств. Все доказательства по делу исследуются в ходе судебного разбирательства непосредственно и устно. Оглашение показаний участников процесса, данных на стадии производства следствия, допускается только в случае смерти, тяжелого заболевания этого лица или выезда его за пределы Кыргызской Республики либо иных обстоятельств, исключающих возможность дачи показаний в суде. Допрос эксперта в ходе судебного разбирательства осуществляется в обязательном порядке в случае оспаривания заключения эксперта.
(3) Допрос подсудимого, потерпевшего и других участников судебного разбирательства производят стороны обвинения и защиты.
В ходе судебного разбирательства в присутствии присяжных заседателей подлежат исследованию только те фактические обстоятельства уголовного дела, доказанность которых устанавливается присяжными заседателями в соответствии с их полномочиями, предусмотренными статьей 331-15 настоящего Кодекса.
(4) Государственный обвинитель при оглашении резолютивной части обвинительного заключения не вправе упоминать о фактах судимости подсудимого.
(5) Присяжные заседатели через председательствующего могут задавать вопросы подсудимому, потерпевшему, свидетелям, экспертам и специалистам после того, как эти лица будут допрошены сторонами. Вопросы излагаются присяжными заседателями в письменном виде и передаются председательствующему через старшину. Председательствующий вправе отклонить вопросы, которые он сочтет не имеющими отношения к делу, а также носящими наводящий или оскорбительный характер.
(6) Не подлежат исследованию с участием присяжных заседателей обстоятельства, связанные с прежней судимостью подсудимого, о признании его хроническим алкоголиком или наркоманом, а также иные обстоятельства, способные вызвать в отношении подсудимого предубеждение присяжных заседателей.
(7) Возвращение уголовного дела для восполнения пробелов следствия, рассматриваемого судом с участием присяжных заседателей, не допускается, за исключением случаев возвращения дела по ходатайству стороны защиты.
Статья 331-17. Судебные прения
(1) После окончания судебного разбирательства суд с участием присяжных заседателей переходит к судебным прениям.
(2) Судебные прения в суде с участием присяжных заседателей состоят из двух частей.
(3) Первая часть прений состоит из речей прокурора, потерпевшего, защитника и подсудимого, которые излагают свои позиции по поводу доказанности или недоказанности вины подсудимого, без упоминания его прежней судимости. Стороны не могут упоминать обстоятельства, не подлежащие рассмотрению с участием присяжных заседателей и ссылаться на доказательства, не исследованные в судебном заседании. Председательствующий прерывает такие выступления и разъясняет присяжным заседателям, что они не должны учитывать данные обстоятельства при вынесении вердикта.
(4) Вторая часть прений состоит из речей прокурора, а также потерпевшего, гражданского истца и ответчика или их представителей, защитника и подсудимого, в которой излагаются позиции по вопросам квалификации действий подсудимого, назначения наказания, гражданского иска. Вторая часть прений проводится после оглашения вердикта без участия присяжных заседателей.
Статья 331-18. Реплики и последнее слово подсудимого в суде с участием присяжных заседателей
(1) После произнесения речей все участники прений имеют право на реплику. Защитник и подсудимый имеют право последней реплики.
(2) В соответствии со статьей 306 настоящего Кодекса подсудимый имеет право на последнее слово.
Статья 331-19. Постановка вопросов, подлежащих разрешению присяжными заседателями
(1) После произнесения подсудимым последнего слова присяжные заседатели удаляются из зала судебного заседания на время, необходимое для формулирования вопросов, подлежащих передаче для разрешения присяжными заседателями.
(2) Председательствующий с учетом результатов судебного разбирательства, прений сторон формулирует в письменном виде вопросы, подлежащие разрешению присяжными заседателями, оглашает их и передает сторонам.
(3) Стороны вправе высказать свои замечания по содержанию и формулировке вопросов и внести предложения.
(4) С учетом замечаний и предложений сторон председательствующий окончательно формулирует вопросы, подлежащие разрешению присяжными заседателями, вносит их в вопросный лист и подписывает его.
(5) Содержание вопросного листа оглашается в присутствии присяжных заседателей и вопросный лист передается старшине присяжных.
(6) Перед удалением в совещательную комнату присяжные заседатели вправе получить от председательствующего разъяснения по возникшим у них неясностям в связи с поставленными вопросами, не касаясь при этом существа возможных ответов на эти вопросы и их правовой стороны.
Статья 331-20. Содержание вопросов, подлежащих разрешению присяжными заседателями
(1) По каждому из деяний, в совершении которых обвиняется подсудимый, ставится три основных вопроса:
1) доказано ли, что деяние имело место;
2) доказано ли, что это деяние совершил подсудимый;
3) виновен ли подсудимый в совершении этого деяния.
(2) В вопросном листе возможно соединение в одном вопросе трех основных вопросов, указанных в части первой настоящей статьи.
(3) В вопросном листе также допустимы частные вопросы, направленные на признание присяжными заседателями виновности подсудимого в совершении менее тяжкого преступления, если этим не ухудшается положение подсудимого и не нарушается его право на защиту. Частные вопросы допустимы и в интересах обвинения.
(4) На случай признания подсудимого виновным в совершении преступления перед присяжными заседателями ставится вопрос о том, заслуживает ли он снисхождения.
(5) Формулировки вопросов не должны допускать при каком-либо ответе на них признание подсудимого виновным в совершении деяния, по которому государственный обвинитель не предъявлял ему обвинение либо не поддерживает обвинение с согласия потерпевшего к моменту постановки вопросов.
(6) По уголовным делам, по которым обвиняется несколько подсудимых, вопросы, подлежащие разрешению присяжными заседателями, ставятся в отношении каждого подсудимого отдельно.
(7) Вопросы ставятся в понятных присяжным заседателям формулировках.
Статья 331-21. Напутственное слово председательствующего
(1) Перед удалением коллегии присяжных заседателей в совещательную комнату для принятия вердикта председательствующий обращается к присяжным заседателям с напутственным словом.
(2) При произнесении напутственного слова председательствующему запрещается в какой-либо форме выражать свое мнение по вопросам, поставленным перед коллегией присяжных заседателей.
(3) В напутственном слове председательствующий:
1) приводит содержание обвинения;
2) сообщает содержание уголовного закона, предусматривающего ответственность за совершение деяния, в котором обвиняется подсудимый, и о наказании, причитающемся осужденному;
3) напоминает об исследованных в суде доказательствах, как уличающих подсудимого, так и оправдывающих его, не выражая при этом своего отношения к этим доказательствам и не делая выводов из них;
4) излагает позиции государственного обвинителя и защиты;
5) разъясняет присяжным основные правила оценки доказательств в их совокупности; сущность принципа презумпции невиновности; положение о толковании неустраненных сомнений в пользу подсудимого; положение о том, что их вердикт может быть основан лишь на тех доказательствах, которые непосредственно исследованы в судебном заседании, никакие доказательства для них не имеют заранее установленной силы, их выводы не могут основываться на предположениях, а также на доказательствах, признанных судом недопустимыми;
6) обращает внимание коллегии присяжных заседателей на то, что отказ подсудимого от дачи показаний или его молчание в суде не имеют юридического значения и не могут быть истолкованы как свидетельство виновности подсудимого;
7) разъясняет порядок совещания присяжных заседателей, подготовки ответов на поставленные вопросы, голосования по ответам и принятия вердикта;
8) напоминает присяжным заседателям о содержании данной ими присяги.
(4) Присяжные заседатели, выслушав напутственное слово председательствующего и ознакомившись с поставленными перед ними вопросами, вправе получить от него дополнительные разъяснения. Копия напутственного слова вручается сторонам и присяжным заседателям сразу после оглашения.
(5) Стороны вправе заявить в судебном заседании возражения в связи с содержанием напутственного слова председательствующего по мотивам нарушения им принципа объективности, которые подлежат внесению в протокол судебного заседания.
(6) Для составления напутственного слова председательствующий вправе объявить перерыв в судебном заседании.
Статья 331-22. Тайна совещания присяжных заседателей
(1) После напутственного слова председательствующего присяжные заседатели удаляются в совещательную комнату для принятия вердикта.
(2) Кроме присяжных заседателей присутствие иных лиц в совещательной комнате не допускается.
(3) Запрещается нахождение и использование в совещательной комнате средств связи.
(4) Присяжные заседатели не вправе разглашать мнения, имевшие место при обсуждении и принятии вердикта.
(5) Записи присяжных заседателей, которые они вели в судебном заседании, могут быть ими использованы в совещательной комнате для подготовки ответов на поставленные перед присяжными заседателями вопросы.
(6) С наступлением ночного времени, а с разрешения председательствующего также по окончании рабочего времени, присяжные заседатели вправе прервать совещание для отдыха. На период отдыха присяжным заседателям запрещается выносить указанные в части пятой настоящей статьи записи из совещательной комнаты.
(7) Совещательная комната подлежит охране судебным приставом на все время нахождения в ней присяжных заседателей.
Статья 331-23. Порядок проведения совещания и голосования в совещательной комнате
(1) Совещанием присяжных заседателей руководит старшина, который последовательно ставит на обсуждение подлежащие разрешению вопросы, проводит голосование по ответам на них и ведет подсчет голосов.
(2) Голосование проводится открыто. Присяжные заседатели не вправе воздержаться при голосовании. Присяжные заседатели голосуют в той очередности, в которой они указаны в списке присяжных заседателей.
(3) Старшина голосует последним.
Статья 331-24. Принятие вердикта
(1) Присяжные заседатели при обсуждении поставленных перед ними вопросов должны стремиться к принятию единогласного решения. Если присяжным заседателям при обсуждении в течение трех часов не удалось достигнуть единодушия, то решение принимается голосованием.
(2) Вердикт присяжных заседателей может быть обвинительным или оправдательным.
(3) Оправдательный вердикт принимается в случаях, когда за отрицательный ответ хотя бы на один из трех вопросов, указанных в части первой статьи 331-20 настоящего Кодекса, проголосовало не менее семи присяжных заседателей.
(4) Обвинительный вердикт принимается в тех случаях, когда за утвердительные ответы на каждый из трех вопросов, указанных в части первой статьи 331-20 настоящего Кодекса, проголосовало не менее семи присяжных заседателей.
(5) Если ни оправдательный, ни обвинительный вердикты не приняты, то вердикт считается невынесенным, а коллегия подлежит роспуску.
Прокурор в течение месяца должен внести в суд ходатайство о возобновлении процесса перед новым составом присяжных заседателей либо о прекращении уголовного дела.
В случае поступления ходатайства прокурора о возобновлении процесса суд приступает к формированию новой коллегии в соответствии с требованием настоящей главы.
(6) Ответы на поставленные перед присяжными заседателями вопросы должны представлять собой утверждение или отрицание с обязательным пояснительным словом или словосочетанием, раскрывающим или уточняющим смысл ответа ("Да, виновен", "Нет, не виновен" и иные аналогичные ответы). В случае если ответ на предыдущий вопрос исключает необходимость отвечать на последующий вопрос, старшина вписывает после него слова "без ответа".
При даче утвердительного ответа о виновности подсудимого или доказанности его деяния, присяжные заседатели вправе сделать оговорку, исключающую из ответа какую-либо фразу.
(7) Ответы на вопросы вносятся старшиной присяжных заседателей в вопросный лист непосредственно после каждого из соответствующих вопросов.
(8) В вопросном листе после ответа старшина указывает результат подсчета голосов. Вопросный лист с внесенными в него ответами на поставленные в нем вопросы подписывается старшиной.
Статья 331-25. Возобновление судебного разбирательства
(1) Председательствующий по переданной через старшину просьбе коллегии присяжных заседателей, выслушав мнения сторон, решает вопрос о возобновлении судебного разбирательства в случае:
1) если в совещательной комнате присяжные заседатели придут к выводу о необходимости получить дополнительные разъяснения по поставленным вопросам в вопросном листе;
2) если у присяжных заседателей во время совещания возникнут сомнения по поводу каких-либо фактических обстоятельств уголовного дела, имеющих существенное значение для ответов на поставленные вопросы и требующих дополнительного исследования.
(2) Председательствующий после возобновления судебного разбирательства в присутствии сторон дает разъяснения по поставленным вопросам, а в необходимых случаях проводится дополнительное исследование обстоятельств.
(3) После окончания возобновленного судебного разбирательства председательствующим могут быть внесены в вопросный лист уточнения в поставленные перед присяжными заседателями вопросы. Стороны вправе ходатайствовать о включении в вопросный лист дополнительных вопросов или уточнении ранее поставленных вопросов.
(4) Выслушав речи и реплики сторон по дополнительным разъяснениям и (или) вновь исследованным обстоятельствам, последнее слово подсудимого и краткое напутственное слово председательствующего, присяжные заседатели вновь возвращаются в совещательную комнату для принятия вердикта.
Статья 331-26. Провозглашение вердикта
(1) После подписания старшиной вопросного листа с внесенными в него ответами на поставленные вопросы присяжные заседатели возвращаются в зал судебного заседания.
(2) Старшина присяжных заседателей передает председательствующему вопросный лист с внесенными в него ответами. При отсутствии замечаний председательствующий возвращает вопросный лист старшине присяжных заседателей для провозглашения.
(3) Найдя вердикт неясным или противоречивым, председательствующий указывает на его неясность или противоречивость коллегии присяжных заседателей и предлагает им возвратиться в совещательную комнату для внесения уточнений или устранения противоречий в вопросном листе.
(4) Выслушав краткое напутственное слово председательствующего по поводу необходимости внесения изменений в вопросный лист, коллегия присяжных заседателей возвращается в совещательную комнату для принятия решения большинством голосов о необходимости пересмотра или оставлении в силе первоначально принятого вердикта.
(5) Старшина присяжных заседателей провозглашает вердикт, зачитывая по вопросному листу поставленные вопросы и ответы присяжных заседателей на них.
(6) Все находящиеся в зале суда выслушивают вердикт стоя.
(7) Провозглашенный вердикт передается председательствующему для приобщения к материалам уголовного дела.
Статья 331-27. Действия председательствующего после провозглашения вердикта
(1) В случае принятия коллегией присяжных заседателей вердикта о невиновности подсудимого председательствующий объявляет его оправданным. При этом подсудимый, содержащийся под стражей, немедленно освобождается в зале судебного заседания.
(2) После провозглашения вердикта председательствующий выражает благодарность присяжным заседателям и объявляет об окончании их участия в судебном разбирательстве.
(3) Последствия вердикта обсуждаются без участия присяжных заседателей. Присяжные заседатели вправе остаться до окончания рассмотрения уголовного дела в зале судебного заседания на отведенных для публики местах.
Статья 331-28. Обсуждение последствий вердикта
(1) Обсуждение последствий вердикта продолжается с участием сторон.
(2) В случае принятия присяжными заседателями оправдательного вердикта исследуются и обсуждаются только те вопросы, которые связаны с разрешением гражданского иска, распределением процессуальных издержек, вещественными доказательствами.
Оправдательный вердикт присяжных заседателей, по каким бы основаниям он ни был вынесен, не препятствует потерпевшему защищать свои права в порядке гражданского судопроизводства.
(3) В случае принятия обвинительного вердикта производится исследование обстоятельств, связанных с квалификацией содеянного подсудимым, назначением ему наказания, разрешением гражданского иска и другими вопросами.
(4) По окончании исследования указанных обстоятельств проводятся прения сторон, во время которых защитник и подсудимый выступают последними.
(5) Стороны могут касаться в своих выступлениях любых вопросов права, подлежащих разрешению при постановлении судом обвинительного приговора. При этом сторонам запрещается ставить под сомнение правильность вердикта, вынесенного присяжными заседателями.
(6) По окончании прений сторон подсудимому предоставляется последнее слово, после чего председательствующий удаляется для вынесения решения по уголовному делу.
Статья 331-29. Обязательность вердикта
(1) Вердикт коллегии присяжных заседателей обязателен для председательствующего и влечет за собой постановление им оправдательного или обвинительного приговора.
(2) В случае принятия присяжными заседателями обвинительного вердикта председательствующий квалифицирует содеянное подсудимым в соответствии с этим вердиктом, а также установленными в ходе судебного следствия обстоятельствами, не подлежащими рассмотрению присяжными заседателями при принятии вердикта и требующими юридической оценки.
(3) Если коллегия присяжных заседателей признала, что подсудимый заслуживает снисхождения, то председательствующий не вправе назначить наказание свыше двух третей максимального размера наказания, установленного соответствующей статьей Уголовного кодекса Кыргызской Республики.
(4) Если председательствующий признает, что обвинительный вердикт вынесен в отношении невиновного и имеются достаточные основания для постановления оправдательного приговора ввиду того, что деяние, в совершении которого вердиктом подсудимый признан виновным, не содержит состава преступления, то он выносит постановление о роспуске коллегии присяжных заседателей и направлении уголовного дела на новое рассмотрение иным составом суда со стадии предварительного слушания. Это постановление не подлежит обжалованию.
Статья 331-30. Виды решений, принимаемых председательствующим
Разбирательство уголовного дела в суде с участием присяжных заседателей заканчивается принятием председательствующим одного из следующих решений:
1) постановления о прекращении уголовного дела - в случаях, предусмотренных пунктом 14 части 1 статьи 28, статьей 225 настоящего Кодекса;
2) оправдательного приговора - в случаях, когда присяжные заседатели дали отрицательный ответ хотя бы на один из трех основных вопросов, указанных в части первой статьи 331-20 настоящего Кодекса, в соответствии со статьей 316 настоящего Кодекса;
3) обвинительного приговора - в случаях, предусмотренных статьей 315 настоящего Кодекса.
Статья 331-31. Постановление приговора
Приговор постановляется в соответствии с требованиями статей 317-324 настоящего Кодекса со следующими особенностями:
- во вводной части приговора не указываются фамилии присяжных заседателей;
- в описательно-мотивировочной части оправдательного приговора содержится сущность обвинения и ссылка на принятый по его поводу оправдательный вердикт либо на отказ государственного обвинителя от обвинения в случае, если он заявлен. Приведение доказательств требуется лишь в части, не вытекающей из вердикта принятого коллегией присяжных заседателей;
- в описательно-мотивировочной части обвинительного приговора должны содержаться описание преступного деяния, которое суд с участием коллегии присяжных заседателей признал совершенным, квалификация содеянного, мотивы назначения наказания и обоснование решения суда в отношении гражданского иска или возмещения материального вреда, причиненного преступлением;
- в резолютивной части приговора должны содержаться разъяснения о порядке и сроках обжалования приговора в кассационной и надзорной инстанциях в порядке, установленном настоящим Кодексом.
