I
uv
II
ޖުމްހޫރިްއާޔގެ ިދެވިހާރްއޖޭގެ
ާސސީ އަ ުނ ޤާނޫ
1429 2008
III
ތަރުތީބު މާއްދާތަކުގެ
ނަންބަރު ޞަފްޙާ ސުރުޚީ މާއްދާ
ބާބުފުރަ ތަމަ
ރައްޔިތުން ވެރިކަމާއި، އަމިއްލަ ދައުލަތާއި،
1 ޤާނޫނުއަސާސީ 1.
1 ޖުމްހޫރިއްޔާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ 2.
1 ސަރަޙައްދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ 3.
2 ބާރު ރައްޔިތުންގެ 4.
2 ބާރު ޤާނޫނުހެދުމުގެ 5.
2 ބާރު ހިންގުމުގެ ވެރިކަން 6.
2 ބާރުޢަުދ ޤާއިމްކުރުމުގެ އިންޞާުފ ލު 7.
2 ސިޔާދަތު ޤާނޫނުއަސާސީގެ 8.
2 ދިވެހިރައްޔިތް 9.
3 ދީން ދައުލަތުގެ 10.
3 ބަސްޤައުމީ 11.
3 ދިދަ ޤައުމީ 12.
IV
3 ފައިސާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ 13.
3 ރަށް ވެރިކަންކުރާ 14.
3 ދުވަސް ޤައުމީ 15.
ބާބު ދެވަނަ
މިނިވަންކަން ޙައްޤުތަކާއި އަސާސީ
4 ކަށަވަރުކޮށްދިނުން ޙައްޤުތައް 16.
6 ތަފާތުނުކުރުން 17.
6 ވާޖިބު ދައުލަތުގެ 18.
7 ނުވާ މިނިވަންކަންމަނާކުރެވިފައި ކުރުމުގެ ކަންކަން 19.
7 ހަމަހަމަކަން 20.
7 ޙައްޤު ދިރިހުރުމުގެ 21.
7 ޙިމާޔަތްކުރުން ތިމާވެށި 22.
8 ޙައްޤުތައް އިޖްތިމާޢީ އަދި އިޤްތިޞާދީ 23.
8 ދިރިއުޅުން ޒާތީ 24.
9 މަސައްކަތްނުކުރުވުން ގަދަކަމުން އަޅުވެތިނުކުރުމާއި، 25.
9 ޙައްޤާއި ޙައްޤުވޯޓުދިނުމުގެ ކުރިމަތިލުމުގެ އިންތިޚާބުތަކަށް 26.
V
9 މިނިވަންކަން ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުެގ 27.
10 މިނިވަންކަން ނޫސްވެރިކަމުގެ 28.
10 މިނިވަންކަން ދިނުމުގެ މަޢުލޫމާތު ހޯދުމާއި މަޢުލޫމާތު 29.
10 ޕާޓީތަކާއި މިނިވަންކަން،ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި،ސިޔާސީ ހެދުމުގެ ޖަމާޢަތްތައް 30.
11 ޙައްޤު ހަޅުތާލުކުރުމުގެ 31.
11 މިނިވަންކަން އެއްވެއުޅުމުގެ 32.
11 ޙައްޤު ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އަބުރު ނަމާއި 33.
11 ޙައްޤު ޤާއިމްކުރުމުގެ ޢާއިލާ ކައިވެނިކުރުމާއި 34.
11
ޚާއްޞަ މީހުންނާއި ދުވަސްވީ ޢުމުރުން ކުދީންނާއި ޅަފުރާގެ ކުޑަކުދީންނާއި
ބޭނުންވާ ރައްކާތެރިކަންއެހީއަށް ޚާއްޞަ ލިބޭ މީހުންނަށް
35.
12 ޙައްޤު އުނގެނުމުގެ 36.
12 ޙައްޤު މަސައްކަތްކުރުމުގެ 37.
13 ޙައްޤު ލިބުމުގެ ޕެންޝަން 38.
13 ޙައްޤު އުޅުމުގެ ބައިވެރިވެ ކަންކަމުގައި ޘަޤާފީ 39.
14 ޙައްޤު ގެންގުޅުމުގެ މުދާ ހޯދުމާއި މުދާ 40.
14 މިނިވަންކަންދަތުރުފަތުރުކުރުމާއި ވަޒަންވެރިވުމުގެ 41.
15 ޝަރީޢަތްކުރުންޢަުދ ހާމަކަމާއެކު ލުވެރިކަމާއި 42.
16 ފިޔަވަޅުތައްއެޅުންޢަުދ އިދާރީ ލުވެރިކަމާއެކު 43.
17 ޒިންމާ ޝަޚްޞީ 44.
17 ބަންދުނުކުރުން ހައްޔަރުނުކުރުމާއި ޚިލާފަށް ޤާނޫނާ 45.
17 ބާރު ބަންދުކުރުމުގެ ހައްޔަރުކުރުމާއި، 46.
17 އަތުލުން މުދާ ފާސްކުރުމާއި ހިފެހެއްޓުމާއި 47.
VI
18 ޙައްޤުތައް މީހުންގެ ބަންދުކުރެވޭ މީހުންނާއި ހައްޔަރުކުރެވޭ 48.
19 މިނިވަންކުރުން މީހުން ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށްކުށަށް 49.
19 ކުރުން ދަޢުވާ ތަޙުޤީޤުކޮށް މައްސަލަތައް އަވަހަށް 50.
19 އުފުލިަފއިވާ ދަޢުވާ ކުރިކަމުގެ ޙައްޤުތައްކުށެއް މީހުންގެ 51.
21 ހެކި ހޯދާ ޚިލާފަށް ޤާނޫނާ އިޢުތިރާފާއި، 52.
21 އެހީތެރިކަން ވަކީލެއްގެ ޤާނޫނީ 53.
21 ނުދިނުން އަދަބު ލާއިންސާނީ 54.
21 ނުކުރުން ބަންދު މައްސަލަތަކުގައި މަދަނީ 55.
21 ޙައްޤު އިސްތިއުނާފުކުރުމުގެ 56.
21 މީހުންނާ މުޢާމަލާތުކުރުންބަންދުކުރެވިފައިވާ އިޙްތިރާމާއެކު 57.
22 ލިބިދިނުން ބަދަލު 58.
22 ހަދާ ފަހުން ކަމަކަށް ނުވާ ނޑައެޅިފައި ކަ ކަމަށް ކުށެއް ޤާނޫނުގައި
އަދަބުނުދިނުން ޤާނޫނަކުން
59.
23 ނުދިނުން އަދަބު ދެފަހަރަށް އެއްކުށަކަށް 60.
23 ޝާއިޢުކުރުން ޢާންމުކޮށް ޤަވާޢިދުތައް ޤާނޫނުތަކާއި 61.
24 ލިބިދިނުން ޙައްޤުތައް އެހެނިހެން 62.
24 ބާޠިލްވުން ޤާނޫނުތައް ތަޢާރުޟްވާ ޙައްޤުތަކާ އަސާސީ 63.
24 ޙައްޤު ތަބާނުވުމުގެ އަމުރުތަކަށް ޤާނޫނީ ޣައިރު 64.
24 ޙައްޤު ދަޢުވާކުރުމުގެ ޙައްލުހޯދުމަށްޓަކައި 65.
25 ބާޠިލްވުން ޤާނޫނުތައް ތަޢާރުޟްވާ މިނިވަންކަމާ ޙައްޤުތަކާއި 66.
25 ވާޖިބުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 67.
26 މާނަކުރުން 68.
VII
26
ގޮތަކަށް ނިގުޅައިގަނެވޭފަދަ މިނިވަންކަމެއް ނުވަތަ ޙައްޤެއް
މާނަނުކުރުން ޤާނޫނުއަސާސީ
69.
ބާބު ވަނަ ތިން
މަޖިލިސް ރައްޔިތުންގެ
27 ބާރު ޤާނޫނުހެދުމުގެ 70.
28 މަޖިލީހުގެ ނޑައެޅުންރައްޔިތުންގެ ކަ ޢަދަދު މެންބަރުންގެ 71.
29 އިންތިޚާބުކުރުން މެންބަރުން 72.
30 ޝަރުޠުތައް ވުމުގެ މެންބަރަކަށް 73.
32 އިޚްތިޞާްޞ ކޯޓުގެ މެންބަރުކަމާމެދު 74.
33 ކަންކަން ރިޢާޔަތްކުރާންވީ މަސައްކަތުގައި މެންބަރުންގެ 75.
33 ހާމަކުރުން ބަޔާން ފައިސާގެ މުދަލާއި 76.
33 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން 77.
33 އިންތިޚާބުކުރުން މެންބަރުން ނޑިއަށް ގޮ ހުސްވާ 78.
34 ޢުމުރު މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 79.
34 އިތުރުކުރުން މުއްދަތު ޢުމުރުގެ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 80.
34 ހުވައިކުރުން މެންބަރުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 81.
35 ނައިބުރައީސްރައްޔިތުންގެ ރައީސާއި މަޖިލީހުގެ 82.
37 ޖަލްާސތައް މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 83.
37 ބަޔާން ރިޔާސީ 84.
38 ހުޅުވައިލުން ޢާންމުންނަށް ޖަލްސާތައް 85.
VIII
38 ޢަދަދު ޤާނޫނީ 86.
38 ވޯޓުދިނުން 87.
39 ނޑައެޅުން ކަ ޤަވާޢިދު ހިންގުމުގެ 88.
40 ހިނގިގޮތުގެ ކަންތައްތައް ޝާއިޢުކުރުްނމަޖިލީހުގެ މަޢުލޫމާތު 89.
41 އިމްތިޔާޒު 90.
41 ފޮނުވުންބިލު އަނބުރާ ވިސްނުމަށް އަލުން ތަޞްދީޤުކުރުމާއި 91.
42 ޝާއިޢުކުރުންބިލު ގެޒެޓްގައި ސަރުކާރުގެ ވުމާއި ޤާނޫނަކަށް 92.
42 މުޢާހަދާތައް 93.
43 ބާރުޤާނޫނީ ނެރުމުގެ އަމުރުތައް ހެދުމާއި ޤަވާޢިދު ލިބިގެންވާ ދިނުންބާރު 94.
43 ލަފާހޯދުްނ ސުޕްރީމްކޯޓުން 95.
44 ބަޖެޓް އަހަރީ 96.
44 ޚަރަދުކުރުން ނެގުމާއި ޓެކްސް 97.
45 ސުވާލުކުރުން މީހުންނާ ތިބޭ މަޤާމްތަކުގައި ސަރުކާރުގެ ވަޒީރުންނާއި 98.
46 ހާޒިރުކުރުން މީހުން 99.
46 ނައިބު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްާޔގެ ނުވަތަ މަޤާމުންރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
ވަކިކުރުން
100.
48 ވޯޓު ނެތްކަމުގެ އިތުބާރު މެންބަރެއްގެ މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ 101.
49 ޢިނާޔަތްތައްމުސާރަ އާއި 102.
49 ނުނެގުން މަންފާ ނުވަތަ ފައިދާ ނާޖާއިޒް 103.
50 އަމީންޢާންމު 104.
50 ބެލެހެއްޓުން ކަންކަން ސަލާމަތީ 105.
IX
ބާބުހަތަރުވަނަ
ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
50 ބާރު ހިންގުމުގެ ވެރިކަން 106.
51 ދައުރު ރިޔާސަތުގެ 107.
51 ގޮތް އިންތިޚާބުކުރާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 108.
52 މީހެއްގައިރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއަ އިންތިޚާބުކުރާ ޝަރުޠުތައްކަށް ހުންނާންވީ 109.
52 ބޭއްވުންއިންތިޚާބު 110.
53 އިންތިޚާބު ރިޔާސީ 111.
54 ނައިބުރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 112.
54 ނިންމުން ސުޕްރީމްކޯޓުގެ 113.
55 ހުވައިކުރުން މަޤާމުގެ ނައިބު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްާޔގެ އާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 114.
55 މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ބާރުތަކާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 115.
58 ވުޒާރާތައް ސަރުކާރުގެ 116.
58 ނައިބުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައްރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 117.
59 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 118.
59 ކަންތައްތައް ނުވާނޭ ކޮށްގެން 119.
60 ހާމަކުރުން ބަޔާން ފައިސާގެ މުދަލާއި 120.
60 އިސްތިޢުފާދިނުްނ 121.
60 ހުސްވުން މަޤާމު ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ 122.
61 މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ވަގުތީގޮތުންރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އަދާކުރުމަށް
ޢުޛުރުވެރިވުން
123.
X
62 މެދުވެރިވުން ވަގުތީގޮތުން ޙާލަތެއް ފަދަ ނުކުރެވޭ އަދާ ވާޖިބުތައް 124.
62 މެދުވެރިވުން ދާއިމީގޮތުން ޙާލަތެއް ފަދަ ނުކުރެވޭ އަދާ ވާޖިބުތައް
63 މީހެއްގެ ޙަވާލުވާ މަޤާމާ ކަމުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްާޔ ޝަރުޠުވަގުތީގޮތުން
63 މަޤާމް ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަޤާމާއި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ
ބޭއްވުން އިންތިޚާބެއް ރިޔާސީ އާ ގުޅިެގން ހުސްވުމާ
125.
64
ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވަގުތީގޮތުންރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާއާއި މަޤާމް
ހުވައިކުރުން މީހުން އަދާކުރާ
126.
64 އުފުލުން ޒިންމާ ކުށުގެ 127.
64 ރައްކާތެރިކަމާއި ދޭންޖެހޭ މީހަކަށް ކޮށްފައިވާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާކަން
ޢިނާޔަތް
128.
ބާބު ފަސްވަނަ
މަޖިލިސް ވަޒީރުންގެ
65 މަޖިލިްސ ވަޒީރުންގެ 129.
65 ޝަރުޠުތައް ލާޒިމް ހުރުން ވަޒީރުންގައި 130.
66 ހުވައިކުރުން 131.
66 މަސްއޫިލއްޔަތުތައް މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ 132.
68 ބަންޑާރަނައިބު 133.
XI
69 ޖަވާބުދާރީވުްނ މަޖިލިސް ވަޒީރުންގެ 134.
70 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 135.
70 ކަންތައްތައް ކޮށްގެންނުވާނޭ މެންބަރަކު މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ 136.
71 ވަކިކުރުން މަޤާމުން 137.
71 ބަޔާން ފައިސާގެ ހާމަކުރުންމުދަލާއި 138.
71 ދިނުްނ އިސްތިޢުފާ މަޤާމުން 139.
72 އިދާރާއަ ކޮންމެ ހުރުންސަރުކާރުގެ ވަޒީރަކު މަސްއޫލުވާނޭ ކާ 140.
ބާބު ހަވަނަ
ބާރު ޤާއިމްކުރުމުގެ އިންޞާފު ޢަދްލު
72 ބާރުޢަުދ ޤާއިމްކުރުމުގެ އިންޞާުފ ލު 141.
73 ކަންކުރުން އެއްގޮތަށް ޤާނޫނާ 142.
73 އިޚްތިޞާްޞކޯޓުތަކުގެ 143.
74 ބާރު ނިންމުމުގެ މައްސަލަތައް ދުސްތޫރީ 144.
75 ސުޕްރީމްކޯޓް 145.
76 ހައިކޯޓު 146.
76 ޢައްޔަންކުރުން ނޑިޔާރު އުއްތަމަފަ 147.
76 ޢައްޔަންކުރުން ނޑިޔާރުން ފަ 148.
77 ޝަރުޠުތައް ލާޒިމް ހުރުން ނޑިޔާރުންގައި ފަ 149.
78 ހުވައިކުރުން ނޑިޔާރުންގެ ފަ 150.
78 ނޑިޔާރުކަމުގެ ދެމިތިބުންފަ މަސައްކަތުގައި 151.
XII
78 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 152.
79 ހާމަކުރުން ބަޔާން ފައިސާގެ މުދަލާއި 153.
79 ދެމިތިބުމާއި މަޤާމުގައި ނޑިޔާރުން ވަކިކުރުން،ފަ މަޤާމުން 154.
79 ޤާނޫނުތައް ހިންގުމާބެހޭ ކޯޓުތައް ނޑައެޅުމާއި، ކަ އިޚްތިޞާޞް ކޯޓުތަކުގެ
ބާރު ހެދުމުގެ
155.
79 ހިންގްުނ ކޯޓުތައް 156.
ބާބު ހަތްވަނަ
މަޤާމްތައް މުސްތަޤިއްލު ކޮމިޝަންތަކާއި މުސްތަޤިއްލު
ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް
80 ކޮމިޝަްނ ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 157.
80 ގޮތް އެކުލެވިގެންވާ ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 158.
81 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 159.
82 އެކުލަވައިލުްނޖުޑީ ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޝަލް 160.
83 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 161.
83 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 162.
83 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 163.
84 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 164.
84 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 165.
XIII
84 ހުވައިކުރުން 166.
ކޮމިޝަން އިލެކްޝަންސް
84 ކޮމިޝަްނ އިލެކްޝަންސް 167.
85 މެންބަރުކަމަށް ޢަދަދާއި، މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް
ޢައްޔަންކުރުން
168.
86 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 169.
87 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 170.
88 ގުނުން ވޯޓުނެގުމާއި 171.
88 ޝަކުވާ އިންތިޚާބާބެހޭ 172.
89 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 173.
89 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 174.
89 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 175.
89 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 176.
89 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 177.
90 ހުވައިކުރުން 178.
ކޮމިޝަން ސަރވިސް ސިވިލް
90 ކޮމިޝަން ސަރވިސް ސިވިލް 179.
91 މެންބަރުކަމަށް ޢަދަދާއި، މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ސިވިލް
ޢައްޔަންކުރުން
180.
XIV
91 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 181.
91 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 182.
94 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ސިވިލް 183.
94 އިސްތިޢުފާދިނުން މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ސަރވިސް ސިވިލް 184.
95 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 185.
95 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 186.
95 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 187.
95 ހުވައިކުރުން 188.
ކޮމިޝަން ރައިޓްސް ހިއުމަން
96 ކޮމިޝަން ރައިޓްސް ހިއުމަން 189.
96 މެންބަރުކަމަށްހިއުމަން ޢަދަދާއި، މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ ރައިޓްސް
ޢައްޔަންކުރުން
190.
97 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 191.
97 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 192.
98 މުއްދަތު މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ރައިޓްސް ހިއުމަން 193.
98 މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ރައިޓްސް އިސްތިޢުފާދިނުންހިއުމަން 194.
98 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 195.
98 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 196.
98 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 197.
99 ހުވައިކުރުން 198.
XV
ކޮމިޝަން-އެންޓި ކޮރަޕްޝަން
99 ކޮމިޝަން-އެންޓި ކޮރަޕްޝަން 199.
100 ޢަދަދާއި،-އެންޓި މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ މެންބަރުކަމަށްކޮރަޕްޝަން
ޢައްޔަންކުރުން
200.
100 ޝަރުޠު މެންބަރުކަމުގެ 201.
100 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 202.
101 މުއްދަތު-އެންޓި މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ ކޮރަޕްޝަން 203.
102 އިސްތިޢުފާދިނުން-އެންޓި މެންބަރުކަމުން ކޮމިޝަނުގެ ކޮރަޕްޝަން 204.
102 ވޯޓުދިނުން ޢަދަދާއި ޤާނޫނީ 205.
102 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 206.
102 ވަކިކުރުން މެންބަރުކަމުން 207.
103 ހުވައިކުރުން 208.
ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ
103 ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 209.
103 ޢައްޔަންކުރްުނ ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 210.
103 ޝަރުޠު ޖެނެރަލްގެ އޮޑިޓަރ 211.
104 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 212.
105 ރިޕޯޓުކުރުން 213.
105 އޮޑިޓްކުރުން އޮފީސް ޖެނެރަލްގެ އޮޑިޓަރ 214.
105 މުއްދަތު މަޤާމުގެ ޖެނެރަލްގެ އޮޑިޓަރ 215.
XVI
106 އިސްތިޢުފާިދނުން ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 216.
106 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 217.
106 ވަކިކުރުން މަޤާމުން ޖެނެރަލް އޮޑިޓަރ 218.
106 ހުވައިކުރުން 219.
ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ
106 ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 220.
107 ޢައްޔަންކުރުން ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 221.
107 ޝަރުޠު ޖެނެރަލްގެ ޕްރޮސިކިއުޓަރ 222.
108 ބާރުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ޖެނެރަލްގެ ޕްރޮސިކިއުޓަރ 223.
109 ޙަވާލުކުރުން ފަރާތަކާ އެހެން މަސައްކަތް 224.
110 މަޤާމުގެ ޖެނެރަލްގެ މުއްދަތުޕްރޮސިކިއުޓަރ 225.
110 އިސްތިޢުފާދިނުން ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 226.
110 ޢިނާޔަތްތައް މުސާރައާއި 227.
110 ވަކިކުރުން މަޤާމުން ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 228.
111 ހުވައިކުރުން 229.
ބާބު އަށްވަނަ
ހިންގުން ދާއިރާތައް އިދާރީ އުޞޫލުން ލާމަރުކަޒީ
111 އުޞޫލުން ހިންގުންލާމަރުކަޒީ ދާއިރާތައް އިދާރީ 230.
XVII
111 އިންތިޚާބުކުރުން ކައުންސިލްތައް 231.
112 މަސްއޫލިއްޔަތުތައް 232.
113 ހެދުން ޤަވާޢިދުތައް އިމުގެތެރޭގައި ޤާނޫނުގެ 233.
113 ކަންކަން މާލީ 234.
113 ބާރު ޒިންމާވުމުގެ ދަރަންޏަށް މިލްކުކުރުމާއި މުދާ 235.
