C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
အပင်မျ ိုးသစ် အကာအကွယ်ပပးပေး ဥပပေ
(၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောငစ်ုလွှတ်ထတာ်ဥြထေအမှတ် ၂၉ ။)
၁၃၈၁ ခုနှစ်၊ ထတာ်သလင်းလပြည့်ထ ျော် ၁၁ ရ ်
(၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ စ ်တငဘ်ာလ ၂၄ ရ ်)
ပြည်ထောငစ်ုလွှတ်ထတာ်သည် ဤဥြထေကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သည်။
အခန်း(၁)
အမည်နှင့် အဓိပ္ပာယ်ပော်ပ ချက်
၁။ ဤဥြထေကို အြင်မျေ ိုးသစ်အ ာအ ွယ်ထြးထရးဥြထေ ဟု ထေါ်တွင်ထစရမည်။
၂။ ဤဥြထေတွင်ြါရိှထသာ ထောက်ြါစကားရြ်များသည် ထော်ပြြါေတုိင်း ေဓိြ္ပာယ်သက်ထရာက်
ထစရမည်။
( ) အပင် ဆုိသည်မှာ အြင်ထလာ အတွင်းရိှ အဏုဇီဝမျေား အြါအဝင် မည်သည့်အြင် ို
မဆို ဆိုသည်။
( ေ ) အပင်မျ ိုး ဆုိသည်မှာ ဤဥြထေေရ ေြင်မျ ိုးသစ်ေား ေကာေကွယ်ထြးေြ်နုိင်သည့်
ေထပေေထနများနှင့် ကုိက်ညီသည်ပေစ်ထစ၊ မညီသည်ပေစ်ထစ ရုက္ခထေေ ေြင်မျ ိုးေဲွဆုိင်ရာ
ေမျ ိုးေစားေဲွပေားပေင်း၏ ေနိမ့်ဆံုးေဆင့်တွင်ရိှထသာ ေြင်ေုြ်စုတစ်ေုဟု သတ်မှတ်၍
ထောက်ြါေရည်ေထသွးများနှင့် ပြည့်စုံထသာ ေြငမ်ျ ိုးကို ဆိုသည်-
(၁) မူလြါရိှသည့် မျေ ိုးဗီဇတစ်ခု သ့ုိမဟုတ် မျေ ိုးဗီဇအစုအဖဲွ့မျေား ထြါင်းစြ်ပခင်းထ ာင့်
သ ်ဆိုင်ရာ သွင်ပြင်လ ္ခဏာရြ်မျေား ထဖာ်ပြနိုင်ထသာမျေ ိုး၊
(၂) အပခားအြင်အုြ်စုမျေားနှင့် အနည်းဆုံး လ ္ခဏာရြ်တစ်ခုခုတွင် ွဲပြားပခားနား
ထသာမျေ ိုး၊
(၃) မျေ ိုးြွားသည့်အခါ မျေ ိုးဗီဇလ ္ခဏာရြ်မျေား ထပြာင်းလဲမှုမရိှဘဲ တည်င ိမ်စွာထဖာ်ပြ
နိုငထ်သာမျေ ိုး။
( ဂ ) အပင်မျ ိုးသစ် ဆုိသည်မှာ လ ်ရိှအြင်မျေ ိုးမျေားနှင့် လ ္ခဏာတစ်ရြ်ရြ်တွင် သိသာစွာ
ွဲလဲွမှုရိှငြီး စုိ ်ြျေ ိုးသည့်အခါ ယင်း၏ လ ္ခဏာရြ်မျေားမှာ ညီညာမှုရိှ၍ ေြ်ဆင့်မျေ ိုးြွား
ရာတွင်လည်း ယင်း၏ လ ္ခဏာရြ်မျေား ထပြာင်းလဲမှုမရိှဘဲ ဤဥြထေြုေ်မ ၈ ြါအတုိင်း
အြင်မျေ ိုးအသစ်ပဖစ်ရန်နှင့် ြုေ်မ ၁၂ နှင့် ြုေ်မ ၁၃ တ့ုိနှင့်အညီ အမည်ထြးေားထသာ
အြင်မျေ ိုး ို ဆိုသည်။
2
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
(ဃ) အပင်မျ ိုးမမွေးမ ူသူ (Plant Breeder) ဆိုသည်မှာ အြင်မျေ ိုးသစ် သ့ုိမဟုတ် အြင်မျေ ိုး
တစ်မျေ ိုး ို ထမွးပမူသူ သ့ုိမဟုတ် ရှာထဖွထဖာ်ေုတ်ငြီး တုိးတ ်ထ ာင်းမွန်ထအာင် ထဆာင်ရွ ်
သူ ို ဆုိသည်။ ယင်းစ ားရြ်တွင် အြင်မျေ ိးုထမွးပမူသူ ို တာဝန်ထြးအြ်သည့် လုြ်ငန်းြုိင်ရှင်၊
ယင်း၏ ိုယ်စား ထဆာင်ရွ ်ခွင့်ရိှသူ သ့ုိမဟုတ် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ တာဝန် ို တရားဝင်
ဆ ်လ ်ထဆာင်ရွ ်သူတ့ုိလည်း ြါဝငသ်ည်။
( င ) အပင်မျ ိုးမမွေးမ ူသူ၏ ရပုိင်ခွေင့်အခွေင့်အမရး ဆုိသည်မှာ ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားသည့် ေြင်
မျ ိုးသစ်ကုိ ေပေားသူတစ်ဦးဦးက ဤဥြထေြုေ်မ ၂၃၊ ၂၄၊ ၂၅ နှင့် ၂၆ တ့ုိြါ လုြ်ငန်းများေား
လုြ်ကုိင်ထဆာင်ရွက်ြါက ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူမှ ထတာင်းဆုိနုိင်သည့် ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးကုိ
ဆိုသည်။
( စ ) မျ ိုးပွေားနုိင်သည့်အစိတ်အပုိင်း ဆုိသည်မှာ အြင်မျေ ိုးအား မျေ ိုးြွားရန် အသံုးပြုသည့် အြင်
တစ်ြငလ်ုံး သ့ုိမဟုတ် အြင်၏ အစိတ်အြိုင်းမျေား ို ဆိုသည်။
(ဆ) ေိတ်သိမ်းထားသည့်အစိတ်အပုိင်း ဆုိသည်မှာ အြင်မျေ ိးု၏ မျေ ိးုြွားနုိင်သည့် အစိတ်အြုိင်းမျေား ို
အသံုးပြ ပုခင်းမှ ေုတ်လုြ်ရရိှလာသည့် အြင်တစ်ြင်လံုး သ့ုိမဟုတ် အြင်၏ အစိတ်အြုိင်း
မျေား ို ဆိုသည်။
( ဇ ) အသိအမှတ်မပုလက်မှတ် ဆုိသည်မှာ အြင်မျေ ိးုသစ် ို ာ ွယ်ခွင့်ရရိှထရးအတွ ် အြင်မျေ ိးု
ထမွးပမူသူအား ဤဥြထေအရ ေုတ်ထြးထသာလ ်မှတ် ို ဆိုသည်။
( စျေ ) ဝန်က ီးဌာန ဆုိသည်မှာ ပြည်ထောင်စုေစုိးရ စုိက်ြျ ိုးထရး၊ ထမွးပမူထရးနှင့် ဆည်ထပမာင်း
ဝန်က ီးဌာနကို ဆိုသည်။
(ည) ဗဟိုပကာ်မတီ ဆိုသည်မှာ ဤဥြထေေရေွဲ့စည်းထသာ ေမျ ိုးသား ေြင်မျ ိုးသစ်
ေကာေကွယ်ထြးထရးဆိုင်ရာ ေဟိုထကာ်မတီကို ဆိုသည်။
( ဋ ) ဦးစီးဌာန ဆုိသည်မှာ စုိက်ြျ ိုးထရး၊ ထမွးပမူထရးနှင့် ဆည်ထပမာင်းဝန်က ီးဌာန၊ စုိ ်ြျေ ိုးထရး
သုထတသနဦးစီးဌာန ို ဆိုသည်။
အခန်း(၂)
ေည်ေွယ်ချက်
၃။ ဤဥြထေ၏ ရည်ရွယ်ေျက်များမှာ ထောက်ထော်ပြြါေတုိင်း ပေစ်သည်-
(က) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးများကို ေကာေကွယ်ထြးရန်၊
( ေ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူပေငး်လုြ်ငန်း ေွံ့ဖေိုးတုိးတက်လာထစရန်၊
( ဂ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူပေငး်လုြ်ငန်းတွင် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ြရငး်နှီးပမှုြ်နှံမှုများ ြိုမိုတုိးတက်
လာထစရန်၊
3
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
(ဃ) ေြင်မျ ိုးသစ်များ ထမွးပမူရရိှလာဖြီး စုိက်ြျ ိုးေုတ်လုြ်ပေင်းပေင့် နုိင်ငံထတာ်၏ စီးြွားထရး