Статья 331-32. Прекращение рассмотрения уголовного дела в связи с установленной невменяемостью подсудимого
(1) В случае когда в процессе разбирательства дела судом с участием присяжных заседателей выявлены обстоятельства, дающие основания считать, что подсудимый по своему психическому состоянию не мог быть привлечен к уголовной ответственности либо заболел душевной болезнью, делающей невозможным назначение или исполнение наказания, что подтверждается соответствующим заключением судебно-психиатрической экспертизы, судья выносит постановление о прекращении рассмотрения уголовного дела с участием присяжных заседателей и принимает решение в порядке, предусмотренном главой 45 настоящего Кодекса.
(2) Постановление председательствующего о прекращении рассмотрения дела с участием присяжных заседателей является окончательным и обжалованию не подлежит.
Статья 331-33. Особенности ведения протокола судебного заседания
(1) Протокол судебного заседания ведется в соответствии с требованиями статьи 272 настоящего Кодекса с изъятиями, предусмотренными настоящей статьей.
(2) В протоколе обязательно указываются состав кандидатов в присяжные заседатели, вызванных в судебное заседание, и ход формирования коллегии присяжных заседателей.
(3) Напутственное слово председательствующего записывается в протокол судебного заседания или его текст приобщается к материалам уголовного дела, о чем указывается в протоколе.
(4) Протокол судебного заседания должен фиксировать весь ход судебного процесса так, чтобы можно было удостовериться в правильности его проведения.
В ходе судебного разбирательства с участием присяжных заседателей участникам процесса и иным лицам запрещается производить видеозапись и фотографирование в зале судебного заседания.
Статья 331-34. Основания отмены или изменения приговора суда, основанного на вердикте коллегии присяжных заседателей
(1) Основанием для отмены или изменения оправдательных приговоров, основанных на вердикте коллегии присяжных заседателей, является существенное нарушение норм, предусмотренных частью 3 статьи 352 настоящего Кодекса.
(2) Обвинительный приговор может быть отменен или изменен по основаниям и в порядке, установленным главой 41-1 настоящего Кодекса.
(3) Приговор суда, постановленный на основании вердикта коллегии присяжных заседателей и противоречащий ему, подлежит отмене с передачей уголовного дела на новое рассмотрение в тот же суд. В этом случае новое рассмотрение уголовного дела начинается с момента, следующего за принятием вердикта присяжными заседателями.
(4) Приговор, вынесенный на основании вердикта коллегии присяжных заседателей, не может быть отменен по мотивам существенного нарушения прав осужденного или оправданного, если они против отмены возражают.
РАЗДЕЛ IX
ПЕРЕСМОТР ПРИГОВОРОВ И ПОСТАНОВЛЕНИЙ, НЕ ВСТУПИВШИХ В ЗАКОННУЮ СИЛУ
Глава 38
Обжалование судебных решений, не вступивших в законную силу, в апелляционном порядке
Статья 332. Право апелляционного обжалования приговора, не вступившего в законную силу
(1) Приговоры суда, не вступившие в законную силу, могут быть обжалованы сторонами в апелляционном порядке.
(2) Право апелляционного обжалования приговора принадлежит осужденному, оправданному и их законным представителям, прокурору, защитнику, потерпевшему и его представителю. Гражданский истец, гражданский ответчик или их представители вправе обжаловать приговор в части, относящейся к гражданскому иску.
(3) Лицо, оправданное судом, вправе обжаловать приговор в части мотивов и основания оправдания.
(4) Прокурор, поддержавший обвинение в суде первой инстанции, обязан внести представление на каждый незаконный и необоснованный приговор.
Статья 333. Суды, рассматривающие жалобы и представления на не вступившие в законную силу приговоры
Приговоры районных (городских) судов, военных судов гарнизонов могут быть обжалованы соответственно в областной, Бишкекский городской суды и Военный суд Кыргызской Республики.
Статья 334. Порядок принесения жалоб и представлений на приговор
Жалобы и представления приносятся через суд, постановивший приговор. Жалобы или представления, поступившие непосредственно в вышестоящий суд, подлежат направлению соответственно в суд первой инстанции для выполнения требований статьи 337 и части второй статьи 338 настоящего Кодекса.
Статья 335. Сроки обжалования приговоров
(1) Жалобы и представления на приговор суда первой инстанции могут быть поданы в течение десяти суток со дня провозглашения приговора, а осужденным, содержащимся под стражей, - в тот же срок со дня вручения ему копии приговора.
(2) В течение срока, установленного для обжалования приговора, дело не может быть истребовано из суда.
Статья 336. Порядок восстановления срока на подачу жалобы или представления
(1) В случае пропуска срока на подачу жалобы или представления по уважительной причине лица, имеющие право подать жалобу или представление, могут ходатайствовать перед судом, постановившим приговор, о восстановлении пропущенного срока. Ходатайство о восстановлении срока рассматривается в судебном заседании судьей, председательствовавшим при судебном разбирательстве дела, который вправе вызвать лицо, возбудившее ходатайство, для дачи объяснений.
(2) Постановление судьи об отказе в восстановлении пропущенного срока может быть обжаловано в вышестоящий суд, который вправе восстановить пропущенный срок и рассмотреть дело по жалобе или представлению.
Статья 337. Извещение о поданных жалобах и представлениях
(1) О подаче жалобы и представления суд, постановивший приговор, извещает осужденного или оправданного, защитника, обвинителя, потерпевшего и его представителя, а также гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей, если жалоба или представление затрагивают их интересы, и разъясняет, что они вправе ознакомиться с жалобой или представлением и представить в письменном виде возражения на жалобу или представление. По их просьбе суд вручает им копию жалобы или представления, поданных другой стороной.
(2) Возражения, поступившие на жалобу или представление, приобщаются к делу.
(3) Стороны вправе в подтверждение обоснований жалобы или представления либо возражений против жалобы или представления другой стороны представлять в суд новые материалы.
Статья 338. Последствия подачи жалобы или представления
(1) Подача жалобы или представления приостанавливает приведение приговора в исполнение.
(2) По истечении срока, установленного для обжалования приговора, суд, постановивший приговор, направляет дело с поступившими жалобами, представлениями и возражениями на них в соответствующий суд для рассмотрения в апелляционном порядке, о чем сообщается сторонам.
(3) Лицо, подавшее жалобу или представление, вправе отозвать их до начала заседания суда.
(4) Лицо, обжаловавшее приговор, вправе изменить либо дополнить новыми доводами свою жалобу или представление.
Статья 339. Обжалование постановления суда первой инстанции
(1) На постановление суда первой инстанции за изъятиями, указанными в части второй настоящей статьи, могут быть принесены частная жалоба или частное представление лицами, указанными в части второй статьи 332 настоящего Кодекса.
(2) Постановления о порядке исследования доказательств, об отводах, удовлетворении или отклонении ходатайств участников процесса, о соблюдении порядка в зале судебного заседания, вынесенные в ходе судебного разбирательства, обжалуются в апелляционном порядке одновременно с обжалованием окончательного решения по делу, за исключением судебных решений, указанных в части третьей настоящей статьи.
(2-1) До вынесения окончательного судебного решения обжалованию в кассационном порядке и в порядке надзора подлежат постановления суда первой инстанции об отказе в принятии к производству заявления об избрании, изменении или отмене меры пресечения, о передаче дела по подсудности или об изменении подсудности дела.
(3) Частные жалоба и представление на постановления суда первой инстанции подаются в вышестоящий суд в течение десяти суток со дня вынесения обжалуемого решения и рассматриваются по правилам, предусмотренным статьей 345 настоящего Кодекса. По результатам рассмотрения выносится определение об оставлении жалобы или представления без удовлетворения либо об отмене или изменении обжалуемого решения.
(4) Обжаловать постановление судьи вправе также лица, не являющиеся сторонами в данном деле, если постановление касается их интересов.
(В редакции Закона КР от 7 августа 2015 года N 222)
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в часть 3 статьи 339, изложенную на государственном языке;
Законом КР от 24 июля 2013 года N 155 внесены изменения в часть 2 статьи 339, изложенную на государственном языке.
Глава 39
Рассмотрение дел по апелляционным жалобам и представлениям на судебные решения, не вступившие в законную силу
Статья 340. Апелляционные жалоба и представление на приговор, постановление, определение
Апелляционные жалоба или представление должны содержать:
1) наименование суда, которому адресуется жалоба или представление;
2) данные о лице, подавшем жалобу или представление (его процессуальное положение), его месте жительства или местонахождении;
3) приговор, постановление, определение, на которые поданы жалоба или представление, и наименование суда, постановившего решение;
4) доводы лица, подавшего жалобу или представление на приговор, постановление, определение, и суть его просьбы;
5) перечень прилагаемых к жалобе или представлению материалов;
6) подпись лица, подавшего жалобу или представление.
Статья 341. Предмет апелляционного рассмотрения
(1) По апелляционным жалобам и представлениям суд апелляционной инстанции проверяет правильность установления фактических обстоятельств дела и применения уголовного закона, а также соблюдение при рассмотрении и разрешении дела норм уголовного процессуального закона.
(2) В тех случаях, когда рассмотрение дела в отношении осужденных, обжаловавших приговор, затрагивает интересы других осужденных, дело подлежит рассмотрению также и в отношении их.
Статья 342. Состав суда и сроки рассмотрения дела по апелляционным жалобам и представлениям
(1) Дело по апелляционным жалобам и представлениям рассматривается судебным составом из трех судей.
(2) Областные, Бишкекский городской суды, Военный суд Кыргызской Республики рассматривают дело, поступившее по апелляционным жалобе или представлению, в срок не позднее тридцати суток со дня его поступления. Не позднее чем за трое суток до рассмотрения дела вывешивается объявление о времени его рассмотрения.
Статья 343. Назначение заседания суда апелляционной инстанции
(1) При поступлении дела с апелляционной жалобой или представлением председатель суда или его заместитель назначает судебный состав и определяет при этом председательствующего по делу.
(2) При разрешении вопросов, связанных с назначением дела к рассмотрению в апелляционном порядке, председательствующий руководствуется общими правилами, предусмотренными настоящим Кодексом.
(3) О назначении судебного заседания председательствующим выносится постановление, в котором указываются судья - докладчик по делу, а также лица, вызываемые в судебное заседание.
Статья 344. Порядок производства в апелляционной инстанции
(1) Производство в апелляционной инстанции проводится по правилам производства в суде первой инстанции, а также в соответствии с положениями, изложенными в настоящей главе.
(2) О времени рассмотрения дела извещаются стороны. Неявка лиц, которые не подавали жалобы на приговор суда первой инстанции, не препятствует рассмотрению дела и вынесению решения.
(3) В судебном заседании обязательно участие:
1) прокурора;
2) частного обвинителя, подавшего жалобу;
3) осужденного, подавшего жалобу, либо осужденного, в защиту интересов которого жалоба подана защитником или законным представителем либо в отношении которого принесены представление прокурором или жалоба потерпевшим.
(4) Распорядок судебного заседания и меры, принимаемые в отношении нарушителей, определяются правилами, предусмотренными статьями 269, 271 настоящего Кодекса.
(5) Апелляционная инстанция рассматривает дело в открытом судебном заседании, кроме случаев, указанных в статье 254 настоящего Кодекса.
Статья 345. Судебное разбирательство в апелляционной инстанции
(1) Судебное разбирательство в апелляционной инстанции начинается с изложения судьей-докладчиком содержания приговора, а также существа поданных апелляционных жалоб, представлений и возражений на них.
(2) После доклада судьи-докладчика суд заслушивает выступления стороны в обоснование своих доводов, приведенных в жалобе, представлении или в возражении на них. В случае неявки стороны на заседание апелляционного суда оглашаются поданные ею жалоба, представление, письменные возражения на жалобу или представление.
(3) Выслушав выступления сторон, суд переходит к проверке доказательств путем заслушивания показаний осужденного, свидетелей, потерпевших, вызванных в суд, а также к оглашению документов, протоколов и других материалов дела как по ходатайству сторон, так и по собственной инициативе. Порядок исследования доказательств устанавливается судом с учетом мнения сторон.
(4) Свидетели, допрошенные в суде первой инстанции, допрашиваются в суде апелляционной инстанции, если их вызов по ходатайству сторон или по своей инициативе суд признал необходимым.
(5) Стороны вправе заявить ходатайство о допросе новых свидетелей, приобщении вещественных доказательств и документов, проведении судебных экспертиз. Разрешение заявленных ходатайств производится по правилам статьи 284 настоящего Кодекса, при этом суд апелляционной инстанции не вправе отказать в удовлетворении ходатайства на том основании, что оно не было удовлетворено судом первой инстанции.
(6) При принятии решения апелляционная инстанция вправе ссылаться в обоснование своего решения на оглашенные в суде показания лиц, не вызывавшихся в апелляционное заседание суда, но допрошенных в суде первой инстанции. Если эти показания оспариваются сторонами, то лица, давшие их, подлежат допросу.
Статья 346. Прения сторон
(1) После завершения исследования доказательств председательствующий опрашивает стороны об имеющихся у них ходатайствах в дополнение судебного разбирательства. Суд разрешает эти ходатайства и переходит к прениям сторон.
(2) Прения сторон проводятся по правилам статьи 305 настоящего Кодекса, при этом первым выступает лицо, подавшее жалобу или принесшее представление.
Статья 347. Решение суда апелляционной инстанции
(1) В результате рассмотрения дела апелляционная инстанция выносит решение, которое заменяет собой полностью или в части приговор суда первой инстанции.
(2) Апелляционная инстанция постановляет решение в соответствии с общими правилами, предусмотренными главой 36 настоящего Кодекса, с учетом требований настоящей статьи.
(3) В решении апелляционной инстанции должно быть указано, по каким основаниям приговор суда первой инстанции признается правильным, а доводы жалобы или представления необоснованными, что послужило основанием к отмене или изменению приговора суда первой инстанции.
(4) Вопросы, возникшие при рассмотрении уголовного дела судом в коллегиальном составе, разрешаются судьями большинством голосов. Судьи не вправе воздерживаться от голосования. Председательствующий голосует последним.
(5) Судья апелляционной инстанции, не согласный с решением большинства судей, обязан подписать решение суда без какой-либо оговорки и вправе письменно изложить особое мнение в совещательной комнате, которое вручается председательствующему и приобщается им к уголовному делу в запечатанном конверте с пометкой "особое мнение". С особым мнением вправе ознакомиться суд надзорной инстанции при рассмотрении данного уголовного дела. О наличии особого мнения судьи участники процесса не извещаются, особое мнение в зале судебного заседания не оглашается.
(6) Решение провозглашается по правилам статьи 324 настоящего Кодекса и вступает в законную силу немедленно. Судья не вправе разглашать суждения, имевшие место при постановлении решения.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 348. Виды решений, принимаемых апелляционной инстанцией
(1) Апелляционная инстанция по результатам рассмотрения дела постановляет одно из следующих решений:
1) приговор об оставлении приговора суда первой инстанции без изменения, а апелляционной жалобы или представления - без удовлетворения;
2) приговор об отмене обвинительного приговора суда первой инстанции и о постановлении оправдательного приговора либо определения о прекращении дела;
3) приговор об изменении приговора суда первой инстанции;
4) определение об отмене оправдательного приговора суда первой инстанции и о постановлении обвинительного приговора;
5) определение об отмене постановления о прекращении уголовного дела и рассмотрении дела в апелляционной инстанции, руководствуясь статьями 345-347 настоящего Кодекса;
6) определение об отмене обжалованного судебного акта и о направлении дела на новое рассмотрение в суд первой инстанции либо о возвращении дела прокурору для восполнения пробелов следствия, неустранимых в суде.
(2) Апелляционная инстанция по результатам рассмотрения дела по частным жалобам и частным представлениям прокурора выносит определение.
(В редакции Законов КР от 16 октября 2002 года N 141, 8 августа 2006 года N 157)
Законом КР от 18 июля 2008 года N 144 внесены изменения в статью 348, изложенную на государственном языке
Статья 349. Основания к отмене или изменению приговора суда первой инстанции
Основаниями к отмене или изменению приговора суда первой инстанции являются:
1) неисследованность материалов дела и несоответствие выводов суда фактическим обстоятельствам дела;
2) неправильное применение уголовного закона;
3) существенное нарушение уголовно-процессуального закона;
4) несоответствие назначенного наказания тяжести совершенного преступления и личности осужденного.
Статья 350. Несоответствие выводов суда фактическим обстоятельствам дела
(1) Установив, что изложенные в приговоре суда первой инстанции выводы о фактических обстоятельствах дела не соответствуют исследованным доказательствам, апелляционная инстанция отменяет приговор полностью или частично и постановляет новый приговор в соответствии с результатами проведенного разбирательства.
(2) Апелляционная инстанция, оценивая исследованные ею доказательства, вправе признать доказанными факты, которые не были установлены по приговору суда первой инстанции или не были приняты судом во внимание.
Статья 351. Неправильное применение уголовного закона
(1) Неправильным применением уголовного закона признаются неприменение судом закона, подлежащего применению; применение закона, не подлежащего применению; неправильное истолкование закона, противоречащее его точному смыслу.
(2) Признав неправильной юридическую оценку содеянного, суд апелляционной инстанции вправе изменить квалификацию преступления на статью уголовного закона, предусматривающую ответственность за менее тяжкое преступление.
(3) Суд апелляционной инстанции вправе применить закон о более тяжком преступлении или назначить более строгое наказание только в случае, если по этим основаниям были принесены представление обвинителем, жалоба потерпевшим, частным обвинителем или их представителями, но в пределах предъявленного обвинения.
(4) В случае установления в суде обстоятельств, отягчающих обвинение, суд отменяет приговор и направляет дело в суд первой инстанции на новое рассмотрение.
Статья 352. Существенное нарушение уголовно-процессуального закона
(1) Существенными нарушениями уголовно-процессуального закона признаются нарушения норм настоящего Кодекса при расследовании дела, судебном разбирательстве, которые путем лишения или стеснения гарантированных законом прав участвующих в деле лиц, несоблюдения процедуры судопроизводства или иным путем помешали всесторонне и объективно исследовать обстоятельства дела, повлияли или могли повлиять на постановление правосудного приговора.