ބާބު ނުވަވަނަ
ޚިދުމަތްތައްސަލާމަތީ
113 ޤާއިމްކުރްުނ ޚިދުމަތްތައް ސަލާމަތީ 236.
114 ވާޖިބުތައް މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި 237.
114 ތަބާވުން ޤާނޫނަށް 238.
114 ބާރު މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ އޮންނަ މައްޗަށް ޚިދުމަތްތަކުގެ ސަލާމަތީ 239.
114 ހިންގުން ގޮތުގައި ޚިދުމަތްތަކެއްގެ ވަކިވަކި 240.
114 ބެހޭސަލާމަތީ ކޮމިޓީ،ޚިދުމަތްތަކާ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 241.
115 ޖަވާބުދާރީވުން ވަޒީރުން 242.
115 ޚިދުމަތް ސިފައިންގެ 243.
115 ޚިދުަމތް ފުލުހުންގެ 244.
116 ތަބާނުވުން އަމުރަށް ޣައިރުޤާނޫނީ ނުކުރުމާއި އަމުރު ޣައިރުޤާނޫނީ 245.
116 ޢަމަލުކުރުން ހަމަހަމަކަމާއެކު 246.
XVIII
ބާބު ދިހަވަނަ
ދަޢުވާތައް ޒިންމާތަކާއި މާލީ މިލްކުވެރިކަމާއި، ދައުލަތުގެ
116 ތަކެތި ހޯދޭ ދައުލަތަށް ތަކެއްޗާއި މިލްކުގައިވާ ދައުލަތުގެ 247.
117 ތަކެތި އަގުހުރި ހުރި އުފެދިފައި ޠަބީޢީގޮތުން އެއްގަމާއި، ނޑާއި، ކަ 248.
117 މުދާ ނުވާ މިލްކުވެރިޔަކު ޤާނޫނީ 249.
117 މުޢާމަލާތްތައް ހިންގާ ގުޅޭގޮތުން މުދަލާ ދައުލަތުގެ 250.
118 ބައެއް އެއްވެސް ސަރަޙައްދުގެ ރާއްޖޭގެ ފަރާތަކަށް އެއްވެސް ބޭރުގެ
ދިނުން ބޭނުންތަކަށް ޢަސްކަރީ މިލްކުކޮށްނުދިނުމާއި،
251.
118 ދަ ނަމުގައި ލިބިގަތުންދައުލަތުގެ ދަޢުވާ ޢުވާކުރުމާއި، 252.
ބާބު އެގާރަވަނަ
ޙާލަތު ނުރައްކަލުގެ ކުއްލި
119 އިޢުލާންކުރުންޙާލަތުނުރައްކަލުގެކުއްލި 253.
119 ކަންތައްތައްހިމަނާންޖެހޭޤަރާރުގައި 254.
119 ޙުދޫދު ޤަރާރުގެ 255.
121 ޝާއިޢުކުރުން ޤަރާރު 256.
121 ހުށަހެޅުންމަޖިލީހަށްރައްޔިތުންގެޤަރާރު 257.
122 ނޑައެޅުންގޮތެއްމައްސަލަތަކުގައިއުފެދޭގުޅިގެންޤާރާރާ ކަ 258.
122 ބާޠިލްކުރުންޤަރާރުނުވަތަހަމަވުްނމުއްދަތުޤަރާރުގެ 259.
XIX
123 އިޢުލާންކުރުން ނިމުނުކަން ޙާލަތު ނުރައްކަލުގެ ކުއްލި 260.
ބާބު ބާރަވަނަ
އިޞްލާޙުކުރުން ޤާނޫނުއަސާސީ
123 އި ލާޙުކުރުންޞްޤާނޫނުއަސާސީ 261.
123 ތަސްދީޤުކުރުން ބިލް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 262.
124 ޝާއިޢުކުރުން ޤާނޫނު ގެޒެޓްގައި ސަރުކާރުގެ 263.
124 ނުފެންނަ ފެންނަ ރައްޔިތުންގެ ބިލަކާމެދު ތަސްދީޤުނުކުރާ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ
ނެގުން ވޯޓެއް
264.
125 ބާޠިލްވުންބިލު 265.
125 ކަންތައްތައް ހިމަނާންޖެހޭ ބިލުގައި 266.
125 ވަގުތު ނުވާނޭ ގެނެސްގެން އިސްލާޙު އަށް ޤާނޫނުއަސާސީ 267.
ބާބު ތޭރަވަނަ
މާނަކުރުން ޢަމަލުކުރުމާއި ޤާނޫނުއަސާސީއަށް
125 ބާރު ޤާނޫނުއަސާސީގެ 268.
126 ޞައްޙަވުން ޤާނޫނުތައް ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ 269.
126 ކަންކަން ހިނގައިފައިވާ ދަށުން ޤާނޫނުތަކުގެ ބާޠިލްވާ 270.
126 ޤަވާޢިުދ ހަދާ ލިބިގެން ބާރު ޤާނޫނުން 271.
XX
126 ނޑައެޅުްނ ކަ ތާރީޚު މުއްދަތާއި ޢުމުރާއި، 272.
126 ސުރުޚީތައް 273.
126 މާނަކުރުން 274.
ބާބު ސާދަވަނަ ބާބު ކަންތައްތަކާބެހޭ އިންތިޤާލީ
131 ޢަމަލުކުރުން މިބާބަށް 275.
131 ކޮމިޝަން އިލެކްޝަންސް 276.
132 ހުސްވުންއިލެކްޝަންސް މަޤާމް މެންބަރުކަމުގެ ކޮމިޝަނުގެ 277.
133 ޝަރުޠުތައް މެންބަރުންގެ ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 278.
133 މަސްއޫލިއްޔަތުތައްކޮމިޝަނުގެއިލެކްޝަންސް 279.
133 މުއްދަތު ކޮމިޝަނުގެ އިލެކްޝަންސް 280.
133 ކޮމިޝަން ސަރވިސް ޖުޑީޝަލް 281.
135 ސުޕްރީމްކޯޓް 282.
136 ޢައްޔަންކުރުންސުޕްރީމްކޯޓަށް ނޑިޔާރުން ފަ 283.
136 މުއްދަތު ސުޕްރީމްކޯޓުގެ 284.
137 ދެމިތިބުން މަޤާމުގައި ނޑިޔާރުން ފަ 285.
138 ކޯޓުތައް އެހެނިހެން 286.
138 އިޚްތިޞާްޞ ކޯޓުތަކުގެ 287.
138 ޖެނެރަލް ޕްރޮސިކިއުޓަރ 288.
139 ކޮމިޝަން-އެންޓި ކޮރަޕްޝަން 289.
XXI
139 ކޮމިޝަންތައް މުސްތަޤިއްލު 290.
139 ދެމިއޮތުން ޤާނޫނުތައް 291.
139 ނުގެނައުން އިޞްލާޙެއް ޤާނޫނުއަސާސީއަށް 292.
139 ފެށްުނ ޢަމަލުކުރާން 293.
140 ދެމިއޮތުން މަޖިލިސް ރައްޔިތުންގެ 294.
141 މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި މަޖިލީހުގެ ބާރުތައްރައްޔިތުންގެ 295.
142 އިންތިޚާބު މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ 296.
142 ދެމިއޮތުންއެހެނިހެން މުއައްސަސާތައް މަޤާމުތަކާއި 297.
143 ހިންގުން ދާއިރާތައް އިދާރީ އުޞޫލުން ލާމަރުކަޒީ 298.
143 ކިޔަމަންގަތުން ޤާނޫނުއަސާސީއަށް 299.
145 ދެމިއޮތުން މަޖިލިސް ވަޒީރުންގެ ދެމިހުރުމާއި މަޤާމުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ 300.
146 އިންތިޚާބު ރިޔާސީ 301.
1ޖަދުވަލު ހުވައި މަޤާމުގެ އެކިއެކި
148 ހުވައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ -1
148 ހުވައި ނައިބުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ -2
149 ހުވައި މެންބަރުންގެ މަޖިލީހުގެ ވަޒީރުންގެ -3
149 ހުވައި މެންބަރުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައްޔިތުންގެ -4
149 ނޑިޔާރާއި ނޑިއުއްތަމަފަ ހުވައިފަ ޔާރުންގެ -5
XXII
150 މަޤާމްތަކުގެ މުސްތަޤިއްލު މެންބަރުންނާއި، ކޮމިޝަންތަކުގެ މުސްތަޤިއްލު
ހުވައި
-6
2ޖަދުވަލު
150 ދާއިރާތައް އިދާރީ
3ޖަދުވަލު
ދިދަ ޤައުމީ
151 ދިދަ ޤައުމީ
152 ގޮތް އެކުލެވިގެންވާ ދިދަ ޤައުމީ
152 މިންތައް
152 ކުލަތައް
1
ާބުބ ފުރަތަމަ ރައްިޔތުްނ ވިެރކަމާިއ، އަިމއްލަ ަދއުލަތާިއ،
ޤާނޫނުއާަސީސ“1.ޤާޫނުނއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ”ިދވިެހރާއްޖޭގ ޤާނޫނުއާަސީސއީަކ ިމ
ް ނަމުނ ިމ ”ޤާނޫނުއާަސީސ“ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ފަހުނ ީމގެ އެވެ.
ޤާނޫނުއާަސީސ“ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ”ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއާޝރާތްކުރެވީެނ
އަށެވެ.
ޖުމްހިޫރއްާޔ 2ެ.ިދވިެހރާއްޖޭގެ އޫުޞލުތަކުގ ިއްސލީާމ ިލިބގެންވާ، ް ިމިނވަންކަނ ފިުރހަމަ ިދވިެހރާއްޖެއީަކ
ޖުމްހީޫރ ީދިމޤްރީާޠ، ވިެރކަންކުރާ، އިަމއްލަ ިބނާކުރިެވފިައވާ، ް މައްޗަށ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ނަމީަކ ެ ދައުލަތުގ ިމ ދައުލަތެކެވެ. ޔިުނޓީަރ އިަދ
ިމ ”ިދވިެހރާއްޖެ“ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ފަހުނ ީމގެ ޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
ޖުމްހިޫރއްޔާއަށެވެ. ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއާޝރާތްކުރެވީެނ ް ނަމުނ
ަސރަޙައުްދ ދަމިައލެވޭ،3.ިދވިެހރާއްޖޭގެ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ަސރަޙައްދީަކ، ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ޖައްވިާއ، ިބމިާއ، ާ ބްޭސލިައންތަކުގެތެރޭގިައވ ް އިާކޕެލިަޖކ ެ ރާއްޖޭގ
ް ބްޭސލިައންތަކުނ ިމބުނިެވިދޔަ ިބމިާއ، ާ އީަޑގިައވ ެ ކަނޑުގ ކަނޑިާއ،
ެ ކަނޑުގ އެ ކަނޑިާއ، ަސރަޙައީްދ ެ ރާއްޖޭގ ާ ބޭރުގިައވ ް ފިެށގެނ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ޖައްވެވެ. ާ ގިުޅފިައވ ާ ކަނޑ އެ ިބމިާއ، ާ އީަޑގިައވ
ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ގެނެވީޭނ ް ބަދަލެއ އެއްވްެސ ް ަސރަޙައްދަށ
ާ ފްާސވ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ް މަދުވެގެނ ެ މެންބަރުންގ
ޤާނޫނަކުންނެވެ.
2
ާބުރ 4ެ.ރައްިޔތުްނގެ ރައިްޔތުންގ އަންނަީނ ް ފިެށގެނ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ
ެ ރައިްޔތުންގ ދިެމއޮންނީާނ ް ބާރުތައ ިމ އިަދ ިކބިައންނެވެ.
ިކބިައގައެވެ.
ާބުރ ިލިބގެންވީަނ5.ޤާޫނުނހުެދމުގެ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ޤާނޫނުހެދުމުގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
މިަޖީލހަށެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
ާބުރ ިހްނގުމުގެ 6ެ.ވިެރކަްނ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށެވެ. ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ
ޤާިއމްކުުރމުގެ ިއްނާޞފު ޢުަދލު
ާބުރ
.7ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ
ކޯޓުތަކަށެވެ.
ިސާޔަދތު 8ާ.ޤާޫނުނއާަސީސގެ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ިހންގާންވީާނ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
ިދވިެހރައިްޔތުންނެވެ.9.ިދވިެހރައްިޔތް ީމހުންނަީކ ާ ިމވ ިތީރގިައ (ހ)
ް ިދވިެހރައިްޔތެއ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ .1
ީމހެއް. ެ ކޮންމ ާ ކަމުގިައވ
ދިަރއެއް. ެ ކޮންމ ް އުފަނ ް ިދވިެހރައިްޔތަކަށ .2
ެ ކޮންމ ެ ިދވިެހރައިްޔތަކަށްވެއްޖ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ .3
ިބދީޭސއެއް.
ް ިނގުޅައެއ ް ިދވިެހރައިްޔތުކަނ ިކބިައން ެ ިދވިެހރައިްޔތެއްގ (ށ)
ނުގަނެވޭނެއެވެ.
ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ީމހަކަށ ެ ކޮންމ އެދޭ ް ދޫކޮށްލަނ ް ިދވިެހރައިްޔތުކަނ (ނ)
ދޫކޮށްލިެވދާނެއެވެ. ް ިދވިެހރައިްޔތުކަނ ގޮތުގެމީަތން
3
މެނީުވ ް މްުސިލމަކަށ އޮތްނަމަވްެސ ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
ނުވެވޭނެއެވެ. ް ިދވިެހރައިްޔތަކަށ
ީދްނ ިއްސލާމީްދނަީކ10.ަދއުލަތުގެ އިަދ ިއްސލާމީްދނެވެ. ީދނަީކ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ (ހ)
މްަޞދަރެކެވެ. ޤާނޫނުގެމިައގަނޑު ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
އެއްވްެސ ު ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ނުހެދޭނެއެވެ. ް ޤާނޫނެއ
ަބްސ ިދވިެހބަހެވެ.11.ޤައުީމ ބަހީަކ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ިދަދ 12ު.ޤައުީމ ިދގ ފިެހކުލިައގެ އެކުލިެވގެންވީަނ ިދދަ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
ު ިދގ ފިެހ ިމ ހަނދުފިަޅއަކިާއ، ު ހުދ ހުންނަ މެދުގިައ ެ އަކައެއްގ
މައްޗަށެވެ. ެ ބޯޑަރެއްގ ރަތްކުލިައގެ ހުންނަ ް ބޭރުނ އަކިައގެ
ިމ ހުންނާންވީާނ ހަނދުފިަޅ ކޯޑިާއ، ކުލަ ިމންތަކިާއ، ިދދިައގެ ޤައީުމ (ށ)
ގޮތަށެވެ. ާ ބަޔާންކޮށްފިައއެވ ގިައ 3 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ
ފިައާސ އެކުލިެވގެންވީަނ13.ިދވިެހރާއްޖޭގެ ާ ރިުފޔ ިމ އެވެ. ާ ރިުފޔ ޔިުނޓީަކ، ފިައާސގެ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
މައްޗަށެވެ. ލީާރގެ ަސތޭކަ
ރަްށ މާލެއެވެ.14.ވިެރކަްނކުރާ ރަށީަކ ާ ވިެރކަންކުރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ުދވްަސ އެއްވަނ15ަ.ޤައުީމ ެ މަހުގ ް ރަީބޢުލްއައްވަލ ދުވަހީަކ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ދުވަހެވެ.
4
ާބުބ ެދވަަނ ިމިނވްަނކަްނ ޙައްޤުތަކާިއ އާަސީސ
ކަަށވުަރޮކްށިދުންނ 16ް.ޙައްޤުތައް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ އެންމެހިައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ެ ކޮންމ ގޮތުގެމީަތން ނުވާނޭ ު ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ
ކަށަވަރުކޮށްދެއެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ް ިލިބގެންވާކަނ ެ ީމހަކަށްމ
ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ އެއްވްެސ ިމިއން އިަދ
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ިހފެހެއްޓީޭނ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ
ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ތަޢާރްުޟނުވ
ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ޤާނޫނަކުންނެވެ.
ް އެއްވްެސިމންވަރެއ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ އިެއން ވްެސ
ިމފަދަ މުޖްތަމަޢެއްގިައ ީދިމޤްރީާޠ ިމިނވަން، ިހފެހެއްޓީޭނ،
ޤަބޫލުކުރެވޭ ް ިހފެހެއިްޓދާނެކަމަށ ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ
ިމންވަރަކަށެވެ.
ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކިައ، ް ރައްކާތިެރކޮށ ް އްަޞލުތައ ެ ިއްސލާމީްދނުގ (ށ)
ިމ ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ
ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން، ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ެ މާއްދާގ ިމ ް ިހފެހެއްޓުމަކަށ ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ (ހ)
5
ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ނ)
(ހ) ެ މާއްދާގ ިމ ިހފަހައްޓިައފިައވީަނ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ
އެ ް ކޯޓުނ ކަނޑައެޅުމުގިައ ޯ ގޮތުގެމީަތންތ ާ ގިައވ (ށ) އިާއ
ް ިރޢާޔަތްކުރާނ ް ފިުރހަމައަށ ް ކަންތައްތަކަށ ހިުރހިައ ގުޅޭ ާ ކަމަކ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ ވާނެއެވެ.
ބާވަތް. ޒާތިާއ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ އެ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ އެ .1
ެ ިހފެހެއްޓުމުގ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .2
މިުހންމުކަން. ބޭނުމިާއ،
ާ ިހފަހައްޓިައފިައވ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .3
ިމންވަރު. ގޮތިާއ
ާ ިހފެހެއްޓުމ ިހފެހެއިްޓ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .4
ހިުރ ާ މިުހންމުކަމ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ
ގުޅުން.
ާ ިހފަހައްޓިައފިައވ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .5
ު މަޤަްޞދ ާ ބޭނުންވ ް ިހފަހައްޓިައގެނ ް ކުޑަކޮށ ިމންވަރަށްވުރެ
ޙިާޞލްކުރިެވދާނެތޯ.
ިހފަހައްޓިައފިައވީަނ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ .6
ެ ިއްސލާމީްދނުގ ނަމަ، ް ގެދަށުނ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ
ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ ރައްކާތިެރކުރުމަށްޓަކިައ ް އްަޞލުތައ
ިހފަހައްޓާންޖެހޭތޯ. ް ކޮންމެހެނ ް ިމިނވަންކަމެއ އެ
6
ެ ިމިނވަންކަމެއްގ ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ރ)
ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ިހފަހައްޓިައފިައވީަނ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ
ް ިމންވަރަށްކަނ ާ އެކީަށގެންވ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
އެ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެ ނުވަތަ ެ ދައުލަތުގ ާސިބތުކޮށިްދނުމީަކ
އެކެވެ. ާ ިޒންމ ެ ފަރާތެއްގ ިހފެހެއިްޓ ް ިމިނވަންކަމެއ
ބާބުގިައ17.ތަފާތުުނކުުރްނ ިމ ިމިނވަންކަން، ޙައްޤުތަކިާއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ތަފާތުކުރުމެއްނިެތ ް ގޮތަކުނ އެއްވްެސ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ ިމ ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
ނުވަތަ ޤައުމަށް، އުފަނީްވ ނުވަތަ ންަސލަށް، ެ ީމހެއްގ އެ ިލބުމުގިައ،
ިޖްސމީާނ ނުވަތަ ޢުމުރަށް، ނުވަތަ ިޖނަްސށް، ނުވަތަ ކުލަޔަށް،
ެ ީމހެއްގ އެ ނުވަތަ ނުކުޅެދުންތިެރކަމަކަށް، ނަފާްސީނ ނުވަތަ
ފުދުންތިެރ މީާލ ނުވަތަ ިވްސނުމަކަށް، އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ިސޔީާސ
ނުވަތަ އުފަންރަށަށް، ނުވަތަ ް ޢިާއލާއަށ ާ ިންސބަތްވ ނުވަތަ ކަމަށް،
ތަފާތުކޮށްގެނެއްނުވާނެއެވެ. ބަލިައ ް ކަމަކަށ ިމނޫންވްެސ
ާ ިލިބފިައވ ް ިނކަމިެތކަމެއ ެ ޙާލަތަށްވުރ ު ޢާންމ ެ މުޖްތަމަޢުގ (ށ)
ޚާއަްޞ ް ގޮތުނ ިއޖިްތމީާޢ ނުވަތަ ބަޔަކަށް، ނުވަތަ ީމހަކަށް،
އީެހތިެރވިެދނުމަށްޓަކިައ، ް ބަޔަކަށ ިލިބދޭންޖެހޭ ް ރައްކާތިެރކަމެއ
ކަންތައްތަކީަކ ާ ކުރ ިލިބިދނުމަށްޓަކިައ ް ރައްކާތިެރކަނ ނުވަތަ
ް ތަފާތުކުރުމެއ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ
ނުވާނެއެވެ. ް ކަމުގައެއ
ވާިޖުބ 18ާ.ަދއުލަތުގެ ބަޔާންވެގެންވ ބާބުގިައ ިމ ޢަމަލުކުރުމިާއ، ް އެއްގޮތަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ
ެ ދައުލަތުގ ކިުރއެރުވުމީަކ ިޙމާޔަތްކޮށް، ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ
ވިާޖބެކެވެ.