ေွံ့ဖေိုးတုိးတက်မှုကို ေထောက်ေကူပေစ်ထစရန်။
အခန်း(၃)
ဗဟိုပကာ်မတီေွဲ့စည်းပခငး်
၄။ ဝန်က ီးဌာနသည် -
( ) ဝန်က ီးဌာန၏ ေုတိယဝန်က ီးကုိ ဥက္ကဋ္ဌေပေစ်လည်းထကာင်း၊ ဆက်စြ်သည့် ဝန်က ီးဌာန
များရိှ သက်ဆုိင်ရာဌာန၊ ေေဲွ့ေစည်းများမှ ကုိယ်စားလှယ်များ၊ ကျွမ်းကျင်သူြညာရှင်
များနှင့် ေပေားသင့်ထလျာ်သူများကို ေေွဲ့ဝင်များေပေစ်လည်းထကာင်း၊ ဦးစီးဌာန၏
ညွှန်က ားထရးမှူးေျုြ်ကုိ ေတွင်းထရးမှူးေပေစ်လည်းထကာင်း ြါဝင်ထစလျက် ေမျ ိုးသား
ေြင်မျ ိုးသစ်ေကာေကွယ်ထြးထရးဆုိင်ရာ ေဟုိထကာ်မတီကုိ ပြည်ထောင်စုေစုိးရေေဲွ့၏
သထောတူညီေျက်ပေင့် ေွဲ့စည်းရမည်။
( ေ ) ြုေ်မေဲွ (က) ေရ ေဲွ့စည်းရာတွင် လုိေြ်ြါက ေုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် တဲွေက်ေတွင်းထရးမှူးတ့ုိကုိ
သတ်မှတ်၍ တာဝန်ထြးေြ်နိုင်သည်။
( ဂ ) ြုေ်မေဲွ (က) ေရ ေဲွ့စည်းေားထသာ ေဟုိထကာ်မတီကုိ လုိေြ်ြါက ပြည်ထောင်စုေစုိးရေေဲွ့၏
သထောတူညီေျက်ပေင့် ပြင်ဆင်ေဲွ့စည်းနိုင်သည်။
အခန်း(၄)
ဗဟိုပကာ်မတီ၏လုပ်ငန်းတာဝန်နှင့်လုပ်ပုိင်ခွင့်များ
၅။ ေဟိုထကာ်မတီသည် -
(က) ပြည်ထောင်စုေစုိးရေေဲွ့၏ သထောတူညီေျက်ပဖင့် စုိက်ြျ ိုးထရးကဏ္ဍ ေံွ့ဖေိုးတုိးတက်လာ
ထစရန် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူထရးလုြ်ငန်းများနှင့် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရး
များကို ေထောက်ေကူပေစ်ထစထသာ ြတ်ဝန်းကျင်ထကာင်းများ ေန်တီးထြးနိုငသ်ည့်
မူဝါေများကို ေျမှတ်ရမည်။
( ခ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူထရးလုြ်ငန်းမျေား၊ နည်းြညာနှင့် သုထတသနလုြ်ငန်းမျေား ေံွ့ဖေိုးတုိးတက်
ထစရန် သက်ဆုိင်သည့် ေစုိးရဌာနများ၊ ေပြည်ပြည်ဆုိင်ရာ ေေဲွ့ေစည်းများ၊ ပြည်တွင်း
ပြည်ြေေဲွ့ေစည်းများ၊ ြုဂ္ဂလိက လုြ်ငန်းရှင်များနှင့် ြူးထြါင်းညိှနှိုင်းထဆာင်ရွက်ရမည်။
( ဂ ) ေြင်မျ ိုးသစ်စစ်ထဆးပေင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာထကာ်မတီနှင့် ဆြ်ထ ာ်မတီမျေားကုိ ေဲွ့စည်း
ပေင်း၊ ေေါေားထလျာ်စွာ ပြင်ဆင်ဖဲွ့စည်းပခင်းနှင့် လုြ်ငန်းတာဝန်ထြးေြ်ပေင်းများ ထဆာင်ရွက်
ရမည်။
4
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
၆။ ေဟိုထကာ်မတီသည် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူက ေြင်မျ ိုးသစ်ေား ကာကွယ်သည့် ေေွင့်ေထရး
ထလျှောက်ေားလာထသာေေါ ေဆိုြါ ေြင်မျ ိုးသစ်ကို သတ်မှတ်ေျက်များနှင့် ကိုက်ညီမှု ရိှ မရှိ ေြင်
မျ ိုးသစ် စစ်ထဆးပေင်းဆိုင်ရာ နည်းြညာထကာ်မတီ၏ သထောေားမှတ်ေျက်ေထြါ် စိစစ်သုံးသြ်၍
ကိုက်ညီမှုရိှြါက ေသိေမှတ်ပြုလက်မှတ်ကို ေုတ်ထြးရမည်။
အခန်း(၅)
အပင်မျ ိုးသစ်အပေစ် အသိအမှတ်ပ ုေန် သတ်မှတ်ချက်များ
၇။ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရးအတွ ် အြင်မျေ ိုးသစ်အပဖစ် ာ ွယ်ခွင့်ရရိှရန်
ထလျှော ်ေားလာသည့် အြင်မျေ ိုးသည် ထအာ ်ြါအရည်အထသွးမျေားနှင့် ပြည့်စုံရမည်-
( ) အသစ်ပဖစ်ပခငး်၊
( ခ ) ေူးပခားမှုရိှပခင်း၊
( ဂ ) ညီညာမှုရိှပခငး်၊
(ဃ) တည်င မိ်မှုရိှပခငး်၊
( င ) ြုေ်မ ၁၂ နှင့် ြုေ်မ ၁၃ တ့ုိြါ ပြဋ္ဌာန်းချေ ်မျေားနှင့်အညီ အမည်ထြးပခငး်။
၈။ ေြင်မျ ိုးသစ်ေပေစ် ထလျှောက်ေားလာထသာ ေြင်မျ ိုးကုိ ေြင်မျ ိုးသစ်ဟု မှတ်ယူရန်ေတွက်-
( ) အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရး ထလျှောက်ေားလာသည့်ေေျနိ်၌ အြင်မျေ ိုး
ထမွးပမူသူ သ့ုိမဟုတ် ယငး်၏ ခွင့်ပြုချေ ်ရရိှသူ ေဆိုြါေြင်မျ ိုး၏ မျ ိုးြွားနိုင်သည့်
ေစိတ်ေြုိင်း သ့ုိမဟုတ် ရိတ်သိမ်းေားသည့် ေစိတ်ေြုိင်းများေား ပြည်တွင်း၌ တစ်နှစ်ေက်
ထစာ၍လည်းထကာင်း၊ ပြည်ြ၌ ထလးနှစ်ေက်ထစာ၍လည်းထကာင်း၊ နှစ်ရှည်ြင်နှင့် နွယ်ြင်များ
ပေစ်ြါက ပြည်တွင်း၌ပေစ်ထစ၊ ပြည်ြ၌ပေစ်ထစ ထပခာ ်နှစ်ေက်ထစာ၍လည်းထကာင်း
စီးြွားထရးေလ့ုိငှာ စုိက်ြျ ိုးေုတ်လုြ်ပေင်း၊ ေပေားေသံုးပြုမှုများေတွက် ထရာင်းေျေားပေင်း
မရိှထစရ။
( ေ ) ထလျှော ်ေားလာသည့် အြင်မျေ ိုး၏ မျေ ိုးြွားနုိင်သည့်အစိတ်အြုိင်း သ့ုိမဟုတ် ရိတ်သိမ်း
ေားသည့် အစိတ်အြုိင်းမျေားသည် ယခင်ထလျှော ်ေားခ့ဲပခင်းမရိှြါ ပြည်တွင်း၌ ထလးနှစ်ေ ်
ထစာ၍လည်းထ ာင်း၊ နှစ်ရှည်ြင်နှင့် နွယ်ြင်ပဖစ်ြါ ထပခာ ်နှစ်ေ ်ထစာ၍လည်းထ ာင်း
စီးြွားထရးအလ့ုိငှာ ပဖန့်ပဖူးထရာင်းချေေားထသာ်လည်း ယင်းအြင်မျေ ိုး၏ မျေ ိုးြွားနုိင်သည့်
အစိတ်အြုိင်း သ့ုိမဟုတ် ရိတ်သိမ်းေားသည့် အစိတ်အြုိင်းမျေား ို အြင်မျေ ိုးသစ်အပဖစ်
မှတ်ယူနိုင်သည်။
5
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
(ဂ) ြုေ်မခဲွ (ခ) ြါ ပြဋ္ဌာန်းချေ ်အရ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရးအတွ ်
ထလျှော ်ေားလုိသည့် အြင်မျေ ိုးသစ် ို ဤဥြထေပြဋ္ဌာန်းဖြီး တစ်နှစ်အတွင်း ထလျှော ်ေား
ရမည်။
၉။ ေြင်မျ ိုးသစ်ေပေစ် ထလျှောက်ေားထသာ ေြင်မျ ိုးသည် ကာကွယ်ေွင့်ရရိှရန် ထလျှောက်ေားသည့်