(2) Приговор подлежит отмене, если в результате судебного разбирательства, проведенного неполно и односторонне, остались невыясненными обстоятельства, установление которых могло иметь существенное значение при постановлении приговора.
(3) Приговор подлежит отмене во всяком случае, если:
1) судом при наличии оснований, предусмотренных статьей 28 настоящего Кодекса, уголовное дело не было прекращено;
2) приговор постановлен незаконным составом суда;
3) дело рассмотрено в отсутствие подсудимого, кроме случаев, предусмотренных частью второй статьи 259 настоящего Кодекса;
4) дело рассмотрено без участия защитника, когда его участие по закону является обязательным, или иным путем нарушено право обвиняемого, подсудимого иметь защитника;
5) нарушен язык судопроизводства;
6) подсудимому не предоставлено право участия в прениях сторон;
7) подсудимому не предоставлено последнее слово;
8) нарушена тайна при постановлении приговора;
9) приговор не подписан судьей;
10) в деле отсутствует протокол судебного заседания.
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в статью 352, изложенную на государственном языке
Статья 353. Несоответствие назначенного по приговору наказания тяжести совершенного преступления и личности осужденного
(1) Признав назначенное по приговору наказание несправедливым вследствие его чрезмерной суровости, не соответствующим тяжести совершенного преступления и личности осужденного, апелляционная инстанция вправе смягчить наказание.
(2) Апелляционная инстанция вправе назначить осужденному более строгое наказание, если по этому основанию было принесено представление обвинителем или подана жалоба потерпевшим, частным обвинителем или их представителями.
Статья 354. Отмена или изменение оправдательного приговора
(1) Апелляционная инстанция вправе отменить оправдательный приговор и направить дело на новое рассмотрение суда первой инстанции не иначе как по представлению обвинителя либо жалобе потерпевшего, частного обвинителя или их представителей.
(2) Оправдательный приговор может быть изменен в части мотивов оправдания по жалобе оправданного.
Статья 355. Протокол судебного заседания апелляционной инстанции
В заседании апелляционной инстанции секретарем заседания ведется протокол. На протокол судебного заседания сторонами могут быть принесены замечания, которые рассматриваются председательствующим в порядке, предусмотренном статьей 273 настоящего Кодекса.
Статья 356. Обращение к исполнению приговора и определения суда апелляционной инстанции
(1) Приговор, определение суда апелляционной инстанции не позднее пяти суток после их вынесения направляются вместе с делом для исполнения в суд первой инстанции, постановивший приговор.
(2) Приговор и определение апелляционной инстанции, в соответствии с которыми осужденный подлежит освобождению из-под стражи, исполняется в этой части немедленно.
Статья 357. Повторное рассмотрение дела судом апелляционной инстанции
Если по каким-либо причинам в отношении некоторых осужденных апелляционные жалоба или представление, поданные в установленный срок, поступят в суд апелляционной инстанции после рассмотрения дела в отношении других осужденных или если пропущенный срок будет восстановлен судом в порядке, предусмотренном статьей 336 настоящего Кодекса, а также если представление прокурора, жалоба осужденного, его защитника или законного представителя поступят, когда дело уже рассмотрено по жалобе или представлению других участников процесса, суд апелляционной инстанции обязан рассмотреть такие жалобу или представление и вынести по ним соответствующее решение.
РАЗДЕЛ X
ИСПОЛНЕНИЕ ПРИГОВОРА
Глава 40 Обращение к исполнению приговора, определения и постановления
Статья 358. Вступление приговора суда первой инстанции в законную силу и обращение его к исполнению
(1) Приговор суда первой инстанции вступает в законную силу и подлежит обращению к исполнению по истечении срока на обжалование.
(2) В случае принесения апелляционных жалобы или представления приговор вступает в законную силу в день вынесения приговора апелляционной инстанции, если не отменен приговор первой инстанции, с направлением дела на новое рассмотрение в суд первой инстанции.
(3) Если приговор, при наличии нескольких осужденных, обжалован в отношении одного или нескольких осужденных, в отношении осужденных, не обжаловавших приговор, он вступает в законную силу в день вынесения приговора апелляционной инстанции.
(4) Приговор обращается к исполнению судом первой инстанции не позднее трех суток со дня вступления приговора в законную силу или возвращения дела из суда апелляционной инстанции.
(5) (Утратила силу в соответствии с Законом КР от 10 февраля 2010 года N 27)
(6) Надзор за исполнением приговора осуществляется судом, постановившим приговор, или судом по месту отбывания наказания осужденным, а также прокурором.
(В редакции Закона КР от 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 359. Вступление определения, постановления суда в законную силу и обращение их к исполнению
(1) Постановление суда первой инстанции вступает в законную силу и обращается к исполнению по истечении срока на обжалование либо при оставлении его без изменения вышестоящим судом.
(2) Постановление суда, не подлежащее обжалованию, вступает в силу и обращается к исполнению немедленно по его вынесении.
(3) Приговор суда апелляционной инстанции вступает в законную силу с момента его провозглашения, является окончательным и может быть пересмотрен лишь в порядке, предусмотренном главами 42 и 43 настоящего Кодекса.
(4) Приговор суда апелляционной инстанции обращается к исполнению в порядке, предусмотренном статьей 360 настоящего Кодекса.
Статья 360. Порядок обращения к исполнению приговора, определения, постановления суда
(1) Вступившие в законную силу приговор, определение, постановление суда обязательны для всех организаций, должностных лиц, граждан.
(2) Обращение к исполнению приговора, определения, постановления возлагается на суд, рассмотревший дело в первой инстанции. Распоряжение об исполнении приговора направляется судом вместе с копией приговора тому органу, на который в соответствии с уголовно-исполнительным законодательством возложена обязанность приведения приговора в исполнение.
(3) Органы, исполняющие приговор, немедленно извещают суд первой инстанции, постановивший приговор, о приведении его в исполнение. Администрация учреждения, исполняющего приговор, должна известить суд, постановивший приговор, о месте отбывания наказания осужденным.
Статья 361. Извещение родственников осужденного и гражданского истца об обращении приговора к исполнению
(1) После вступления приговора в законную силу, которым осужденный, содержащийся под стражей, приговорен к аресту или лишению свободы, администрация места заключения обязана поставить в известность семью осужденного о том, куда он направлен для отбывания наказания.
(2) Об обращении приговора к исполнению в случае удовлетворения гражданского иска извещается гражданский истец.
Глава 41
Производство по рассмотрению и разрешению вопросов, связанных с исполнением приговора
Статья 362. Отсрочка исполнения приговора
(1) Исполнение приговора об осуждении лица к общественным работам, исправительным работам, ограничению свободы или лишению свободы может быть отсрочено при наличии одного из следующих оснований:
1) тяжелой болезни осужденного, препятствующей отбыванию наказания, - до его выздоровления;
2) беременности осужденной или наличия у осужденной женщины малолетних детей - до достижения младшим ребенком четырнадцатилетнего возраста, кроме осужденных к лишению свободы за особо тяжкие преступления;
3) когда немедленное отбывание наказания может повлечь за собой тяжкие последствия для осужденного или его семьи ввиду пожара или иных стихийных бедствий, тяжелой болезни, смерти единственного трудоспособного члена семьи или других исключительных обстоятельств - на срок, установленный судом, но не более шести месяцев.
(2) Уплата штрафа может быть отсрочена или рассрочена на срок до шести месяцев, если немедленная уплата его является для осужденного невозможной.
(3) Вопрос об отсрочке исполнения приговора решается судом по ходатайству осужденного, его законного представителя, близких родственников, защитника либо по представлению прокурора.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 363. Освобождение от отбывания наказания в связи с тяжелой болезнью
(1) В случае, когда осужденный во время отбывания наказания заболел психическими расстройствами или иной тяжелой болезнью, препятствующей отбыванию наказания, суд по представлению начальника учреждения или органа, ведающего исполнением наказания, на основании заключения врачебной комиссии вправе освободить осужденного от дальнейшего отбывания наказания.
(2) Одновременно с освобождением от дальнейшего отбывания наказания осужденного, заболевшего психическими расстройствами, суд вправе применить к нему принудительные меры медицинского характера либо передать его на попечение органов здравоохранения или родственников.
(3) При решении вопроса об освобождении от дальнейшего отбывания наказания лиц, заболевших тяжелой болезнью, препятствующей отбыванию наказания, кроме лиц, заболевших психическими расстройствами, судья учитывает тяжесть совершенного преступления, личность осужденного и другие обстоятельства.
(4) Освобождая осужденного от дальнейшего отбывания наказания по болезни, суд вправе освободить его не только от основной, но и от дополнительной меры наказания.
(В редакции Законов КР от 10 февраля 2010 года N 27, 30 января 2014 года N 22)
О порядке представления осужденных к освобождению от отбывания наказания по болезни см. Приказ Минюста КР и Минздрава КР от 21 ноября 2002 года N 175/484
Статья 364. Суды, разрешающие вопросы, связанные с приведением приговора в исполнение
(1) Вопросы об отсрочке исполнения приговора в соответствии со статьей 362 настоящего Кодекса, об освобождении от отбывания наказания в связи с истечением срока давности обвинительного приговора, а также все сомнения и неясности, возникающие при приведении приговора в исполнение, разрешаются судом, постановившим приговор.
(2) Если приговор приводится в исполнение вне района деятельности суда, постановившего приговор, эти вопросы разрешаются судом в районе исполнения приговора. В этом случае копия постановления направляется суду, постановившему приговор.
(3) Вопросы об освобождении от отбывания наказания в связи с тяжелой болезнью, о замене неотбытой части наказания более мягким наказанием, прекращении применения принудительных мер медицинского характера, соединенных с исполнением наказания, о переводе из колонии одного вида в другой, разрешаются судом по месту отбывания наказания осужденным независимо от того, каким судом был вынесен приговор.
(4) Вопросы об отмене условного осуждения или продлении испытательного срока при условном осуждении, об отмене условно-досрочного освобождения от наказания, о замене наказаний в виде привлечения к общественным работам, исправительным работам, ограничения свободы другими видами наказаний при злостном уклонении от отбывания наказания разрешаются судом по месту жительства осужденного.
(5) Разрешение вопросов, связанных с приведением приговора в исполнение, производится в судебном заседании с участием прокурора.
(В редакции Закона КР от 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 365. Условно-досрочное освобождение от наказания
(1) Условно-досрочное освобождение от наказания в случаях, предусмотренных статьей 69 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, применяется судом по месту отбывания наказания осужденным по представлению органа, исполняющего приговор. К отбывающим наказание в дисциплинарной воинской части эти же меры применяются судом по представлению командования дисциплинарной воинской части.
(2) Условно-досрочное освобождение от наказания лиц, совершивших преступление в возрасте до восемнадцати лет, применяется судом по совместному представлению органа, исполняющего приговор, и уполномоченного государственного органа по защите детей.
(3) В случае отказа суда в условно-досрочном освобождении от наказания повторное рассмотрение представления по этому вопросу может иметь место не ранее чем по истечении трех месяцев со дня вынесения постановления об отказе.
(4) Применяя условно-досрочное освобождение от наказания, суд может возложить на осужденного определенные обязанности: не менять без разрешения постоянное местожительство; не посещать определенные места, а также выполнение других обязанностей, способствующих его исправлению.
(5) Контроль за поведением лица, освобожденного от наказания условно-досрочно, осуществляется уголовно-исполнительными инспекциями Кыргызской Республики при содействии органов внутренних дел, а в отношении военнослужащих - командованием воинских частей и воинских учреждений.
(6) Если в течение оставшейся неотбытой части наказания осужденный совершил нарушение общественного порядка, за которое на него было наложено административное взыскание, или злостно уклонялся от выполнения обязанностей, возложенных на него судом при применении условно-досрочного освобождения, суд по представлению органа, указанного в части пятой настоящей статьи, постановляет об отмене условно-досрочного освобождения и исполнении оставшейся неотбытой части наказания.
(7) В случае совершения осужденным в течение оставшейся неотбытой части наказания нового преступления суд назначает ему наказание по совокупности приговоров.
(В редакции Законов КР от 10 февраля 2010 года N 27, 16 июля 2012 года N 114)
Об условно-досрочном освобождении от наказания см. Постановление Пленума Верховного суда КР от 2 апреля 2003 года N 5
Статья 366. Отмена условного осуждения или продление испытательного срока
(1) Если до истечения испытательного срока условно осужденный примерным поведением доказал свое исправление, суд по представлению органа, осуществляющего контроль за поведением условно осужденного, может постановить об отмене условного осуждения.
(2) Если условно осужденный уклоняется от выполнения возложенных на него судом обязанностей или совершил нарушение общественного порядка, за которое на него было наложено административное взыскание, суд по представлению органа, указанного в части первой настоящей статьи, может продлить испытательный срок, но не более чем на один год.
(3) В случае систематического неисполнения условно осужденным в течение испытательного срока возложенных на него судом обязанностей суд по представлению органа, указанного в части первой настоящей статьи, постановляет об отмене условного осуждения и исполнении наказания, назначенного по приговору.
(4) В случае совершения условно осужденным в течение испытательного срока нового преступления суд назначает ему наказание по совокупности приговоров.
Статья 367. Замена неотбытой части наказания более мягким видом наказания
(1) Лицу, отбывающему наказание в виде лишения свободы, суд с учетом его поведения в период отбывания наказания может заменить оставшуюся неотбытую часть наказания более мягким видом наказания в соответствии с видами наказания, указанными в статье 42 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, кроме лиц, совершивших особо тяжкие преступления.
(2) Представление о замене неотбытой части наказания более мягким видом наказания рассматривается судом по представлению органа, ведающего исполнением наказания, или администрацией учреждения, исполняющего приговор.
(3) Замена неотбытой части наказания более мягким видом наказания в отношении лиц, отбывающих наказание в воспитательных колониях, применяется судом по совместному представлению органа, ведающего исполнением наказания, или администрации учреждения, исполняющего приговор, и комиссии по делам детей.
(4) Представление органа, ведающего исполнением наказания, или администрации учреждения, исполняющего приговор, рассматривается судом по месту отбывания наказания осужденным.
(5) Представление о замене неотбытой части наказания более мягким видом наказания рассматривается в судебном заседании с участием прокурора. В судебное заседание вызывается представитель органа, ведающего исполнением наказания, или администрации учреждения, исполняющего приговор, а также комиссии по делам детей, в случаях рассмотрения представления в отношении несовершеннолетних, и осужденный. (В редакции Закона КР от 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 368. Прекращение применения принудительных мер медицинского характера
Прекращение применения принудительных мер медицинского характера, соединенных с исполнением наказания, производится судом по представлению органа, исполняющего приговор, основанному на заключении медицинской комиссии.
Статья 369. Зачет времени пребывания в лечебном учреждении в срок отбывания наказания
Если лицо, отбывающее наказание в виде лишения свободы, было помещено в лечебное учреждение, время пребывания в нем засчитывается в срок отбытия наказания.
Статья 370. Изменение осужденным к лишению свободы вида исправительного учреждения
(1) Изменение осужденным к лишению свободы вида исправительного учреждения по основаниям, предусмотренным законодательством Кыргызской Республики, производится судом. Представление органа, ведающего исполнением наказания, или администрации учреждения, исполняющего приговор, об изменении вида исправительного учреждения рассматривается судом по месту отбывания наказания осужденным.
(2) Представление об изменении вида исправительного учреждения осужденному рассматривается в судебном заседании с участием прокурора.
(3) В судебное заседание вызываются представитель органа, ведающего исполнением наказания, или администрации учреждения, исполняющего приговор, и осужденный.
(В редакции Закона КР от 10 февраля 2010 года N 27)
Статья 371. Исполнение приговора при наличии других неисполненных приговоров
В случае, когда в отношении осужденного имеется несколько не приведенных в исполнение приговоров, суд, постановивший последний по времени приговор, или суд по месту исполнения приговора обязан вынести постановление о применении к осужденному наказания по всем указанным приговорам.
Статья 372. Порядок разрешения вопросов, связанных с исполнением приговора
(1) Разрешение вопросов, связанных с исполнением приговора, применением принудительных мер медицинского характера с освобождением от отбывания наказания, производится судом с участием прокурора.
(2) О времени рассмотрения вопроса, связанного с исполнением наказания, извещаются прокурор и осужденный. Вопрос о вызове осужденного, содержащегося под стражей, решается судом. Если вопрос касается исполнения приговора в части гражданского иска, вызывается также гражданский истец, неявка которого не препятствует рассмотрению дела.
(3) При рассмотрении судом вопросов об условно-досрочном освобождении от наказания, о замене неотбытой части наказания более мягким или строгим видом наказания, об изменении осужденному вида исправительного учреждения вызывается представитель органа, ведающего исполнением наказания, или администрации учреждения, исполняющего приговор.
(4) В тех случаях, когда дело рассматривается судом по совместному представлению органа, исполняющего приговор, и уполномоченного государственного органа по защите детей, суд извещает эти органы о времени и месте рассмотрения представления.
(5) При рассмотрении судом вопроса об отмене условного осуждения или продлении испытательного срока условно осужденному в судебное заседание вызываются представители органа, осуществляющего контроль за поведением условно осужденного.
(6) Рассмотрение дела начинается докладом судьи, после чего заслушиваются явившиеся в заседание лица.
(7) По результатам рассмотрения вопроса, связанного с исполнением приговора, суд выносит постановление, которое подлежит оглашению в зале судебного заседания. Копия постановления направляется в трехдневный срок осужденному, органу, по представлению которого рассматривался вопрос, связанный с исполнением приговора, а также гражданскому истцу, если вопрос касался исполнения приговора в части гражданского иска.
(8) Постановление судьи может быть обжаловано в Верховный суд Кыргызской Республики в порядке надзора.
(В редакции Законов КР от 10 февраля 2010 года N 27, 16 июля 2012 года N 114)
Статья 373. Рассмотрение судами ходатайств о снятии судимости
(1) Вопрос о снятии судимости в соответствии со статьей 76 Уголовного кодекса Кыргызской Республики разрешается судом по месту жительства лица, отбывшего наказание, по ходатайству этого лица.
(2) О поступившем ходатайстве извещается прокурор. Неявка в судебное заседание прокурора не препятствует рассмотрению ходатайства. Присутствие на суде лица, в отношении которого рассматривается ходатайство о снятии судимости, обязательно.
(3) Рассмотрение ходатайства о снятии судимости начинается докладом судьи, после чего суд заслушивает вызванных лиц и заключение прокурора.