7
ކަްނކަްނ ުނވާ މާަނކުެރިވފިައ
ިމިނވްަނކަްނ. ކުުރމުގެ
.19ާ މަނާކޮށްފިައނުވ ް ކަނޑައިެޅގެނ ޤާނޫނުގިައ ނުވަތަ ިއްސލީާމަޝީރޢަތުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ކަމެއްކުރުމުގ ެ ކޮންމ
އެއްވްެސ ާ ކުރ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ިލިބގެންމެނީުވ ހުއްދަ ް ޤާނޫނަކުނ އިަދ
ނުވާނެއެވެ. ް ހުއްޓުވިައގެނެއ ހުރަްސއަޅިައ އެކަކިުވޔްަސ ހަމަ ް ކަމަކަށ
ިހންގުމުގިައ20.ހަމަހަމަކަްނ ޤާނޫނު ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ އެ އިަދ ކިުރމީަތގިައ، ެ ޤާނޫނުގ
ެ ޤާނޫނުގ އިަދ ީމހެކެވެ. ާ ހަމަހަމަވެގެންވ ވްެސ ީމހީަކ ެ ކޮންމ
ިލބުމީަކ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް މަންފާތައ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުނ ރައްކާތިެރކަމިާއ،
ޙައްޤެކެވެ. ވްެސ ެ ީމހެއްގ ެ ކޮންމ ހަމަ
ޙައްޤު ނަފުްސ21.ިދިރހުުރމުގެ ިމިނވަންކަމިާއ، އިަމއްލަ ޙައްޤިާއ، ެ ިދިރހުރުމުގ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ
16 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ފަހެ، ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ރައްކާތިެރކުރުމުގ
ާ ޤާނޫނަކ ާ ހަދިައފިައވ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މާއްދާގިައ ވަނަ
ނުވަތަ ެ ޙައްޤެއްގ ިމިއން ިކބިައން، ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ މެނީުވ ް އެއްގޮތަށ
ނުވާނެއެވެ. ް ިނގުޅިައގަނިެވގެނެއ ް ިމންވަރެއ އެއްވްެސ ެ ިމިނވަންކަމެއްގ
ިޙމާަޔތްކުުރްނ މުއަްސނިދކަމިާއ،22.ިތމާވިެށ ިދރޭތަކީެތގެ ިތމާވެށްޓިާއ، ޤުދްރަީތ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ް އޮތ ް އަންނާނ ީޖލުތަކަށިާއ ެ ިމހާރުގ ް ީރިތކަނ ވީަސލަތްތަކިާއ ޤުދްރަީތ
ެ ދައުލަތުގ ދެމެހެއްޓުމީަކ ް ރައްކާތިެރކޮށ މަންފާއަށްޓަކިައ ެ ީޖލުތަކުގ
ް ހޯދުމަށ ް ކިުރއެރުނ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ ވިާޖބެކެވެ. އާަސީސ
ދެމެހެއްޓިެނިވ ިޙމާޔަތްކުރެވޭ، ިތމާވިެށ މަަސއްކަތްތަކީަކ ކުރެވޭ
ހެދުމަށިާއ، ް ކަމަށ ް ކަންތައްތައ ކުރެވޭ މީަތން ެ އޫުޞލުތަކުގ ތަރައީްޤގެ
ނިުދނުމަށިާއ، ތަޣައްޔަރިުވޔަ ިތމާވިެށ ް ަސބަބުނ ެ ޙަރަކާތްތަކުގ ިމފަދަ
ހަލާކިުވޔަ ިތމާވިެށ ނިުދނުމަށިާއ، ިދޔަ ް ނިެތގެނ ް ނަްސލެއ ިދރޭތަކީެތގެ
ް ދައުލަތުނ ް ނިުދނުމަށ ބޭކާރިުވޔަ ް ވީަސލަތްތައ ޤުދްރަީތ ނިުދނުމަށިާއ،
ބާރުއަޅާންވާނެއެވެ.
8
ިއޖިްތމާީޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ
ޙައްޤުތައް
.23ް ޙައްޤުތަކެއ ާ ިލިބގެންވ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ތަކީަކ ު ޙައްޤ އަންނަިނިވ
ތަނަވްަސކަމިާއ، ެ ދައުލަތުގ ިހނދު، ާ ކަނޑައަޅ ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ް ކަމަށ
ު މަގ ހޯދޭނޭ ް ރައިްޔތުންނަށ ް ޙައްޤުތައ އެ ް ިމންވަރަކަށ ހިުރ ް ކުޅަދާނަކަނ
ކުރާންވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތ ދައުލަތުން ް ތަނަވްަސކޮށިްދނުމަށ
ިލބުން. ް ިމންވަރަށ ފުދޭ ް ފެނ ު ާސފ ކާނާއިާއ، ު ރަނގަޅ (ހ)
ިލބުން. ް ިހޔާވިަހކަނ ފޭރާމިާއ (ށ)
ިލބުން. ް ިޚދުމަތްތައ ިޞއީްޙ ެ ފެންވަރުގ ު ރަނގަޅ (ނ)
ިލބުން. ް މާޙައުލެއ ު ރަނގަޅ ް ިޞއްޙަތަށ އިަދ ު ާސފ ިދިރއުޅޭނޭ (ރ)
ެ ކުރުމުގ ު ދަތުރުފަތުރ މުއަްސނިދކަމިާއ، ޠީަބީޢ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ބ)
ހިުރހިައ ވީަސލަތްތަކިާއ، ާ ފަތުރ ު ޚަބަރ ެ ދައުލަތުގ ވީަސލަތްތަކިާއ،
ެ ބޭނުންކުރުމުގ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިޚދުމަތްތައ މުއަާޞލީާތ ެ ބާވަތެއްގ
ިލބުން. ު ފުރަުޞތ
ާ އެކީަށގެންވ ާ ރަށަކ އެ ރަށެއްގިައވްެސ ެ ކޮންމ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ (ޅ)
ޤިާއމްވެފިައއޮތުން. ް ިނޒާމެއ ާ ނަރުދަމ ެ ިމންވަރުގ
ާ އެކީަށގެންވ ާ ރަށަކ އެ ރަށެއްގިައވްެސ ެ ކޮންމ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ (ކ)
ޤިާއމްވެފިައއޮތުން. ް ިޚދުމަތ ެ ކަރަންޓުގ ް ިމންވަރަށ
ިދިރއުޅްުނ ގެދޮރިާއ،24.ޒާީތ ގޮވިަތ ިދިރއުޅުމިާއ، ޢިާއީލ އިަދ ޒީާތ ެ ީމހެއްގ ެ ކޮންމ
ކަންކަމިާއ ާ ޙުރުމަތްތިެރވެގެންވ މުއަާޞލާތުތަކީަކ ޒީާތ ާ ކުރ އަނެކުންނާ
ް ޙައްޤުތަކަށ ބުނެވުނު ިމ ެ އަނެކުންގ ކޮންމީެމހަކުމެ، ހަމަ ތަންތަނެވެ.
ިހތާންވާނެއެވެ. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ
9
ގަަދކަމްުނ އަޅުވިެތުނކުުރމާިއ،
މަަސއްކަތްުނކުުރވްުނ
އެއްވްެސ25. އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް އަޅުވިެތކޮށްގެނެއ ު ީމހަކ އެއްވްެސ (ހ)
ނުވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތްކުރުވިައގެނެއ މަޖުބޫރުން ލައްވިައ ު ީމހަކ
ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ގޮވިައލުމިާއ، ް ިޚދުމަތަށ ިއލްޒީާމ ެ ިސފިައންގ (ށ)
ެ މުޖްތަމަޢުގ ފުރާނައިާއ ެ ފަރުދުންގ ޙާލަތްތަކުގައްޔިާއ
ޙާލަތްތަކުގިައ ެ ިދމާވެއްޖ ް މީުސބާތެއ ގެއިްލދާނެފަދަ ް ރައްކާތިެރކަނ
ެ ތަނީްފޛުކުރުމުގ ް ޙުކުމެއ ެ ކޯޓުގ ގޮވިައލުމިާއ، ް ޢާންމިުޚދުމަތަށ
ާ ތަޢާރްުޟވ ާ އ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ މަަސއްކަތްކުރާންޖެހުމީަކ ގޮތުން
ނޫނެވެ. ް ކަމެއ
ޙައްޤާިއ ވޯޓުިދުނމުގެ
ކުިރމިަތލުމުގެ ިއްނިތޚާުބތަކަްށ
ޙައްޤު
.26ު ިހނދަކ ނުވާހިައ ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ގިައ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ
އަންނަިނިވ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ މީަތގެ ް އަހަރުނ އަށާރަ ް ޢުމުރުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ޙައްޤުތައ
ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކުގައްޔިާއ (ހ)
ު ިސއްރ ވޯޓުތަކީަކ ިމފަދަ ޙައްޤު. ެ ވޯޓިުދނުމުގ ވޯޓުތަކުގިައ
ވާންވާނެއެވެ. ް ވޯޓުތަކަކަށ
ޙައްޤު. ެ ކިުރމިަތލުމުގ ް މަޤާމުތަކަށ އިެކއިެކ ިއނިްތޚާބުތަކުގިައ (ށ)
ު ިމިނވަންކަމާއެކ ު ީމހަކ އެ ނުވަތަ އިަމއްލައަށް، ު ީމހަކ އެ (ނ)
ް ކަންތައްތައ ެ ރައިްޔތުންގ ް މެދުވިެރކޮށ ް މަންދޫބުނ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ
ޙައްޤު. ެ ބިައވިެރވުމުގ ިހންގުމުގިައ
ިމިނވްަނކަްނ 27ާ.ިޚާޔލުފާޅުކުުރމުގެ ިޚލާފުނުވ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ ިފކުރުކުރުމިާއ، ު ިމިނވަންކަމާއެކ
ދުލިާއ ް ިޚޔާލުތައ ގޮތްތަކިާއ، ފެންނަ ް ބުއިްދއަށ ެ އީެމހެއްގ ގޮތެއްގެމީަތން
ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ފާޅުކުރުމުގ ް ގޮތްގޮތަށ ިމނޫންވްެސ އިަދ ް ޤަލަމުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ
ިމިނވްަނކަްނ 28ެ.ޫންސވިެރކަމުގެ ބޭނުންކުރުމުގ ް ވީަސލަތްތައ މުއަާޞލީާތ ކުރުމިާއ، ް ންޫސވިެރކަނ
ޚަބަރިާއ، ީމގެތެރޭގިައ ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ
ާޝިއޢުކުރުމިާއ، ފާޅުކުރުމިާއ، ް ިޚޔާލުތައ ގޮތްތަކިާއ، ފެންނަ މަޢުލޫމާތިާއ،
ާ ފަތުރ ނުވަތަ ާ ާޝިއޢުކުރ ް ިމގޮތުނ ިހމެނެއެވެ. ް ިމިނވަންކަނ ެ ފެތުރުމުގ
ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ް ހާމަކުރުމަށ ު މްަޞދަރ ެ މަޢުލޫމާތެއްގ ާ ފާޅުކުރ ނުވަތަ
ނުވާނެއެވެ. ް މަޖުބޫރުކޮށްގެނެއ
މަޢުލޫމާތު ހުޯދމާިއ މަޢުލޫމާތު
ިމިނވްަނކަްނ ިދުނމުގެ
.29ު މަޢުލޫމާތ ހޯދުމިާއ، ު މަޢުލޫމާތ އުނގަންނަިއިދނުމިާއ، އުނގެނުމިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ިދނުމުގ
ޕާީޓތަކާިއ، ިސާޔީސ
ޖަމާޢަތްތައް ޖަމިްޢއްާޔތަކާިއ،
ިމިނވްަނކަްނ ހުެދމުގެ
ޙަރަކާތްތަކުގިައ30. ެ ޕީާޓތަކުގ ިހންގިައ، އުފައްދިައ، ޕީާޓ ިސޔީާސ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ބިައވިެރވުމުގ
ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ ހެދުމުގ ް ޖަމާޢަތްތައ ޖަމިްޢއްޔާތަކިާއ (ށ)
ް ޙައްޤުތައ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ީމގެ ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ
ިހމެނެއެވެ.
ޘަޤީާފ ތަޢީުލީމ، ިއޖިްތމީާޢ، ިއޤިްތާޞީދ، .1
ް ޖަމާޢަތ ނުވަތަ ާ ޖަމިްޢއްޔ މަޤަްޞދުތަކަށްޓަކިައ،
ޖަމާޢަތްތަކުގިައ ޖަމިްޢއްޔާތަކިާއ އެފަދަ އުފައްދިައ،
ޙައްޤު. ެ ބިައވިެރވުމުގ
އެފަދަ އުފެއްދުމިާއ، ް ޖަމިްޢއްޔާތައ ެ މަަސއްކަތްތީެރންގ .2
ބިައވިެރވުމިާއ ޙަރަކާތްތަކުގިައ ާ ިހންގ ް ޖަމިްޢއްޔާތަކުނ
ޙައްޤު. ެ ނުވުމުގ
11
ޙައްޤު 31ް.ހަޅުތާލުކުުރމުގެ ހުއްޓިައލިައގެނ ް މަަސއްކަތ ހަޅުތާލުކުރުމުގެގޮތުން ިއޙިްތޖާޖުކުރުމަށްޓަކިައ
އެނޫންވްެސ ީމހުންނިާއ ާ އަދާކުރ ާ ވީަޒފ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ު ޙައްޤ ެ ިތބުމުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މަަސއްކަތްތީެރންނަށ
ިމިނވްަނކަްނ 32ު.އެއްވެއުޅުމުގެ ުސލްޙަވިެރކަމާއެކ ހޯދުމަކާނުލިައ ކީުރން ް ހުއްދައެއ ެ ދައުލަތުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ އެއްވެއުޅުމުގ
ރައްކާތިެރކުުރމުގެ އުަބުރ ަނމާިއ
ޙައްޤު
.33ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ އޮތުމުގ ރައްކާތިެރކުރިެވފިައ ު އަބުރ ނަމިާއ ެ އީެމހެއްގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ
ޢާިއލާ ކަިއވިެނކުުރމާިއ
ޙައްޤު ޤާިއމްކުުރމުގެ
.34ެ ޢުމުރުގ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޢުމުރުކަމުގިައ ކިައވިެނކުރެވޭ ޤާނޫނުގިައ (ހ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުގިައ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ާ ޢިާއލ ކިައވިެނކުރުމިާއ،
ް ިބންގާކަމަށ އާަސީސ އިަދ ޠީަބީޢ ެ މުޖްތަމަޢުގ ޢިާއލާއީަކ އިަދ
ޚާއަްޞ ެ ދައުލަތުގ މުޖްތަމަޢިާއ ެ ޢިާއލާއަކަށްމ ެ ކޮންމ ީވިހނދު،
ިލިބދޭންވާނެއެވެ. ް ރައްކާތިެރކަނ
އެ ިތިބނަމަ، ދީަރން ޙާލަތެއްގިައ ެ ރިޫޅއްޖ ް ކިައވެންޏެއ (ށ)
ް ރައްކާތިެރކަނ ޚާއަްޞ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ދީަރންނަށ
ިލިބދޭންވާނެއެވެ.
ކުީދްނާނިއ ޅަފުރާގެ ކުޑަކުީދްނާނިއ
ީމހްުނާނިއ ުދވްަސީވ ޢުމުުރްނ
ބޭުންނވާ އެީހއަްށ ޚާއަްޞ
ޚާއަްޞ ިލބޭ ީމހްުނަންށ
ރައްކާތިެރކަްނ
.35ެ ދައުލަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޖަމާޢަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޢިާއލާގ (ހ)
ިލބުމީަކ ް ރައްކާތިެރކަނ ޚާއަްޞ އީެހތިެރކަމިާއ ޚާއަްޞ ް ފަރާތުނ
ޙައްޤެކެވެ. ާ ިލިބގެންވ ް ކީުދންނަށ ޅަފުރަިއގެ ކުޑަކީުދންނިާއ
ް އެއްވްެސގޮތަކުނ ް ކީުދންނަށ ޅަފުރަިއގެ ކުޑަކީުދންނިާއ އިަދ
ް އެއްވްެސގޮތަކުނ ް އިަނޔާކޮށ ް ިޖނީްސގޮތުނ ހީާނއްކަކޮށް،
ކަންތައްތަކުގިައ ިއޖިްތމީާޢ ިއޤިްތާޞީދ، ާ އެކީަށގެންނުވ ް ތަފާތުކޮށ
ް ޙިާޞލްކުރުމަށ ް މަންފާތައ ް ނާޖިާއޒ ފުށުން ެ ީމހުންގ އެ ް ބިައވިެރކޮށ
ނުވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތްކޮށްގެނެއ އެކަކުވްެސ ހަމަ
ް ފަރާތުނ ެ ދައުލަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޖަމާޢަތުގ ފަރާތުންނިާއ ެ ޢިާއލާގ (ށ)
ދުވްަސީވ ް ޢުމުރުނ ިލބުމީަކ ް ރައްކާތިެރކަނ އީެހތިެރކަމިާއ ޚާއަްޞ
ާ ިލިބގެންވ ް ީމހުންނަށ ާ ބޭނުންވ ް ޚާއަްޞއީެހއަށ ީމހުންނިާއ،
ޙައްޤެކެވެ.
ޙައްޤު 36ު.އުނގުެނމުގެ ޙައްޤ ެ އުނގެނުމުގ ނިެތ ް ތަފާތުކުރުމެއ ެ ބާވަތެއްގ އެއްވްެސ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
ިހލޭ ް ދައުލަތުނ ު ތަޢީުލމ މެދުމަދުރަީސ ތަޢީުލމިާއ ާ ފަށ (ށ)
މެދުމަދުރަީސ ތަޢީުލމިާއ ާ ފަށ ް ކީުދންނަށ ވާނެއެވެ. ް ފޯރުކޮށްދޭނ
ެ ދައުލަތުގ މިައންބަފިައންނިާއ ެ ކީުދންގ އެ ިދނުމީަކ ު ތަޢީުލމ
ެ އުނގެނުމުގ ތަޢީުލމު މީަތ އިަދ ކަމެކެވެ. ް ލިާޒމ ް މައްޗަށ
ހުޅުވިައލިެވފިައ ް ޢާންމުކޮށ ް ރައިްޔތުންނަށ އެންމެހިައ ު ފުރަުޞތ
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ް ިކޔަމަންގަތުމަށ ބޯލަނބިައ ް ިއްސލާމީްދނަށ ތެރިެއން ެ ިނޒާމުގ ތަޢީުލީމ (ނ)
ިއނާްސީނ ލިޯބޖެއުްސމަށިާއ، ް ިއްސލާމީްދނަށ ބާރުއެޅުމަށިާއ،
ެ އެންމެންގ ް ޢާންމުކޮށ ކުރުމަށިާއ، ް ިއޙިްތރާމ ް ޙައްޤުތަކަށ
ް ބާއްވިައގެނ ް ރަހުމަތްތިެރކަނ ކަމިާއ ުޞލްޙަމަަސލްަސ މެދުގިައ
ް ކިުރއެރުވުމަށ ް ިމކަންކަނ އުނގަންނަިއީދ، މިުހންމުކަން ެ އުޅުމުގ
ބާރުއަޅާންވާނެއެވެ.