ေေျန်ိတွင် ေများလက်ေံသိရိှေားသည့် ေပေားမည်သည့် ေြင်မျ ိုးနှင့်မဆုိ သိသာစွာ ကဲွပြားပေားနားသည့်
ေူးပေားထသာလက္ခဏာရြ် ရိှရမည်။
ရှင်းလင်းေျက်။ ။ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ေွင့်ေေွင့်ေထရး ထလျှောက်ေားေျနိ် သ့ုိမဟုတ်
မှတ်ြုတံငေွ်င့် ထလျှောက်ေားေျနိ်တွင် မည်သည့်နိုင်င၌ံမဆို ေများလက်ေံ
သိရိှေားသည့် ေပေားေြင်မျ ိုးများေက် ေူးပေားထသာလက္ခဏာရြ်ြါ
ရိှသည့် ေြင်မျ ိုးများနှင့်စြ်လျဉ်းထသာ ထလျှောက်ေားပေင်းကုိသာ ဆုိသည်။
၁၀။ ေြင်မျ ိုးသစ်ေပေစ် ထလျှောက်ေားထသာ ေြင်မျ ိုးသည် မျေ ိုးြွားပဖစ်စဉ်ထ ာင့် အချေ ို့ထသာ
လ ္ခဏာရြ်မျေား ွဲလဲွနုိင်ထသာ်လည်း အဆုိြါအြင်မျေ ိုး၏ မူရင်းလ ္ခဏာရြ်မျေားသည် ညီညာမှုရိှရမည်။
၁၁။ ေြင်မျ ိုးသစ်ေပေစ်ထလျှောက်ေားထသာ ေြင်မျ ိုးသည် သားဆက်ေဆင်ဆ့င့် မျ ိုးြွားရာတွင်
သ့ုိမဟုတ် ေေူးသပေင့် မျေ ိုးြွားစ ်ဝန်းတစ်ထလျှော ်နှင့် စ ်ဝန်းအသီးသီး၏ အဆံုးတွင် ယင်း ေြင်မျ ိုးကုိ
ကိုယ်စားပြုသည့်လက္ခဏာရြ်များ ထပြာင်းလဲမှုမရိှေဲ တည်ဖငိမ်စွာ ထော်ပြရမည်။
၁၂။ ( ) ေြင်မျ ိုးသစ်ကိုေမည်ထြးရာတွင်-
(၁) ယငး်ေြင်မျ ိုးသစ်၏ ေမည်နှင့် သက်ဆိုငရ်ာ မျ ိုးစု၊ မျ ိုးစိတ်၏ သိြ္ပေံမည်ကို
ေည့်သွင်းထော်ပြရမည်။
(၂) အဆိုြါအြင်မျေ ိုး၏ ိုယ်ြိငုလ် ္ခဏာရြ်မျေား၊ အရည်အထသွးမျေား သ့ုိမဟုတ်
အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူမှ ဖန်တီးေားသည့် လ ္ခဏာရြ်မျေား ို အသိအပမငလ်ွဲမာှး
ထစပခင်းနှင့် ရှုြ်ထေွးမှုပဖစ်ထစထသာ အမည်မထြးရ။ အပြည်ပြည်ဆုိင်ရာ အြင်မျ ိုးသစ်
ေကာေကွယ်ထြးထရးေေဲွ့ဝင် နုိင်ငံများနှင့် ေေဲွ့ေစည်းများ၏ နယ်နိမိတ်ေတွင်းရိှ
မျ ိုးစိတ်တူ သ့ုိမဟုတ် နီးစြ်ထသာ မျ ိုးစိတ်များ၏ ရိှဖြီး မျ ိုးေမည်များနှင့် ကွဲပြား
ပေားနားစွာ ထြးရမည်။
(၃) ယခင်သတ်မှတ်လုိ ်နာ ျေင့်သံုးပခင်းမှလဲွ၍ ိန်းဂဏန်းတစ်မျေ ိုးတည်းသာ ထဖာ်ပြ
ေားသည့် အမည်ထြးပခင်း မပြုရ။
(၄) ြုေ်မခဲွငယ် (၆) ြါ သတ်မှတ်ချေ ်မျေားအရ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရး
ုန်ဆုံးငြီးထသာ်လည်း လွတ်လြ်စွာ အသုံးပြုထနသည့် အြင်မျေ ိုး၏ အမည် ို
အဟန့်အတားပဖစ်ထစသည့် အမည်ထြးပခငး် မပြုရ။
6
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
(၅) အပြည်ပြည်ဆုိင်ရာ အြင်မျေ ိုးသစ် အ ာအ ွယ်ထြးထရးအဖဲွ့ဝင် နုိင်ငံမျေားအားလံုး
တွင် ျေင့်သံုးသည့် တူညီထသာအမည်ထြးပခင်း ပဖစ်ရမည်။
(၆) တတိယြုဂ္ဂိုလ်၏ ဦးစားထြးအခွင့်အထရးအထြါ် အ ျေ ိုးသ ်ထရာ ်မှုမရိှထစရ။
တတိယြုဂ္ဂိုလ်၏ ဦးစားထြးအခွင့်အထရးထ ာင့် အြင်မျေ ိုးသစ်၏ အမည်အသံုးပြ ပုခင်း
အတွ ် ြုေ်မ ၁၃ ြုေ်မခဲွ ( ) ြုေ်မခဲွငယ် (၃) ပြဋ္ဌာန်းချေ ်ြါ ြုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဦး ို
တားပမစ်ြိတ်ြင်ပခင်းခံရလျှေင် ဗဟုိထ ာ်မတီသည် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ ို အဆုိြါ
အြင်မျေ ိုးအတွ ် အပခားအမည် တငပ်ြထစရမည်။
( ခ ) ာ ွယ်ခွင် ့ရရှိေားထသာ အြင်မျေ ိုးသစ်၏ မှတ်ြုံတင်ေားသည့် အမည် ိ ု ယင်း
အြင်မျေ ိုးသစ်အား ထရာင်းချေပခငး် သ့ုိမဟုတ် ထစျေး ွ ်တင်ြိ ု ့ပခင်း ပြုလုြ်သည့်အခါ
ုန်သွယ်မှုအမှတ်တံဆိြ်အပဖစ်လည်းထ ာင်း၊ ုန်သွယ်မှုအမည်အပဖစ်လည်းထ ာင်း၊
အလားတူ ိစ္စရြ်မျေားတွင်လည်းထ ာင်း သံုးစွဲခွင့်ရရိှနိုင်ထသာ်လည်း အလွယ်တ ူ
မှတ်မနိိုင်သည့်အမည်ထြးပခင်း ပဖစ်ရမည်။
၁၃။ ( ) အြင်မျေ ိုးသစ် ို အမည်ထြးပခငး်နှင့်စြ်လျေဉ်း၍-
(၁) ြုေ်မ ၁၂ ြုေ်မခဲွ ( ) နှင့် ို ်ညီမှုမရိှထသာထ ာင့် ဗဟုိထ ာ်မတီမှ ပငင်းြယ်လျှေင်
အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့်အခွင့်အထရး ထလျှော ်ေားသူ အမည်အသစ်တစ်ခု ို
သတ်မှတ် ာလအတွင်း တငပ်ြထစရမည်။
(၂) အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရးထြးအြ်လျှေင် ယငး်အြင်မျေ ိုးသစ်၏
အမည် ို ဗဟိုထ ာ်မတီ၏ မှတ်ြုတံငစ်ာရင်းတွင် ထရးသွင်းရမည်။
(၃) ပမန်မာနုိင်ငံအတွင်း ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားထသာ အြင်မျေ ိုးသစ်၏ မျေ ိုးြွားနုိင်သည့်
အစိတ်အြိုငး် ို ထရာင်းချေသူ သ့ုိမဟုတ် ထစျေး ွ ်တငြ်ိုပ့ခငး် ထဆာငရွ် ်သူ
မည်သူမဆုိ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့်အခွင့်အထရး ုန်ဆံုးငြီးသည့်တုိင်ထအာင်
ြုေ်မ ၁၂ ြုေ်မခဲွ ( ) ြုေ်မခဲွငယ် (၆) ပြဋ္ဌာန်းချေ ်ြါ ဦးစားထြး အခွင့်အထရးပဖင့်
တားပမစ်ပခင်းခံရသည်မှလဲွ၍ ၎င်းအြင်မျေ ိုးသစ်၏ အမည်အား ဆ ်လ ်အသံုးပြု
ရမည်။
( ခ ) ဗဟုိထ ာ်မတီသည် အြင်မျေ ိုးအမည်နှင့်စြ်လျေဉ်း၍ ထလျှော ်ေားလာပခင်း၊ မှတ်ြံုတင်ပခင်း၊
ဖျေ ်သိမ်းပခင်းမျေား ို အပြည်ပြည်ဆုိင်ရာ အြင်မျေ ိုးသစ်အ ာအ ွယ်ထြးထရး အဖဲွ့ဝင်
နုိင်ငံမျေား၏ တာဝန်ရှိသူမျေားေံ အသိထြးရမည်။ အဆိုြါ အဖွဲ့ဝင်မျေား၏ မျေ ိုးအမည်