(4) В случае отказа в ходатайстве о снятии судимости повторное ходатайство об этом может быть возбуждено не ранее чем по истечении шести месяцев со дня вынесения постановления об отказе.
(В редакции Закона КР от 10 февраля 2010 года N 27)
РАЗДЕЛ XI
ПЕРЕСМОТР ПРИГОВОРОВ, ОПРЕДЕЛЕНИЙ, ПОСТАНОВЛЕНИЙ СУДОВ, ВСТУПИВШИХ В ЗАКОННУЮ СИЛУ
Глава 41-1
Кассационный порядок рассмотрения уголовного дела
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 373-1. Кассационное обжалование судебных решений
(1) В соответствии с требованиями настоящей главы решения судов первой инстанции, ранее не обжалованные в апелляционном порядке и вступившие в законную силу, могут быть обжалованы участниками процесса в кассационном порядке.
Приговоры суда, вынесенные с участием присяжных заседателей, могут быть обжалованы сторонами в кассационном порядке.
(2) Кассационная жалоба или представление приносятся через суд первой инстанции с соблюдением требований статей 334, 340 настоящего Кодекса.
(3) Кассационное обжалование против интересов оправданного, осужденного и лица, в отношении которого уголовное дело прекращено, допускается лишь в течение года по вступлении судебного решения в законную силу.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 17 июля 2009 года N 234)
Статья 373-2. Суды, рассматривающие кассационные жалобы и представления
Решения районных (городских) судов, военных судов гарнизонов могут быть обжалованы соответственно в кассационную инстанцию областного суда, Бишкекского городского суда и Военного суда Кыргызской Республики.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 373-3. Предмет судебного разбирательства в суде кассационной инстанции
Суд кассационной инстанции проверяет по кассационным жалобам и представлениям законность, обоснованность и справедливость приговора и иного судебного решения.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 373-4. Сроки рассмотрения уголовного дела судом кассационной инстанции
(1) Уголовное дело, поступившее по кассационным жалобе или представлению, рассматривается в срок не позднее тридцати суток со дня его поступления.
(2) Представление прокурора либо жалоба обвиняемого или его защитника на постановление суда о применении заключения под стражу, домашнего ареста в качестве меры пресечения, а равно на продление срока содержания под стражей, домашнего ареста должны быть рассмотрены не позднее пяти суток со дня их поступления в суд кассационной инстанции.
(В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 373-5. Порядок рассмотрения дел судом кассационной инстанции
(1) При поступлении дела с кассационной жалобой или представлением председатель суда кассационной инстанции или его заместитель назначает судебный состав, определяет председательствующего по делу и судью-докладчика, которому передает дело вместе с жалобой или представлением и другими материалами. Судья-докладчик, изучив дело, жалобу или представление выносит постановление о назначении судебного заседания, в котором указывает время и место судебного заседания, лиц, подлежащих вызову в заседание.
(2) О дне рассмотрения дела судом кассационной инстанции извещаются стороны. Неявка сторон не препятствует рассмотрению дела. Вопрос об участии в судебном заседании осужденного (обвиняемого), содержащегося под стражей, разрешается судом кассационной инстанции.
(3) Уголовные дела рассматриваются судом кассационной инстанции в составах, определенных статьей 31 настоящего Кодекса.
(4) Председательствующий в назначенное для рассмотрения уголовного дела время открывает судебное заседание и объявляет, какое дело подлежит разбирательству.
(5) Секретарь судебного заседания оглашает список извещенных участников процесса и докладывает, кто из указанных лиц явился и причины неявки отсутствующих. Председательствующий опрашивает мнения участников процесса о возможности рассмотрения дела. Суд, на месте - в зале судебного заседания или удалившись в совещательную комнату, выносит определение о продолжении судебного заседания или о его отложении. Определение оглашается председательствующим и заносится в протокол судебного заседания.
(6) Председательствующий объявляет состав суда, фамилии секретаря судебного заседания, прокурора, переводчика и опрашивает явившихся по делу лиц, имеются ли у них заявления об отводе. Заявления об отводе решаются судом в соответствии со статьей 73 настоящего Кодекса в совещательной комнате с вынесением определения в виде отдельного документа.
(7) Председательствующий опрашивает явившихся по делу лиц об имеющихся у них ходатайствах. По заявленным ходатайствам суд выносит определение, которое заносится в протокол судебного заседания.
(8) Судья-докладчик излагает существо дела, основные доводы жалобы, представления, возражения на них, оглашает дополнительные материалы. Судьи могут задавать вопросы докладчику.
9) Суд заслушивает выступления стороны, подавшей жалобу или представление, затем выступление другой стороны. Судьи вправе задавать вопросы сторонам.
(10) После окончания выступления сторон судьи удаляются в совещательную комнату.
(11) Решение суда кассационной инстанции принимается в совещательной комнате открытым голосованием. Судья не вправе воздержаться или не участвовать в голосовании. Председательствующий голосует последним. Решение кассационной инстанции считается принятым, если за него проголосовало большинство судей.
(12) На заседании суда кассационной инстанции ведется протокол, который подписывается председательствующим и секретарем судебного заседания.
(13) Распорядок судебного заседания и меры, принимаемые в отношении нарушителей, определяются правилами, предусмотренными статьями 269, 271 настоящего Кодекса.
(14) Пересмотр обвинительного приговора, определения, постановления суда, влекущий ухудшение положения осужденного, а также пересмотр оправдательного приговора либо определения, постановления суда о прекращении дела допускается лишь в течение года по вступлении их в законную силу.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 373-6. Решение суда кассационной инстанции
(1) В результате рассмотрения уголовного дела в кассационном порядке суд кассационной инстанции принимает одно из следующих решений:
1) об оставлении в силе обжалованного судебного акта;
2) об изменении обжалованного судебного акта;
3) об отмене обжалованного судебного акта и о прекращении уголовного дела;
4) об отмене обжалованного судебного акта и о направлении дела на новое рассмотрение в суд первой инстанции либо о возвращении дела прокурору для восполнения пробелов следствия, не устранимых в суде;
5) о прекращении кассационного производства на основании части четырнадцатой статьи 373-5 настоящего Кодекса.
(2) Решение суда кассационной инстанции выносится в форме определения.
(3) Решение суда кассационной инстанции составляется в совещательной комнате и подписывается всеми тремя судьями, участвовавшими в рассмотрении уголовного дела. В исключительных случаях по особо сложному делу составление мотивированного решения может быть отложено на срок до десяти дней, но резолютивная часть решения составляется и подписывается судьями в совещательной комнате.
(4) Решение оглашается председательствующим или судьей-докладчиком. Все присутствующие в зале судебного заседания выслушивают решение стоя.
(5) Судья кассационной инстанции, не согласный с решением большинства судей, обязан подписать решение суда без какой-либо оговорки и вправе письменно изложить особое мнение в совещательной комнате, которое вручается председательствующему и приобщается им к уголовному делу в запечатанном конверте с пометкой "особое мнение". С особым мнением вправе ознакомиться суд надзорной инстанции при рассмотрении данного уголовного дела. О наличии особого мнения судьи участники процесса не извещаются, особое мнение в зале судебного заседания не оглашается.
(6) Решение суда кассационной инстанции может быть обжаловано в порядке надзора в Верховный суд Кыргызской Республики.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 373-7. Исполнение решений суда кассационной инстанции
Решение суда кассационной инстанции вступает в законную силу немедленно и исполняется в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом и Уголовно-исполнительным кодексом Кыргызской Республики.
Глава 42
Пересмотр в порядке надзора приговоров, определений, постановлений судов, вступивших в законную силу
Статья 374. Суд, рассматривающий уголовные дела в порядке надзора. Пределы прав надзорной инстанции
(1) Верховный суд Кыргызской Республики осуществляет пересмотр в порядке надзора вступившие в законную силу акты местных судов по жалобам участников уголовного процесса и по представлению прокуроров.
(2) Судебная коллегия по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики осуществляет пересмотр в порядке надзора судебных актов апелляционной и кассационной инстанций местного суда.
(3) Если поступившее в Верховный суд Кыргызской Республики уголовное дело ранее не было рассмотрено в апелляционном или кассационном порядке, то оно вместе с жалобой и представлением подлежит направлению в соответствующую инстанцию местного суда для рассмотрения.
(4) При рассмотрении уголовного дела в порядке надзора суд не связан доводами надзорных жалобы и представления и вправе проверить производство по уголовному делу в полном объеме.
(5) Если по уголовному делу осуждено несколько лиц, а надзорные жалоба или представление принесены только одним из них либо в отношении некоторых из них, то суд надзорной инстанции вправе проверить уголовное дело в отношении всех осужденных.
(6) Суд надзорной инстанции не может ухудшить положение обвиняемого, осужденного, оправданного, в отношении которого не принесено представление прокурора или жалоба потерпевшего.
(В редакции Закона КР от 25 июня 2007 года N 91)
Статья 374-1. Суд, рассматривающий уголовные дела по жалобам и представлениям на вступившие в законную силу судебные акты районных (городских) судов
(Исключена в соответствии с Законом КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 375. Обжалование судебных решений, вступивших в законную силу
(1) Осужденный, его законный представитель и защитник, а также потерпевший и его представитель, гражданский истец, гражданский ответчик и их представители вправе подать жалобу, а прокурор, участвовавший при рассмотрении дела, а также вышестоящий прокурор - представление в Верховный суд Кыргызской Республики, областной или приравненный к нему суд. Представление прокурора до начала судебного заседания может быть отозвано вышестоящим прокурором.
(2) Жалоба и представление рассматриваются судом в срок не более двух месяцев со дня поступления уголовного дела.
(3) Судебное решение о применении заключения под стражу, домашнего ареста в качестве меры пресечения, а равно на продление срока содержания под стражей, домашнего ареста может быть обжаловано прокурором либо обвиняемым или его защитником в течение пяти суток со дня вынесения решения кассационной инстанцией.
Представление прокурора либо жалоба обвиняемого или его защитника должны быть рассмотрены не позднее пятнадцати суток со дня их поступления в суд.
(В редакции Законов КР от 24 мая 2004 года N 68, 8 августа 2004 года N 111, 10 августа 2012 года N 164)
Статья 376. Основания к пересмотру судебных решений, вступивших в законную силу
(1) Основаниями к пересмотру приговоров, определений, постановлений судов, вступивших в законную силу, являются:
1) жалоба осужденного, его законного представителя и защитника, а также потерпевшего и его представителя, гражданского истца, гражданского ответчика и их представителей;
2) представление прокурора, участвовавшего по делу в качестве обвинителя, или вышестоящего прокурора.
(2) Пересмотр обвинительного приговора, определения, постановления суда, влекущий ухудшение положения осужденного, а также пересмотр оправдательного приговора либо определения, постановления суда о прекращении дела допускается лишь в течение года по вступлении их в законную силу.
Статья 377. Порядок внесения жалоб и представлений на рассмотрение суда в порядке надзора
(1) Жалоба участника процесса, представление прокурора на рассмотрение суда в порядке надзора подаются с соблюдением требований статьи 340 настоящего Кодекса через суд первой инстанции, постановивший приговор, постановление, определение.
(2) О подаче жалобы и представления суд, постановивший приговор, постановление, извещает осужденного или оправданного, защитника, обвинителя, потерпевшего и его представителя, а также гражданского истца, гражданского ответчика или их представителей. Суд, ознакомившись с жалобой или представлением, разъясняет им право представить в письменном виде возражения на жалобу или представление. Суд вручает им копию жалобы или представления, поданных другой стороной.
(3) Возражения, поступившие на жалобу или представление, приобщаются к делу.
(4) Стороны вправе в подтверждение обоснований жалобы или представлений другой стороны представлять в суд новые материалы.
(5) Суд надзорной инстанции оставляет без рассмотрения жалобу и представление, поданные без соблюдения требований части первой настоящей статьи, о чем выносится постановление. Жалоба и представление могут быть оставлены без рассмотрения, если лицо, подавшее их, вышел за пределы своих прав, представленных ему настоящим Кодексом.
(6) Участник процесса вправе отозвать свою жалобу и жалобу своего защитника и представителя. Несовершеннолетний участник процесса может отозвать жалобу своего законного представителя и защитника только со дня достижения им совершеннолетия. Представление может быть отозвано прокурором, принесшим его, и вышестоящим прокурором. Отзыв жалобы и представления допускается до удаления судей в совещательную комнату.
(7) Отзыв представления и (или) жалобы влечет прекращение надзорного производства, о чем суд надзорной инстанции выносит постановление.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 378. Порядок рассмотрения дел судом надзорной инстанции
(1) При поступлении дела с надзорной жалобой или представлением председатель суда надзорной инстанции или его заместитель назначает судебный состав, определяет председательствующего по делу и судью-докладчика, которому передает дело вместе с жалобой (представлением) и другими материалами. Судья-докладчик, изучив дело, жалобу и представление, выносит постановление о назначении судебного заседания, в котором указывает время и место судебного заседания, лиц, подлежащих вызову в заседание.
(2) О дне рассмотрения дела судом надзорной инстанции извещаются стороны. Неявка сторон не препятствует рассмотрению дела. Вопрос об участии в судебном заседании осужденного (обвиняемого), содержащегося под стражей, разрешается судом надзорной инстанции.
(3) Уголовные дела рассматриваются судом надзорной инстанции в составах, определенных статьей 31 настоящего Кодекса.
(4) Председательствующий в назначенное для рассмотрения уголовного дела время открывает судебное заседание и объявляет какое дело подлежит разбирательству.
(5) Секретарь судебного заседания оглашает список извещенных участников процесса и докладывает, кто из указанных лиц явился и причины неявки отсутствующих. Председательствующий заслушивает мнения участников процесса о возможности рассмотрения дела. Суд на месте в зале судебного заседания или удалившись в совещательную комнату выносит определение о продолжении судебного заседания или о его отложении.Определение оглашается председательствующим и заносится в протокол судебного заседания.
(6) Председательствующий объявляет состав суда, фамилии секретаря судебного заседания, прокурора, переводчика и опрашивает явившихся по делу лиц, имеются ли у них заявления об отводе. Заявления об отводе решаются судом в соответствии со статьей 73 настоящего Кодекса, в совещательной комнате с вынесением определения в виде отдельного документа.
(7) Председательствующий опрашивает явившихся по делу лиц об имеющихся у них ходатайствах. По заявленным ходатайствам суд выносит определение, которое заносится в протокол судебного заседания.
(8) Судья-докладчик излагает существо дела, основные доводы жалобы, представления, возражения на них, оглашает дополнительные материалы. Судьи могут задавать вопросы докладчику.
(9) Суд заслушивает выступления стороны, подавшей жалобу или представление, затем выступление другой стороны. Судьи вправе задавать вопросы сторонам.
(10) После окончания выступления сторон, судьи удаляются в совещательную комнату.
(11) Решение суда надзорной инстанции принимается в совещательной комнате открытым голосованием. Судья не вправе воздержаться или не участвовать в голосовании. Председательствующий голосует последним. Решение суда надзорной инстанции считается принятым, если за него проголосовало большинство судей.
(12) На заседании суда надзорной инстанции ведется протокол, который подписывается председательствующим и секретарем судебного заседания.
(13) Распорядок судебного заседания и меры, принимаемые в отношении нарушителей, определяются правилами, предусмотренными статьями 269, 271 настоящего Кодекса.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 379. Постановления (определения) суда надзорной инстанции
(1) По делу, рассмотренному в порядке надзора, суд надзорной инстанции в совещательной комнате выносит постановление (определение).
(2) Постановление (определение) Судебной коллегии Верховного суда Кыргызской Республики подписывается всеми судьями, участвовавшими в рассмотрении дела. В исключительных случаях по особо сложному делу составление мотивированного постановления (определения) может быть отложено на срок до десяти дней, но резолютивная часть постановления (определения) составляется в совещательной комнате и подписывается всеми судьями, участвовавшими в рассмотрении дела.
(3) Постановление (определение) оглашается председательствующим или судьей-докладчиком. Все присутствующие в зале судебного заседания выслушивают постановление (определение) стоя.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91)
Статья 380. Особое мнение судьи суда надзорной инстанции
Судья надзорной инстанции, не согласный с решением большинства судей, обязан подписать решение суда без какой-либо оговорки и вправе письменно изложить особое мнение в совещательной комнате, которое вручается председательствующему и приобщается им к уголовному делу в запечатанном конверте с пометкой "особое мнение". О наличии особого мнения судьи участники процесса не извещаются, особое мнение в зале судебного заседания не оглашается.
(В редакции Закона КР от 5 августа 2008 года N 193)
Статья 381. Частное определение суда надзорной инстанции
(1) Одновременно с принятием постановления суд надзорной инстанции в необходимых случаях частным определением обращает внимание руководителей министерств, государственных комитетов, административных ведомств, а также предприятий, учреждений и организаций независимо от форм собственности и других должностных лиц на установленные по делу факты нарушения закона, причины и условия, способствовавшие совершению правонарушения.
(2) Указанные лица обязаны в течение одного месяца сообщить суду надзорной инстанции о мерах, принятых ими по частному определению.
(В редакции Закона КР от 24 мая 2004 года N 68)
Статья 382. Исполнение постановлений и определений суда надзорной инстанции
(1) Постановления и определения суда надзорной инстанции вступают в законную силу немедленно по их принятии и исполняются в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом и Уголовно-исполнительным кодексом Кыргызской Республики.
(2) Постановления и определения Судебной коллегии по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики являются окончательными и обжалованию не подлежат.
(В редакции Законов КР от 24 мая 2004 года N 68, 8 августа 2004 года N 111, 5 августа 2008 года N 193)
Статья 383. Решения, принимаемые судом в порядке надзора
(1) Суд надзорной инстанции (Судебная коллегия по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики), рассмотрев дело в порядке надзора, вправе:
1) оставить в силе судебный акт (судебные акты) местного суда, а жалобу или представление - без удовлетворения;
2) оставить в силе один из ранее вынесенных по делу судебных актов и отменить остальные судебные акты;
3) внести изменения в судебные акты местных судов в пределах предъявленного обвинения;
4) отменить судебные акты местных судов и прекратить уголовное дело;
5) приостановить надзорное производство и направить в Жогорку Кенеш Кыргызской Республики запрос о даче официального толкования закона, направить в Конституционный суд Кыргызской Республики запрос о проверке конституционности закона;
6) отменить судебные акты местных судов и принять новое решение;
7) отменить судебные акты местных судов и передать дело на новое рассмотрение в суд первой или апелляционной инстанции.