ޙައްޤު 37ެ.މަަސއްކަތްކުުރމުގެ އަދާކުރުމުގ ް ވީަޒފާއެއ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ ު ީމހަކ އެ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ކުރުމުގ ް މަަސއްކަތެއ ނުވަތަ
13
މާޙައުލެއްގިައ ރައްކާތިެރ މުޢާމަލާތުކުރެވޭ، ު ހަމަހަމަކަމާއެކ (ށ)
ް އުޖޫރައެއ ާ އެކީަށގެންވ ާ މަަސއްކަތ ާ ކުރ މަަސއްކަތްކުރުމިާއ،
ވަޒަންކުރިެވ ް ިމންގަނޑަކުނ ް އެއ ް މަަސއްކަތ ާ ކުރ ިލބުމިާއ،
ް އެއ ިލބުމިާއ، އުޖޫރަ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިންސބަތަކުނ ް އެއ
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ް ކިުރއެރުނ ެ ވީަޒފާގ ް ހަމައަކުނ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ު ވަގުތ މަަސއްކަތްކުރާންޖެހޭ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ (ނ)
ު ވަގުތ ް މިުނފިޫހިފލުވުމަށ އަރާމުކުރުމިާއ ކަނޑައިެޅފިައވުމިާއ،
ް މުއްދަތަކަށ ވިަކ އޭގެތެރޭގިައ ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ
ިހމެނެއެވެ. ޙައްޤުވްެސ ެ ިލބުމުގ ޗުއީްޓ ު މާުސރައާއެކ
ު ވަގުތ ް މިުނފިޫހިފލުވުމަށ އަރާމުކުރުމިާއ ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ (ރ)
ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ހޭދަކުރުމުގ
މަަސއްކަތްކުރާންޖެހޭ ިލިބިދނުމަށްޓަކިައ، ު ޙައްޤ ިމ ެ ީމހަކަށްމ
އިަދ އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ވަގުތެއ ިގނަ ެ އެންމ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައިެޅފިައ ޗުއީްޓ ިލބޭ ު އުޖޫރައާއެކ
ޙައްޤު ިލުބމުގެ ޤާނޫނުގިައ38.ޕްެނަޝްނ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ެ ދައުލަތުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ޕެނަްޝން ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ަބިއވިެރވެ ކަްނކަމުގިައ ޘަޤާީފ
ޙައްޤު އުޅުމުގެ
އިަދ39. ފަނީްނ ބިައވިެރވުމިާއ، ޙަރަކާތްތަކުގިައ ޘަޤީާފ ެ ޤައުމުގ (ހ)
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިލިބގަތުމުގ ާ މަންފ ް ކަންކަމުނ އަދީަބ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ިމންވަރަކުން، ހިުރ ް ފޯރުންތިެރކަނ ތަނަވްަސކަމިާއ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
ް ކިުރއެރުވުމަށ ް ފަންނުތައ އަދިަބއްޔާތިާއ، ޘަޤާފަތިާއ، ތަޢީުލމިާއ،
ކުރާންވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތ ދައުލަތުން
ގްެނގުޅުމުގެ މާުދ ހުޯދމާިއ މާުދ
ޙައްޤު
.40ް މުދަލުނ ިދނުމިާއ، ވާރުތަކުރުމިާއ، ިމލްކުކުރުމިާއ، ހޯދުމިާއ، ާ މުދ (ހ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ މުޢާމަލާތުކުރުމުގ
ނޫނެވެ. ް ތަކެއްޗެއ ިނގުޅިައގަނެގެންވާނޭ މުދަލީަކ ެ ީމްސީމހުންގ (ށ)
ކަނޑައިެޅ ޤާނޫނުގިައ މަންފާއަކަށްޓަކިައ، ާ ޢާންމުވެގެންވ ފަހެ،
ް ކޯޓަކުނ އެކަމަށްޓަކިައ އިަދ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ެ އީެމހެއްގ ް މުދަލެއ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ މެނީުވ ް ޙުކުމަކުނ ާ ކުރ
ެ ީމހެއްގ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ނަގިައގެނެއ ް ދައުލަތަށ ރުހުންނިެތ
ޢަދުލުވިެރ ާ ކަނޑައަޅ ް ކޯޓުނ ނަގާންވީާނ ް ދައުލަތަށ ް މުދަލެއ
ިދނުމަށްފަހުގައެވެ. ް ވިެރފަރާތަށ ެ މުދަލެއްގ އެ ް ބަދަލެއ
މުދާ، ެ ދްުޝމަނުންގ މުދަލިާއ، ާ ހޯދިައފިައވ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ (ނ)
ު ބާރ ެ ޙުކުމްކުރުމުގ ް ނެގުމަށ ް ދައުލަތަށ ނުލިައ ާ ިދނުމަކ ު ބަދަލ
އެއްވްެސ ެ މާއްދާގ ިމ ް ހެދުމަކަށ ް ޤާނޫނެއ ިލިބދޭފަދަ ް ކޯޓުތަކަށ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ ް ބައެއ
ް ދައުލަތަށ ާ މުދ ެ ީމހެއްގ އެ ބަދަލުގިައ ެ ކުށެއްގ ކިުރ ު ީމހަކ (ރ)
ނުވާނެއެވެ. ް ިހފިައގެނެއ
ވަޒަްނވިެރވުމުގެ ަދތުުރފަތުުރކުުރމާިއ
ިމިނވްަނކަްނ
އައުމިާއ،41. އެނބިުރ ް ރާއްޖެއަށ ިދއުމިާއ، ް ފުރަިއގެނ ރާއްޖިެއން (ހ)
ް ދަތުރުފަތުރުކޮށ ް ތަންތަނަށ އިެކ ެ ރާއްޖޭގ ހުރުމިާއ ރާއްޖޭގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ް ިމިނވަންކަނ ެ އުޅުމުގ
ވަޒަންވިެރވުމިާއ، ރަށެއްގިައ ެ ކޮންމ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިހޖުރަކުރުމުގ ް ރަށަށ ް އަނެއ ް އެއްރަށުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ
15
ިޚދުމަތްތަކިާއ، އެންމެހިައ ިލބޭ ް ީމހުންނަށ ިދިރއުޅޭ ރަށެއްގިައ އެ (ނ)
ރަށެއްގިައ އެ ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިއމިްތޔާޒުތައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ ާ ވަޒަންވިެރވ
ހާމަކަމާއެކު ޢުަދލުވިެރކަމާިއ
ަޝީރޢަތްކުުރްނ
ކަނޑައެޅުމުގިައ42. ް ވިާޖބުތައ ޙައްޤުތަކިާއ މަދީަނ ެ ީމހެއްގެމ ެ ކޮންމ (ހ)
އުފުލުމުގިައ، ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ިޖނީާއ ނުވަތަ
ކޯޓެއްގިައ ު މްުސތިަޤއްލ އިަދ ް ިމިނވަނ ާ ޤިާއމްކޮށްފިައވ ް ޤާނޫނަކުނ
ތެރޭގިައ، ެ މުއްދަތެއްގ ާ އެކީަށގެންވ ޓްރަިއިބއުނަލެއްގިައ ނުވަތަ
ިއނާްޞފުން އަޑުއެހުމެއްގިައ ބާއްވާ، ް ހުޅުވިައލިެވގެނ ް ޢާންމުކޮށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ަޝީރޢަތްކުރެވުމުގ
ިހންގާންވީާނ ް ަޝީރޢަތްތައ އެންމެހިައ ާ ިހންގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ހާމަކަމާއެކުގައެވެ. ނުޖިެހ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ޢަދުލުވިެރކަމާއެކު،
ކަމުގިައީވ ް ހުޅުވިައލިައގެނ ް ޢާންމުކޮށ ިހންގާންޖެހީެނ ް ަޝީރޢަތްތައ (ނ)
ަސބަބަކަށްޓަކިައ، ަސބަބުތަކުންކުރެ ާ ވ ިތީރގިައ ނަމަވްެސ
ް ަޝީރޢަތެއ ގޮތެއްގެމީަތން، ިޚލާފުނުވާނޭ ާ އޫުޞލުތަކ ީދިމޤްރީާޠ
ހުޅުވިައނުލިައ ް ޢާންމުކޮށ ބައެއް، ް ަޝީރޢަތަކުނ ނުވަތަ އެކުގިައ،
ް ފަނިޑޔާރަކަށ ާ ކުރ ް ަޝީރޢަތެއ އެ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ގެނިްދއުމުގ ް ކިުރއަށ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ނުވަތަ ިހފެހެއްޓުން، ް އޫުޞލުތައ އަޚްލީާޤ ެ މުޖްތަމަޢުގ .1
ނުވަތަ ޤިާއމްކުރުން، ް އަމަންއަމާންކަނ ެ މުޖްތަމަޢުގ
ނިުދނުން. ބުރޫއިެރޔަ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ު މްަޞލަޙަތ ެ ކުޑަކީުދންގ މައަްސލައެއްގިައ ާ ހުށަހިެޅފިައވ .2
ާ އިަނޔ ް ަސބަބުނ ެ ކުށެއްގ ކިުރ ު ީމހަކ ނުވަތަ ިޙމާޔަތްކުރުން،
ރައްކާތިެރކުރުން. ު މްަޞލަޙަތ ެ ފަރާތެއްގ ާ ިލިބފިައވ
ިހންގިައިފނަމަ، ް ަޝީރޢަތ ް ހުޅުވިައލިައގެނ ް ޢާންމުކޮށ .3
ް ހުރަހަކުނ އިެޅދާނެ ް ޤިާއމްކުރުމަށ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ
ިމންޖުވުން.
ެ ކުރ ް ަސބަބުތަކުނ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ނ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
ކަނޑައަޅިައފިައ ކޯޓުން ް އެހެންގޮތަކަށ ަސބަބަކަށްޓަކިައ
ް ޙުކުމްތައ އަމުރުތަކިާއ ހިުރހިައ ނެރޭ ކޯޓުތަކުން ނުވާނަމަ،
އިަދ މިަޖީލހެއްގައެވެ. ާ ހުޅުވިައލިެވފިައވ ް ޢާންމުކޮށ ިއއްވާންވީާނ
ެ ކޯޓުގ ނެރޭ މިަޖިލްސތަކުން ެ ަޝީރޢަތުގ ބޭއްވޭ ް ހުޅުވިައލިެވގެނ
ް ފެންނާނ ް ފަރާތްތަކަށ ާ ބޭނުންވ ް ޙުކުމްތައ ާ ކުރ އަމުރުތަކިާއ
ވާނެއެވެ. ް ހުންނާނ
ިއާދީރ ޢުަދލުވިެރކަމާއެކު
ިފަޔވަޅުތައްއެޅްުނ
ޤާނޫނ43ާ. ީމހަކާމެދުވްެސ ެ ކޮންމ ދިާއރިާއން ެ ިހންގުމުގ ިއދީާރ (ހ)
ް އެއްގޮތަށ ާ ހަމަތަކ ެ ިއނާްޞފުގ ު ޢަދުލ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ
ް އީެމހަކަށ ކަންކުރެވުމީަކ ިމނެއްގިައ އަވްަސ ާ އެކީަށގެންވ
ޙައްޤެކެވެ. ާ ިލިބގެންވ
ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ް ަސބަބުނ ެ ިފޔަވަޅެއްގ ާ އަޅ ް ގޮތުނ ިއދީާރ (ށ)
އެ ފިެނއްޖެނަމަ، ް ކަމަށ ެ ިލިބއްޖ ް އިުނކަމެއ ް ޙައްޤަކަށ
ް ީމހަކަށ އެ ު ޙައްޤ ެ ިލބުމުގ ް ިލޔުމުނ ު ަސބަބ އިެޅ ް ިފޔަވަޅެއ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ް ަސބަބުނ ެ ިފޔަވަޅެއްގ ާ އަޅ ް ގޮތުނ ިއދީާރ (ނ)
ނުވަތަ ޙައްޤަކަށް، ެ ބައެއްގ އެއްވްެސ ނުވަތަ ް ޙައްޤަކަށ
ފިެނއްޖެނަމަ، ް ިލިބއްޖެކަމަށ ް އިުނކަމެއ ް ޙައްޤަކަށ ެ މުޖްތަމަޢުގ
އެ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ އެ ު ޙައްޤ ެ ހުށަހެޅުމުގ ް ކޯޓަށ ް ކަމެއ އެ
ފޯރަިއފާނޭ އަަސރު ީސދާގޮތެއްގިައ ް ކަމުނ އެ ނުވަތަ ް ބަޔަކަށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
17
ިޒްނމާ ގޮތުގެމީަތނ44ް.ަޝޚީްޞ ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ީމހުންގެމައްޗަށ ތުހުމަތުކުރެވޭ ކުށްކުށުގިައ
ް ާސިބތުވެގެނ ް ކުށ ކުރުމުގައްޔިާއ، ް ަޝީރޢަތ ިހންގުމުގައްޔިާއ، ު ތަޙީުޤޤ
ނުވަތަ ް ޙައްޤަކަށ ޤާނީޫނ ެ ީމހެއްގ ް އެނޫނ ތަނީްފޛުކުރުމުގިައ ް ޙުކުމ
ނުވާނެއެވެ. ް އަޅިައގެނެއ ހުރަްސ ް ވިާޖބަކަށ ޤާނީޫނ
ހައްަޔުރުނކުުރމާިއ ިޚލާފްަށ ޤާޫނާނ
ަބްނުދުނކުުރްނ
ގޮތުގެމީަތނ45ް. ާ ކަނޑައިެޅފިައވ މާއްދާގިައ ވަނަ 16 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ގޮތުގެމީަތން ާ އެއްގޮތްވ ާ ޤާނޫނަކ ާ ފްާސކޮށްފިައވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އިަދ ހައްޔަރުކޮށް، ިހފިައ، އަތްލިައ، ް ގަޔަށ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ މެނީުވ،
ނުވާނެއެވެ. ް ބަންދުކޮށްގެނެއ
ަބްނުދކުުރމުގެ ހައްަޔުރކުުރމާިއ،
ާބުރ
ިހނދެއްގިައ،46. ފެންނަ ް ކުރަިނކޮށ ް ކުށެއ ު ީމހަކ ް ީމހާއަށ ާ ކުރ ު ހައްޔަރ
ް ކުށެއ އެއުޅީެނ ު އެވަގުތަކ ނުވަތަ ކޮށިްފކަމަށް، ް ކުށެއ ު ީމހަކ ނުވަތަ
ް ަސބަބުތަކެއ ާ އެކީަށގެންވ ޤަބޫލުކުރެވޭފަދަ ް ބުއިްދއަށ ް ކަމަށ ް ކުރާނ
ް ހުއްދިަލިބގެނ ް އަމުރަކުނ ެ ކޯޓުގ ނުވަތަ ހުރެގެން، ް ހިެކތަކެއ ނުވަތަ
ް ބަންދުކޮށްގެނެއ ނުވަތަ ހައްޔަރުކޮށް، ިހފިައ ު ީމހަކ އެއްވްެސ މެނީުވ،
ނުވާނެއެވެ.
މާުދ ފާްސކުުރމާިއ ިހފެހެއްޓުމާިއ
އަތުލުްނ
އަތްލިައ،47. ް ގަޔަށ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ަސބަބެއްނިެތ ާ އެކީަށގެންވ (ހ)
ް އަތުލިައގެނެއ ް ގަދަކަމުނ ް އެއްޗެއ ެ ީމހެއްގ ފްާސކޮށް،
ނުވާނެއެވެ.
ާ ޙުރުމަތްތިެރވެގެންވ ތަންތަނަީކ ިދިރއުޅޭ ް ީމހުނ ގެދޮރިާއ ގޮވިަތ (ށ)
ް މުދަލަކަށ ެ ީމހެއްގ ނާޅިައިފނަމަ ް ިފޔަވަޅެއ ް ވަގުތުނ ތަންތަނެވެ.
ް މުދަލެއ އެ ް ގެއްލުމަކުނ ނުރައްކާތިެރ ިލިބދާނެ ް ީމހަކަށ ނުވަތަ
އަމުރަކުން ެ ކޯޓުގ ނުވަތަ ަސލާމަތްކުރުމަށްޓަކިައ، ު ީމހަކ އެ ނުވަތަ
އެ ް ތަނަކަށ ިދިރއުޅޭ ު ީމހަކ އެއްވްެސ މެނީުވ ް ިލިބގެނ ހުއްދަ
ނުވާނެއެވެ. ް ވަދެގެނެއ ނުރުހުމުގިައ ެ ީމހެއްގ
ީމހްުނާނިއ ހައްަޔުރކުެރވޭ
ޙައްޤުތައް ީމހްުނގެ ަބްނުދކުެރވޭ
.48ާ ބަޔާންވެގެންވ ިތީރގިައ ިހނދު، ބަންދުކުރެވޭ ނުވަތަ ިހނދު ހައްޔަރުކުރެވޭ
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ޢަމަލުކުރެވުމުގ ު ީމހަކާމެދ އެ ގޮތުގެމީަތން
ިލިބގެންވެއެވެ.
ް ީމހަކަށ އެ ް ވަގުތުނ ު ަސބަބ ހައްޔަރުކުރެވުނު ު ީމހަކ އެ (ހ)
ގިަޑިއރުގެތެރޭގިައ ަސއީުވްސ ް ިގނަވެގެނ އިަދ އަންގާންވާނެއެވެ.
ދޭންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ް ިލޔުމުނ ު ަސބަބ ހައްޔަރުކުރެވުނު
ް ިލިބގެންވާކަނ ު ޙައްޤ ެ ހޯދުމުގ ް އީެހތިެރކަނ ެ ވީަކލެއްގ ޤާނީޫނ (ށ)
ޤާނީޫނ ނިެތ ް ލްަސކުރުމެއ އިަދ އަންގާންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ
ކުރެވުނު ު ހައްޔަރ އެ ު ީމހަކ އެ ހޯދިައ، ް އީެހތިެރކަނ ެ ވީަކލެއްގ
ެ ވީަކލުގ ޤާނީޫނ ް ިނމޭންދެނ ް މައަްސލައެއ ބަންދުކުރެވުނު ނުވަތަ
ފިަހކޮށްދޭން ް ީމހަކަށ އެ ު ފުރަުޞތ ެ ދެމެހެއްޓުމުގ ް އީެހތިެރކަނ
ވާނެއެވެ.
އެއްވްެސ ް އެހެނ ު ިއތުރ ިފޔަވިައ ް އަންގިައިދނުނ ް ކާކުކަނ ިތމާއީަކ (ނ)
ް ޙައްޤެއްކަނ ާ ިލިބގެންވ ް ީމހަކަށ އެ ހަނުހުރުމީަކ ނީުދ ް މަޢުލޫމާތެއ
އެ ު ފުރަުޞތ ެ ިލިބގަތުމުގ ު ޙައްޤ އެ އަންގިައ، ް ީމހަކަށ އެ
ދޭންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ
ބަންދުކޮށްފިައ ާ ީމހ ާ ބަންދުކޮށްފިައވ ތުހުމަތުގިައ ެ ކުށެއްގ (ރ)
ު ީމހަކ އެ ކަނޑައެޅުމަށް، ޯ މީަތންތ ެ ހަމަތަކުގ ޤާނީޫނ ވީަނ
ތެރޭގިައ، ެ ގިަޑިއރުގ ަސއީުވްސ ް ިގނަވެގެނ ާ ހައްޔަރުކުރެވުނުތ
އިަދ ވާނެއެވެ. ް ހިާޒރުކުރާނ ް ކިުރމައްޗަށ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ
ދޫކޮށްލުމަށް، ު ީމހަކ އެ ނުލިައ ާ ަޝރުޠަކ ނުވަތަ ު ަޝރުޠަކާއެކ
އެ ު ބާރ ެ ނެރުމުގ ް އަމުރެއ ް ބެހެއްޓުމަށ ބަންދުގިައ ނުވަތަ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ފަނިޑޔާރަކަށ
19
ީމހްުނ ތުހުމަތުކުެރވޭ ކުްށކުަށްށ
ިމިނވްަނކުުރްނ
ނުވަތ49ަ. ް ފޮރުވުމަށ ހިެކ ެ މައަްސލައެއްގ ާ ތުހުމަތުކުރިެވފިައވ ު މެދ ާ ީމހަކ އެ
މަަސއްކަތްކޮށްފާނެ ް ފޯރުވުމަށ ް ނުފޫޒެއ ް ހިުރީމހަކަށ ް ދޭނ ހިެކބްަސ
ިފލިައފާނެ ނުވަތަ ކަމަށްޓަކިައ، ހިާޒރުނުވެދާނެ ް ކޯޓަށ ނުވަތަ ކަމަށްޓަކިައ،
ް ަސލާމަތަށ ެ މުޖްތަމަޢުގ ދޫކޮށްލިައިފނަމަ ް ބަންދުނ ނުވަތަ ކަމަށްޓަކިައ،
ު މެދ ާ ީމހަކ އެއްވްެސ މެނީުވ، ކަމަށްޓަކިައ ކިުރމިަތވެދާނެ ް ނުރައްކަލެއ
ް ބަހައްޓިައގެނެއ ބަންދުގިައ ު ީމހަކ އެ ކީުރން ެ ޙުކުމްކުރުމުގ ް ަޝީރޢަތުނ
ނުވަތަ އޫުޞލުން ެ ކަފާލާތުގ ު ިހނދ ާ ދޫކޮށްލ ް ބަންދުނ އިަދ ނުވާނެއެވެ.
ް ކަށަވަރުކުރުމަށ ް ހިާޒރުވާނޭކަނ ް ކޯޓަށ މީަތން ެ ގޮތެއްގ ާ ބޭނުންވ ް ކޯޓުނ
ކަނޑައިެޅދާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތަކެއ އެހެން ާ ކަނޑައަޅ
ތަޙީުޤޤޮުކްށ މައަްސލަތައް އަވަހްަށ
ކުުރްނ ަދޢުވާ
.50ް މައަްސލައެއ ް ފަރާތަކަށ ާ ތަޙީުޤޤުކުރ ް ތުހުމަތުކޮށ ް ކުށެއްކޮށިްފކަމަށ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ތަޙީުޤޤުކޮށ މައަްސލަ އެ ް ލްަސނުކޮށ ހުށަހެޅުމުން
ދަޢުވާކުރާންޖެހޭ ު މެދ ާ ީމހާއ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކިުރކަމަށ ް ކުށެއ އެ އިަދ
ް އަވަހަކަށ ެ އެންމ ީވ ފިެނއްޖެނަމަ، ް ޖެނެރަލަށ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ކަމަށ
އުފުލާންވާނެއެވެ. ާ ދަޢުވ
ަދޢުވާ ކުިރކަމުގެ ކުެށއް
ޙައްޤުތައް ީމހްުނގެ އުފިުލފިައވާ
ީމހަކަށްމެ:51. ެ ކޮންމ ާ އުފިުލފިައވ ާ ދަޢުވ ެ ކިުރކަމުގ ް ކުށެއ
ކޮބިައކަން، ކުށީަކ ާ ތުހުމަތުކުރިެވފިައވ ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ އެ (ހ)
ް ލްަސނުކޮށ ބަހަކުން، ދޭހަވާނޭ ް ރަނގަޅަށ ް ީމހަކަށ އެ
އަންގާންވާނެއެވެ.
ް ަޝީރޢަތްކޮށ ު ީމހަކާމެދ އެ މުއްދަތެއްގެތެރޭގިައ ާ އެކީަށގެންވ (ށ)
ޙައްޤިުލިބގެންވެއެވެ. ެ ިނންމުމުގ
ު ޙައްޤ ެ ނިުދނުމުގ ް ބަޔާނެއ ަޝީރޢަތުގިައ ް ދެކޮޅަށ ާ ިތމާއ (ނ)
ިލިބގެންވެއެވެ.
ު ީބރ ނުވަތަ ނަމަ، ު ީމހަކ ނޭނގޭ ބްަސ ަޝީރޢަތްކުރެވޭ ީމހީަކ އެ (ރ)
ެ ދައުލަތުގ ް ީމހަކަށ އެ ނަމަ، ު ީމހަކ މަންމަނު ނުވަތަ ނަމަ، ު ީމހަކ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ހޯދުމުގ ު ތަރުޖަމާނަކ ް ފަރާތުނ
ވަގުތިާއ، ާ އެކީަށގެންވ މަަސއްކަތްކުރުމަށްޓަކިައ ް ބީަރއަވުމަށ ް ކުށުނ (ބ)
ު ީމހަކ އެ އިަދ ިލބޭންވާނެއެވެ. ް ވީަސލަތްތައ ާ އެކީަށގެންވ
ު ފުރަުޞތ ް މްަޝވަރާކުރުމަށ ާ ވީަކލަކ ޤާނީޫނ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ
ދޭންވާނެއެވެ.