မှတ်ြံုတင်ပခင်းနှင့် စြ်လျေဉ်းသည့် ထလ့လာထတွ့ရိှချေ ်မျေား ိုလည်း ဗဟုိထ ာ်မတီအထနပဖင့်
ထတာင်းခံရယူနိုင်သည်။
7
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
အခန်း(၆)
အပင်မျ ိုးသစ်ကာကွယ်သည့် အခွင့်အပေး ပလျှောက်ထားပခငး်
၁၄။ ေြင်မျ ိုးသစ်ကာကွယ်သည့်ေေွင့်ေထရးကို ထောက်ြါြုဂ္ဂိုလ်များ ထလျှောက်ေားနိုင်သည်-
( ) နိုငင်သံားများ၊
( ခ ) တည်ဆဲဥြထေေရ ပမန်မာနုိင်ငံေတွင်း ေဖမဲထနေုိင်ေွင့်ရရိှေားထသာ နုိင်ငံပေားသားများနှင့်
ယငး်တ့ုိ၏ ေေွဲ့ေစည်းများ၊
( ဂ ) ေြင်မျ ိုးသစ် ေကာေကွယ်ထြးထရးေတွက် ပမန်မာနိုင်ငံနှင့် သထောတူညီမှုရရိှေား
ထသာ နုိင်ငံပေားတုိင်းပြည်များမှ ယင်းတ့ုိ၏ နုိင်ငံသားများ၊ ေဆုိြါနုိင်ငံများတွင် တရားဝင်
ထနေိုင်ေွင့်ရရိှေားထသာ နိုင်ငံပေားသားများနှင့် ေေွဲ့ေစည်းများ။
၁၅။ ြုေ်မ ၁၄ ြုေ်မခဲွ (ခ) နှင့် (ဂ) တ့ုိြါ ြုဂ္ဂိုလ်မျေားသည် တည်ဆဲဥြထေ၊ နည်းဥြထေ၊ စည်းမျေဉ်း
စည်း မ်းမျေား၊ လုြ်ေံုးလုြ်နည်းမျေားနှင့် ို ်ညီြါ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့်အခွင့်အထရးမျေား ို
နိုငင်သံားမျေားနှင့် တန်းတူခံစားခွင့်ရှိသည်။
၁၆။ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူသည် အြင်မျေ ိုးစုနှင့် မျေ ိုးစိတ်မျေားအားလုံးအတွ ် အြင်မျေ ိုးသစ် ာ ွယ်
သည့် အခွင့်အထရး ို ဤဥြထေနှင်အ့ညီ ထလျှော ်ေားနိုငသ်ည်။
၁၇။ ေြင်မျ ိုးသစ် ကာကွယ်ေွင့် ေေွင့်ေထရးထလျှောက်ေားလိုသူသည် သတ်မှတ်ေျက်များနှင်ေ့ညီ
ေဟုိထကာ်မတီသ့ုိ ထလျှောက်ေားရမည်ပေစ်ဖြီး ေဆုိြါ ေေွင့်ေထရးရရိှရန် ထလျှောက်ေားသည့် ရက်စဲွသည်
ဤဥြထေေရ ထလျှောက်လွှာကို လက်ေံရရိှသည့်ရက်စွဲ ပေစ်ရမည်။
၁၈။ (က) အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရးထြးအြ်ပခင်းဆုိင်ရာ မည်သည့် ဆံုးပဖတ်ချေ ် ို
မဆုိ ချေမှတ်ထြးရန်အတွ ် ြုေ်မ ၈ မှ ြုေ်မ ၁၂ အေိ ပြဋ္ဌာန်းေားသည့် အြင်မျေ ိုးသစ်၏
သတ်မှတ်ချေ ်မျေားနှင့် ို ်ညီမှု ရိှ မရိှ စစ်ထဆးရန်အတွ ် ဗဟုိထ ာ်မတီသည် သက်ဆုိင်ရာ
ဝန်က ီးဌာန၏ သထဘာတူညီချေ ်ပဖင့် ဖဲွ့စည်းေားသည့် ေစုိးရဌာနများမှ ြညာရှင်များ
ေြါေဝင် ေြင်မျ ိုးသစ် စစ်ထဆးပေင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာထကာ်မတီ၊ သီးပခားအဖဲွ့အစည်းမျေား၊
ျွမ်း ျေငြ်ညာရှင်မျေားအား တာဝန်ထြးေြ်နိုင်သည်။
( ေ ) ြုေ်မေဲွ (က) ေရ တာဝန်ထြးေြ်ပေင်းေံရသည့် ေြင်မျ ိးုသစ်စစ်ထဆးပေင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာ
ထကာ်မတီ၊ သီးပေားေေဲွ့ေစည်းများ၊ သက်ဆုိင်ရာကျွမ်းကျင်ြညာရှင်များသည် ေြင်မျ ိးုသစ်ကုိ
စစ်ထဆးရာတွင် သတ်မှတ်ထေသများ၌ စုိက်ြျ ိးု၍စစ်ထဆးပေင်း၊ ေပေားလုိေြ်သည့် စစ်ထဆး
မှုများထဆာင်ရွက်ပေင်း၊ ယေင်ထဆာင်ရွက်ဖြီးပေစ်ထသာ စမ်းသြ်ေျက်များ သ့ုိမဟုတ် စမ်းသြ်ကွက်
များ၏ ေထပေမှတ်တမ်းများကို ေသံုးပြုနိုင်သည်။
8
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
( ဂ ) ေြင်မျ ိုးသစ်စစ်ထဆးပေင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာထကာ်မတီသည် စစ်ထဆးထတွ့ရိှေျက် ေစီရင်ေံ
စာကုိ ေဟုိထကာ်မတီသ့ုိ ပြန်လည်တင်ပြရာတွင် မိတ္တူတစ်ထစာင်ကုိ ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူေံသ့ုိ
ထြးြိုရ့မည်။
၁၉။ ဗဟုိထ ာ်မတီသည် ာ ွယ်ခွင့်ထလျှော ်ေားသည့် အြင်မျေ ိုးသစ် ို စမ်းသြ်စစ်ထဆးရန်အတွ ်
လိုအြ်ထသာ သတင်းအချေ ်အလ ်မျေား၊ မှတ်တမ်းစာရွ စ်ာတမ်းမျေားနှင့် မျေ ိုးနမူနာမျေား ို ဝန်က ီး
ဌာန ေုတ်ပြန်ေားထသာ နည်းဥြထေမျေား၊ စည်းမျေဉ်းစည်း မ်းမျေားနှင့်အညီ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူေံမှ
ထတာငး်ခံနိုင်သည်။
၂၀။ အြင်မျေ ိုးသစ်အတွ ် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့်အခွင့်အထရး ထလျှော ်ေားသူသည်-
( ) နုိင်ငံထတာ်နှင့် အြင်မျေ ိုးသစ် ာ ွယ်ခွင့်ဆုိင်ရာ သထဘာတူညီမှုရရိှေားထသာ နုိင်ငံပခား
တုိင်းပြည် သ့ုိမဟုတ် ထေသဆုိင်ရာ အစုိးရမျေားပဖင့်ဖဲွ့စည်းေားထသာ အဖဲွ့အစည်း (inter -
governmental organization) တစ်ခုခုတွင် ယင်းအြင်မျေ ိုးသစ် တစ်မျေ ိုးတည်း ို ြေမ
အက ိမ် ထလျှော ်ေားခ့ဲငြီး ပမန်မာနုိင်ငံ၌ ာ ွယ်ခွင့်ရယူနုိင်ရန်အတွ ် ေြ်မံထလျှော ်ေား
လာြါ ြေမအက ိမ် မှတ်ြုတံင် ထလျှော ်ေားခ့ဲသည့်ထန့၏ ထနာ ်ထန့မှစတင၍်
၁၂ လအတွင်း ဦးစားထြးအခွင့်အထရးအပဖစ် ထလျှော ်ေားခွင့်ရိှသည်။
( ခ ) ြုေ်မခဲွ ( ) အရ ဦးစားထြးအခွင့်အထရး ထလျှော ်ေားရာတွင် ြေမအက ိမ် ထလျှော ်ေား
ခ့ဲသည့် အဖဲွ့အစည်းေံမှ မိတ္တူမှန် န်ထ ာင်း ထော ်ခံချေ ်ြါရိှသည့် စာရွ ်စာတမ်း
မျေား၊ မျေ ိုးနမူနာမျေားအပြင် လိုအြ်ြါ အပခားအထော ်အေားမျေား ို ထလျှော ်ေား
သည့်ထန့မှ သံုးလအတွင်း ထြးြိုတ့ငပ်ြရမည်။
( ဂ ) ြေမအက ိမ် ထလျှော ်ေားပခင်း ို ပငင်းြယ်ပခင်း သ့ုိမဟုတ် ရုြ်သိမ်းပခင်းခံရလျှေင် ဗဟို