(2) Решения Судебной коллегии по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики выносятся в виде постановления - на основании пунктов 1, 2, 3, 4, в виде постановления и приговора - на основании пункта 6, в виде определения - на основании пункта 5 или 7 части первой настоящей статьи.
(3) Решения Судебной коллегии по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики являются окончательными и обжалованию не подлежат.
(4) Суд надзорной инстанции прекращает надзорное производство в случаях:
1) если жалоба и (или) представление отозваны;
2) если умер осужденный, оправданный или подсудимый, против интересов которого внесено представление (жалоба);
3) если в судебном заседании участник процесса не поддержал свою жалобу или жалобу своего защитника, представителя;
4) если участник процесса, достигший восемнадцатилетнего возраста к моменту рассмотрения дела в порядке надзора, не поддержал жалобу своего бывшего законного представителя, защитника;
5) если участвующий в судебном заседании прокурор не поддержал представление;
6) если жалоба подлежит рассмотрению в местном суде;
7) на основании части второй статьи 376 настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 24 мая 2004 года N 68, 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91, 5 августа 2008 года N 193)
Законом КР 10 августа 2012 года N 164 внесены изменения в статью 383, изложенную на государственном языке
Статья 383-1. Основания и порядок принятия нового решения Судебной коллегией по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики
(1) Судебная коллегия по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики принимает новое решение по уголовному делу, если местным судом вынесен приговор, но допущена ошибка в применении норм права и оценке доказательств.
(2) Судебная коллегия по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики вправе:
1) отменить судебные акты местных судов и прекратить производство по уголовному делу;
2) отменить судебные акты местных судов и вынести новый приговор.
(В редакции Законов КР от 24 мая 2004 года N 68, 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91)
Статья 383-2. Решения, принимаемые президиумами областного суда и приравненного к нему суда, рассматривающими уголовное дело в качестве суда второй инстанции по вступившему в законную силу акту районного суда
(Исключена в соответствии с Законом КР от 8 августа 2004 года N 111)
РАЗДЕЛ XII
ВОЗОБНОВЛЕНИЕ ПРОИЗВОДСТВА ПО ДЕЛУ ПО НОВЫМ ИЛИ ВНОВЬ ОТКРЫВШИМСЯ ОБСТОЯТЕЛЬСТВАМ
Глава 43
Порядок возобновления производства по новым или вновь открывшимся обстоятельствам
Статья 384. Основания возобновления производства по делу
(1) Вступившие в законную силу приговор, определение, постановление суда могут быть отменены и производство по делу возобновлено по новым или вновь открывшимся обстоятельствам.
(2) Основаниями возобновления производства по уголовному делу по вновь открывшимся обстоятельствам являются:
1) (утратил силу в соответствии с Законом КР от 22 марта 2014 года N 52)
2) установленная вступившим в законную силу приговором суда заведомая подложность показаний потерпевшего или свидетеля, заключения эксперта, а равно подложность вещественных доказательств, протокола следственных и судебных действий и иных документов или заведомая неправильность перевода, повлекшие за собой постановление незаконных или необоснованных приговора, определения, постановления;
3) установленные вступившим в законную силу приговором суда преступные действия следователя или прокурора, повлекшие постановление незаконных и необоснованных приговора, определения, постановления;
4) установленные вступившим в законную силу приговором суда преступные действия судей, совершенные ими при рассмотрении данного дела;
5) обстоятельства, не известные суду при вынесении приговора, определения, которые сами по себе или вместе с ранее установленными обстоятельствами свидетельствуют о невиновности осужденного или о совершении им иного по степени тяжести преступления, чем то, за которое он осужден, либо о виновности оправданного лица или лица, в отношении которого дело было прекращено.
(2-1) Основаниями возобновления производства по уголовному делу по новым обстоятельствам являются:
1) вступление в силу закона, устраняющего наказуемость деяния или смягчающее наказание;
2) признание Конституционной палатой Верховного суда Кыргызской Республики закона или иного нормативного правового акта, примененного судом в данном уголовном деле, неконституционным и противоречащим Конституции Кыргызской Республики;
3) установление международными органами в соответствии с вступившими в установленном законом порядке в силу международными договорами, участницей которых является Кыргызская Республика, нарушения прав и свобод человека при рассмотрении судом Кыргызской Республики данного уголовного дела.
(3) Обстоятельства, перечисленные в пунктах 2-4 части второй настоящей статьи, могут быть установлены, помимо приговора, определением, постановлением суда, постановлениями прокурора, следователя о прекращении уголовного дела, об отказе в возбуждении уголовного дела за истечением срока давности, вследствие акта амнистии или помилования, в связи со смертью обвиняемого или недостижением возраста для привлечения в качестве обвиняемого.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 22 марта 2014 года N 52, 7 августа 2015 года N 222)
Статья 385. Суды, рассматривающие дела по новым или вновь открывшимся обстоятельствам
(1) Вступивший в законную силу судебный акт пересматривается по новым или вновь открывшимся обстоятельствам судом, принявшим этот акт, в том числе и по основаниям вступления в силу закона, устраняющего наказуемость деяния или смягчающее наказание.
(2) Суд первой инстанции пересматривает свой судебный акт по делу, не рассмотренному в апелляционном, кассационном и надзорном порядках.
(3) Судебная коллегия по уголовным делам и делам об административных правонарушениях областного и приравненного к нему суда пересматривает свой судебный акт и акт суда первой инстанции по делу, не рассмотренному в Верховном суде Кыргызской Республики.
(4) Судебная коллегия по уголовным делам и делам об административных правонарушениях Верховного суда Кыргызской Республики пересматривает свои судебные акты и акты всех местных судов общей юрисдикции.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 25 июня 2007 года N 91)
Законом КР от 22 марта 2014 года N 52 внесены изменения в статью 385, изложенную на государственном языке
Статья 386. Сроки возобновления производства
(1) Пересмотр обвинительного приговора по новым или вновь открывшимся обстоятельствам в пользу осужденного никакими сроками не ограничен.
(2) Смерть осужденного не является препятствием к возобновлению производства по делу по новым или вновь открывшимся обстоятельствам в целях его реабилитации.
(3) Пересмотр оправдательного приговора, определения, постановления о прекращении дела, а также пересмотр обвинительного приговора по мотивам мягкости наказания или необходимости применения к осужденному закона о более тяжком преступлении допускаются лишь в течение сроков давности привлечения к уголовной ответственности и не позднее шести месяцев со дня вновь открывшихся обстоятельств.
(4) Днем вновь открывшихся обстоятельств считается:
1) день вступления в законную силу приговора, определения, постановления в отношении лиц, виновных в даче ложных показаний, представлении ложных доказательств, неправильном переводе или преступных действиях, совершенных в ходе следствия или рассмотрения дела в случаях, предусмотренных пунктами 2-4 части второй статьи 384 настоящего Кодекса;
2) день подписания прокурором заключения о необходимости возобновления производства по вновь открывшимся обстоятельствам в случае, предусмотренном пунктом 5 части второй статьи 384 настоящего Кодекса;
3) (утратил силу в соответствии с Законом КР от 22 марта 2014 года N 52).
(5) Днем новых обстоятельств считается:
1) день возбуждения судом производства в соответствии с пунктом 1 части 2-1 статьи 384 настоящего Кодекса;
2) день вступления в силу решения Конституционной палаты Верховного суда Кыргызской Республики о признании закона или иного нормативного правового акта неконституционным и противоречащим Конституции Кыргызской Республики;
3) день вступления в силу решения международных органов о наличии нарушения прав и свобод человека.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 10 февраля 2010 года N 27, 22 марта 2014 года N 52)
Статья 387. Возбуждение производства
(1) Право возбуждения производства по вновь открывшимся обстоятельствам принадлежит прокурору, суду - в части возбуждения производства по новым обстоятельствам.
(2) Поводами к возбуждению производства по новым или вновь открывшимся обстоятельствам служат заявления граждан, сообщения должностных лиц организаций, а также данные, полученные в ходе следствия и рассмотрения других уголовных дел.
(3) Если в поступившем заявлении или сообщении имеется ссылка на наличие приговора суда, вынесенного с обстоятельствами, указанными в пунктах 2-4 части второй статьи 384 настоящего Кодекса, прокурор своим постановлением возбуждает производство по вновь открывшимся обстоятельствам, проводит соответствующую проверку, истребует копию приговора и справку суда о вступлении его в законную силу.
(4) Если в заявлении или сообщении указывается на иные обстоятельства, указанные в пункте 5 части второй статьи 384 настоящего Кодекса, прокурор в пределах своей компетенции выносит постановление о возбуждении производства ввиду открывшихся обстоятельств, направляет дело следователю для расследования этих обстоятельств. Следствие по делу по вновь открывшимся обстоятельствам производится с соблюдением правил настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 22 марта 2014 года N 52)
Статья 388. Действия прокурора по окончании проверки или следствия
(1) По окончании проверки или следствия по вновь открывшимся обстоятельствам при наличии оснований для возобновления производства по делу прокурор направляет дело со своим заключением в соответствующий суд.
(2) При отсутствии оснований к возобновлению производства по делу прокурор своим мотивированным постановлением отказывает в возбуждении производства по вновь открывшимся обстоятельствам или прекращает возбужденное им производство по вновь открывшимся обстоятельствам.
(3) Постановление о прекращении производства по делу доводится до сведения заинтересованных лиц с разъяснением им права обжаловать его.
(В редакции Закона КР от 7 августа 2015 года N 222)
Статья 389. Определение суда
Рассмотрев новые обстоятельства или заключение прокурора о возобновлении производства по делу ввиду вновь открывшихся обстоятельств, суд выносит одно из следующих определений:
1) об отмене приговора, определения суда или постановления судьи и передаче дела для производства следствия или нового судебного разбирательства;
2) об отмене приговора, определения или постановления суда и прекращении дела, когда не требуется новое следствие или новое судебное разбирательство для принятия окончательного решения по делу;
3) об отклонении заключения прокурора.
(В редакции Закона КР от 22 марта 2014 года N 52)
Статья 390. Производство после отмены судебных решений
Следствие и судебное разбирательство по делу после отмены судебных решений по нему ввиду новых или вновь открывшихся обстоятельств, а также обжалование вынесенных новых судебных решений производятся в общем порядке.
(В редакции Закона КР от 22 марта 2014 года N 52)
РАЗДЕЛ XIII
ОСОБЕННОСТИ ПРОИЗВОДСТВА ПО ОТДЕЛЬНЫМ КАТЕГОРИЯМ ДЕЛ
Глава 44
Производство по делам о преступлениях несовершеннолетних
Статья 391. Порядок производства по делам о преступлениях несовершеннолетних
(1) Положения настоящей главы применяются по уголовным делам в отношении лиц, не достигших к моменту совершения преступления возраста восемнадцати лет.
(2) Порядок производства по делам о преступлениях несовершеннолетних определяется общими правилами, установленными настоящим Кодексом, а также статьями настоящей главы. Участие прокурора, уполномоченного государственного органа по защите детей по делам о преступлениях несовершеннолетних является обязательным.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 392. Обстоятельства, подлежащие установлению по делам о преступлениях несовершеннолетних
(1) При производстве следствия и судебного разбирательства по делам о преступлениях несовершеннолетних наряду с доказыванием обстоятельств, перечисленных в статье 82 настоящего Кодекса, необходимо выяснить:
1) возраст несовершеннолетнего (число, месяц, год рождения);
2) степень интеллектуального, психического развития и иные особенности личности, а также условия его жизни и воспитания;
3) наличие или отсутствие взрослых подстрекателей и соучастников.
(2) При наличии данных об отставании несовершеннолетнего в умственном развитии по каким-либо причинам, не связанным с душевным заболеванием, должно быть выяснено также мог ли он сознавать значение своих общественно опасных действий или руководить ими.
(3) Для установления этих обстоятельств могут быть допрошены родители несовершеннолетнего, педагоги, воспитатели и другие лица, которые могут дать нужные сведения, а равно истребованы необходимые документы и проведены иные следственные и судебные действия.
(4) Сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей обязан подготовить план мероприятий по реабилитации и представить заключение следователю и суду.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 393. Применение меры пресечения и задержания в отношении несовершеннолетнего
(1) При решении вопроса о применении меры пресечения в отношении несовершеннолетнего в каждом случае должна обсуждаться возможность избрания в качестве такой меры передача несовершеннолетнего под присмотр в порядке, предусмотренном статьей 108 настоящего Кодекса.
(2) При проверке законности задержания несовершеннолетнего проку-
рор обязан лично его допросить.
(3) Заключение под стражу в качестве меры пресечения, а также задержание могут применяться к несовершеннолетнему, не достигшему шестнадцатилетнего возраста, при наличии оснований, указанных в статьях 102, 103, 110, 114 настоящего Кодекса, лишь в исключительных случаях. Задержанные несовершеннолетние должны содержаться в специальных камерах органов внутренних дел не более двадцати четырех часов.
(4) О задержании, заключении под стражу незамедлительно, но не позднее трех часов с момента фактического задержания, извещаются родители несовершеннолетнего или другие его законные представители, в том числе сотрудники уполномоченного государственного органа по защите детей.
(В редакции Законов КР от 25 июня 2007 года N 91, 16 июля 2012 года N 114)
Статья 394. Порядок вызова несовершеннолетних подозреваемого, обвиняемого, подсудимого
Вызов к следователю, в суд несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого или подсудимого, не находящегося под стражей, производится через его родителей, других законных представителей или сотрудника уполномоченного государственного органа по защите детей, а если несовершеннолетний содержится в специальном детском учреждении - через администрацию этого учреждения.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 395. Допрос несовершеннолетних подозреваемого, обвиняемого
(1) Допрос несовершеннолетних подозреваемого, обвиняемого не может продолжаться без перерыва более двух часов, а в общей сложности - более четырех часов в день.
(2) При допросе несовершеннолетних подозреваемого, обвиняемого защитник, участие которого в соответствии со статьей 46 настоящего Кодекса обязательно, вправе задавать вопросы допрашиваемому, а по окончании допроса - знакомиться с протоколом и делать замечания о правильности и полноте записи показаний.
Статья 396. Участие педагога и психолога
(1) При допросе несовершеннолетних подозреваемого, обвиняемого, не достигших шестнадцатилетнего возраста, а также достигших этого возраста, но признанных умственно отсталыми, участие педагога или психолога обязательно. Педагог или психолог участвует при допросе несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого старше шестнадцати лет по усмотрению следователя, прокурора либо по ходатайству защитника.
(2) Педагог или психолог вправе с разрешения следователя задавать вопросы подозреваемому, обвиняемому, а по окончании допроса - знакомиться с протоколом допроса и делать письменные замечания о правильности и полноте сделанных в нем записей. Эти права следователь разъясняет педагогу или психологу перед допросом несовершеннолетнего, о чем делается отметка в протоколе допроса.
(3) Участие педагога или психолога при допросе несовершеннолетнего подсудимого в суде определяется правилами частей первой и второй настоящей статьи.
Статья 397. Участие законного представителя несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого и сотрудника уполномоченного государственного органа по защите детей на следствии и в судебном разбирательстве
(1) На следствии и в судебном разбирательстве дел о преступлениях несовершеннолетних участвует законный представитель несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого, подсудимого и сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей. При наличии нескольких законных представителей выбор законного представителя, участвующего на следствии и в судебном разбирательстве, производится с учетом мнения несовершеннолетнего и сотрудника уполномоченного государственного органа по защите детей.
(2) Законный представитель несовершеннолетнего и сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей допускаются к участию в деле постановлением следователя с момента первого допроса несовершеннолетнего в качестве подозреваемого или обвиняемого. Законному представителю и сотруднику уполномоченного государственного органа по защите детей разъясняются права, указанные в части 3 настоящей статьи.
(3) Законный представитель несовершеннолетнего и сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей имеют право знать, в чем подозревается или обвиняется несовершеннолетний; присутствовать при предъявлении обвинения; участвовать в допросе несовершеннолетнего, а также в иных следственных действиях, проводимых с участием несовершеннолетнего подозреваемого или обвиняемого и его защитника; знакомиться с протоколами следственных действий, в которых они принимали участие, и делать письменные замечания о правильности и полноте в них записей; заявлять ходатайства и отводы; приносить жалобы на действия и решения следователя и прокурора; представлять доказательства; знакомиться по окончании следствия со всеми материалами дела, выписывать из него любые сведения и в любом объеме.
(4) Законный представитель несовершеннолетнего, а также сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей могут быть отстранены от участия в деле, если имеются основания считать, что их действия наносят ущерб интересам несовершеннолетнего или направлены на воспрепятствование объективному следствию. Об этом следователь или судья выносят мотивированное постановление. В этом случае к участию в деле допускается другой законный представитель несовершеннолетнего, сотрудник уполномоченного государственного органа по защите детей.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 398. Участие законного представителя несовершеннолетнего подсудимого в судебном разбирательстве
(1) В судебное заседание должны быть вызваны родители или иные законные представители несовершеннолетнего подсудимого. Они имеют право участвовать в исследовании доказательств, давать показания, представлять доказательства, заявлять ходатайства и отводы, приносить жалобы на действия и решения суда, участвовать в заседании суда, рассматривающего дело. Указанные права должны быть им разъяснены в начале судебного разбирательства. Законные представители несовершеннолетнего присутствуют в зале судебного заседания в течение всего судебного разбирательства дела. С их согласия они могут быть допрошены судом в качестве свидетелей.
(2) Законный представитель несовершеннолетнего может быть отстранен от участия в судебном разбирательстве мотивированным постановлением суда, если есть основания считать, что его действия наносят ущерб интересам несовершеннолетнего подсудимого или направлены на воспрепятствование объективному разбирательству дела. В этом случае допускается другой законный представитель несовершеннолетнего подсудимого.
(3) Неявка законного представителя несовершеннолетнего подсудимого не приостанавливает разбирательства дела, если суд не найдет его участие необходимым.
(4) Если законный представитель несовершеннолетнего подсудимого привлечен к участию в деле в качестве защитника или гражданского ответчика, он обладает правами и несет обязанности указанных участников процесса.
(5) Если до начала рассмотрения дела в суде первой инстанции, в апелляционном, кассационном порядках или в порядке надзора обвиняемый (подсудимый, осужденный, оправданный) достиг восемнадцатилетнего возраста, суд постановляет (определяет) о прекращении функций законного представителя.