ު ީމހަކ އެ ކުރެވުމިާއ، ް ަޝީރޢަތ ހިާޒރުގިައ ެ ީމހެއްގ އެ (ޅ)
ް ބީަރއަވުމަށ ް ކުށުނ އީެހގިައ ެ ވީަކލެއްގ ޤާނީޫނ ާ ިއޚިްތޔާރުކުރ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ މަަސއްކަތްކުރުމުގ
ހީެކންނާ ާ ހިާޒރުކުރ ް ަޝީރޢަތަށ ް ފަރާތުނ ާ ހުށަހަޅ ާ ދަޢުވ (ކ)
ް ަޝީރޢަތަށ ހީެކން ް ބޭނުނ ު ީމހަކ އެ ުސވާލުކުރުމިާއ،
ެ ަޝީރޢަތުގ ހީެކންނާ އެ އެދުމިާއ، ކޯޓުގިައ ް ހިާޒރުކޮށިްދނުމަށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ކުރުމުގ ު ުސވާލ މިަޖީލހުގިައ
ަޝއްކެއްނިެތ، ެ ިމންވަރެއްގ ާ އެކީަށގެންވ ކުށެއްކޮށިްފކަން، ު ީމހަކ އެ (އ)
ކަމުގިައ ު ީމހަކ ް ނެތ ް ކުށެއ ީމހީަކ އެ ނަމަ ާސިބތުނުކުރެވޭ ަޝީރޢަތުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ބެލުމުގ
21
ިޚލާފްަށ ޤާޫނާނ ިއޢިުތރާފާިއ،
ހިެކ ހާޯދ
މިަޖީލހުގިައ52. ެ ަޝީރޢަތުގ ހުރެ ް ަސލާމަތުނ ބުއިްދ ާ ީމހ ތުހުމަތުކުރެވޭ
ް ހެއްކެއްކަމުގައެއ ިއޢިުތރާފުތަކީަކ ް އެހެނ ިފޔަވިައ، ު ިއޢިުތރާފ ާ ވ
ޤާނޫނާ ހޯދުމިާއ، ް ބަޔާނ ް މަޖުބޫރުކޮށްގެނ ް ީމހަކަށ ނުބެލެވޭނެއެވެ.
ް ކަންކަމެއ ވާނޭ ް ކޮށްގެނ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ ހޯދުމީަކ ހިެކ ް ިޚލާފަށ
ް ޤަބޫލުކޮށްގެނެއ ް ަޝީރޢަތަށ ް ހިެކތައ ބަޔާންތަކިާއ ާ ހޯދ ް އެގޮތަށ ނޫނެވެ.
ނުވާނެއެވެ.
އެީހތިެރކަްނ ވީަކެލއްގެ ިހނދެއްގިައ53.ޤާޫނީނ ެ ކޮންމ ެ ބޭނުންވެއްޖ ް އީެހއަކަށ ެ ވީަކލެއްގ ޤާނީޫނ (ހ)
ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ިލިބގަތުމުގ ހޯދިައ އީެހ އެފަދަ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ޤާނީޫނ ީމހާއީަކ ތުހުމަތުކުރެވޭ މައަްސލަތަކުގިައ، ބޮޑިެތ ިޖނީާއ (ށ)
ް ނެތ ް ތަނަވްަސކަމެއ މީާލ ފަދަ ހޯދޭ ް އީެހތިެރކަނ ެ ވީަކލެއްގ
ް ޢައްޔަނ ު ވީަކލަކ ޤާނީޫނ ް ދައުލަތުނ ް އޭނާއަށ ނަމަ، ު ީމހަކ
ވާނެއެވެ. ް ކޮށްދޭނ
ުނިދުންނ އަަދުބ 54ް.ލާިއްނާސީނ ކޮށްގެނެއ ް ިއހާނިެތކަމެއ ލިާއނާްސީނ، ރަހުމުކުޑަ، ީމހަކަށް، އެއްވްެސ
އެއްވްެސ ް އަދަބެއ ގެއްލޭފަދަ ް ކަރާމާތ ިއނާްސީނ އިަދ ނުވާނެއެވެ.
ް އިަނޔާކޮށްގެނެއ ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ް ީމހަކަށ
ނުވާނެއެވެ.
ަބްނުދ މައަްސލަތަކުގިައ މަަދީނ
ުނކުުރްނ
.55ެ އަދާނުކުރުމުގ ް ިޒންމާއެއ އަދާކުރާންޖެހޭ ް ދަށުނ ެ އެއްބްަސވުމެއްގ މަދީަނ
ް ބަންދުކޮށްގެނެއ ނުވަތަ ް ހައްޔަރުކޮށ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ް ަސބަބުނ
ނުވާނެއެވެ.
ޙައްޤު ޙުކުމްތަކިާއ56.ިއްސިތއުާނފުކުުރމުގެ ާ ިއއްވ މައަްސލަތަކުގިައ މަދީަނ މައަްސލަތަކުގައްޔިާއ ިޖނީާއ
ާ މައަްސލައ ޙައްޤު، ެ ހުށަހެޅުމުގ ް ިއްސިތއުނާފަށ ް އަމުރުތައ ެ ކޯޓުގ ނެރޭ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ގުޅުންހިުރ
ީމހްުނާނ ަބްނުދކުެރިވފިައވާ
މުޢާމަލާތުކުުރްނ ިއޙިްތރާމާއެކު
ގޮތުގެމީަތނ57ް. ާ ޤާނޫނުގިައވ ނުވަތަ ގިުޅގެން، ާ ޙުކުމަކ ެ ކޯޓެއްގ
ިއޖިްތމީާޢ ީމހުންނިާއ ާ ބަންދުކުރިެވފިައވ ނުވަތަ ާ ހައްޔަރުކުރިެވފިައވ
ު ީމހުންނާމެދ ާ ގެންދ ް ބަލަހައްޓަމުނ ް ދައުލަތުނ ަސބަބުތަކަށްޓަކިައ އިެކއިެކ
ް މުޢާމަލާތުކުރުމަށ ިއނާްސނުންނާ ު ިއޙިްތރާމާއެކ ޢަމަލުކުރާންވީާނ
ނުވަތަ ގިުޅގެން، ާ ޙުކުމަކ ެ ކޯޓެއްގ ފަހެ، ގޮތަކަށެވެ. ާ އެކީަށގެންވ
ާ ބަންދުކުރިެވފިައވ ނުވަތަ ާ ހައްޔަރުކުރިެވފިައވ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ް ބަލަހައްޓަމުނ ް ދައުލަތުނ ަސބަބުތަކަށްޓަކިައ އިެކއިެކ ިއޖިްތމީާޢ ީމހުންނިާއ،
ނުވަތަ ޙައްޤަކުން އެއްވްެސ ާ ބަޔާންވެގެންވ ބާބުގިައ ިމ ީމހުން، ާ ގެންދ
ާ ބޭނުންވ ް ކޮންމެހެނ ް ކަމަކަށ އެ މަޙްރޫމްކުރެވީޭނ، ް ިމިނވަންކަމަކުނ
ިމންވަރަށެވެ.
ިލިބިދުންނ ހައްޔަރުކޮށިްފނަމ58ަ.ަބަދލު ު ީމހަކ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ ނުވަތަ ނިެތ ް ބާރެއ ޤާނީޫނ
ިލިބދޭންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ު ބަދަލ ެ އެކަމުގ ބަންދުކޮށިްފނަމަ ނުވަތަ
ކަމްަށ ކުެށއް ޤާޫނުނގިައ
ކަމަކަްށ ުނވާ ކަނޑައެިޅފިައ
ޤާޫނަނކުްނ ހާަދ ފަހްުނ
އަަދުބުނިދުންނ
.59ް ދޫކޮށްލުނ ް ނުކޮށ ް ކަމެއ ވިަކ ނުވަތަ ކުރުން، ް ކަމެއ ވިަކ (ހ)
ޤާނޫނުގިައ ނުވަތަ ަޝީރޢަތުގިައ ިއްސލީާމ ކަމުގިައ ް ކުށެއ އީެއ
ް ކަމެއ އެ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ކިުރ ް ކަމެއ އެ ނީެތްސ ބަޔާންކޮށްފިައ
ދޫކޮށިްލ ް ނުކޮށ ނުވަތަ ާ ކަމަކ ކިުރ އެ ީމހަކަށް، ދޫކޮށިްލ ް ނުކޮށ
ް ކުށެއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ު އަދަބ ް ގުޅުވިައގެނ ާ ކަމަކ
ް އަދަބެއ ު ބޮޑ ވުރެ ް އަދަބަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް ކުށަށ އެ ކިުރިއރު
އެ ކުށެއްކުރުމާ، ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ް ީމހަކަށ ކިުރ ް ކުށ އެ
ެ ކުށެއްގ ކިުރ އެ ދެމެދު، ާ ޙުކުމްކުރުމ ް ީމހާއަށ ކިުރ ް ކުށެއ
އެ ީދފިައވާނަމަ، ް ލުޔެއ ް ބަދަލަކުނ ގެންނަ ް ޤާނޫނަށ ް އަދަބަށ
އަދަބެވެ. ާ ޤާނޫނުގިައވ ހެދުނު ް ފަހުނ ދޭންވީާނ ް ީމހަކަށ
23
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް ކުށެއްކަމަށ ިޖނީާއ ޤާނޫނުގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ (ށ)
ިމ ް އަދަބިުދނުމަކަށ ަޝީރޢަތްކުރުމިާއ ު ީމހަކާމެދ ާ ކުރ ް ކަމެއ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ ާ މާއްދ
އަަދުބ ެދފަހަރަްށ އެއްކުަށކަްށ
ުނިދުންނ
.60ް ާސިބތުނުވާކަމަށ ް މައްޗަށ ެ ީމހެއްގ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ިޖނީާއ (ހ)
ނުވަތަ ެ ކުށުގ އެ ހަމަ ް ފަހަރަށ ދެވަނަ ޙުކުމްކޮށިްފނަމަ، ް ކޯޓަކުނ
ެ ީމހެއްގ އެ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ް އެހެނ ާ ފިުރހަމަވ ް ޢަމަލުނ ެ ކުށުގ އެ
ެ ީމހެއްގ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ިޖނީާއ އިަދ ނުއުފުލޭނެއެވެ. ް މައްޗަކަށ
ެ ކުށުގ އެ ހަމަ ް ފަހަރަށ ދެވަނަ ާސިބތުވެއްޖެނަމަ، ް މައްޗަށ
ެ ީމހެއްގ އެ ާ ދަޢުވ ެ ކުށެއްގ ް އެހެނ ާ ފިުރހަމަވ ް ޢަމަލުނ ެ ކުށުގ އެ ނުވަތަ
ނުއުފުލޭނެއެވެ. ް މައްޗަކަށ
ތެރޭގިައ ެ އޫުޞލުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ނިުހމެނެއެވެ. ް ިއްސިތއުނާފުކުރުމެއ މައަްސލަ
ޤަވާިޢުދތައް ޤާޫނުނތަކާިއ
ާޝިއޢުކުުރްނ ޢާްނމޮުކްށ
.61ް ޢަމަލުކުރުމަށ ް އެމައްޗަށ ް ރައިްޔތުނ ޤަވިާޢދުތަކިާއ، ޤާނޫނުތަކިާއ، (ހ)
ް ިސޔަާސތުތައ ެ ަސރުކާރުގ އެންގުންތަކިާއ، ާ އަންގ ް ަސރުކާރުނ
ް ޢާންމުކޮށ ިއނިްތޒާމުކޮށް، ް ގޮތަކަށ ިލބޭންހުންނާނޭ ް ޢާންމުންނަށ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ.
ް ދަށުނ ެ ޤަވިާޢދެއްގ ާ ހަދ ް ިލިބގެނ ު ބާރ ް ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ (ށ)
ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ އެ ދޭންވީާނ، ް އަދަބެއ ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ިވޔްަސ
ވާނަމައެވެ. ް އެއްޗަކަށ ާ ާޝިއޢުކޮށްފިައވ ް ޢާންމުކޮށ އެޤަވިާޢދީަކ
ް ީމހަކަށ ކޮށިްފ ް ކަމެއ އިެއން ކަންތަކިާއ، ކުރެވޭ މަނާ އިަދ
އޮވެގެންނެވެ. ކޮށްފިައ ް ބަޔާނ ް ާސފުކޮށ ު އަދަބ ދެވޭނޭ
ު ިސއްރ ެ ދައުލަތުގ ޤާނޫނެއްގިައ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ާ ިނންމ ް ަސރުކާރުނ ިފޔަވިައ ު މަޢުލޫމާތ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ކަމުގިައ
ު މަޢުލޫމާތ އެންމެހިައ ބެހޭ ާ ކަންތައްތަކ ާ ކުރ ތަކިާއ ް ިނންމުނ
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ިލބޭނ ް ޢާންމުކޮށ
ެ ަސރުކާރުގ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ީމހަކ އެ ެ ރައިްޔތަކަށްމ ެ ކޮންމ (ރ)
ހޯދިައ ު މަޢުލޫމާތ އެންމެހިައ ާ ރައްކާކުރިެވފިައވ ިއދާރާތަކުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ު ޙައްޤ ެ ިލިބގަތުމުގ
ިލިބިދުންނ ޙައްޤުތައް ޙައްޤުތަކިާއ62.އެހިެނހްެނ އެންމެހިައ ާ ބަޔާންކުރިެވފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ު ހަމަހަމަކަމާއެކ ް ިފިރހެނުންނަށ އަންހެނުންނަށިާއ ް ިމިނވަންކަނ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ކަނޑައިެޅ، ިމިނވަންކަން ޙައްޤުތަކިާއ ވިަކވީަކން ބާބުގިައ ިމ (ށ)
ޙައްޤުތަކިާއ ް އެހިެނހެނ ނިުހމެނޭ ބާބުގިައ ިމ ބަޔާންކުރިެވފިައވުމީަކ
ް ކަމެއ ާ ހުރަްސއަޅ ް ިލިބގަތުމަށ ނުވަތަ ް ހޯދުމަށ ް ިމިނވަންކަނ
ނޫނެވެ.
ތަޢާުރްޟވާ ޙައްޤުތަކާ އާަސީސ
ާބިޠލްވްުނ ޤާޫނުނތައް
ބާބުގިައ63. ިމ ިވޔްަސ ް ބައެއ ް ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ އެއްވްެސ
ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ިމިނވަންކަމަކ ނުވަތަ ާ ޙައްޤަކ އާަސީސ ާ ބަޔާންވެގެންވ
އެ ނުވަތަ ާ ޙައްޤަކ އެ ް ޤާނޫނަކުނ އެ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ އެ ނަމަ،
އެއްޗަކަށެވެ. ް ބިާޠލ ވީާނ ް ިމންވަރެއ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ިމިނވަންކަމަކ
އަމުުރތަކަްށ ޤާޫނީނ ޣިައުރ
ޙައްޤު ތާަބުނވުމުގެ
އެއްވްެސ64. މުވައްޒަފަކު، އެއްވްެސ ެ ދައުލަތުގ މެނީުވ ް ބާރިުލިބގެނ ް ޤާނޫނަކުނ
އެއްވްެސ ޤާނީޫނ ޣިައރު އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ ް އަމުރެއ ް ީމހަކަށ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ ު ޙައްޤ ެ ތަބާނުވުމުގ ް އަމުރަކަށ
ަދޢުވާކުުރމުގެ ޙައްލުހުޯދމްަށޓަކަިއ
ޙައްޤު
.65ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެއްވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ
ިހފަހައްޓިައިފނަމަ، ނުވަތަ ިނގުޅިައގެނިްފނަމަ، ިކބިައން ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ
ެ ހުށަހެޅުމުގ ް ކޯޓަށ މައަްސލަ އެ ހޯދުމަށްޓަކިައ ް ޙައްލެއ ިއނާްޞފުވިެރ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ު ޙައްޤ
25
ިމިނވްަނކަމާ ޙައްޤުތަކާިއ
ާބިޠލްވްުނ ޤާޫނުނތައް ތަޢާުރްޟވާ
.66ް ިހނގަމުނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ިއޢުލާންތަކުގިައ ޤަރާރުތަކިާއ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ޤާނޫނުތަކިާއ އެންމެހިައ އަންނަ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ތެރިެއން، ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ބަޔާންވެފިައވ
ިމ ކަންތައްތައް، އެންމެހިައ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ިމިނވަންކަމ ޙައްޤުތަކިާއ
ބިާޠލީްވއެވެ. ު ފެށުމާއެކ ް ޢަމަލުކުރާނ ް އަށ ޤާނޫނުއާަސީސ
ވާިޖުބތައް 67ު.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ީމހަކ އެ ިމިނވަންކަމިާއ، ޙައްޤުތަކިާއ ިލބޭ ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ
ދެ ވިަކނުކުރެވޭނޭ ވިާޖބުތަކީަކ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ
ެ ކޮންމ ކުރުމީަކ ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ިހނދު، އާަސްސކަމުގިައީވ
އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ު ވަގުތަކ އެ އިަދ މްަސއިޫލއްޔަތެކެވެ. ެ ރައިްޔތެއްގ
ިއޙިްތރާމްކުރާންވާނެއެވެ. ް ކަންތައްތަކަށ އެ ެ ީމހަކުމ ެ ކޮންމ
ޙައްޤުތަކަށިާއ އެ ރައްކާތިެރވެ ް ިމިނވަންކަމަށ ޙައްޤުތަކިާއ ެ އަނެކުންގ (ހ)
ިއޙިްތރާމްކުރުން. ް ިމިނވަންކަމަށ
މެދުގިައ ެ ޖަމާޢަތްތަކުގ މެދުގައްޔިާއ ެ ީމްސތަކުންގ އެންމެހިައ (ށ)
ެ ިއޙިްތރާމްކުރުމުގ ް އަނެއްބަޔަކަށ ު އެއްބަޔަކ އެކުވިެރކަމިާއ،
ް ތަފާތުތައ ހުންނަ ު ިތމާއާދެމެދ އަނެކުންނާ އާލާކުރުމިާއ، ު ރޫޙ
މަަސއްކަތްކުރުން. ް ދެމެހެއްޓުމަށ ު އޫުޞލ ެ ބަލިައގަތުމުގ
މަަސއްކަތްކުރުން. ތަރައީްޤއަށްޓަކިައ ދުޅަހެޔޮކަމަށިާއ ެ މުޖްތަމަޢުގ (ނ)
އެއްބިައވަންތަކަމިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ ިސޔާދަތިާއ، ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ރ)
ް ަޝރަފ ެ ޤައުމުގ ރައްކާތިެރކަމިާއ އަމަންއަމާންކަމިާއ،
މަަސއްކަތްކުރުން. ިހފެހެއްޓުމަށްޓަކިައ
ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ ިހތުމިާއ، ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ބ)
ިހތުން. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް އޫުޞލަށ ެ ިހންގުމުގ
ީދިމޤްރީާޠ ގޮތުގެމީަތން، ާ ނުވ ު ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ (ޅ)
ކިުރއެރުވުން. ް ގޮތްތައ އޫުޞލުތަކިާއ
ެ ރާއްޖޭގ ިއްސލާމީްދނިާއ، ާ ކަމުގިައވ ީދން ެ ިދވިެހދައުލަތުގ (ކ)
ް ރައްކާތިެރކޮށ ތިަރކަ ޤައީުމ ބަހިާއ، މާދީަރ ޘަޤާފަތިާއ،
ދެމެހެއްޓުން.
ޤުދްރަީތ ނަްސލުތަކިާއ، ިދރޭތަކީެތގެ ިތމާވެށްޓިާއ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (އ)
ިތމާވިެށ ދެމެހެއްޓުމާއެކު، ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ވީަސލަތްތައ ީރިތކަމިާއ،
ފަދަ ާ ހަލާކުވެގެންދ ވިެށ ޤުދްރަީތ ޢަމަލުތަކިާއ ފަދަ ާ ނާުސފުވ
ދުރުހިެލވުން. ް ޢަމަލުތަކުނ
ް ޤައީުމަސލާމަށ ިނާޝނަށިާއ، ެ ދައުލަތުގ އަށިާއ، ިދދަ ޤައީުމ (ވ)
ިހތުން. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ
68ާ.މާަނކުުރްނ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ޓްރަިއިބއުނަލްތަކުނ ކޯޓުތަކުންނިާއ
ިއނާްސީނ ިލިބިދނުމުގިައ، މާނަކުރުމުގައްޔިާއ ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ
ާ ހުޅިުވގެންވ އުފިެދފިައވާ، ް ިބނާކޮށ ް ިމިނވަންކަމަށ ހަމަހަމަކަމިާއ ަޝރަފިާއ
އެ ް ިރޢާޔަތްކޮށ ް އޫުޞލުތަކަށ ާ ޤަބޫލުކުރ ް މުޖްތަމަޢުތަކުނ ީދިމޤްރީާޠ
ާ ބިައވިެރވެފިައވ ެ ިދވިެހރާއްޖ އިަދ ނަގަހައްޓާންވާނެއެވެ. ް އޫުޞލުތައ
ިރޢާޔަތްކުރާންވާނެއެވެ. ް މުޢާހަދާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ
ިމިނވްަނކަމެއް ުނވަތަ ޙައްޤެއް
ގޮތަކަްށ ިނގުޅިައގެަނވޭފަަދ
މާަނުނކުުރްނ ޤާޫނުނއާަސީސ
ނުވަތ69ަ. ް ޙައްޤަކަށ އެއްވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
އެފަދަ ނުވަތަ ކުރުމުގެ، ް ޢަމަލެއ ިލބޭނޭފަދަ ް އިުނކަމެއ ް ިމިނވަންކަމަކަށ
ް ޖަމާޢަތަކަށ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ު ޙައްޤ ެ ބިައވިެރވުމުގ ޢަމަލެއްގިައ
ިހމެނޭ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ގޮތަކަށ ިލބޭނޭފަދަ ް ދައުލަތަށ ނުވަތަ
ނުވާނެއެވެ. ް ތަރުޖަމާކޮށްގެނެއ ނުވަތަ ް މާނަކޮށ ް މާއްދާއެއ އެއްވްެސ
27
ާބުބ ވަަނ ިތްނ މިަޖިލްސ ރައްިޔތުްނގެ
ާބުރ ިލިބގެންވީަނ70.ޤާޫނުނހުެދމުގެ ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ޤާނޫނުހެދުމުގ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
މިަޖީލހަށެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
ާ ިލިބގެންވ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ދަށުން، ގެ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ވިާޖބުތައ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ ބާރުތަކުގ ު ޢާންމ ެ ހެދުމުގ ޤާނޫނު
ް މިަޖީލހަށ އެ ބާރުވްެސ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ އަދާކުރުމިާއ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކުރ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ .1
ިއްޞލާޙުގެނައުން. ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ެ ިއްސލާމީްދނުގ ބެހޭގޮތުން، ާ ކަމަކ ެ ކޮންމ ެ ބޭނުންވެއްޖ .2
ހެދުމިާއ، ޤާނޫނު ގޮތުގެމީަތން ާ ިޚލާފުނުވ ާ އްަޞލަކ
ބިާޠލްކުރުން. ޤާނޫނު ބަދަލުގެނައުމިާއ، ް ޤާނޫނަށ
ް ކަންތައްތައ ާ ކުރ ް ފަރާތުނ ެ ބާރުގ ެ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ .3
ު ބާރ ެ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ ބެލުމިާއ ް ގޮތ ާ ިހނގާނިުހނގ
ކުރުމަށްޓަކިައ ް ިމކަންކަނ އިަދ ޖަވާބުދީާރކުރުވުން.