ထ ာ်မတီသ့ုိစစ်ထဆးရန် ထြးြ့ုိေားသည့် အြင်မျေ ိုးသစ်နှင့် သ ်ဆုိင်ထသာမျေ ိုး နမူနာ၊
မှတ်တမ်းမှတ်ရာမျေားနှင့် သတင်းအချေ ်အလ ်မျေား ို ဦးစားထြး ာလ ုန်ဆံုးငြီး
နှစ်နှစ် သ့ုိမဟုတ် သင့်တင့်သည့်အချေန်ိ ာလတစ်ခု ို အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူမှ ခွင့်ပြုထြး
ရမည်။
၂၁။ ြုေ်မ ၂၀ ြုေ်မခဲွ ( ) ြါ ဦးစားထြး အခွင့်အထရး ာလအတွင်း အပခားနုိင်ငံအဖဲွ့အစည်းမျေားသ့ုိ
ြေမအက ိမ်ထလျှော ်ေားပခင်းနှင့်စြ်လျေဉ်း၍ ပြည်သူမျေားအား အသိထြးပခင်း၊ အဆုိြါမျေ ိုး ို စစ်ထဆးရန်
အသံုးပြုပခင်းတ့ုိသည် ေြ်မံထလျှော ်ေားပခင်း ို ပငင်းြယ်သည့် အထပခခံအထ ာင်းတရားမျေား မပဖစ်ထစရ၊
အဆုိြါ အထ ာင်းအရာမျေားသည် မည်သည့် တတိယြုဂ္ဂိုလ်၏ ရြုိင်ခွင့်အခွင့်အထရး ို အားထြးထစပခင်း
မပဖစ်ထစရ။
9
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
၂၂။ ( ) အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ အြင်မျေ ိုးသစ်အပဖစ် ာ ွယ်ခွင့် ထလျှော ်ေားထ ာင်း ို ဗဟို
ထ ာ်မတီ အမျေားပြည်သူသိရိှရန် ေုတ်ပြန်ထက ညာသည့်ထန့နှင့် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏
ရြိုင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးထြးေြ်သည့် ကာလေတွငး် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူသည် ယာယီ
ကာကွယ်ေွင့်ရရှိထစရမည်။
( ေ ) ယာယီ ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားထသာ အြင်မျေ ိုးသစ် ို အပခားတစ်ဦးဦး ြုေ်မ ၂၃၊ ၂၄၊ ၂၅
နှင့် ၂၆ တ့ုိြါ ပြဋ္ဌာန်းချေ ်မျေားတွင် ထဖာ်ပြေားသည့် မျေ ိုးမျေား ေုတ်လုြ်ငြီး ာ ွယ်ခွင့်
ေြ်မံထလျှော ်ေားပခင်းမျေား ထဆာင်ရွ ်မည်ဆုိြါ ယင်းအြင်မျေ ိုး ထမွးပမူသူ၏ ခွင့်ပြု
ချေ ် ို ရယူရမည်။ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူသည် ယာယီ ာ ွယ်ခွင့် ာလအတွင်း အဆုိြါ
အြင်မျေ ိုးသစ်နှင့်စြ်လျေဉ်း၍ လုိင်စင်သထဘာတူညီမှုမျေား ထဆာင်ရွ ်ပခင်းနှင့် ဥြထေနှင့်
အညီ လုြ် ိုင်ထဆာင်ရွ ်ပခင်းမျေား ို အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရး
ရရိှသ ဲ့သ့ုိ ထဆာင်ရွ ်နုိင်သည်။ ယာယီ ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားသူသည် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏
ရြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရးမရရိှခ့ဲြါ အေ ်ထဖာ်ပြြါ ရြုိင်ခွင့်မျေား ို ဆ ်လ ် ခံစားခွင့်
မရိှထစရ။
အခန်း(၇)
အပင်မျ ိုးပမွးပမူသူ၏ ေပိုင်ခွင့်အခွင့်အပေး
၂၃။ ( ) ြုေ်မ ၂၇ နှင့် ြုေ်မ ၂၈ တ့ုိြါ ကင်းလွတ်ေွင့်များမှတစ်ြါး ကာကွယ်ေွင့်ရရှိေားထသာ
ေြင်မျ ိုးသစ်၏ မျ ိုးြွားနုိင်သည့် ေစိတ်ေြုိင်းများကုိ ထောက်ထော်ပြြါ ကိစ္စရြ်များတွင်
ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ေွင့်ပြုေျက်မရိှေဲ မည်သူမျှေ ထဆာငရွ်က်ပေင်းမပြုရ-
(၁) ေုတ်လုြ်ပေငး် သို့မဟုတ် ေြ်ဆင့်မျ ိုးြွားပေင်း၊
(၂) မျ ိုးြွားရန်ေတွက် ပြုပြင်ပေငး်၊
(၃) ထရာင်းေျရန် ကမ်းလှမ်းပေင်း၊
(၄) ထရာင်းချေပခငး် သ့ုိမဟုတ် ထစျးကွက်သို့ တငြ်ိုထ့ရာင်းေျပေငး်၊
(၅) ပြည်ြသ့ုိ တငြ်ိုထ့ရာငး်ေျပေင်း၊
(၆) ပြည်ြမှ တငသွ်င်းပေင်း၊
(၇) ြုေ်မေဲွငယ် (၁) မှ (၆) အေိ လုြ်ငန်းမျေား ထဆာင်ရွ ်ရန် သုိထလှာင်သိမ်းဆည်းပခင်း။
( ခ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူသည် ြုေ်မေဲွ (က) ြါ လုြ်ငန်းများကို လုြ်ကိုင်ထဆာင်ရွက်မည့်သူ
ေံမှ ရသင့်ရေုိက်သည့် ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးများကုိ ၎င်းတ့ုိက ားေားရိှသည့် သထောတူညီမှု
များနှင်ေ့ညီ ထတာင်းဆိုနိုင်သည်။
10
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
၂၄။ ြုေ်မ ၂၇ နှင့် ြုေ်မ ၂၈ ြါ ကင်းလွတ်ေွင့်များမှတစ်ြါး ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ေွင့်ပြုေျက်မရိှေဲ
ကာကွယ်ေွင့်ရရှိေားထသာ ေြင်မျ ိုးသစ်၏ မျ ိုးြွားနိုငသ်ည့် ေစိတ်ေြိုင်းကို တစ်ဦးဦးက ေသံုးပြု
စုိက်ြျ ိးုေုတ်လုြ်ဖြီး ရိတ်သိမ်းေားသည့် ေစိတ်ေြုိင်းကုိ ြုေ်မ ၂၃ ပြဋ္ဌာန်းေျက်ြါလုြ်ငန်းများ လုြ်ကုိင်ပေင်း
ေတွက် သင့်တင့်မျှေတထသာ ရြုိင်ေွင့်ေေွင့်ေထရးများကုိ ေဆုိြါေသံုးပြုသူေံမှ ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူက
ထတာငး်ဆိုြိုင်ေွင့်ရိှသည်။
၂၅။ ြုေ်မ ၂၇ နှင့် ြုေ်မ ၂၈ ြါ ကင်းလွတ်ေွင့်များမှတစ်ြါး ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ေွင့်ပြုေျက်မရိှေဲ
ြုေ်မ ၂၄ ပြဋ္ဌာန်းေျက်ြါ ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားထသာ ေြင်မျ ိုးသစ်၏ ရိတ်သိမ်းေားသည့် ေစိတ်ေြုိင်း
များကုိ တစ်ဦးဦးက ေုတ်ကုန်များေုတ်လုြ်၍ ြုေ်မ ၂၃ ပြဋ္ဌာန်းေျက်ြါလုြ်ငန်းများ ထဆာင်ရွက်ြါက
ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူက သင့်တင့်မျှေတထသာ ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးများကုိ ေဆုိြါေသံုးပြုသူေံမှ ထတာင်းဆို