(В редакции Закона КР от 8 августа 2004 года N 111)
Статья 399. Удаление несовершеннолетнего подсудимого из зала судебного заседания
По ходатайству защитника или законного представителя, а также по своей инициативе суд вправе с учетом мнения сторон удалить несовершеннолетнего подсудимого из зала судебного заседания на время исследования обстоятельств, которые могут оказать на него отрицательное влияние. После возвращения несовершеннолетнего подсудимого председательствующий сообщает ему содержание произведенных в его отсутствие действий и предоставляет несовершеннолетнему возможность задать вопросы лицам, допрошенным без его участия.
Статья 400. Вопросы, разрешаемые судом при постановлении приговора несовершеннолетнему подсудимому
(1) При постановлении приговора несовершеннолетнему подсудимому суд наряду с вопросами, перечисленными в статье 312 настоящего Кодекса, должен обсудить вопросы о возможности условного осуждения, назначения наказания, не связанного с лишением свободы, а также об освобождении от наказания.
(2) В случаях условного осуждения, назначения меры наказания, не связанной с лишением свободы, помещения в специальное воспитательное или иное воспитательное учреждение либо применения принудительных мер воспитательного воздействия суд уведомляет об этом уполномоченный государственный орган по защите детей и возлагает на него осуществление контроля за поведением осужденного.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 401. Освобождение судом несовершеннолетнего от уголовной ответственности с применением принудительных мер воспитательного воздействия
(1) Если по делу о преступлении небольшой тяжести и менее тяжком преступлении будет признано, что несовершеннолетний, совершивший это преступление, может быть исправлен без применения мер уголовного наказания, суд вправе освободить несовершеннолетнего от уголовной ответственности и применить к нему принудительные меры воспитательного воздействия, предусмотренные статьей 83 Уголовного кодекса Кыргызской Республики. Копия постановления направляется в уполномоченный государственный орган по защите детей.
(2) В случае систематического неисполнения несовершеннолетним требований, предусмотренных принудительными мерами воспитательного воздействия, назначенными ему, суд по представлению уполномоченного государственного органа по защите детей отменяет принудительные меры воспитательного воздействия и дело рассматривается в соответствии с нормами настоящего Кодекса.
(В редакции Законов КР от 8 августа 2004 года N 111, 16 июля 2012 года N 114)
Статья 402. Освобождение судом несовершеннолетнего от наказания с направлением в специальное воспитательное учреждение
(1) Если при рассмотрении дела о преступлении небольшой тяжести или менее тяжком преступлении будет признано, что цели наказания могут быть достигнуты путем помещения несовершеннолетнего, совершившего это преступление, в специальное воспитательное учреждение для несовершеннолетних, суд вправе, постановив обвинительный приговор, освободить несовершеннолетнего от отбывания наказания и направить его в названное учреждение на срок до наступления совершеннолетия.
(2) Пребывание в специальном воспитательном учреждении может быть прекращено до достижения совершеннолетия, если несовершеннолетний ввиду своего исправления не нуждается в дальнейшем воздействии данной меры. Продление пребывания в специальном воспитательном учреждении после достижения лицом восемнадцати лет допускается только до окончания им общеобразовательной или профессиональной подготовки. Вопрос о прекращении либо продлении срока пребывания лица в специальном воспитательном учреждении рассматривается в десятидневный срок на основании совместного представления администрации учреждения и уполномоченного государственного органа по защите детей единолично судьей того суда, который постановил приговор, или суда по месту нахождения учреждения.
(3) В судебное заседание вызываются несовершеннолетний осужденный, его законный представитель, адвокат, прокурор, представитель администрации учреждения и представитель уполномоченного государственного органа по защите детей. Неявка указанных лиц, за исключением прокурора и сотрудника уполномоченного государственного органа по защите детей, не препятствует рассмотрению дела.
(4) В судебном заседании исследуется совместное представление администрации учреждения и уполномоченного государственного органа по защите детей, выслушиваются мнения участвующих в деле лиц.
(5) По результатам рассмотрения дела судья в отдельном помещении выносит постановление, которое подлежит оглашению в судебном заседании.
(6) Копия постановления в пятидневный срок направляется законному представителю несовершеннолетнего осужденного, в уполномоченный государственный орган по защите детей и в суд, постановивший приговор.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Статья 402-1. Примирительные процедуры по делам о преступлениях несовершеннолетнего (восстановительное правосудие)
(1) В отношении несовершеннолетнего, совершившего преступление небольшой тяжести или менее тяжкое преступление, могут быть применены примирительные процедуры.
(2) Примирительные процедуры в отношении несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого по уголовному делу назначаются при наличии следующих условий:
1) несовершеннолетний ранее не привлекался к уголовной ответственности и не судим;
2) в уголовном деле есть потерпевший;
3) вина несовершеннолетнего подозреваемого, обвиняемого доказана;
4) несовершеннолетний подозреваемый, обвиняемый чистосердечно раскаивается и возместил причиненный вред;
5) несовершеннолетний подозреваемый, обвиняемый и потерпевший согласны принять участие в примирительных процедурах.
(В редакции Закона КР от 16 июля 2012 года N 114)
Глава 45
Производство по делам о применении принудительных мер медицинского характера
Статья 403. Основания для производства по делам о применении принудительных мер медицинского характера
(1) Производство по делам о применении принудительных мер медицинского характера осуществляется в отношении лиц, совершивших запрещенное уголовным законом деяние в состоянии невменяемости или заболевших после совершения преступления психическими расстройствами, делающими невозможным назначение или исполнение наказания.
(2) Принудительные меры медицинского характера назначаются лишь в случае, когда болезненные психические расстройства связаны с опасностью для себя или других лиц либо возможным причинением ими иного серьезного вреда.
(3) Производство по делам о применении мер медицинского характера определяется общими правилами настоящего Кодекса, а также настоящей главой.
Статья 404. Обстоятельства, подлежащие доказыванию
При производстве следствия по делам о применении принудительных мер медицинского характера должны быть выяснены следующие обстоятельства:
1) время, место, способ и другие обстоятельства совершенного деяния;
2) совершение деяния, запрещенного уголовным законом, данным лицом;
3) характер и размер ущерба, причиненного деянием;
4) поведение лица, совершившего запрещенное уголовным законом деяние, как до его совершения, так и после.
Статья 405. Выделение дела в отношении лица, совершившего запрещенное уголовным законом деяние в состоянии невменяемости или заболевшего после совершения преступления психическими расстройствами
Если при производстве следствия по обвинению нескольких лиц будет установлено, что кто-то из участников преступления совершил деяние в состоянии невменяемости или заболел после совершения преступления психическими расстройствами, дело в отношении него выделяется в отдельное производство.
Статья 406. Права лица, в отношении которого ведется дело о применении принудительных мер медицинского характера
(1) Лицо, в отношении которого ведется дело о применении принудительных мер медицинского характера, если этому по заключению судебно-психиатрической экспертизы не препятствуют характер и степень тяжести его заболевания, имеет право:
1) знать в совершении какого деяния его уличают;
2) давать показания;
3) представлять доказательства;
4) заявлять ходатайства и отводы;
5) объясняться на родном языке или языке, которым владеет;
6) пользоваться услугами переводчика;
7) иметь защитника и встречаться с ним наедине;
8) участвовать с разрешения следователя в следственных действиях, проводимых по его ходатайству или ходатайству его защитника;
9) знакомиться с протоколами этих действий и подавать на них замечания;
10) знакомиться с постановлением о назначении экспертизы и заключением эксперта;
11) знакомиться по окончании следствия со всеми материалами дела и выписывать необходимые для него сведения;
12) приносить жалобы на действия и решения следователя, прокурора и суда;
13) получить копию постановления о направлении дела в суд для применения принудительных мер медицинского характера.
(2) В судебном разбирательстве дела он также имеет право:
1) участвовать в исследовании доказательств и в прениях сторон;
2) знакомиться с протоколом судебного заседания и подавать на него замечания;
3) обжаловать определения суда и получать копии обжалуемых решений;
4) знать о принесенных по делу жалобах и представлениях и подавать на них возражения;
5) участвовать в судебном рассмотрении заявленных жалоб и представлений.
(3) Лицу, указанному в части первой настоящей статьи, следователь обязан разъяснить права. Разъяснение прав в судебном разбирательстве вносится в протокол судебного заседания.
Статья 407. Участие законного представителя на следствии и в суде
(1) Законным представителем лица, в отношении которого ведется производство по делу о применении принудительных мер медицинского характера, признается его близкий родственник, который привлекается к участию в деле по постановлению следователя либо постановлению (определению) суда.
(2) Законный представитель имеет право:
1) знать в совершении какого деяния, запрещенного уголовным законом, уличается представляемое им лицо;
2) заявлять ходатайства и отводы;
3) представлять доказательства;
4) участвовать в следственных действиях, проводимых по его ходатайству или ходатайству защитника;
5) знакомиться с протоколами следственных действий, в которых он принимал участие, и делать письменные замечания о правильности и полноте сделанных в них записей;
6) знакомиться по окончании следствия со всеми материалами дела, выписывать из него необходимые сведения;
7) получить копию постановления о прекращении дела или о направлении дела в суд для применения принудительных мер медицинского характера;
8) участвовать в судебном разбирательстве;
9) приносить жалобы на действия и решения следователя, прокурора и суда;
10) обжаловать постановления, определения суда и получить копию обжалуемых решений;
11) знать о принесенных по делу жалобах, представлениях и подавать на них возражения;
12) участвовать в судебном рассмотрении заявленных жалоб, представлений.
Статья 408. Участие защитника
(1) В производстве по делу о применении принудительных мер медицинского характера участие защитника является обязательным с момента установления факта невменяемости или болезненного психического расстройства лица, в отношении которого ведется производство, если защитник ранее не вступил в дело по иным основаниям.
(2) С момента вступления в дело защитник имеет право на свидание с подзащитным наедине, если этому не препятствует состояние здоровья подзащитного, а также пользуется всеми другими правами, предусмотренными статьей 48 настоящего Кодекса.
Статья 409. Направление дела в суд
(1) По окончании следствия следователь выносит постановление о направлении дела в суд.
(2) Приложение к постановлению о направлении дела в суд составляется по правилам статьи 235 настоящего Кодекса.
(3) Дело с постановлением о направлении его в суд следователь передает прокурору, который принимает одно из следующих решений:
1) утверждает постановление следователя и направляет дело в суд;
2) возвращает дело следователю для восполнения пробелов следствия.
(4) Копия постановления о направлении дела в суд для применения к лицу принудительных мер медицинского характера вручается его законному представителю.
Статья 410. Назначение судебного заседания
По поступлении в суд дела о применении к лицу принудительных мер медицинского характера судья назначает его к рассмотрению в судебном заседании по правилам, предусмотренным главами 33, 34 настоящего Кодекса.
Статья 411. Судебное разбирательство
(1) Разбирательство дела о применении принудительных мер медицинского характера проводится судом по общим правилам судебного разбирательства.
(2) Судебное разбирательство начинается с изложения прокурором доводов о необходимости применения к лицу, признанному невменяемым или заболевшему психическими расстройствами, принудительных мер медицинского характера. Исследование доказательств и выступления сторон проводятся в порядке, предусмотренном главой 35 настоящего Кодекса.
Статья 412. Вопросы, разрешаемые судом при принятии решения по делу
(1) В процессе судебного разбирательства дела о применении принудительных мер медицинского характера должны быть исследованы и разрешены следующие вопросы:
1) имело ли место деяние, предусмотренное уголовным законом;
2) совершено ли деяние лицом, дело в отношении которого рассматривается;
3) совершено ли деяние лицом, находящимся в состоянии невменяемости;
4) заболело ли данное лицо после совершения преступления психическими расстройствами, делающими невозможным назначение или исполнение наказания;
5) представляют ли болезненные психические расстройства лица опасность для него или других лиц либо возможность причинения им иного серьезного вреда;
6) подлежат ли применению принудительные меры медицинского характера и какие именно.
(2) Суд разрешает также вопросы, указанные в пунктах 9, 10, 11 статьи 312 настоящего Кодекса.
Статья 413. Постановление суда о применении принудительных мер медицинского характера
(1) Признав, что лицо совершило общественно опасное деяние в состоянии невменяемости или после его совершения заболело психическими расстройствами, суд выносит постановление о прекращении дела, а в случае необходимости - о применении принудительных мер медицинского характера.
(2) Установив, что лицо совершило преступление будучи вменяемым, но после этого заболело психическими расстройствами, суд приостанавливает дело до его выздоровления и разрешает вопрос о применении принудительных мер медицинского характера. По выздоровлении лица суд своим постановлением отменяет приостановление, прекращает принудительное лечение и направляет дело для дальнейшего производства следствия.
(3) Если лицо, указанное в части первой настоящей статьи, не представляет опасности по своему психическому состоянию либо им совершено деяние небольшой тяжести, суд выносит постановление о прекращении дела и неприменении принудительных мер медицинского характера.
(4) В случае признания судом, что участие данного лица в совершении деяния не доказано, равно как и при установлении обстоятельств, предусмотренных статьями 28, 29 настоящего Кодекса, он выносит постановление о прекращении дела по установленному им основанию вне зависимости от наличия и характера заболевания лица.
(5) При прекращении дела по основаниям, указанным в частях третьей и четвертой настоящей статьи, копия постановления суда в трехдневный срок направляется в органы здравоохранения для решения вопроса о лечении или направлении лица в психоневрологическое учреждение для социального обеспечения лиц, нуждающихся в психиатрической помощи.
(6) Признав, что лицо не страдает болезненными психическими расстройствами или имеющиеся психические расстройства не устраняют возможности применения к нему мер наказания, суд своим постановлением возвращает дело прокурору.
(7) В постановлении суда разрешаются вопросы, указанные в статье 323 настоящего Кодекса.
Статья 414. Обжалование постановления суда
Постановление суда может быть обжаловано в порядке, предусмотренном статьей 332 настоящего Кодекса.
Статья 415. Прекращение, изменение и продление применения принудительных мер медицинского характера
(1) Суд прекращает, изменяет или продлевает применение принудительных мер медицинского характера на следующие шесть месяцев по представлению администрации учреждения, оказывающего психиатрическую помощь согласно заключению комиссии врачей-психиатров.
(2) Вопросы о прекращении, изменении или продлении применения принудительных мер медицинского характера рассматриваются судом, вынесшим постановление о применении принудительной меры медицинского характера, или судом по месту применения этой меры.
(3) О назначении дела к слушанию суд извещает законного представителя лица, к которому применены принудительные меры медицинского характера, администрацию медицинского учреждения, защитника и прокурора. Участие в судебном заседании защитника и прокурора обязательно, неявка других лиц не препятствует рассмотрению дела.
(4) В судебном заседании исследуются представление медицинского учреждения, заключение комиссии врачей-психиатров, выслушивается мнение участвующих в заседании лиц. Если заключение комиссии врачей-психиатров вызывает сомнение, суд может назначить судебно-психиатрическую экспертизу, истребовать дополнительные документы, а также допросить лицо, в отношении которого решается вопрос о прекращении, изменении или продлении применения принудительных мер медицинского характера, если это возможно по его психическому состоянию.
(5) Суд прекращает или изменяет принудительные меры медицинского характера в случае такого психического состояния лица, при котором отпадает необходимость в применении ранее назначенной меры либо возникает необходимость в назначении иных мер медицинского характера. Суд продлевает принудительное лечение при отсутствии оснований для прекращения или изменения принудительных мер медицинского характера.
(6) О прекращении, изменении или продлении, а равно об отказе в прекращении, изменении или продлении применения принудительных мер медицинского характера суд выносит постановление.
Статья 416. Возобновление дела в отношении лица, к которому применены принудительные меры медицинского характера
(1) Если лицо, к которому вследствие его заболевания после совершения преступления психическими расстройствами были применены принудительные меры медицинского характера, будет признано комиссией врачей-психиатров выздоровевшим, суд на основании заключения медицинского учреждения выносит по правилам части третьей статьи 364 настоящего Кодекса постановление о прекращении применения принудительных мер медицинского характера и решает вопрос о направлении дела для производства следствия, привлечения данного лица в качестве обвиняемого и передачи дела в суд в общем порядке.
(2) Время, проведенное в медицинском учреждении, засчитывается в срок отбывания наказания.
Глава 45-1
Ускоренное досудебное производство
(Глава в редакции Закона КР от 15 января 2014 года N 11)
Статья 416-1. Порядок ускоренного досудебного производства
(1) Ускоренное досудебное производство по делам о преступлениях небольшой тяжести и менее тяжким преступлениям осуществляется в случаях, когда факт преступления очевиден, известно лицо, его совершившее, которое признает свою вину, не оспаривает доказательства, характер и размер ущерба, причиненного преступлением, и согласно на ускоренное досудебное производство.
Письменное согласие лица, совершившего преступление, на ускоренное досудебное производство осуществляется с участием защитника.
Отказ от защитника производится с соблюдением норм статьи 47 настоящего Кодекса и не является препятствием для ускоренного досудебного производства.
(2) Порядок ускоренного досудебного производства определяется общими правилами настоящего Кодекса, за изъятиями, установленными настоящей главой.
(3) Подследственность по делам ускоренного досудебного производства определяется правилами статьи 163 настоящего Кодекса.
(4) Должностное лицо, уполномоченное органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, следователь при ускоренном досудебном производстве до передачи материалов ускоренного досудебного производства прокурору, в течение десяти суток вправе произвести осмотр места происшествия, назначить экспертизы, получить письменные объяснения заявителя, очевидцев и лица, совершившего преступление, истребовать документы и иные материалы, справку о судимости, характеристики, материалы аудио и видеозаписи. Истребование документов и иных материалов производится в соответствии с требованиями статьи 90 настоящего Кодекса.
(5) Заявитель, с момента подачи заявления о совершенном преступлении, имеет право на приглашение защитника для оказания юридической помощи. Заявитель, очевидцы и лицо, совершившее преступление, опрашиваются об известных обстоятельствах совершенного преступления. Опрашиваемым разъясняется право не давать объяснения против самого себя, супруга (супруги) и близких родственников.
(6) У лица, совершившего преступление, отбирается подписка о явке по вызовам должностного лица, уполномоченного органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, следователя и суда, и сообщать им о перемене места жительства, в соответствии со статьей 116 настоящего Кодекса. В случае неявки к должностному лицу, уполномоченному органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, следователю или в судебное заседание лицо может быть подвергнуто приводу.