ް ިފޔަވަޅުތައ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
އެޅުން.
ް ބަޖެޓ ަސޕިްލމެންޓީަރ ބަޖެޓިާއ އަހީަރ ެ ދައުލަތުގ .4
ފްާސކުރުން.
ާ މަޤާމުތަކ ު މްުސތިަޤއްލ ކިޮމަޝންތަކިާއ ު މްުސތިަޤއްލ .5
ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ކަންތައްތައ ިނންމާންޖެހޭ ް ބެހޭގޮތުނ
ިނންމުން. ގޮތުގެމީަތން
ެ ރައިްޔތުންގ ކަންތައްތަކުގިައ ު މިުހންމ ގުޅޭ ރައިްޔތުންނާ .6
ނެގުން. ު ވޯޓ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ
ިމ ް ޖެހޭނެކަމަށ ް އަދާކުރާނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ .7
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުގިައ ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
އަދާކުރުން. ް ވިާޖބުތައ ވްެސ ިމނޫން
ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ އެއްވްެސ ާ ިޚލާފުވ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ (ނ)
ނުވާނެއެވެ. ް ފްާސކޮށްގެނެއ ް މިަޖީލހުނ
ް ހުށަހެޅުމެއ ެ ކޮންމ ާ ހުށަހަޅ ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ރ)
ފޮނުވިައލުމިާއ، ާ އަނބުރ ް ފްާސނުކޮށ ޤަބޫލުކުރުމިާއ،
ު ބަދަލ ް ހުށަހެޅުމަކަށ ެ ކޮންމ ިމފަދަ އިަދ ބިާޠލްކުރުމިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ު ބާރ ެ ގެނައުމުގ
ް މަޤާމަކުނ ނުވަތަ ިއްސކުރުމަށްޓަކިައ ް މަޤާމަކަށ ު ީމހަކ (ބ)
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ފްާސކުރުމަށ ް އެކަނ ވިަކކުރުމަށްޓަކިައ
ް ފްާސނުކޮށ ފްާސކުރުމިާއ ް ހުށަހެޅުމެއ އެ ނަމަ، ހުށަހަޅިައިފ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ބާރ ެ ދޫކޮށްލުމުގ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ކަނޑައެޅްުނ ޢަަދުދ މްެނަބުރްނގެ
ކަނޑައަޅީާނ71. ު ޢަދަދ ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
އޫުޞލުންނެވެ. އަންނަިނިވ
29
ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ ެ ކޮންމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ .1
ފްަސހްާސ ފުރަތަމަ އާބީާދގެ ާ ރަިޖްސޓީަރކުރިެވފިައވ
ެ ކޮންމ ާ ހަމަނުވ ް ީމހުނ ފްަސހްާސ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ
ދެމެންބަރުން. ް ދިާއރާއަކަށ ިއދީާރ
ާ ރަިޖްސޓީަރކުރިެވފިައވ ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ .2
ފުރަތަމަ އާބީާދގެ ިއތުރުވާނަމަ، ެ ފްަސހާހަށްވުރ އާބީާދ
ފްަސހްާސ ެ ކޮންމ ާ ިއތުރުވ ެ ީމހުންނަށްވުރ ފްަސހްާސ
މެންބަރެއް. ް ީމހަކަށ
އެވީަނ، ބުނެފިައ ދިާއރާކަމުގިައ ިއދީާރ ބޭނުމަށްޓަކިައ ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ އަތޮޅުތަކުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ތްަޞީދޤުކުރިާއރު، ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ
އެކީާވްސ ޖުމްލަ ު މާލެއާއެކ އަތޮޅިާއ ިވިހ ާ ބަލ ގޮތުގިައ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ް ތަފީްޞލ ެ ދިާއރާތަކުގ ިއދީާރ ދިާއރާއަށެވެ.
އެވީަނއެވެ. ގިައ 2 ު ޖަދުވަލ
ިއްނިތޚާުބކުުރްނ 72ާ.މްެނަބުރްނ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ 71 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ވިަކ ް ދިާއރާއަކުނ ިއދީާރ ެ ކޮންމ ިޚލާފުނުވާނޭހެން، ާ އޫުޞލ
ެ ކޮންމ ިމިއން ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. ް ދިާއރާތަކެއ ިއނިްތޚީާބ
މެންބަރެވެ. ް އެއ ިއނިްތޚާބުކުރީާނ ް ދިާއރާއަކުނ ިއނިްތޚީާބ
ތެރިެއން ެ ީމހުންގ ާ ވާދަކުރ ދިާއރާއެއްގިައ ިއނިްތޚީާބ ެ ކޮންމ (ށ)
ެ ރައިްޔތުންގ ވޯޓުދޭ ދިާއރާއެއްގިައ އެ ިއނިްތޚާބުވީާނ،
ީމހެކެވެ. ިލބޭ ު ވޯޓ ިގނަ ެ އެންމ ް ިސއްރުވޯޓަކުނ
ް ދިާއރާތައ ިއނިްތޚީާބ ިހމެނޭ ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ ެ ކޮންމ (ނ)
ު ަސރަޙައްދ ެ ދިާއރާތަކުގ ިއނިްތޚީާބ އެ ގޮތިާއ، ކަނޑައަޅާނޭ
ިއދީާރ އިަދ ބަޔާންކުރާންވާނެއެވެ. ް ޤާނޫނަކުނ ް ގޮތ ކަނޑައަޅާނޭ
އެ ބެހުމުގިައ ް ދިާއރާތަކަކަށ ިއނިްތޚީާބ އާބީާދ ެ ދިާއރާތަކުގ
އާބީާދ ެ ދިާއރާތަކުގ ިއނިްތޚީާބ ިހމެނޭ ދިާއރާއެއްގިައ ިއދީާރ
ޤާނޫނުގިައ އެ ް އޫުޞލެއ ހަމަހަމަކުރެވޭނޭ ް ބޮޑަކަށ ެ ީވއެންމ
ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ.
ަޝުރޠުތައް ވުމުގެ ީމހެއްގިައ73.މްެނަބރަކަްށ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ އަންނަިނިވ
ިދވިެހރައިްޔތަކަށްވުން. .1
ނުވުން. ް ރައިްޔތަކަށ ެ ބޭރުޤައުމެއްގ .2
ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ކަމުގިައވުމިާއ، ު މްުސިލމަކ .3
ީމހަކުކަމުގިައވުން.
ފިުރފިައވުން. ު އަހަރ އަށާރަ ް ޢުމުރުނ .4
ީމހަކުކަމުގިައވުން. ހިުރ ް ހަމައަށ ބުއިްދ .5
އެ ނަމަ، ާ ވެފިައވ ް ިދވިެހރައިްޔތަކަށ ު ރައިްޔތަކ ެ ބޭރުޤައުމެއްގ (ށ)
ކިުރމިަތލެވީޭނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ީމހަކަށ
ފުރުމަށްފަހުއެވެ. ު އަހަރ ފްަސ ާ ިދވިެހރައިްޔތަކަށީްވތ ު ީމހަކ އެ
ކަމުގިައ ު ީމހަކ ާ ިދިރއުޅެމުންދ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ީމހީަކ އެ އިަދ
ވާންވާނެއެވެ.
31
ެ ރައިްޔތުންގ ް ީމހަކަށ ާ ޙާލަތެއްގިައވ ޙާލަތްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ (ނ)
އިަދ ނުވެވޭނެއެވެ. ް ބިައވިެރއެއ ިއނިްތޚާބުގިައ ެ މިަޖީލހުގ
އެފަދަ ް މެންބަރަކަށ ާ ހިޮވފިައވ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ީމހަކ އެ މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ ް ޙާލަތެއ
ވިަކވާނެއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ނަމަ، ު ީމހަކ ް އޮތ ް ދަރަންޏެއ ު ާސިބތ އަދާކުރާންޖެހޭ .1
ު ީމހަކ ާ ނުދ ް އަދާކުރަމުނ ދަރަިނ އެ ް އެއްގޮތަށ ާ ޙުކުމ
ކަމުގިައވުން.
މްަސދުވަހަށްވުރެ ބާރަ ެ ާސިބތުވ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ .2
ު ީމހަކ ާ ތަނީްފޛުކުރަމުންދ ް ޙުކުމެއ ެ ިދގުމުއްދަތެއްގ
ކަމުގިައވުން.
މްަސދުވަހަށްވުރެ ބާރަ ެ ާސިބތުވ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ .3
އެ ނަމަ ު ީމހަކ ާ ކުރިެވފިައވ ް ޙުކުމެއ ެ މުއްދަތެއްގ ު ިދގ
ް ޙުކުމުނ އެ ނުވަތަ ިނމުނުތާ، ް ތަނީްފޛުކޮށ ް ޙުކުމެއ
ާ ނުވ ު އަހަރ ިތން ާ މަޢާފްކުރެވުނުތ ު އަދަބ ކަނޑައެޅުނު
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ
ކަމުގިައވުން. ު ފަނިޑޔާރަކ .4
ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ކަނޑައަޅިައ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ރ)
މަޤާމުގިައ އެ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވާނަމަ
ް އަދާކޮށްގެނެއ ް ވީަޒފާއެއ ކުރެ ް ވީަޒފާތަކުނ އަންނަިނިވ ހުރެ
ނުވާނެއެވެ.
މެންބަރުކަން. ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ .1
ނަިއބުކަމިާއ، ެ ވީަޒރުންގ ިމިންސޓަރުކަމިާއ، ް ްސޓޭޓ .2
ވީަޒފާއެއް. އެއްވްެސ ެ އެފެންވަރުގ ެ ދައުލަތުގ
ނުވަތަ މެންބަރުކަން ެ ކިޮމަޝނެއްގ ު މްުސތިަޤއްލ .3
މަޤާމެއް. ު މްުސތިަޤއްލ
ވީަޒފާއެއް. ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ .4
ނުވަތަ ބިައވިެރވާ، ު ަސރުކާރ ނުވަތަ ެ ަސރުކާރުގ .5
ވީަޒފާއެއް. ެ ކުންފުންޏެއްގ ިހންގާ، ް ަސރުކާރުނ
ވީަޒފާއެއް. ެ ިސފިައންގ .6
ވީަޒފާއެއް. ެ ފުލުހުންގ .7
ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ .8
ް އެހެނ ެ ދައުލަތުގ ިފޔަވިައ ް ވީަޒފާއެއ އަދާކުރާންޖެހޭ
ވީަޒފާއެއް.
ކޯޓުގެ މްެނަބުރކަމާމުެދ
ިއޚިްތާޞްޞ
ނުވަތ74ަ. ޯ ހަމަވޭތ ީމހެއްގިައ ު ަޝރުޠ ެ ކިުރމިަތލުމުގ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މެންބަރުކަމުގ ނުވަތަ ބެލުމުގިައ ޯ ވިަކކުރާންޖިެހއްޖެތ ް މަޤާމުނ ު މެންބަރަކ
ް މައަްސލައެއ އެ އުފިެދއްޖެނަމަ، ް ިޚލާފެއ ު ހްުސވެއްޖެކަމާމެދ ް ގޮނިޑއެއ
ުސޕީްރމްކޯޓުންނެވެ. ކަނޑައަޅީާނ ް ގޮތެއ ބަލިައ
33
މަަސއްކަތުގިައ މްެނަބުރްނގެ
ކަްނކަްނ ިރޢާަޔތްކުރާްނީވ
މްަޞލަޙަތިާއ75. ޤައީުމ ޢަމަލުކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
އެއްވްެސ އިަދ ިއްސކަނީްދގެންނެވެ. ް މަންފާއަށ ލާބަޔިާއ ެ ރައިްޔތުންގ
ް އެހެނ ް އޮތ ް ގުޅުމެއ ޚާއަްޞ ާ ީމހަކ އެ ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ އެ ު މެންބަރަކ
ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ ެ މަޤާމުގ ް ކިުރއެރުވުމަށ ް މްަޞލަޙަތެއ ޒީާތ ވްެސ ެ ީމހެއްގ
ް ދިާއރާތައ ިއނިްތޚާބީުވ ް އެބިައީމހުނ އެބިައީމހުން، އިަދ ނުވާނެއެވެ.
ލާބަޔިާއ ެ ރައިްޔތުންގ ހިުރހިައ ޤައުމިާއ މިުޅ ތަމީްސލުކުރުމުގިައ،
ިރޢާޔަތްކުރާންވާނެއެވެ. ް މަންފާއަށ
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.76ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ ެ ީމހެއްގ އެ ު އެއްފަހަރ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ
މްަޞލަޙަތުތަކިާއ، ިވޔަފީާރގެ ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބަޔާނެއ ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ ދަރަިނ އަރަންޏިާއ
މަޢުލޫމާތުގިައ ދޭ ް ިމގޮތުނ އިަދ ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް އީަމންޢާންމަށ
ް ިޒންމާތައ ެ ވީަޒފާތަކުގ އެ ވީަޒފާތަކިާއ ް އެހެނ ާ އަދާކުރ ު ީމހަކ އެ
ިހމަނާންވާނެއެވެ.
ިއްސިތޢުފާިދުންނ 77ް.މްެނަބުރކަމްުނ ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ މެންބަރަކު، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ބަޔާންކޮށް، ް އެކަނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ް ިލބުމުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ
މްެނަބުރްނ ގޮނިޑއަްށ ހްުސވާ
ިއްނިތޚާުބކުުރްނ
.78ް ަސބަބުނ ެ ވިަކވުމުގ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ފްަސދޮޅްަސ ފިެށގެން ް ތީާރޚުނ ހްުސިވ ގޮނިޑ އެ ް ގޮނިޑއަށ ާ ހްުސވ
ނަމަވްެސ ވާނެއެވެ. ް ކުރާނ ު ިއނިްތޚާބ ު މެންބަރަކ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ހްުސިވ ގޮނިޑ ެ މެންބަރުކަމުގ
ނުވަތަ ހަމްަސދުވްަސ އީޮތ ު ދެމެދ ާ ިއނިްތޚާބ ު ޢާންމ ް ކިުރއަށްއޮތ
ް ގޮނިޑއަކަށ ހްުސިވ އެ ވާނަމަ މުއްދަތެއްކަމުގިައ ު ކުރ އެއަށްވުރެ
ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ ު ިއނިްތޚާބ ު މެންބަރަކ
ޢުމުުރ މިަޖީލހުގެ ކުރުމަށްފަހު،79.ރައްިޔތުްނގެ ު ިއނިްތޚާބ މިަޖިލްސ ޢުމުރަީކ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ދުވަހެވެ. ު އަހަރ ފްަސ ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ކުރ ޖަލާްސ ފުރަތަމަ
ް ހަމަވެގެނ ު ޢުމުރ އުވީުނއެވެ. މިަޖިލްސ ް ހަމަވުމުނ ު މުއްދަތ ިމ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އަލަށ ު އުވުމާއެކ މިަޖިލްސ
ބާއްވާންވާނެއެވެ. ޖަލާްސ ފުރަތަމަ
ިތީރްސ ެ ހަމަވުމުގ ު ޢުމުރ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިހނގަމުންދ (ށ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އަލަށ ކީުރން ދުވްަސ
ކުރާންޖެހޭ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ އެކަމ ިއނިްތޚާބުކުރުމިާއ، ް މެންބަރުނ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ކޮށ ް ކަންތައްތައ ް އެހިެނހެނ
ޢުމުުރގެ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ިއތުުރކުުރްނ މުއަްދތު
ދަނިޑވަޅެއްގިައ،80. ާ ިއޢުލާންކޮށްފިައވ ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ
ު ޢުމުރ ެ މިަޖީލހުގ ދިަތވެއްޖެނަމަ، ް ބޭއްވުމަށ ް ިއނިްތޚާބެއ ު ޢާންމ
އެ ް ޤަރާރެއ ެ ިއތުރުކުރުމުގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ އަހަރަށްވުރ ް އެއ
ެ މިަޖީލހުގ ފްާސވީާނ ް ޤަރާރެއ ިމފަދަ ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން
ް ިމގޮތަށ އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ. ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ ިއތުރުކޮށްފިައވިަނކޮށް، ު މުއްދަތ ެ މިަޖީލހުގ
ެ ޤަރާރުގ އެ ނުވަތަ ު އުވިައލުމަށްފަހ ު ޤަރާރ ނެރުނު ް ިއޢުލާންކުރުމަށ
ެ ދުވަހަށްވުރ ފްަސދޮޅްަސ މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ ު ހަމަވުމަށްފަހ ު މުއްދަތ
ފްަސދޮޅްަސ އެ ނުވާނެއެވެ. ް ގެންގްޮސގެނެއ ް ކިުރއަށ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ
ހިުރހިައ ެ ހޮވުމުގ ް މެންބަރުނ ް މިަޖީލހަކަށ ާ އ ެ ރައިްޔތުންގ ދުވަހުގެތެރޭގިައ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ކަމެއްކޮށ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ހުވިައކުުރްނ މްެނަބުރްނގެ
.81ެ މިަޖީލހުގ އެ ީމހަކު، ާ ިއނިްތޚާބުވ ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ ކީުރން ެ ފެށުމުގ ް ފުރާނ ް މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ް އެހެނ ާ ކަނޑައަޅ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ ކިުރމީަތގިައ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކިުރމީަތގިައ
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ. ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މެންބަރުންގ
35
ރަީއާސިއ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ަނިއުބރަީއްސ
ފުރަތަމ82ަ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ބާއްވ ު ިއނިްތޚާބަށްފަހ ު ޢާންމ (ހ)
ެ މިަޖީލހުގ އެ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ޖަލާްސގިައ
ް ވޯޓަކުނ ު ިސއްރ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނަިއބުރަީއެސއް، ރަީއަސކިާއ
ނަިއބުރަީއްސ ރަީއާސިއ ެ މިަޖީލހުގ ކުރާންވާނެއެވެ. ު ިއނިްތޚާބ
އެ ބަލަހައްޓީާނ ު ިރޔަާސތ ޖަލާްސގެ އެ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ
ެ މިަޖީލހުގ މެންބަރުންގެތެރިެއން ހިާޒރުވިެތިބ ް ޖަލާްސއަށ
މެންބަރެކެވެ. ިގނަދުވްަސީވ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ
ިގނަ ިގނަދުވްަސީވ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ
ް ޢުމުރުނ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ އެ ނަމަ ިތިބ ް މެންބަރުންތަކެއ
މެންބަރެކެވެ. ދީޮށ ެ އެންމ
ބަލަހައްޓީާނ ު ިރޔަާސތ ެ ޖަލާްސތަކުގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ނުވާނަމަ ހިާޒރު ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ރަީއެސވެ. ެ މިަޖީލހުގ އެ
ނަިއބުރަީއްސ ރަީއާސިއ ނަިއބުރަީއެސވެ. ބަލަހައްޓީާނ ު ިރޔަާސތ
އެ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤަވިާޢދުގިައވ ެ މިަޖީލހުގ ނުވާނަމަ ހިާޒރު
އެވެ. ކަނޑައަޅީާނ ު ީމހަކ ބަލަހައްޓާނޭ ު ިރޔަާސތ ޖަލާްސގެ
ް ދޭނ ާ ިއްސިތޢުފ ް މަޤާމުނ އެ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ެ މިަޖީލހުގ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ް ނަިއބުރަީއަސށ
އެ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ިލބުމުނ ް ނަިއބުރަީއަސށ
އެ ނަިއބުރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ދޭނ ާ ިއްސިތޢުފ ް މަޤާމުނ
ހުށަހަޅިައ، ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ިލބުމުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ިސީޓ އެ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ އެ ނަިއބުރަީއްސ
ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ޙާލަތްތަކުގިައ، އަންނަިނިވ (ރ)
ވިަކވާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ އެ ނަިއބުރަީއްސ
ް މެންބަރުކަމުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ީމހަކ އެ .1
ވިަކވުން.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ު ީމހަކ އެ .2
ފްާސވުން.