ြုိင်ေွင့် ရိှသည်။
၂၆။ ြုေ်မ ၂၃၊ ၂၄ နှင့် ၂၅ တ့ုိြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်များသည် ထောက်ထော်ပြြါ မျ ိုးများေားလံုးကုိ သက်ထရာက်မှု
ရိှထစရမည်-
(က) ကနဦးမျ ိးုေား သဘာဝအထလျော ် မျေ ိုးေွန်းလာသည့် အြင်မျေား ို ထရွးချေယ်ပခင်း သ့ုိမဟုတ်
မျေ ိးုေွန်းထစရန် ဖန်တီး၍ မျေ ိးုေွန်းလာသည့် အြင်မျေား ို ထရွးချေယ်ပခင်း သ့ုိမဟုတ် တစ်သျှေ းမျေား
ထပြာင်းလဲထစရန် ဖန်တီးထသာ (somaclonal variant) နည်းပဖင့် ထရွးချေယ်ပခင်း၊ မျေ ိုး ွဲ
အြင်မျေားအား ထရွးချေယ်ပခင်း၊ ထနာ ်ပြန်မျေ ိုးစြ်ပခင်း (backcross breeding) သ့ုိမဟုတ်
ဗီဇပြုပြင်နည်း (genetic engineering) စသည့် နည်းလမ်းမျေား ို အထပခခံ၍ ဆင်းသ ်
ရရိှလာသည့် အြင်မျေ ိုးမျေား (Essentially Derived Varieties) ပေစ်ထသာ-
(၁) နဦးမျေ ိုး၏ သ့ုိမဟုတ် နဦးမျေ ိုးမှ တစ်ဆင့်ခံ ေုတ်လုြ်ေားထသာမျေ ိုး၏ ဗီဇအစု
သ့ုိမဟုတ် ဗီဇအစုမျေား ထြါင်းစြ်ဆင်းသ ်လာပခင်းထ ာင့် အဆုိြါမျေ ိုးမျေား၏ အဓိ
လ ္ခဏာရြ်မျေားအား ေင်ရှားသိသာစွာ ေိန်းသိမ်းထဖာ်ပြေားထသာ အြင်မျေ ိုး၊
(၂) နဦးမျေ ိုးနှင့သိ်သာစွာ ွဲပြားပခားနားသည့်မျေ ိုး၊
(၃) လုြ်ထဆာင်မှု မတူညီထသာထ ာင့် ရလေ် ွာပခားပခင်းမှလဲွ၍ နဦးမျေ ိုး၏ ဗီဇအစု
သ့ုိမဟုတ် ဗီဇအစုမျေား ထြါင်းစြ်ဆင်းသ ်လာပခင်းထ ာင့် အဆုိြါမျေ ိုးမျေား၏ အဓိ
လ ္ခဏာရြ်မျေား ထဖာ်ထဆာင်ေားသပဖင့် ယင်း နဦးမျေ ိုးဟု အတည်ပြုနုိင်ထသာမျေ ိုး။
( ခ ) ြုေ်မ ၉ အရ ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားထသာ အြင်မျေ ိုးသစ်နှင့် သိသာစွာ ွဲပြားပခားနားသည့်
လ ္ခဏာမျေား မြါရိှသည့် မျေ ိုးမျေား။
( ဂ ) ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားထသာ အြင်မျေ ိုးသစ်အား စဉ်ဆ ်မပြတ်အသံုးပြု၍ ေုတ်လုြ်ရရိှ
လာသည့် မျေ ိုးမျေား။
11
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
၂၇။ (က) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့် မရရိှနုိင်မည့် ေထပေေထနများမှာ ထောက်ြါေတုိင်းပေစ်သည်-
(၁) စီးြွားပေစ်ေုတ်လုြ်ရန် မဟုတ်ေဲ တစ်ြိုင်တစ်နိုင် စိုက်ြျ ိုးေုတ်လုြ်ပေင်း၊
(၂) သုထတသနလုြ်ငန်းေတွက်ထဆာငရွ်က်ပေငး်၊
(၃) ြုေ်မ ၂၃၊ ၂၄၊ ၂၅ ပြဋ္ဌာန်းေျက်များြါ ရြိုင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးများနှင့် ြုေ်မ ၂၆ ြါ
ပြဋ္ဌာန်းေားသည့် မျ ိုးများေုတ်လုြ်ပေင်းမှလဲွ၍ ေပေားမျ ိုးများ ထမွးပမူေုတ်လုြ်ထရး
ေတွက် ေသံုးပြုပေင်း။
( ေ ) ာ ွယ်ခွင့်ရရှိထသာအြင်မျေ ိုးသစ် သ့ုိမဟုတ် ြုေ်မ ၂၆ ( )၊ (ခ) ပြဋ္ဌာန်းချေ ်မျေားနှင့်
အ ျေ ံးဝင်ထသာ အြင်မျေ ိုးမျေား ို ထတာင်သူလယ်သမားမျေား ၎င်းတ့ုိ၏ ိုယ်ြုိင်ထပမတွင်
မျေ ိုးေိန်းစုိ ်ြျေ ိုးပခင်း၊ စုိ ်ြျေ ိုးပခင်းမှ ရရိှလာသည့် ေွ ် ုန်မျေား ို မိမိစားသံုးရန်အတွ ်
အသံုးပြုပခင်းသည် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရး ို ချေ ိုးထဖာ ်သည်ဟု
မမှတ်ယူရ၊
( ဂ ) ြုေ်မခဲွ (ခ) ြါ ပြဋ္ဌာန်းချေ ်အရ ကင်းလွတ်ေွင့်ထြးရာတွင် သစ်သီးြင်များ၊ ေလှစိုက်
ြန်းြင်များ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် သစ်ထတာသစ်ြငမ်ျားြါဝငပ်ေငး် မရိှထစရ။
၂၈။ (က) ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားထသာ ေြင်မျ ိုးသစ်၏ မျ ိုးြွားနုိင်သည့် ေစိတ်ေြုိင်းများ သ့ုိမဟုတ်
ြုေ်မ ၂၆ တွင် ပြဋ္ဌာန်းေားထသာမျ ိုးများကုိ ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ သ့ုိမဟုတ် ယင်း၏ေွင့်ပြုေျက်
ရရိှသူက ပြည်တွငး်၌ ထရာင်းေျပေငး်၊ ထစျးကွက်သ့ုိ တငြ်ိုပ့ေင်းတ့ုိကို ထောက်ထော်ပြြါ
ေထပေေထနများတွင် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးမရိှထစရ -
(၁) ေြ်မမံျေ ိုးြွားမှုမပြုပခငး်၊
(၂) ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားသည့် ေြင်မျ ိုးသစ်၏ မျ ိုးြွားနုိင်သည့် ေစိတ်ေြုိင်းများကို
ေဆိုြါေြင်မျ ိုး၏ မျ ိုးစုနှင့် မျ ိုးစိတ်များေား ကာကွယ်ေွင့် ထဆာငရ်ွက်ေားရိှမှု
မရိှထသာ ပြည်ြသ့ုိ စားသံုးရန်ေတွက် တငြ်ိုပ့ေငး်။
( ခ ) ြုေ်မခဲွ ( ) အရ အြင်မျေ ိုးနှင့် သ ်ဆိုင်သည့် အစိတ်အြိုင်းမျေားမှာ -
(၁) မျေ ိုးြွားနိုငသ်ည့် အစိတ်အြိုင်းမျေား၊
(၂) ရိတ်သိမ်းေားသည့် အစိတ်အြိုင်းမျေား၊
(၃) ရိတ်သိမ်းေားသည့် အစိတ်အြုိင်းမှ တုိ ်ရုိ ်ေုတ်လုြ်သည့် ေုတ် ုန်တ့ုိပဖစ်သည်။
၂၉။ မည်သူမျှေ-
( ) ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားထသာ အြင်မျေ ိုးသစ်အား အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ခွင့်ပြုချေ ် မရရိှဘဲ
ြုေ်မ ၂၃၊ ၂၄ နှင့် ၂၅ ြါ လုြ်ငန်းမျေား လုြ် ိုင်ပခင်းနှင့် ြုေ်မ ၂၆ ြါ မျေ ိုးမျေား ေုတ်လုြ်၍
ာ ွယ်ခွင့်ရယူပခငး်မျေား ထဆာငရွ် ်ပခငး် မပြုရ။