(7) Действия и решения должностного лица, уполномоченного органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, следователя, прокурора по делам ускоренного досудебного производства могут быть обжалованы в установленном настоящим Кодексом порядке.
(8) В случае необходимости производства следственных действий, не указанных в части 3 настоящей статьи, дело подлежит рассмотрению по общим правилам производства следствия.
(9) Должностное лицо, уполномоченное органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, или следователь по ускоренному досудебному производству рассматривают вопросы по доказательствам в соответствии с правилами настоящего Кодекса.
Статья 416-2. Срок ускоренного досудебного производства
Ускоренное досудебное производство должно быть окончено не позднее десяти суток со дня поступления к должностному лицу, уполномоченному органом дознания осуществлять ускоренное досудебное производство, следователю заявления или сообщения о преступлении до передачи уголовного дела прокурору для направления в суд.
Статья 416-3. Окончание ускоренного досудебного производства
Производство завершается ознакомлением лица, совершившего преступление, его защитника и заявителя с материалами дела и составлением протокола ускоренного досудебного производства.
В протоколе должно быть указано:
время и место его составления, кем составлен, фамилия, имя и отчество лица, в отношении которого составлен протокол, число, месяц, год и место его рождения;
описание инкриминируемого преступления с указанием времени, места его совершения, а также иных обстоятельств, подлежащих доказыванию в соответствии со статьей 82 настоящего Кодекса;
уголовный закон (статья, часть, пункт), предусматривающий ответственность за данное преступление;
признание лицом своей вины;
согласие на ускоренное досудебное производство;
заявления и ходатайства при ознакомлении с материалами ускоренного досудебного производства.
К протоколу приобщаются все материалы, а также список лиц, подлежащих вызову в суд.
Статья 416-4. Действия прокурора по делам ускоренного досудебного производства
(1) При поступлении дела, оконченного в порядке ускоренного досудебного производства, прокурор в течение трех суток обязан проверить поступившее дело и принять одно из следующих решений:
1) утвердить протокол ускоренного досудебного производства и направить дело в суд;
2) отказать в утверждении протокола ускоренного досудебного производства и направить материалы дела следователю с указанием о решении вопроса о возбуждении уголовного дела и производстве следствия;
3) прекратить дело ускоренного досудебного производства при наличии оснований, указанных в статье 28 настоящего Кодекса;
4) прекратить дело ускоренного досудебного производства по преступлениям небольшой тяжести при наличии оснований, указанных в статьях 65, 66 Уголовного кодекса Кыргызской Республики, и направить материалы на рассмотрение в суд аксакалов.
(2) Утверждение прокурором протокола ускоренного досудебного производства означает возбуждение уголовного дела.
(3) После утверждения протокола ускоренного досудебного производства прокурор обеспечивает вручение обвиняемому копию протокола. Копия протокола вручается и заявителю, если он об этом ходатайствовал.
Статья 416-5. Производство следствия
(1) Следствие по делам о преступлениях, предусмотренных в статье 416-1 настоящей главы, производится по общим правилам настоящего Кодекса в следующих случаях:
1) при несогласии лица, совершившего преступление, на ускоренное досудебное производство (непризнание вины);
2) если физическое или юридическое лицо, понесшее имущественный ущерб от преступления, предъявило требование о его возмещении и ущерб не возмещен;
3) при совокупности преступлений, когда хотя бы одно из них является тяжким, особо тяжким;
4) в случае совершения преступления группой лиц и если хотя бы один из них не признает вину или не согласен на рассмотрение дела в порядке ускоренного досудебного производства;
5) если преступление совершено несовершеннолетними, а также лицами, которые в силу физических или психических недостатков не могут сами осуществлять свое право на защиту;
6) если в течение десяти суток с момента регистрации преступления невозможно выяснить существенные обстоятельства совершения преступления;
7) если заявитель (потерпевший) против ускоренного досудебного производства;
8) при возвращении прокурором дела, оконченного в порядке ускоренного досудебного производства, для производства следствия.
(2) Производство следствия должно быть закончено в срок, установленный настоящим Кодексом.
Статья 416-6. Полномочия судьи по поступившему в суд уголовному делу ускоренного досудебного производства
(1) По поступившему от прокурора в суд уголовному делу ускоренного досудебного производства судья проводит подготовительные действия и принимает решения в соответствии с правилами главы 32 настоящего Кодекса.
(2) Решение по уголовному делу ускоренного досудебного производства должно быть принято судьей не позднее пяти суток со дня поступления дела в суд.
Статья 416-7. Рассмотрение уголовного дела ускоренного досудебного производства в судебном заседании
Рассмотрение уголовного дела ускоренного досудебного производства в судебном заседании проводится по правилам главы 36-1 настоящего Кодекса.
Глава 46
Производство по возмещению ущерба, причиненного незаконными действиями суда и органов, осуществляющих производство по уголовному делу
Статья 417. Основания и условия возникновения права на возмещение ущерба
(1) Ущерб, причиненный гражданину в результате его незаконного:
1) задержания;
2) содержания под стражей, домашнего ареста;
3) отстранения от должности;
4) помещения в медицинское учреждение;
5) осуждения;
6) применения принудительных мер медицинского характера, возмещается государством в полном объеме независимо от вины органа дознания, следователя, прокурора и суда.
(2) Право на возмещение ущерба возникает при условии: освобождения задержанного или арестованного ввиду неподтверждения подозрения в совершении преступления; прекращения уголовного дела по основаниям, предусмотренным в пунктах 1, 2 части первой статьи 28 и в пункте 2 части первой статьи 225 настоящего Кодекса; постановления оправдательного приговора; изменения квалификации содеянного на статью закона, предусматривающую менее тяжкое преступление, с назначением по этой статье нового, более мягкого наказания или исключения из приговора части обвинения и снижения в связи с этим наказания; отмены незаконного постановления суда о применении принудительных мер медицинского характера.
(3) В случае смерти гражданина право на возмещение ущерба в установленном законом порядке переходит к его наследникам, а в части получения пенсий и пособий, выплата которых была приостановлена, - к тем членам его семьи, которые относятся к кругу лиц, обеспечиваемых пенсией по случаю потери кормильца.
(4) Ущерб не подлежит возмещению в том случае, если гражданин в процессе следствия и судебного разбирательства путем самооговора способствовал наступлению указанных в части первой настоящей статьи последствий. Однако самооговор, явившийся следствием применения к гражданину насилия, угроз и иных незаконных мер, не препятствует возмещению ущерба. При этом факт применения незаконных мер должен быть установлен следственными органами, прокурором или судом.
(5) Правила настоящей статьи не распространяются на случаи, когда примененные в отношении лица меры процессуального принуждения или постановленный обвинительный приговор отменены или изменены ввиду издания акта амнистии, истечения сроков давности, недостижения возраста либо принятия закона, устраняющего уголовную ответственность или смягчающего наказание.
(В редакции Закона КР от 16 ноября 2011 года N 214)
Статья 418. Подлежащий возмещению ущерб
При наличии оснований и условий, указанных в частях первой и второй статьи 417 настоящего Кодекса, гражданин имеет право:
1) на возмещение имущественного ущерба, заработка, пенсии, пособия, других средств, которых он лишился в результате незаконных действий, незаконно конфискованного или обращенного в доход государства на основании приговора или решения суда имущества; штрафов и процессуальных издержек, взысканных во исполнение незаконного приговора суда; сумм, выплаченных за оказание юридической помощи, и иных расходов;
2) на устранение последствий морального вреда;
3) на восстановление в трудовых, пенсионных, жилищных и иных правах.
Статья 419. Признание права на возмещение ущерба
Признав решение о полной или частичной реабилитации гражданина, суд, прокурор, следователь должны признать за ним право на возмещение ущерба. Копия оправдательного приговора или определения, постановления о прекращении уголовного дела, об отмене или изменении иных незаконных решений вручается либо пересылается заинтересованному лицу по почте. Одновременно ему направляется извещение с разъяснением порядка возмещения имущественного ущерба и восстановления иных прав.
Статья 420. Определение размера имущественного ущерба и порядок его возмещения
(1) Имущественный ущерб включает в себя возмещение заработка, пенсии, пособия, других средств, которых он лишился в результате незаконных действий, незаконно конфискованного или обращенного в доход государства на основании приговора или решения суда имущества, штрафов и процессуальных издержек, взысканных во исполнение незаконного приговора суда, сумм, выплаченных за оказание юридической помощи, и иных расходов.
(2) В течение шести месяцев с момента получения копии документов, указанных в статье 419 настоящего Кодекса, с извещением о порядке возмещения ущерба лицо вправе обратиться с требованием о возмещении имущественного ущерба в орган, постановивший приговор, определение, постановление о прекращении дела, об отмене или изменении иных незаконных решений. Если дело прекращено или приговор изменен вышестоящим судом, требование о возмещении ущерба направляется в суд, постановивший приговор.
(3) Не позднее одного месяца со дня поступления заявления о возмещении ущерба суд, прокурор, следователь определяют размер ущерба, запросив в необходимых случаях расчет от финансовых органов и органов социального обеспечения, после чего выносят постановление о производстве выплат в возмещение этого ущерба.
(4) Требования о возмещении имущественного ущерба разрешаются судом в порядке, установленном статьей 360 настоящего Кодекса для разрешения вопросов, связанных с исполнением приговора.
(5) Копия постановления, заверенная гербовой печатью, вручается или направляется лицу, а в случае его смерти - лицам, указанным в части третьей статьи 417 настоящего Кодекса, для предъявления в органы, обязанные произвести выплату.
Статья 421. Обжалование решений о производстве выплат
Постановление следователя, судьи о производстве выплат может быть обжаловано в порядке, установленном статьями 131, 133 настоящего Кодекса.
Статья 422. Устранение последствий морального и иного вреда
(1) Орган или должностное лицо, принявшие решение о реабилитации гражданина, обязаны принести ему официальные извинения за причиненный вред.
(2) Иски о компенсации в денежном выражении за причиненный моральный вред предъявляются в порядке гражданского судопроизводства.
См.:
постановление Пленума Верховного суда КР от 4 ноября 2004 года N 11 "О некоторых вопросах судебной практики применения законодательства о возмещении морального вреда"
(3) Если сведения о задержании, заключении под стражу, отстранении от должности, помещении в медицинское учреждение, осуждении лица и иных примененных в отношении него незаконных действиях были опубликованы в печати, распространены по радио, телевидению или иными средствами массовой информации, по требованию этого лица, а в случае его смерти - по требованию его родственников или указанию суда, прокурора, следователя соответствующие органы массовой информации обязаны в течение одного месяца сделать об этом необходимое сообщение.
Статья 423. Восстановление иных прав
(1) Если требование гражданина о восстановлении трудовых, пенсионных и жилищных прав и производстве выплат, а также о возврате имущества или его стоимости не удовлетворено или гражданин не согласен с принятым решением, он вправе обратиться в суд в порядке гражданского производства.
(2) Лицам, лишенным воинских и специальных званий, в установленном порядке восстанавливаются звания.
Статья 424. Сроки предъявления требований
(1) Требования о производстве денежных выплат в возмещение имущественного ущерба могут быть предъявлены в течение трех лет с момента получения гражданином или лицами, указанными в части третьей статьи 417 настоящего Кодекса, постановления о производстве таких выплат.
(2) Требование о восстановлении иных прав может быть предъявлено гражданином в течение шести месяцев с момента получения извещения, разъясняющего порядок восстановления прав.
(3) В случае пропуска этих сроков по уважительной причине они по заявлению заинтересованных лиц могут быть восстановлены следователем, прокурором или судом.
РАЗДЕЛ XIV
ОСНОВНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ О ПОРЯДКЕ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ СУДОВ, ПРОКУРОРОВ, СЛЕДОВАТЕЛЕЙ С СООТВЕТСТВУЮЩИМИ КОМПЕТЕНТНЫМИ ОРГАНАМИ И ДОЛЖНОСТНЫМИ ЛИЦАМИ ИНОСТРАННЫХ ГОСУДАРСТВ
Глава 47
Взаимодействие судов, прокуроров, следователей с соответствующими компетентными органами и должностными лицами иностранных государств в порядке оказания правовой помощи
Статья 425. Направление поручения о производстве следственных и судебных действий
(1) При необходимости проведения на территории иностранного государства допроса, осмотра, выемки, обыска, экспертизы и иных отдельных следственных и судебных действий, предусмотренных настоящим Кодексом, суд, прокурор, следователь, руководитель следственного органа вносит поручение об их производстве компетентным органам или должностным лицам иностранного государства, с которым у Кыргызской Республики имеется международный договор (соглашение) или на основе принципа взаимности.
(2) Поручение о производстве отдельного следственного действия в рамках расследуемого уголовного дела направляется через Генеральную прокуратуру Кыргызской Республики. Поручение о производстве судебного действия по вопросам судебной деятельности Верховного суда Кыргызской Республики направляется через Верховный суд Кыргызской Республики.
(3) Поручение и прилагаемые к нему документы оформляются на государственном, официальном языках и в переводе на язык того иностранного государства, в которое оно направляется, если иное не предусмотрено международным договором.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 426. Содержание поручения о производстве следственных и судебных действий
Поручение о производстве отдельных следственных и судебных действий должно быть составлено в письменной форме, подписано должностным лицом, направляющим поручение, удостоверено гербовой печатью соответствующего органа и должно содержать:
1) наименование органа, от которого исходит поручение;
2) наименование и адрес органа, которому направляется поручение;
3) наименование уголовного дела и характер поручения;
4) данные о лицах, в отношении которых дается поручение, включая данные о дате и месте их рождения, их гражданстве, роде занятий, местожительстве или местопребывании, для юридических лиц - их наименование и местонахождение;
5) изложение подлежащих выяснению обстоятельств, а также перечень запрашиваемых документов, вещественных и других доказательств;
6) сведения о фактических обстоятельствах совершенного преступления и его квалификации, текст соответствующей статьи Уголовного кодекса Кыргызской Республики, при необходимости - данные о размере ущерба, причиненного деянием.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 427. Вызов и допрос свидетеля, потерпевшего, гражданского истца, гражданского ответчика, их представителей, эксперта, находящихся за пределами территории Кыргызской Республики
(1) Свидетель, потерпевший, гражданский истец, гражданский ответчик, их представители, эксперт, находящиеся за пределами территории Кыргызской Республики, могут быть вызваны с их согласия для производства следственных или судебных действий на территории Кыргызской Республики соответствующим должностным лицом, в производстве которого находится уголовное дело.
(2) Поручение о прибытии вызываемого лица направляется в порядке, предусмотренном частью второй статьи 425 настоящего Кодекса.
(3) Проведение следственных и судебных действий с участием свидетеля, потерпевшего, других участников процесса, указанных в части первой настоящей статьи, осуществляется по правилам настоящего Кодекса.
(4) Явившиеся по вызову лица, указанные в части первой настоящей статьи, не могут быть привлечены на территории Кыргызской Республики в качестве обвиняемых, взяты под стражу или подвергнуты другим ограничениям личной свободы за деяния или на основании приговоров, которые имели место до пересечения указанными лицами государственной границы Кыргызской Республики. Действие иммунитета прекращается, если явившееся по вызову лицо, имея возможность покинуть территорию Кыргызской Республики до истечения пятнадцати суток с момента, когда его присутствие более не требуется должностному лицу, вызвавшему его, продолжает оставаться на этой территории или после отъезда возвращается в Кыргызскую Республику.
(5) Лицо, находящееся под стражей на территории иностранного государства, вызывается в порядке, установленном настоящей статьей, при условии, что это лицо временно передается на территорию Кыргызской Республики компетентным органом или должностным лицом иностранного государства для совершения действий, указанных в поручении о вызове. Такое лицо, на основании соответствующего решения компетентного органа или должностного лица иностранного государства, продолжает оставаться под стражей на все время пребывания его на территории Кыргызской Республики. Это лицо должно быть возвращено на территорию соответствующего иностранного государства в сроки, указанные в ответе на поручение. Условия передачи или отказа в передаче определяются международными договорами (соглашениями) или письменными обязательствами на основе принципа взаимности.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 428. Исполнение в Кыргызской Республике поручения о производстве следственных и судебных действий
(1) Суд, прокурор, руководитель следственного органа исполняют переданные им в установленном порядке поручения судов и следственных органов иностранных государств о производстве следственных или судебных действий по общим правилам настоящего Кодекса.
(2) При исполнении поручения могут быть применены процессуальные нормы действующего законодательства иностранного государства, если это предусмотрено международным договором (соглашением) с этим государством или письменным обязательством о взаимодействии на основе принципа взаимности, если это не противоречит законодательству и международным обязательствам Кыргызской Республики.
(3) В случаях, предусмотренных международным договором или письменным обязательством о взаимодействии на основе принципа взаимности, при исполнении поручения может присутствовать представитель соответствующей организации иностранного государства.
(4) Если поручение не может быть исполнено, полученные документы возвращаются соответственно через Генеральную прокуратуру Кыргызской Республики или Судебный департамент Кыргызской Республики иностранной организации, от которой исходило поручение, с указанием причин, воспрепятствовавших его исполнению. Поручение во всяком случае возвращается, если его исполнение может нанести ущерб суверенитету или безопасности государства либо противоречит законодательству Кыргызской Республики.
(В редакции Законов КР от 10 августа 2012 года N 164, 3 августа 2013 года N 179)
Статья 429. Направление материалов дела для продолжения уголовного преследования
В случае совершения преступления на территории Кыргызской Республики гражданином иностранного государства, выехавшим за пределы Кыргызской Республики, все материалы возбужденного и расследуемого дела передаются в Генеральную прокуратуру Кыргызской Республики, которая решает вопрос об их направлении соответствующим организациям иностранного государства для продолжения уголовного преследования.
Статья 430. Исполнение поручений о продолжении уголовного преследования или возбуждении уголовного дела на территории Кыргызской Республики
(1) Поручение компетентного органа иностранного государства об осуществлении уголовного преследования в отношении гражданина Кыргызской Республики, совершившего преступление на территории иностранного государства и вернувшегося в Кыргызскую Республику, рассматривается Генеральной прокуратурой Кыргызской Республики. Расследование и судебное разбирательство в таких случаях проводятся в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом.
(2) Доказательства, полученные во время следствия на территории иностранного государства уполномоченным на то должностным лицом в пределах его компетенции и по установленной форме, при продолжении следствия в Кыргызской Республике имеют юридическую силу наравне с другими собранными по делу доказательствами.