މަޤާމުން ނަިއބުރަީއްސ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ބ)
ާސދަ ެ ހުށަހެޅުމުގ ް މިަޖީލހަށ ް ޤަރާރެއ ާ ހުށަހަޅ ް ވިަކކުރުމަށ
ވާނެއެވެ. ް އަންގާނ ް މިަޖީލހަށ އެ ް އެކަނ ކީުރން ދުވްަސ
37
ޭ ވިަކކުރުމާބެހ ް މަޤާމުނ އެ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ޅ)
ެ މިަޖީލހުގ ު ިރޔަާސތ ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ިހނގާ، ް ބަޙުޘެއ
ެ ރައިްޔތުންގ ހަމައެހެންމެ، ނުވާނެއެވެ. ް ބަލަހައްޓިައގެނެއ ރަީއްސ
ާ ިހނގ ް ބަޙުޘެއ ވިަކކުރުމާބެހޭ ް މަޤާމުނ ނަިއބުރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ
ނަިއބުރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ު ިރޔަާސތ ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބަލަހައްޓިައގެނެއ
ް މަޤާމުނ ނަިއބުރަީއްސ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ކ)
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ިހނގާ، ް ބަޙުޘެއ ވިަކކުރުމާބެހޭ
ބިައވިެރވެ ބަޙުޘްގިައ ިދފާޢުގިައ ެ އީެމހެއްގ ބިައވިެރވުމިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ އިެއން ު ޙައްޤ ެ ވާހަކަދެއްކުމުގ
ާ ނަގ ް ގޮތުނ ވިަކކުރުމާބެހޭ ް މަޤާމުނ ު ީމހަކ އެ ނަމަވްެސ
ނުދެވޭނެއެވެ. ް ވޯޓެއ ް ީމހަކަށ އެ ވޯޓެއްގިައ
ޖަލްާސތައް މިަޖީލހުގެ އޮންނާންވާނެއެވެ.83.ރައްިޔތުްނގެ ު ދައުރ ިތން ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ެ އަހަރަކުމ ެ ކޮންމ
ެ ރައިްޔތުންގ ދުވްަސ ާ ިނންމ ދުވަހިާއ ާ ފަށ ެ ދައުރެއްމ ެ ކޮންމ ިމިއން
ެ ރައިްޔތުންގ އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ޤަވިާޢދުގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ާ މިަޖިލްސކުރ ެ ރައިްޔތުންގ ބާއްވާންވީާނ ް ޢާންމުކޮށ ް ޖަލާްސތައ ެ މިަޖީލހުގ
ގޭގައެވެ.
ަބާޔްނ ފުރަތަމ84ަ.ިރާޔީސ ެ ދައުރުގ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އަހަރަކުމެ، ެ ކޮންމ
ް ިއތުރަށ ު ޙާލަތ ެ ޤައުމުގ އިަދ ބަޔާންކޮށީްދ ު ޙާލަތ ެ ޤައުމުގ ޖަލާްސގިައ
ފެންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ކުރާންޖެހޭކަމަށ ކުރުމަށްޓަކިައ ު ރަނގަޅ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ބަޔާނެއ ިރޔީާސ އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ ެ ކަންތައްތަކުގ
ިއއްވާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ޢާްނމްުނަންށ ޖަލްާސތައް
ހުޅުވިައލުްނ
މެނީުވ85. ޙާލަތުގިައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ހ)
ެ ކިޮމީޓތަކުގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ޖަލާްސތަކިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުޅުވިައލިެވފައެވެ. ް ޢާންމުންނަށ އޮންނާންވީާނ ް ޖަލާްސތައ
ުރައްކާތިެރކުރުމަށްޓަކިައ އަމަންޢާންމ ނުވަތަ، ަސލާމަތަށްޓަކިައ ޤައީުމ (ށ)
ް ބައެއ ް ޖަލާްސއަކުނ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ޖަލާްސއަކުނ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކޮމީެޓއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ
ިމފަދަ ބޭއިްވދާނެއެވެ. ގޮތުގިައ ެ ޖަލާްސއެއްގ ު ިސއްރ ް ބައެއ
އެ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ބާއްވާންވީާނ ް ޖަލާްސއެއ ު ިސއްރ
ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަކަށ އެ ކޮމީެޓގެ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއަކަށ
ު ިސއްރ ް ޖަލާްސއެއ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ
ފްާސކޮށްގެންނެވެ. ް ބާއްވާނ ގޮތުގިައ ެ ޖަލާްސއެއްގ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އޮތުމަކުނ ް އެހެނ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ު ިސއްރ ް ބައެއ ް ޖަލާްސއަކުނ ނުވަތަ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކޮމީެޓއެއްގ
ް ަސބަބުތައ ު ިއތުރ ބެހޭ ާ ބޭއްވުމ ގޮތުގިައ ެ ޖަލާްސއެއްގ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ ް ކަނޑައެޅުމަކަށ ޤަވިާޢދުގިައ
ޢަަދުދ 86ެ.ޤާޫނީނ މިަޖީލހުގ ޢަދަދީަކ ޤާނީޫނ ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ިއނަްސއްތައެވެ. ފަނަްސީވްސ ެ މެންބަރުންގ
ނުވާނަމ87ަ.ވޯޓުިދުންނ ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ހ)
ް ޖަލާްސއަކަށ އެ ިނންމީޭނ ް ިނންމުމެއ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ. ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
39
ިވޔްަސ އޮތްކަމުގިައ ް އެހެނ ާ މާއްދ ވަނަ 86 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ށ)
ް ކަމެއ އެއްވްެސ ާ ލިާޒމްކުރ ް ޢަމަލުކުރުނ ް އެމައްޗަށ ް ރައިްޔތުނ
އަހާންވީާނ ް ވޯޓަށ ފްާސކުރުމަށްޓަކިައ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރެ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ އެ
ހިާޒރުވިެތބޭ ޖަލާްސގިައ ާ ވޯޓެއްނަގ އެ ް މެންބަރުނ ިގނަ
ވަގުތެއްގައެވެ.
ެ ޖަލާްސއެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ިނންމުންތަކުގިައ ާ ިނންމ ް ީމހަކުމިަޖީލހުނ ާ ބަލަހައްޓ ު ިރޔަާސތ
ާ ނަގ ު ކަމަކާމެދ އެހެންނަމަވްެސ، ނުވާނެއެވެ. ް ީދގެނެއ ު ވޯޓ
ޙާލަތެއްގިައ ެ ހަމަހަމަވެއްޖ ު ޢަދަދ ނުފެންނަ ފެންނަ ެ ވޯޓުގ
ް އޭނާއަށ ު ީމހަކ ާ ބަލަހައްޓ ު ިރޔަާސތ ނުވަތަ ރަީއްސ ެ މިަޖީލހުގ
ދޭންވާނެއެވެ. ު ވޯޓ ް ކޮޅަކަށ ފެންނަ
ނުވަތަ ވޯޓުން ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ރ)
ިނންމުމުގިައ، ް ކަމެއ ިނންމާންޖެހޭ ް ވޯޓުނ ހަތަރުބިައކުޅިަތންބިައގެ
ު ވޯޓ ް ީމހަކަށ ާ ބަލަހައްޓ ު ިރޔަާސތ ނުވަތަ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ
ދިެވދާނެއެވެ.
ކަނޑައެޅްުނ ޤަވާިޢުދ މީަތން:88.ިހްނގުމުގެ ެ ގޮތުގ ިޚލާފުނުވާނޭ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ (ހ)
ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ިއދީާރ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ .1
ވިަކކުރުމިާއ ލެއްވުމިާއ، ް މުވައްޒަފުނ ިހންގުމިާއ،
ެ މިަޖީލހުގ މާުސރަކަނޑައެޅުމިާއ، ެ މުވައްޒަފުންގ
ބަލަހައްޓީާނ ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ބެހޭ ާ ޖަލާްސތަކ
ގުޅޭ ާ ކަންތައްތަކ ިމ އިަދ މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
މިަޖީލހުންނެވެ. އެ ވްެސ ހަދީާނ ް ޤަވިާޢދުތައ
ެ އެބިައީމހުންގ އިަދ ތަމީްސލުވާނޭ، ް ފިުރހަމައަށ ް ރައިްޔތުނ .2
ް އޫުޞލުތައ ީދިމޤްރީާޠ ިލބޭނޭ ް ބިައވިެރވުނ ފިުރހަމަ
ެ ްރައިްޔތުންގ ގޮތަކަށ ު ހާމަކަންބޮޑ ޖަވާބުދީާރވާ، އެކުލެވޭނޭ،
ް އޫުޞލުތައ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ބޭނުންވާނޭ ް ިހންގުމަށ މިަޖިލްސ
ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ އެ ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން އެ
ުސލީޫކ ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ
ިހމިެނދާނެއެވެ. ް އޫުޞލުތައ ގުޅޭ ާ ހިާޒީރއ ިމންގަނޑުތަކިާއ،
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ ެ މިަޖީލހުގ އިަދ
ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ެ މެންބަރެއްގ ނަމަ ެ ފްާސވެއްޖ
ކަނޑައިެޅދާނެއެވެ. ގޮތްތައްވްެސ ކެނޑޭނެ
ނުވާހިައ ބަޔާންކޮށްފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ށ)
ެ ިހނިގގޮތުގ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިހނދަކ
ް މައަްސލައެއ ް ކޯޓަކަށ އެއްވްެސ ބެލުމަށްޓަކިައ ް ަޞއްޙަކަނ
ނޭޅޭނެއެވެ. ް ހުށައެއ
ިހނިގގޮތުގެ ކަްނތައްތައް މިަޖީލހުގެ
ާޝިއޢުކުުރްނ މަޢުލޫމާތު
.89ު މަޢުލޫމާތ ެ ިހނިގގޮތުގ ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ޢާންމުކޮށ ާޝިއޢުކޮށް، ިލޔެ، ދަފްތަރުގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ިލބޭނ
41
90ެ.ިއމިްތާޔޒު އެމިަޖީލހުގ ނުވަތަ ޖަލާްސއެއްގިައ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ު ީމހަކ އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ކިޮމީޓއެއްގިައ
ދެއިްކ ނުވާގޮތުގެމީަތން ް ިޚލާފ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ
ް ވޯޓ ނުވަތަ ަސބަބުން ެ ހުށަހެޅުމެއްގ ހުށަހިެޅ ނުވަތަ ް ވާހަކައެއ
ު އީެމހަކ ް ކޯޓަކަށ ަސބަބުން، ެ ގޮތެއްގ ޢަމަލުކިުރ ިދނުމުގިައ
ިހންގިައ ް ތަޙީުޤޤެއ އެއްވްެސ ު އީެމހަކާމެދ ނުވަތަ ް ހިާޒރުކޮށ
ު އީެމހަކާމެދ ނުވަތަ ް ބަންދެއްކޮށ ނުވަތަ ް ހައްޔަރުކޮށ ނުވަތަ
ނުވާނެއެވެ. ް ހަދިައގެނެއ ް ދަޢުވާއެއްކޮށ
އެއްގޮތަށް، ާ އޫުޞލުތަކ ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ެ ކިޮމީޓތަކުގ ެ މިަޖީލހުގ ޖަލާްސތަކިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ގޮތުގ ކަނިްހނިގ ް ތެދުބަހުނ ް ވާހަކަތައ ބައްދަލަވުންތަކާބެހޭ
ް ދެކޮޅަށ ާ ީމހަކ ާ ހާމަކުރ ނުވަތަ ާ ާޝިއޢުކުރ ް ނުގެއްލޭގޮތަށ ް ހީަޤޤަތ
ް ވާހަކައެއ އެފަދަ އިަދ ު ީމހަކާމެދ ދެއިްކ ް ވާހަކައެއ އެފަދަ ނުވަތަ
އިަދ ް ދަޢުވާއެއްކޮށ އެއްވްެސ ު މަޖައްލާއަކާމެދ ންޫސ ާޝިއޢުކިުރ
ނުވާނެއެވެ. ް އަޅިައގެނެއ ް ިފޔަވަޅެއ
އަލުްނ ތްަޞީދޤުކުުރމާިއ ިބލު
ފޮުނވްުނ އަނުބރާ ިވްސުނމްަށ
.91ެ ްދުވަހުގ ހަތ ާ ފްާސވާތ ެ ިބލެއްމ ެ ކޮންމ ާ ފްާސވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ކުރުމަށްޓަކިައ ު ތްަޞީދޤ ު ިބލ އެ ތެރޭގިައ
ާ ިލބޭތ ު ިބލ އެ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ އިަދ ވާނެއެވެ. ް ފޮނުވާނ
ނުވަތަ ވާނެއެވެ. ް ކުރާނ ު ތްަޞީދޤ ު ިބލ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ފަނަރަ
ް ގެންނާނ ް ިބލަށ އެ ނުވަތަ ް ިވްސނުމަށ ް އަލުނ ު ިބލާމެދ އެ
އެ ް ިވްސނުމަށ ު ިއްޞލާޙަކާމެދ ފެންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ާ އަނބުރ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިބލ އެ ތެރޭގިައ ެ މުއްދަތުގ
ފޮނުވާންވާނެއެވެ.
ާ ފޮނުވ ާ އަނބުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ް ބަދަލެއ އެއްވްެސ ް ިބލަށ އެ ިވްސނުމަށްފަހު، ް އަލުނ ު މެދ ާ ިބލަކ
ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިބލ އެ ނުގެންެސ،
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ އެ ފްާސވެއްޖެނަމަ، ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ކޮށް، ު ތްަޞީދޤ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ފްާސވެގެނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ެ މުއްދަތުގ އޮންނަ ް ތްަޞީދޤުކުރާނ ް ފޮނުވިާބލެއ ް ތްަޞީދޤުކުރުމަށ
ް ިއްޞލާޙެއ ނުވަތަ ް ިވްސނުމަށ ް އަލުނ ު ިބލަކާމެދ އެ ތެރޭގިައ
ނުފޮނުވިައިފނަމަ، ާ އަނބުރ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ
ބަލިައ، ް ކަމަށ ތްަޞީދޤުކީުރ ު ިބލ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ
ވުމާިއ ޤާޫނަނކަްށ ިބލު
ގެޒެޓްގިައ ަސުރކާުރގެ
ާޝިއޢުކުުރްނ
.92ް ިބލެއ އެ ޤާނޫނަކަށްވީާނ، ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ތްަޞީދޤުކުރުމުންނެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ެ ަސރުކާރުގ ު ދުވަހ ާ ތްަޞީދޤުކުރ ް ިބލެއ އެ ިބލެއް، ެ ކޮންމ ާ ތްަޞީދޤުކުރ
ފަށީާނ، ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނަކަށ އެ ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ
ާ ޤާނޫނެއްގިައވ އެ ާޝިއޢުކުރުމަށްފަހު، ގެޒެޓްގިައ ް ޤާނޫނެއ އެ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
93ާ.މުޢާހާަދތައް ބިައވިެރވ ް ފަރާތުނ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ ނަމުގިައ، ެ ިދވިެހދައުލަތުގ (ހ)
ެ ރައިްޔތުންގ ޢަމަލުކުރާންވީާނ ް މުޢާހަދާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ
އެ ފްާސކުރުމަށްފަހު، ް މިަޖީލހުނ އެ ހުށަހަޅިައ ް މިަޖީލހަށ
މީަތންނެވެ. ެ ިނންމާގޮތުގ ް މިަޖީލހުނ
43
ް ިދވިެހދައުލަތުނ އޮތްކަމުގިައިވޔްަސ، ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ޢަމަލުކުރުމަށ ް މައްޗަށ ެ މުޢާހަދާތަކުގ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ބިައވިެރވާ،
ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ލިާޒމުވީާނ، ް ރައިްޔތުންނަށ
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ
ޤަވާިޢުދ ިލިބގްެނވާ ާބުރ ޤާޫނީނ
ާބުރ ެނުރމުގެ އަމުުރތައް ހުެދމާިއ
ިދުންނ
ނެރުމިާއ94. ް އަމުރުތައ އިެކއިެކ ކުރުމަށްޓަކިައ، ް ކަމެއ ވިަކ ކަނޑައެޅޭ
ް އަމުރުތައ ާ އެކުލިެވގެންވ ު ބާރ ޤާނީޫނ އެނޫންވްެސ ހެދުމިާއ ު ޤަވިާޢދ
ެ ޤާނޫނެއްގ ް މުއައަްސާސއަކަށ ވިަކ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ވިަކ ު ބާރ ެ ނެރުމުގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ިދނުމުގ ް ދަށުނ
ިހމެނެއެވެ. ވްެސ ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ،
ހުއްޓިައލާނޭ ް ޢަމަލުކުރުނ ނުވަތަ ފަށާނޭ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނަކަށ (ހ)
ކަނޑައެޅުން. ް ތީާރޚެއ
ެ ވިަކބައެއްގ ިހންގީޭނ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ވިަކ (ށ)
ކަނޑައެޅުން. ަސރަޙައްދަކަށްކަން ވިަކ ނުވަތަ މައްޗަށްކަން
ލަފާހުޯދްނ 95ު.ުސޕީްރމްކޯޓުްނ މެދ ާ ުސވާލުތަކ ު މިުހންމ އުފެދޭ ު މެދ ާ އޮތްގޮތ ް ކަނ ޤާނޫނުގިައ
ް ލަފައަކަށ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ު އޮތްގޮތާމެދ ް ކަމެއ ް ޤާނީޫނގޮތުނ ނުވަތަ
ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އިެދ
ޤާނޫނުއާަސީސ ތެރޭގިައ ެ ކަންތައްތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް ިމގޮތުނ ހުށަހިެޅދާނެއެވެ.
އުފެދޭ ު މެދ ާ ަޞއްޙަކަމ ެ ޤާނޫނެއްގ ވިަކ މައަްސލަތަކިާއ ެ މާނަކުރުމުގ
ާ ލަފ ދޭ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ް ކަންކަމަށ ިމފަދަ ިހމެނެއެވެ. ް ުސވާލުތައ
ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ާ ލަފ އެ ު ބަޔާންކުރުމާއެކ ް ަސބަބުތައ ާ ިބނާކޮށްފިައވ
އޮންނާންވީާނ ާ ލަފ އެ ފޮނުވާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
އެ މައަްސލަތަކުގިައ ހުށަހެޅޭ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ް ކުރުމަށ ު ިއްސިތއުނާފ
އެއްފަދިައންނެވެ. ާ ޙުކުމްތަކ ނެރޭ ކޯޓުން
ަބޖެޓް 96ް.އަހީަރ ދައުލަތުނ ް އަހަރަކަށ އެ ފެށުމުގެކީުރން ް އަހަރެއ މީާލ ެ ކޮންމ (ހ)
ާ ލަފާކުރ ް ިލބޭނޭކަމަށ ް ދައުލަތަށ ޚަރަދިާއ، ާ ލަފާކުރ ް ިހނގާނޭކަމަށ
ު މީާލއަހަރ ވޭތުވިެދޔަ އިަދ ބަޖެޓެއް، ިހމެނޭ ު ިހާސބ އާމްދީަނގެ
އާމްދީަނގެ ިލބުނު ް ދައުލަތަށ ޚަރަދިާއ، ިހނިގ ް ދައުލަތުނ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ިފނޭންްސ ް އޮފ ިމިންސޓަރ ު ިހާސބ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
ާ ހުށަހަޅ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ިފނޭންްސ ް އޮފ ިމިންސޓަރ (ށ)
ް އިުނިއތުރެއ ފެންނަ ް ގެންނާނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ބަޖެޓަށް،
ފްާސ ނުގެންެސ ް އިުނިއތުރެއ ނުވަތަ ގެނިެވދާނެއެވެ.
ކުރިެވދާނެއެވެ.
ެ ރައިްޔތުންގ މެނީުވ ް ހުއްދިަލިބގެނ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ު ޚަރަދ ިމންވަރަށްވުރެ ާ ބަޖެޓުގިައވ ާ ފްާސކޮށްފިައވ ް މިަޖީލހުނ
ް ކަމަކަށ ވިަކ ބަޖެޓުގިައ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ިއތުރުކޮށްގެނެއ
ކުރާންވީާނ ް ޚަރަދެއ އެ ކަނޑައަޅިައފިައވާނަމަ ް ޚަރަދެއްކުރުމަށ
އެކަންޏެވެ. ް އެކަމަކަށ
ޚަރަުދކުުރްނ ެނގުމާިއ ގޮތުގެމީަތނ97ް.ޓެކްްސ ާ ޤާނޫނެއްގިައވ ާ ފްާސކޮށްފިައވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ކަމެއ ކަންތައްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ ް ފަރާތުނ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ މެނީުވ
ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ
ހޭދަކުރުން. ޚަރަދުކުރުމިާއ ފިައާސ މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ (ހ)
ނުވަތަ ް ޓެކުހެއ އެއްވްެސ ް ހޯދުމަށ ް އާމްދީަނއެއ ް ދައުލަތަށ (ށ)
ނެގުން. ް އެއްޗެއ އެނޫންވްެސ
ފިައާސ މުދަލިާއ ް ގޮތަކުނ އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ގޮތުގިައ ެ ލޯނުގ (ނ)
ޤަބޫލުކުރުން. ހޯދުމިާއ
45
ނަމުގިައ ެ ދައުލަތުގ ް ޔީަޤންކަނ ެ ކަމުގ އަދާކުރާނެ ދަރަިނ (ރ)
ިދނުން.