12
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
( ခ ) အမျေားပြည်သူအ ျေ ိုးမှတစ်ြါး ဤဥြထေတွင် ထဖာ်ပြေားသည့် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏
ရြိုင်ခွင့် အခွင့်အထရးမျေား ို န့်သတ်ပခငး် မရိှထစရ။
၃၀။ ြုေ်မ ၂၉ ြုေ်မခဲွ (ခ) အရ ဗဟုိထ ာ်မတီမှ ခွင့်ပြုချေ ်ထြးထသာ အဖဲွ့အစည်း၏ ထဆာင်ရွ ်ချေ ်
အထြါ် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့်အခွင့်အထရး ို င်းလွတ်ခွင့်ပြုရန် ထြါ်ထြါ ်လာသည့် ိစ္စရြ်
မျေားအတွ ် အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူမှ သင့်တင့်မျှေတထသာ အခထ းထငွမျေား ရရိှနိုင်သည်။
၃၁။ ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့်ေေွင့်ေထရးသည် မည့်သည့် ေထပေေထနတွင်မဆုိ ကုန်ေုတ်လုြ်မှု
စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ပေင်း၊ ထောက်ေံေျက်ထြးပေင်း၊ ထစျးကွက်တင်ြ့ုိပေင်း သ့ုိမဟုတ် တင်သွင်းပေင်းများနှင့်
သက်ဆုိင်ပေင်းမရိှထစရန်နှင့် ထော်ပြြါ ေထက ာင်းေရာများသည် ဤဥြထေြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်များကုိ ေကျ ိုး
သက်ထရာက်မှုမရိှထစရ။
၃၂။ ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့်ေေွင့်ေထရး ကာကွယ်ေွင့်ကာလသည် ကာကွယ်ေွင့်ရရိှသည့်
ထန့မှစတင၍် နှစ်ရှည်ြင်နှင့် နွယ်ြင်မျ ိုးသစ်များပေစ်ြါက ၂၅ နှစ်၊ ေပေားေြင်မျ ိုးသစ်များပေစ်ြါက
၂၀ နှစ် ပေစ်သည်။
အခန်း(၈)
အပင်မျ ိုးပမွးပမူသူ၏ ေပိုင်ခွင့်အခွင့်အပေး ပျက်ပ ယ်ပခငး်နှင့် ရုပ်သိမ်းပခငး်
၃၃။ ထောက်ထော်ပြြါ ေထပေေထနများတွင် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးြျက်ပြယ်ထစ
ရမည်-
( ) ေြင်မျ ိုးသစ်ကာကွယ်သည့် ေေွင့်ေထရးထြးေြ်သည့် ေေျန်ိတွင် ထော်ပြေ့ဲသည့် ြုေ်မ ၈
သ့ုိမဟုတ် ြုေ်မ ၉ ြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်တစ်ရြ်ရြ်တ့ုိနှင့် ကုိက်ညီမှုမရိှထက ာင်း စစ်ထဆးထတွ့ရိှပေင်း၊
( ခ ) ေြင်မျ ိးုထမွးပမူသူက တင်ပြေ့ဲသည့် စာရွက်စာတမ်းများနှင့် ေေျက်ေလက်များကုိ ေထပေေံ၍
ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးများကုိ ရရိှေ့ဲဖြီးထနာက် ယင်း ေေျန်ိက ြုေ်မ ၁၀
သ့ုိမဟုတ် ြုေ်မ ၁၁ ြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်တစ်ရြ်ရြ်တ့ုိနှင့် ကုိက်ညီမှုမရိှထက ာင်း စစ်ထဆးထတွ့ရိှပေင်း၊
( ဂ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြိုင်ေွင့်ေေွင့်ေထရးကို မမှန်ကန်ထသာနည်းပေင့် ရရှိေားပေင်း။
၃၄။ ြုေ်မ ၃၃ ြါ ေထပေေထနများမှေြ ေပေားေထက ာင်းပေင်းရာများထက ာင့် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏
ရြိုင်ေွင့်ေေွင့်ေထရး ြျက်ပြယ်ပေငး် မရိှထစရ။
၃၅။ ေဟုိထကာ်မတီသည် ထောက်ထော်ပြြါေထပေေထနများတွင် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်
ေထရးကို ရုြ်သိမ်းနိုငသ်ည်-
(က) ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားသည့် ေြင်မျ ိုးသစ်သည် ြုေ်မ ၁၀ သ့ုိမဟုတ် ြုေ်မ ၁၁ ြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်
တစ်ရြ်ရြ်တ့ုိကို ထရရှည်ေိန်းသိမ်းေားနိုငမ်ှု မရှိပေငး်၊
13
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
( ေ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူက ေဟုိထကာ်မတီသ့ုိ မျ ိုးသစ်နှင့်စြ်လျဉ်း၍ မျ ိုးသစ်ေပေစ် ဆက်လက်
တည်ရိှရန် လုိေြ်သည့် သတင်းေေျက်ေလက်များ၊ မှတ်တမ်းများကုိ သတ်မှတ်ကာလ
ေတွင်း တငပ်ြနိုင်မှုမရိှပေငး်၊
( ဂ ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူက ၎င်း၏ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးကုိ ဆက်လက်ေိန်းသိမ်းရန်ေတွက်
ထြးရန်ရိှသည့် ေေုိးေေများကုိ သတ်မှတ်ကာလေတွင်း ထြးထဆာင်ရန် ြျက်ကွက်ပေင်း၊
(ဃ) ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့် ေေွင့်ေထရးရရိှဖြီး ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားသည့် ေြင်
မျ ိုးသစ်၏ ေမည်ေား ေျက်သိမ်းေံရဖြီးထနာက် ေြင်မျ ိုးသစ်ထမွးပမူသူမှ ေြ်မံ၍ ေပေား
သင့်ထလျာ်သည့် မျ ိုးေမည်ေသစ်ေား သတ်မှတ်ကာလေတွင်း ေဆုိပြုနုိင်မှု မရိှပေင်း။
၃၆။ ြုေ်မ ၃၅ ြါ ေထပေေထနမျေားမှအြ မည်သည့်အထ ာင်းအရာ မျှေ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့်
အခွင့်အထရး ို ရုြ်သိမ်းပခငး် မရိှထစရ။
အခန်း(၉)
အယူခံဝင်မခငး်
၃၇။ ( ) အြင်မျေ ိုးသစ် စစ်ထဆးပခင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာထ ာ်မတီ၏ သံုးသြ်ချေ ် အစီရင်ခံစာ ို
မထ ျေနြ်သူသည် ရ ်ထြါင်း ၆၀ အတွင်း သတ်မှတ်ချေ ်မျေားနှင့်အညီ ဗဟုိထ ာ်မတီသ့ုိ
အယူခံနိုင်သည်။
( ခ ) ဗဟုိထ ာ်မတီသည် ြုေ်မခဲွ ( ) အရ အယူခံပခင်းနှင့်စြ်လျေဉ်း၍ အြင်မျေ ိုးသစ် စစ်ထဆး