(3) В случае совершения на территории иностранного государства преступления лицом, имеющим кыргызское гражданство и возвратившимся затем в Кыргызскую Республику до возбуждения в отношении него уголовного преследования по месту совершения преступления, уголовное дело может быть возбуждено и расследовано компетентными органами Кыргызской Республики по материалам об этом преступлении, представленным соответствующим органом иностранного государства в Генеральную прокуратуру Кыргызской Республики в соответствии с настоящим Кодексом.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Глава 48
Выдача лица для привлечения к уголовной ответственности или для исполнения приговора
Статья 431. Направление поручения о выдаче гражданина Кыргызской Республики
(1) В случае и порядке, предусмотренных законодательством Кыргызской Республики и международными договорами, Генеральная прокуратура Кыргызской Республики обращается к соответствующему компетентному органу иностранного государства с поручением о выдаче лица, являющегося гражданином Кыргызской Республики, совершившего преступление на территории Кыргызской Республики, если в отношении этого лица вынесены обвинительный приговор или постановление о привлечении его в качестве обвиняемого.
(2) Направление поручения о выдаче лица на основе принципа взаимности осуществляется, если в соответствии с законодательством обоих государств деяние, в связи с которым направлено поручение о выдаче, является уголовно наказуемым и за его совершение либо предусматривается наказание в виде лишения свободы на срок не менее одного года или более тяжкое наказание - в случае выдачи для уголовного преследования, либо лицо осуждено к лишению свободы на срок не менее шести месяцев - в случае выдачи для исполнения приговора.
(3) Поручение о выдаче должно содержать:
1) наименование и адрес запрашивающего органа, фамилию, имя, отчество осужденного (обвиняемого), дату рождения, данные о гражданстве, месте жительства или месте пребывания, описание внешности, фотографии и другие материалы, позволяющие идентифицировать личность;
2) изложение фактических обстоятельств совершенного преступления с приведением текста закона, предусматривающего ответственность, с обязательным указанием санкции;
3) размер имущественного ущерба, причиненного преступлением;
4) сведения о месте и времени вынесения приговора, вступившего в законную силу, либо постановления о привлечении в качестве обвиняемого с приложением заверенных копий соответствующих документов.
(4) К поручению о выдаче для уголовного преследования должна быть приложена заверенная копия постановления судьи об избрании в качестве меры пресечения заключения под стражу. К запросу о выдаче для исполнения приговора должны быть приложены заверенная копия вступившего в законную силу приговора и справка о неотбытом сроке наказания.
(5) Поручение о выдаче может содержать и другие сведения, предусмотренные международными договорами, ратифицированными Кыргызской Республикой.
(В редакции Законов КР от 10 августа 2012 года N 164, 3 августа 2013 года N 179)
Статья 432. Пределы уголовной ответственности выданного лица
(1) Лицо, выданное иностранным государством, не может быть привлечено к уголовной ответственности, подвергнуто наказанию, а также передано третьему государству за иное преступление, не связанное с выдачей, без согласия государства, его выдавшего.
(2) Правила части первой настоящей статьи не распространяются на случаи совершения преступления лицом после его выдачи.
(3) Согласие государства, выдавшего лицо, указанное в части первой настоящей статьи, не требуется, если выданное лицо до истечения тридцати дней после окончания уголовного производства, а в случае осуждения - до истечения тридцати дней после отбытия наказания или освобождения от него не покинет территорию Кыргызской Республики или если оно добровольно возвратится. В этот срок не засчитывается время, в течение которого выданное лицо не могло покинуть территорию Кыргызской Республики по не зависящим от него причинам. (В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 433. Исполнение поручения о выдаче лица, находящегося на территории Кыргызской Республики
(1) Кыргызская Республика в соответствии с международным договором или на основе принципа взаимности может выдать иностранному государству лицо, находящееся на территории Кыргызской Республики, для уголовного преследования или исполнения приговора за деяния, которые являются уголовно наказуемыми по уголовному законодательству Кыргызской Республики и иностранного государства, направившего поручение о выдаче лица.
(2) Выдача лица на основе принципа взаимности означает, что в соответствии с заверениями иностранного государства, направившего поручение, можно ожидать, что в аналогичной ситуации по поручению Кыргызской Республики будет произведена выдача.
(3) Выдача лица, в отношении которого направлено поручение, может быть произведена в следующих случаях:
1) если уголовное законодательство предусматривает за совершение этих деяний наказание в виде лишения свободы на срок свыше одного года или более тяжкое наказание, когда выдача лица производится для уголовного преследования;
2) если лицо осуждено к лишению свободы на срок не менее шести месяцев или к более тяжкому наказанию;
3) когда иностранное государство, направившее поручение, может гарантировать, что лицо будет преследоваться только за преступление, которое указано в поручении, и после окончания судебного разбирательства и отбытия наказания сможет свободно покинуть территорию данного государства, а также не будет выслано, передано либо выдано третьему государству без согласия Кыргызской Республики;
4) поручение о выдаче гражданина иностранного государства, обвиняемого в совершении преступления или осужденного на территории иностранного государства, рассматривается Генеральным прокурором Кыргызской Республики или его заместителями;
5) при наличии поручений нескольких государств о выдаче лица, решение о том, какому государству лицо подлежит выдаче, принимает Генеральный прокурор Кыргызской Республики или его заместитель;
6) о принятом решении Генеральный прокурор Кыргызской Республики или его заместитель письменно уведомляет компетентный орган иностранного государства и лицо, в отношении которого оно принято, и разъясняет ему право на обжалование данного решения в суд;
7) решение о выдаче вступает в законную силу через десять суток с момента уведомления лица, в отношении которого оно принято. В случае обжалования выдача не производится вплоть до вступления в законную силу судебного решения.
(4) В случае, когда гражданин иностранного государства, в отношении которого поступила просьба о выдаче, отбывает наказание за другое преступление на территории Кыргызской Республики, выдача может быть отсрочена до отбытия наказания или освобождения от наказания по любому законному основанию. В случае если гражданин привлечен к уголовной ответственности, его выдача может быть отсрочена до постановления приговора, отбытия наказания либо освобождения от уголовной ответственности или наказания по любому основанию. Если отсрочка выдачи может повлечь за собой истечение срока давности уголовного преследования или причинить ущерб расследованию преступления, лицо, выдача которого требуется по ходатайству, может быть выдано на время.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 433-1. Транзитная перевозка выданных лиц
(1) Кыргызская Республика в соответствии с международным договором Кыргызской Республики или на основе принципа взаимности может по соответствующему запросу разрешить иностранному государству осуществить транзитную перевозку по территории Кыргызской Республики лица, выданного третьим государством для уголовного преследования или исполнения приговора.
(2) Решение по запросу о транзитной перевозке лица по территории Кыргызской Республики принимает Генеральный прокурор Кыргызской Республики или его заместители.
(3) Основанием для содержания под стражей лица при транзитной перевозке по территории Кыргызской Республики являются разрешение Генерального прокурора Кыргызской Республики или его заместителей на транзитную перевозку и решение судебного либо иного компетентного органа иностранного государства о заключении выданного лица под стражу.
(4) В разрешении на транзитную перевозку по территории Кыргызской Республики может быть отказано при наличии оснований, предусмотренных статьей 434 настоящего Кодекса.
(5) При транзитной перевозке воздушным путем разрешение на ее осуществление требуется только в случае промежуточной посадки воздушного судна на территории Кыргызской Республики. В этом случае запрос о транзитной перевозке лица по территории Кыргызской Республики рассматривается в общем порядке.
(В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 434. Отказ в выдаче
(1) Выдача не допускается:
1) если лицо, в отношении которого поступил запрос иностранного государства о выдаче, является гражданином Кыргызской Республики;
2) если лицу предоставлен Кыргызской Республикой статус беженца в связи с возможностью преследований в данном государстве по признаку расы, вероисповедания, гражданства, национальности, принадлежности к определенной социальной группе или по политическим убеждениям;
3) если деяние, послужившее основанием требования о выдаче, не признается в Кыргызской Республике преступлением;
4) если в отношении лица имеется вступивший в законную силу приговор за то же преступление или прекращено производство по делу;
5) если по законодательству Кыргызской Республики уголовное дело не может быть возбуждено или приговор не может быть приведен в исполнение вследствие истечения сроков давности или по иному законному основанию;
6) если имеется вступившее в законную силу решение суда Кыргызской Республики о наличии препятствий для выдачи данного лица в соответствии с законодательством и международными договорами Кыргызской Республики;
7) если компетентный орган иностранного государства по требованию Генеральной прокуратуры Кыргызской Республики не предоставил дополнительных материалов или данных, без которых невозможно принятие решения по поручению о выдаче;
8) если имеются другие основания, предусмотренные международным договором Кыргызской Республики.
(2) В выдаче лица может быть отказано:
1) если деяние, в связи с которым направлен запрос о выдаче, совершено на территории Кыргызской Республики или против интересов Кыргызской Республики за пределами ее территории;
2) если за то же самое деяние в Кыргызской Республике осуществляется уголовное преследование лица, в отношении которого направлен запрос о выдаче;
3) если уголовное преследование лица, в отношении которого направлено поручение о выдаче, возбуждается в порядке частного обвинения.
(3) Если выдача лица не производится, то Генеральная прокуратура Кыргызской Республики уведомляет об этом компетентные органы соответствующего иностранного государства с указанием оснований отказа.
(В редакции Законов КР от 10 августа 2012 года N 164, 3 августа 2013 года N 179)
Статья 434-1. Отсрочка в выдаче лица и выдача лица на время
(1) В случае, когда лицо, в отношении которого поступило поручение о выдаче, подвергается уголовному преследованию или отбывает наказание за другое преступление на территории Кыргызской Республики, выдача может быть отсрочена до прекращения уголовного преследования или отбытия наказания, или освобождения от наказания по любому законному основанию.
(2) Если отсрочка выдачи может повлечь за собой истечение срока давности уголовного преследования или причинить ущерб расследованию преступления, лицо, выдача которого требуется по поручению, может быть выдано на время при наличии обязательства соблюдать условия, установленные Генеральным прокурором Кыргызской Республики или его заместителем.
(3) Если лицо, в отношении которого поступило поручение о выдаче, тяжело болеет и по болезни не может быть выдано без вреда его здоровью, выдача может быть отсрочена до его выздоровления.
(4) Если в период отсрочки наступили обстоятельства, которые могут препятствовать выдаче лица, Генеральный прокурор вправе пересмотреть свое решение о выдаче. (В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 435. Заключение под стражу для обеспечения возможной выдачи
(1) При получении от компетентного органа иностранного государства надлежаще оформленного поручения и при наличии законных оснований для выдачи лица оно может быть задержано и к нему применяется мера пресечения в виде заключения под стражу в порядке, установленном настоящим Кодексом.
(2) Если к поручению о выдаче лица прилагается решение компетентного органа иностранного государства о заключении лица под стражу, то данное лицо может быть заключено под стражу в соответствии с положениями и настоящего Кодекса.
(3) Если в течение сорока суток поручение о выдаче лица не поступит в установленном порядке, то лицо, содержащееся под стражей, подлежит освобождению. Повторное заключение под стражу допускается только после рассмотрения нового поручения о выдаче в соответствии с частью первой настоящей статьи.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 436. Передача предметов
(1) При передаче выдаваемого лица компетентному органу иностранного государства могут быть переданы предметы, являющиеся орудиями преступления, а также предметы, имеющие следы преступления или добытые преступным путем. Эти предметы передаются по поручению и в том случае, когда выдача лица вследствие его смерти или по другим причинам не может состояться.
(2) Указанные в части первой настоящей статьи предметы могут быть задержаны на время, если они необходимы для производства по другому уголовному делу.
(3) Для обеспечения законных прав третьих лиц передача указанных в части первой настоящей статьи предметов производится лишь при наличии обязательства компетентного органа иностранного государства о возврате предметов по окончании производства по делу.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Глава 49
Передача лица, осужденного к лишению свободы, для отбывания наказания в государстве, гражданином которого оно является
Статья 437. Основания для передачи лица, осужденного к лишению свободы, для отбывания наказания в государстве, гражданином которого оно является
Основанием для передачи лица, осужденного судом Кыргызской Республики к лишению свободы, для отбывания наказания в государстве, гражданином которого оно является, а равно для передачи гражданина Кыргызской Республики, осужденного судом иностранного государства к лишению свободы, для отбывания наказания в Кыргызской Республике являются решение суда либо компетентных органов иностранного государства в соответствии с международным договором Кыргызской Республики с соответствующим иностранным государством либо письменное соглашение на условиях взаимности компетентных органов и должностных лиц Кыргызской Республики с компетентными органами и должностными лицами иностранного государства.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 438. Условия и порядок передачи осужденного для отбывания наказания в государстве, гражданином которого является
(1) Передача лица, осужденного в Кыргызской Республике, для отбывания наказания в государстве, гражданином которого оно является, допускается до отбытия им наказания в виде лишения свободы по ходатайству осужденного, его законного представителя или близких родственников, а также по просьбе компетентного органа соответствующего государства с согласия осужденного.
(2) Передача может быть осуществлена только после вступления приговора в законную силу по решению Генерального прокурора Кыргызской Республики, который сообщает о состоявшейся передаче суду, вынесшему приговор.
Статья 439. Отказ иностранному государству в передаче лица, осужденного к лишению свободы для отбывания наказания
В передаче осужденного к лишению свободы для отбывания наказания в государстве, гражданином которого он является, может быть отказано в случаях:
1) если деяние, за которое лицо осуждено, не признается преступлением по законодательству государства, гражданином которого является осужденный;
2) если наказание не может быть исполнено в иностранном государстве вследствие истечения сроков давности или по иному основанию, предусмотренному законодательством этого государства;
3) если от осужденного или от иностранного государства не получены гарантии исполнения приговора в части гражданского иска;
4) если не достигнуто согласие о передаче осужденного на условиях, предусмотренных международным договором;
5) если осужденный имеет постоянное место жительства в Кыргызской Республике;
6) если суд или компетентный орган иностранного государства не признал приговора суда Кыргызской Республики либо признал приговор суда Кыргызской Республики без установления порядка и условий отбывания осужденным наказания на территории иностранного государства.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Статья 440. Рассмотрение ходатайства об отбывании наказания гражданина Кыргызской Республики
(1) Гражданин Кыргызской Республики, осужденный к лишению свободы судом иностранного государства, его законный представитель или близкие родственники, а также компетентные органы иностранного государства с согласия осужденного могут обратиться к Генеральному прокурору Кыргызской Республики с ходатайством об отбывании осужденным наказания в Кыргызской Республике.
Генеральная прокуратура вправе запросить из компетентных органов иностранного государства документы, необходимые для рассмотрения вопроса о передаче в Кыргызскую Республику для дальнейшего отбывания наказания.
(2) В случае удовлетворения ходатайства Генеральный прокурор Кыргызской Республики либо его заместители вносят представление об исполнении приговора суда иностранного государства в Верховный суд Кыргызской Республики.
(3) Ходатайство не может быть отклонено по основаниям, не предусмотренным настоящим Кодексом.
(В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 440-1. Отказ в передаче осужденного к лишению свободы гражданина Кыргызской Республики для отбывания наказания
(1) В передаче осужденного к лишению свободы гражданина Кыргызской Республики может быть отказано в случаях:
1) если это может нанести ущерб национальным интересам Кыргызской Республики;
2) если осужденный страдает неизлечимой либо особо тяжелой болезнью;
3) если за осужденным имеется непогашенный гражданский иск;
4) если наказание не может быть исполнено на территории Кыргызской Республики вследствие истечения срока давности или по иному основанию, предусмотренному законодательством Кыргызской Республики;
5) если на территории Кыргызской Республики за совершенное деяние он понес наказание или был оправдан, либо дело прекращено, а равно если лицо освобождено от наказания компетентным органом Кыргызской Республики.
(В редакции Закона КР от 10 августа 2012 года N 164)
Статья 441. Порядок разрешения судом вопросов, связанных с исполнением приговора суда иностранного государства
(1) Представление Генерального прокурора Кыргызской Республики рассматривается Верховным судом Кыргызской Республики в судебном заседании в отсутствие осужденного в порядке и в сроки, установленные настоящим Кодексом, для разрешения вопросов, связанных с исполнением приговора.
(2) В постановлении Верховного суда Кыргызской Республики об исполнении приговора суда иностранного государства должны быть указаны:
1) наименование суда иностранного государства, время и место постановления приговора;
2) сведения о последнем месте жительства осужденного в Кыргызской Республике, месте его работы и роде занятий до осуждения;
3) квалификация преступления, в совершении которого гражданин признан виновным, и на основании какого уголовного закона он осужден;
4) уголовный закон Кыргызской Республики, предусматривающий ответственность за преступление, совершенное осужденным;
5) вид и срок наказания (основного и дополнительного), срок начала и окончания наказания, которое осужденный должен отбыть в Кыргызской Республике, вид колонии, порядок возмещения ущерба по иску.
(3) Если по закону Кыргызской Республики за данное преступление предельный срок лишения свободы меньше чем назначенный по приговору, Верховный суд Кыргызской Республики определяет максимальный срок лишения свободы за совершение данного деяния, предусмотренный законом Кыргызской Республики. Если по закону Кыргызской Республики лишение свободы не предусмотрено в качестве наказания, Верховный суд Кыргызской Республики определяет наказание в пределах установленного уголовным законодательством Кыргызской Республики за данное преступление, и наиболее соответствующее назначенному по приговору суда иностранного государства. Если приговор суда иностранного государства относится к двум или нескольким деяниям, не все из которых являются преступлениями в Кыргызской Республике, то суд определяет, какая часть наказания, назначенного по приговору иностранного государства, применяется к деянию, являющемуся преступлением.
(4) Постановление Верховного суда Кыргызской Республики вступает в силу с момента его вынесения и направляется в Генеральную прокуратуру Кыргызской Республики для обеспечения исполнения.
(5) В случае отмены или изменения приговора суда иностранного государства либо применения акта амнистии или помилования, изданного в иностранном государстве, к лицу, отбывающему наказание в Кыргызской Республике, вопросы исполнения пересмотренного приговора, а также применения амнистии или помилования решаются по правилам настоящей статьи.
(В редакции Закона КР от 3 августа 2013 года N 179)
Президент Кыргызской Республики |
|
А.Акаев |
|
|
|
Принят Законодательным собранием Жогорку Кенеша Кыргызской Республики |
|
24 мая 1999 года |