ပခင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာထ ာ်မတီ၏ သံုးသြ်ချေ ်အစီရင်ခံစာ ို အတည်ပြပုခင်း၊ ြယ်ဖျေ ်ပခင်း
သ့ုိမဟုတ် ပြင်ဆငပ်ခင်းပြုနုိင်သည်။ ဗဟုိထ ာ်မတီ၏အဆံုးအပဖတ်သည် အငြီးအပြတ်
ပဖစ်သည်။
( ဂ ) ဗဟိုထ ာ်မတီ ချေမှတ်ထသာ ဆုံးပဖတ်ချေ ် ိ ု မထ ျေနြ်သူသည် ယငး်ဆုံးပဖတ်ချေ ်
အထ ာင်း ားစာ လ ်ခံရရိှသည့်ထန့မှ ရ ်ထြါင်း ၉၀ အတွင်း သ ်ဆုိင်ရာတရားရံုးသ့ုိ
တည်ဆဲဥြထေမျေားနှင့်အညီ ထလျှော ်ေားနိုငသ်ည်။
အခန်း(၁၀)
ပ စ်မှုနှင့် ပ စ်ေဏ်များ
၃၈။ မည်သူမဆုိ ကာကွယ်ေွင့်ရရိှေားထသာ ေြင်မျ ိုးသစ်ကုိ ယင်းေြင်မျ ိုး ထမွးပမူသူ၏ ေွင့်ပြုေျက်
မရိှေဲ ြုေ်မ ၂၃၊ ၂၄၊ ၂၅ နှင့် ၂၆ တ့ုိြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်တစ်ရြ်ရြ်ကို ထောက်ေျကက်ျူးလွန်ထက ာင်း ပြစ်မှု
ေင်ရှားစီရင်ပေင်းေံရလျှေင် ေုိသူကုိေနည်းဆံုး ထပောက်လမှ ေများဆံုး သံုးနှစ်ေေိ ထောင်ေဏ်ပေစ်ထစ၊
ေနည်းဆုံးထငွေဏ်ကျြ် တစ်ဆယ်သိန်းမှ ေများဆုံးထငွေဏ် ကျြ်သိန်းငါးဆယ် ေေိပေစ်ထစ၊ ေဏ်
နှစ်ရြ်လုံးပေစ်ထစ ေျမှတ်နိုင်သည်။
14
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
အခန်း(၁၁)
အပထွပထွ
၃၉။ ေြင်မျ ိုးသစ် ကာကွယ်ေွင့်ထလျှောက်ေားသူသည် ဤဥြထေ ပြဋ္ဌာန်းေျက်များေား လုိက်နာပေင်း၊
သတ်မှတ်သည့် ေေထက းထငွများ ထြးထဆာင်ပေင်းများ ထဆာင်ရွက်ေ့ဲြါက ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့်
ေေွင့်ေထရးကို ေပေားမည်သည့် ေထက ာငး်ေရာများကမျှေ ဟန့်တားပေငး် မရှိထစရ။
၄၀။ ေဟုိထကာ်မတီသည် ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ေွင့်ေေွင့်ေထရး ရရိှရန် ထလျှောက်ေားပေင်း၊ ေသိ
ေမှတ်ပြုလက်မှတ်ေုတ်ထြးပေင်း၊ ေြင်မျ ိုးထမွးပမူသူမှ ေြင်မျ ိုးသစ် ေမည်တင်ပြပေင်း၊ ေတည်ပြ ပုေင်း
တ့ုိနှင့်စြ်လျဉ်းသည့် သတင်းေေျက်ေလက်များကုိ ေများပြည်သူသိရိှထစရန် ေုတ်ပြန်ထက ညာရမည်။
၄၁။ ဤဥြထေနှင့် နည်းဥြထေများြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်များကုိ ေထကာင်ေေည်ထော် ထဆာင်ရွက်ရာတွင်
ေြင်မျ ိုးသစ်စစ်ထဆးပေင်းဆုိင်ရာနည်းြညာထကာ်မတီ၏ ထတွ့ရိှေျက်ကုိ ေထပေေံ၍ ေဟုိထကာ်မတီသည်
က ီးက ြ်စီမံ ထဆာင်ရွက်ရမည်။
၄၂။ (က) အြင်မျေ ိုးသစ် ာ ွယ်ခွင့်အခွင့်အထရး ရရိှေားထသာ အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူသည် ၎င်း၏
ရြိုင်ခွင့်အခွင့်အထရး ို ချေ ိုးထဖာ ်သူအား ထတွ့ရှြိါ ထအာ ်ထဖာ်ပြြါ အထရးယူ
ထဆာငရွ် ်ထြးရန် ဗဟိုထ ာ်မတီသ့ုိ ထတာငး်ဆိုနိုငသ်ည်-
(၁) အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရး ို ချေ ိုးထဖာ ်သည့် သ ်ထသအထော ်
အေားရိှြါ ဆ ်လ ်လုြ်ထဆာငပ်ခင်း မပြုရန် တားပမစ်ပခင်း၊
(၂) အြင်မျေ ိးုထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရး ချေ ိးုထဖာ ်သူ၏ လ ်ဝယ်တွင် ထတွ့ရိှထသာ
ာ ွယ်ခွင့်ရရိှေားသည့် အြင်မျေ ိးုသစ်၏ မျေ ိးုြွားနုိင်သည့် အစိတ်အြုိင်းမျေား၊ ရိတ်သိမ်း
ေားသည့် အစိတ်အြုိင်းမျေား သ့ုိမဟုတ် ၎င်းတ့ုိမှရရိှလာထသာ ဆ ်စြ်ေွ ် ုန်မျေား
အား ဖျေ ်ဆီးပခငး်။
( ခ ) ဗဟုိထ ာ်မတီသည် အပခားထသာ အသိဉာဏ်ြစ္စည်းဆုိင်ရာ မူြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရးအတွ ်
ပြဋ္ဌာန်းေားသည့် ဥြထေမျေားြါ ပြဋ္ဌာန်းချေ ်မျေား ို အြင်မျေ ိုးထမွးပမူသူ၏ ရြုိင်ခွင့် အခွင့်အထရး
ဆိုင်ရာ ဥြထေအား လို ်နာထဆာင်ရွ ်ထရးအတွ ် အသံုးပြုနိုငသ်ည်။
၄၃။ နုိင်င့ံဝန်ေမ်းမဟုတ်ထသာ ေဟုိထကာ်မတီဝင်များနှင့် ေြင်မျ ိုးသစ် စစ်ထဆးပေင်းဆုိင်ရာ နည်းြညာ
ထကာ်မတီဝင်များသည် ဝန်က ီးဌာနက သတ်မှတ်ေားထသာ ေျးီပမှင့်ထငမွျားကို ေံစားေွင့်ရိှသည်။
၄၄။ ဗဟိုထ ာ်မတီသည် ဝန်က ီးဌာန၏ သထဘာတူညီချေ ်ပဖင့် အြင်မျေ ိုးသစ် ာ ွယ်ခွင့် အခွင့်
အထရးရရိှရန် ထလျှော ်ေားသူ ထြးထဆာငရ်မည့် အခထ းထငွမျေား ို သတ်မှတ်ထြးရမည်။
၄၅။ ေြင်မျ ိုးသစ် ကာကွယ်ေွင့်ေေွင့်ေထရး ထလျှောက်ေားသူသည် ထလျှောက်ေားပေင်း၊ စစ်ထဆးပေင်း
များေတွက် သတ်မှတ်ေားသည့် အခထ းထငွမျေား ို ေဟိုထကာ်မတီသ့ုိ ထြးထဆာငရ်မည်။
15
C:\Users\pyidaungsu\Desktop\New folder\2019 the production of new plant law .docx
၄၆။ ဤဥြထေြါ ပြဋ္ဌာန်းေျက်များကို ေထကာင်ေေည်ထော်ထဆာင်ရွက်ရာတွင်-
(က) ဝန်က ီးဌာနသည် နည်းဥြထေ၊ စည်းမျဉ်းနှင့် စည်းကမ်းများကို ပြည်ထောငစ်ုေစိုးရ
ေေွဲ့၏ သထောတူညီေျက်ပေင့် ေုတ်ပြန်နိုငသ်ည်။
( ေ ) ဝန်က ီးဌာနနှင့် ေဟုိထကာ်မတီသည် ေမိန့်ထက ာ်ပငာစာ၊ ေမိန့်၊ ညွှန်က ားေျက်နှင့်
လုြ်ေုံးလုြ်နည်းများကို ေုတ်ပြန်နိုင်သည်။
၄၇။ ေြင်မျ ိုးသစ်ေကာေကွယ်ထြးထရးဥြထေ (၂၀၁၆ ေုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်ထတာ်ဥြထေ
ေမှတ်-၁၅)ကို ဤဥြထေပေင့် ရုြ်သိမ်းလိုက်သည်။
ပြည်ထောင်စုသမ္မတပမန်မာနုိင်ငံထတာ် ေဲွ့စည်းြံုေထပေေံဥြထေေရ ကျွနု်ြ်လက်မှတ်ထရးေုိးသည်။
(ြုံ)ဝငး်ပမင့်
နိုငင်ထံတာ်သမ္မတ
ပြည်ထောငစ်ုသမ္မတပမန်မာနိုငင်ထံတာ်