ަސުރކާުރގެ ވީަޒުރްނާނިއ
ީމހްުނާނ ިތބޭ މަޤާމްތަކުގިައ
ުސވާލުކުުރްނ
އެހެންވްެސ98. ެ ަސރުކާރުގ ނުވަތަ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ހިާޒރުވުމަށިާއ، ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމެއްގިައ
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މްަސއިޫލއްޔަތ ިޒންމާއިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ ު ީމހަކ އެ
އެ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އެ ިދނުމަށިާއ، ު ޖަވާބ ް ތެދުބަހުނ ް ުސވާލުތަކަށ ީމހަކާކުރެވޭ
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކ ިޒންމާތަކިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ ު ީމހަކ
ް ހުށަހެޅުމަށ ް ިލޔުމެއ ެ ކޮންމ ާ ބޭނުންވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
އެނިްގދާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ އެ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ އީޮފހެއްގ ެ ަސރުކާރުގ ނުވަތަ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ވިާޖބުތަކާބެހޭގޮތުން، ާ އަދާކުރ ު ވިެރޔަކ
ނުވަތަ ިލޔުމުން ާ ީމހަކ އެ ގޮތެއްގެމީަތން، ާ ކަނޑައަޅ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ު ޙައްޤ ެ ުސވާލުކުރުމުގ ް އަނގަބަހުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ެ މެންބަރަކަށްމ ެ ކޮންމ
ެ ވީަޒރުންގ ފަދިައން ާ ބަޔާންވެގެންވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ާ ފަރާތަކ އެއްވްެސ ެ ަސރުކާރުގ ނުވަތަ ާ މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ގިުޅގެނ ާ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކ ާ އަދާކުރ ު ީމހަކ އެ
ް ީމހަކަށ އެ ް ުސވާލަކަށ ެ ކޮންމ ާ ކުރ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ
ދޭންވާނެއެވެ. ު ޖަވާބ ް ތެދުބަހުނ ް ރަނގަޅަކަށ ެ އެންމ އެނިގހިުރ
އެ ުސވާލުތަކިާއ ާ ކުރ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ މާއްދާގިައ ިމ (ރ)
ް އެހިެނހެނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޖަވާބުތައ ދޭ ް ުސވާލުތަކަށ
ް ާޝިއޢުކުރާނ ް ޢާންމުކޮށ ފަދިައން ާ ާޝިއޢުކުރ ވްެސ ް ކަންތައްތައ
ވާނެއެވެ.
ހާިޒުރކުުރްނ އަންނަިނިވ99.ީމހްުނ ް ކިޮމީޓއަކުނ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ
ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ީމހަކަށްމެ، ެ ކޮންމ (ހ)
ގޮތެއްގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ އެ ހިާޒރުވެ، ް ކިޮމީޓއަކަށ
ެ ކޮންމ ާ ބޭނުންވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ިދނުމަށިާއ ހިެކބްަސ
ާ ބަޔާންވެގެންވ މާއްދާގިައ ިމ އެންގުން. ް ހުށަހެޅުމަށ ް ިލޔުމެއ
ެ ކޮންމ ާ ީމހަކާކުރ ެ ކޮންމ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ފަދިައން
ް ރަނގަޅަކަށ ެ އެންމ އެނިގހިުރ ް ީމހަކަށ އެ ެ ުސވާލަކަށްމ
ޖަވާބުދޭންވާނެއެވެ. ް ތެދުބަހުނ
ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނުވަތަ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ް މުއައަްސާސއަކަށ ވިަކ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ވިަކ ް ހިާޒރުވުމަށ
އެންގުން.
ަޝކުވާތަކިާއ ާ ހުށަހަޅ ް ީމްސީމހުނ މުއައަްސާސތަކުންނިާއ (ނ)
ބަލިައގަތުން. ް ހުށަހެޅުންތައ ް އެހިެނހެނ ިއލިްތމްާސތަކިާއ
ުނވަތަ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ަނިއުބ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ވިަކކުުރްނ މަޤާމްުނ
.100ެ ރައިްޔތުންގ ނަމަ ެ ްމެދުވިެރވެއްޖ ޙާލަތެއ ޙާލަތްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ (ހ)
ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ވިަކކުރިެވދާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނުވަތަ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ނުވަތަ ާ އްަޞލަކ ެ ިއްސލާމީްދނުގ .1
ިޚލާފުވުން. ް ކަނޑައިެޅގެނ ާ ޤާނޫނަކ
ނުވަތަ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ .2
ް ކުރުނ ހުރެ މަޤާމުގިައ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ކަމެއްކުރުން. ފަދަ ާ އެކީަށގެންނުވ
47
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ .3
ނާޤިާބލްވުން. އަދާކުރުމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ނަިއބުގ
ް ޤަރާރެއ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ހުށަހެޅީޭނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބަޔާންކޮށް، ު ަސބަބ ް މެންބަރުނ އެއްބިައ ިތންބިައކުޅަ ް މަދުވެގެނ
ިލޔުމަކުންނެވެ. ާ ޮސިއކޮށްފިައވ
ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ނ)
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤަރާރުގިައ ާ ހުށަހަޅ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ާ ކިޮމީޓއަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބެލުމަށ ް ތަޙީުޤޤްކޮށ މައަްސލަ
ޙަވާލުކުރިެވދާނެއެވެ. ް މިަޖީލހުނ އެ
ާ މައަްސލައަކ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
ދުވްަސ ާސދަ ް މަދުވެގެނ ެ ފެށުމުގ ް ބަޙުޘ މިަޖީލހުގިައ ު މެދ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ކީުރން
ބަޙުޘްގިައ އެ އިަދ އަންގާންވާނެއެވެ. ް އެކަނ ް ނަިއބަށ
ެ މަަސއްކަތްކުރުމުގ ިދފާޢުގިައ ެ އޭނާގ ް ިލޔުމުނ އަނގަބަހުންނިާއ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ޙައްޤ
ެ ބޭނުންކުރުމުގ ް ވީަކލުނ ޤާނީޫނ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް ނަިއބަށ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް އަށ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ު ޙައްޤ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ނަިއބަށ
ަ ނުވަތ މަޤާމުގިައ ެ ކަމުގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ބ)
އެ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
މީަތން ެ ގިައވާގޮތުގ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ެ މިަޖީލހުގ އެ ފްާސވީާނ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ޤަރާރެއް، ާ ހުށަހަޅ
އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ. ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ނުވަތަ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
އެ ު ީމހަކ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
އެ ފްާސކޮށިްފނަމަ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ ު ީމހަކ
ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ (ޅ)
ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ް އޫުޞލުތައ ގޮތްތަކިާއ ޢަމަލުކުރާނީްވ ވިަކކުރުމުގިައ ް މަޤާމުނ
ެ ިހންގުމުގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެނގޭނޭގޮތަށ ް ތަފީްޞލްކޮށ
ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. ޤަވިާޢދުގިައ
މްެނަބެރއްގެ މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ
ވޯޓު ެނތްކަމުގެ ިއތުާބުރ
.101ު ަސބަބ މެންބަރުން، ިދހަ ް މަދުވެގެނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ެ ވީަޒރުންގ ް ހުށަހެޅުމަކުނ ާ ހުށަހަޅ ް ޮސިއކޮށ ބަޔާންކޮށް،
ް ނެގުމަށ ް ވޯޓެއ ެ ކަމުގ ް ނެތ ު ިއތުބާރ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ
ހުށަހިެޅދާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ު މެދ ާ ހުށަހެޅުމަކ ފަދަ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ކީުރން ދުވްަސ ާސދަ ެ ފެށުމުގ ް ބަޙުޘ މިަޖީލހުގިައ ެ ރައިްޔތުންގ
އަންގާންވާނެއެވެ. ް ކަނ އެ ް މެންބަރަކަށ އެ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ިދފާޢުގިައ ެ އޭނާގ ް ިލޔުމުނ އަނގަބަހުންނިާއ ބަޙުޘްގިައ އެ އިަދ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މެންބަރަކަށ އެ ު ޙައްޤ ެ މަަސއްކަތްކުރުމުގ
49
ް ނެތްކަމަށ ު ިއތުބާރ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ބެލީޭނ، ް ފްާސވެއްޖެކަމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ު ިއތުބާރ ެ މެންބަރެއްގ އެ އަޣުލިަބއްޔަތު، ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ިލިބއްޖެނަމައެވެ. ް ހުށަހެޅުމަށ ެ ނެތްކަމުގ
ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ރ)
ެ އޭނާގ ު މެންބަރަކ އެ ފްާސކޮށިްފނަމަ ް ނެތްކަމަށ ު ިއތުބާރ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
ިޢާނަޔތްތައް 102ެ.މާުސރައާިއ ވީަޒރުންގ ނަިއބަށިާއ، ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ
މެންބަރުންނަށިާއ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ މެންބަރުންނަށިާއ، ެ މިަޖީލހުގ
ު ނަިއބ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ރަީއަސށިާއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ކިޮމަޝންތަކުގ ު މްުސތިަޤއްލ ފަނިޑޔާރުންނަށިާއ، ރަީއަސށިާއ
ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މަޤާމްތަކަށ ު މްުސތިަޤއްލ މެންބަރުންނަށިާއ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
މްަނފާ ުނވަތަ ފިައާދ ާނޖާިއޒް
ުނެނގްުނ
.103ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނުވަތަ މެންބަރަކު، އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
އެއްވްެސ އީެހތިެރވެދޭ އަދާކުރުމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މެންބަރުކަމުގ
ާ ިލިބފިައވ ް ީމހަކަށ އިެއން ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ މުވައްޒަފަކު،
ް އިަމއްލައަށ ް ބޭނުނ ެ ވީަޒފާގ ާ އަދާކުރ ު ީމހަކ އިެއން ނުވަތަ ެ މަޢުލޫމާތެއްގ
ނުވަތަ ް ޙިާޞލްކުރުމަށ ް މަންފާއެއ ް ނާޖިާއޒ ނުވަތަ ް ފިައދާއެއ ް ނާޖިާއޒ
ް ހޯދިައިދނުމަށ ް މަންފާއެއ ނުވަތަ ް ފިައދާއެއ އެފަދަ ް ީމހަކަށ ް އެހެނ
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ
ހަމަޖައަްސިއ،104.އަީމްނޢާްނމު ް ކަންތައްތައ ޖަލާްސތަކާބެހޭ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ިހންގުމަށިާއ، ރާވިައ ް މަަސއްކަތްތައ ިއދީާރ ބަލަހައްޓިައ، ް ިލޔިެކޔުންތައ
މަަސއްކަތުގިައ ެ ީމހުންގ އެ ް މެންބަރުންނަށ ރަީއަސށިާއ ެ މިަޖީލހުގ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤަވިާޢދުގިައވ ެ މިަޖީލހުގ ް އީެހތިެރވުމަށ
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ އީަމންޢާންމުގ ެ މިަޖީލހުގ އެ
ެބެލހެއްޓުްނ ކަްނކަްނ ތެރެއިާއ،105.ަސލާމީަތ ގިޯތ ެ ގޭގ އެ ގެއިާއ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ެ ތަންތަނުގ އެންމެހިައ ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ަސލާމީަތ ެ ދައުލަތުގ ބަލަހައްޓާންވީާނ ް ކަންކަނ ަސލާމީަތ
ިޚދުމަތްތަކުންނެވެ.
ް ރައްކާތިެރކަނ ިޙމާޔަތިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ް މަަސއްކަތ ިޚދުމަތްތަކުން ަސލާމީަތ ެ ދައުލަތުގ ް ިދނުމަށ
ކުރާންވާނެއެވެ.
ާބުބ ހަތުަރވަަނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ާބުރ ިހްނގުމުގެ 106ެ.ވިެރކަްނ ިހންގުމުގ ް ވިެރކަނ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ (ހ)
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށެވެ. ިލިބގެންވީަނ ް ބާރުތައ
އެންމެމީަތ ެ ަސރުކާރުގ އިަދ ވިެރޔީަކ، އެންމެމީަތ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
ވިެރޔީަކ މީަތ ެ އެންމ ެ ިސފިައންގ އިަދ ވިެރޔީަކ،
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
51
ިމ ކަނޑައަޅީާނ ް އޫުޞލުތައ އެންމެހިައ ެ ިހންގުމުގ ް ދައުލަތ (ނ)
ދަމަހައްޓިައ، ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ީވިހނދު، ް ކަމަށ ޤާނޫނުއާަސީސން
މީަތ ް ިހތުނ ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިދފާޢުކޮށް،
ެ ދައުލަތުގ އިަދ ދިެމހުންނާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ކުރާންވާނެއެވެ. ް މަަސއްކަތ ދަމަހައްޓާން ް އެއްބިައވަންތަކަނ
އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިހންގާންވީާނ ް ވިެރކަނ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ރ)
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ޤާނޫނުގިައވ
ަދއުުރ އިަދ،107.ިރާޔަސތުގެ ދުވަހެވެ. ު އަހަރ ފްަސ ދައުރަީކ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ (ހ)
ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ް އެނޫނ ނުވަތަ ިވިދިވިދގެން ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ު ދުވަހ ިގނަ ެ ދައުރަށްވުރ ދެ ގޮތަކަށްވްެސ
ނުފުރޭނެއެވެ. ް މަޤާމެއ ެ ކަމުގ
ހުރެ ާ ަސބަބަކ އެއްވްެސ ދައުރެއްގިައ ިރޔީާސ ާ ިހނގަމުންދ (ށ)
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ހްުސވެގެނ ް މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ެ ވެއްޖ ު ޙަވާލ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ާ މަޤާމ ެ ކަމުގ
ު ދައުރ އެ ބޭނުމަށް، ގެ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ ިހނދެއްގިައ،
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ގުނީާނ، ގޮތުގިައ ެ ދައުރެއްގ ިރޔީާސ
ިރޔީާސ އެ ޙަވާލީުވިއރު، ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ާ މަޤާމ
އޮތްނަމައެވެ. ބީާކ ދުވްަސ ު އަހަރ ދެ ް މަދުވެގެނ ދައުރުގިައ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ގޮތް ިއްނިތޚާުބކުރާ
.108ު ިސއްރ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ީސދ ިއނިްތޚާބުކުރީާނ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ވޯޓަކުންނެވެ.
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔއަކަްށ
ީމހެއްގިައ ިއްނިތޚާުބކުރާ
ަޝުރޠުތައް ހްުނާންނީވ
އަންނަިނިވ109. ީމހެއްގިައ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ
ު ރައިްޔތަކ ިދވިެހ ް އުފަނ ް ބައްޕައަކަށ ިދވިެހ މަންމައަކިާއ ިދވިެހ (ހ)
ނުވުން. ކަމުގިައ ު ރައިްޔތަކ ެ ބޭރުޤައުމެއްގ އިަދ ް ކަމުގިައވުނ
ު ީމހަކ ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ވުމިާއ، ކަމުގިައ ު މްުސިލމަކ (ށ)
ކަމުގިައވުން.
ީމހަކުކަމުގިައވުން. ާ އަހަރުވެފިައވ ިތީރްސފްަސ ް ޢުމުރުނ (ނ)
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ހަމައަށްހިުރ ބުއިްދ (ރ)
ދަރަިނ އެ ނަމަ، ު ީމހަކ ް އޮތ ް ދަރަންޏެއ ު ާސިބތ އަދާކުރާންޖެހޭ (ބ)
ނުވުން. ކަމުގިައ ު ީމހަކ ހިުރ ް ޚަލްާޞނުކޮށ
މްަސދުވަހަށްވުރެ ބާރަ ް ާސިބތުވެގެނ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ޅ)
ް ޙުކުމ އެ ނަމަ، ު ީމހަކ ާ ކުރިެވފިައވ ް ޙުކުމެއ ެ މުއްދަތެއްގ ު ިދގ
ު އަދަބ ކަނޑައެޅުނު ޙުކުމުން އެ ނުވަތަ ާ ިނމުނުތ ް ތަނީްފޛުކޮށ
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ާ ވެފިައވ ު ިތންއަހަރ ާ މަޢާފްކުރެވުނުތ
އެ ނަމަވްެސ އޮތްކަމުގިައީވ ް އެހެނ ގިައ (ޅ) ެ މާއްދާގ ިމ (ކ)
ނުވަތަ ް ކުށެއ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ު ޙައްދ ިއްސލާމީްދނުގިައ ީމހީަކ
ް ަޝީރޢަތަށ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ެ ިޚޔާނާތުގ ޓެކުން، ީޙލަތް، ާ މަކަރ
ނުވުން. ީމހެއްކަމުގިައ ާ ާސިބތުވެފިައވ
ބޭއްވްުނ ބާއްވީާނ110.ިއްނިތޚާުބ ު ިއނިްތޚާބ ް ހޮވުމަށ ު ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކ
ު ދައުރ ެ މަޤާމުގ ެ ީމހެއްގ ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
އެވެ. ދެމެދުގަ ާ ދުވަހ ިތީރްސ ދުވަހިާއ ިވިހ ަސތޭކަ ެ ހަމަވުމުގ
53
ިއްނިތޚާުބ ނ111ް.ިރާޔީސ ިުދ ވޯޓ ީާނ ުވ ިއންިތޚާބ ު ހަކ ީމ ް ާކަމަށ އްޔ ިޫރ ްހ ުމ ީއުސލްޖ ރަ (ހ)
އެ ު ޯޓ ވ ނަ ިގ ުރެ ވ ް ށ އަ ްތަ އ ންަސ ިއ ްސ ންާސ ފަ ްގެ ުނ ހ ީމ
ެ ީމހުންގ ާ ކިުރމިަތލ ް ިއނިްތޚާބަށ ިރޔީާސ ިލިބގެންނެވެ. ް ީމހަކަށ
ް ިއނަްސއްތައަށ ފަނާްސްސ ް ކެނިްޑޑޭޓަކަށ އެއްވްެސ ތެރިެއން
ާ ބޭއްވުނުތ ު ިއނިްތޚާބ އެ ނިުލިބއްޖެނަމަ ު ވޯޓ ިގނަ ެ ވުރ
ް ބާއްވާނ ް ބުރެއ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ އެކީާވްސ
ެ ިއނިްތޚާބުގ ވާދަކުރީާނ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ވާނެއެވެ.
ކެނިްޑޑޭޓުންނެވެ. ދެ ިލބުނު ު ވޯޓ ިގނަ ެ އެންމ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ
ދެ ވޯޓިުލބުނު އެންމިެގނަ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ެ ިއނިްތޚާބުގ
ކަމުގިައވާނަމަ، ް ޢަދަދަކަށ ް އެއ ިލބީުނ ު ވޯޓ ް ކެނިްޑޑޭޓުންނަށ
ް ކެނިްޑޑޭޓުނ ެ އެދ ވާދަކުރީާނ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ
އެންމިެގނަ ް ދެވަނައަށ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ެ ިއނިްތޚާބުގ އެކަންޏެވެ.
ކަމުގިައވާނަމަ، ް އަދަދަކަށ ް އެއ ް ކެނިްޑޑޭޓަކަށ ދެ ިލބީުނ ު ވޯޓ
ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ވާދަކުރީާނ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ
އެންމިެގނަ ް ދެވަނައަށ ކެނިްޑޑޭޓިާއ ިލބުނު ު ިގނަވޯޓ ެ އެންމ
ކެނިްޑޑޭޓުންނެވެ. ދެ ވޯޓިުލބުނު
ތެރިެއން ެ ކެނިްޑޑޭޓުންގ ދެ ާ ވާދަކުރ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ (ށ)
ެ ވިަކވެއްޖ ް ިއނިްތޚާބުނ ެ ަސބަބަކާހުރ އެއްވްެސ ކެނިްޑޑޭޓަކު، ް އެއ
ިގނަ ެ އެންމ ް ިތންވަނައަށ ބުރުގިައ ފުރަތަމަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ނަމަ
ވާދަ ބުރުގިައ ދެވަނަ ެ ިއނިްތޚާބުގ ް ކެނިްޑޑޭޓަށ ިލބުނު ު ވޯޓ
ކުރެވޭނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ބެހޭ ާ ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ (ނ)
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
ަނިއުބ 112ް.ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ހ)
ު ނަިއބަކ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް އީެހތިެރވިެދނުމަށ ް އަދާކުރުމަށ
ހުންނާންވާނެއެވެ.
ީމހަކުމެ، ެ ކޮންމ ާ ކިުރމިަތލ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ (ށ)
ހުންނާނޭ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އެކުގިައ ާ އޭނާއ
ިއޢުލާންކުރާންވާނެއެވެ. ް ޢާންމުކޮށ ނަން ެ ީމހެއްގ
ަޝރުޠުތަކީަކ ހުންނާންޖެހޭ ނަިއބުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ނ)
ަޝރުޠުތަކެވެ. ހުންނާންޖެހޭ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގިައ
ް މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ (ރ)
ޙަވާލުވީާނ ާ މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ހްުސވެއްޖެނަމަ،
ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ިންނމްުނ ނުވަތ113ަ.ުސޕީްރމްކޯޓުގެ ީމހެއްގިައ ާ ކިުރމިަތލ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ިއޢުލާންކުރެވޭ ް ހުންނާނޭކަމަށ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނުވަތަ މެދު، ާ ފިުރހަމަވާކަމ ް ަޝރުޠުތައ ހުންނާންޖެހޭ ީމހެއްގިައ
ކަމަކާމެދު، ާ ިދމާވ ކުރުމުގިައ ު ިއނިްތޚާބ ު ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ދުރުކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ނުވަތަ
އުފިެދއްޖެނަމަ، ް ިޚލާފެއ އެއްވްެސ ު ިނންމުމަކާމެދ ާ ިނންމ ް މިަޖީލހުނ
ހަމައެކިަނ ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ ެ ިނންމުމުގ ް ގޮތަކަށ ވިަކ ް ކަމެއ އެ
އެ ިނންމާންވީާނ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ް ިނންމުމެއ ިމފަދަ ުސޕީްރމްކޯޓަށެވެ.
އެ ް ގޮތުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ. ް ފަނިޑޔާރުނ ހިުރހިައ ިހމެނޭ ކޯޓުގިައ
ިނންމުމެވެ. ެ ފަހުގ ެ އެންމ ިނންމުމީަކ ާ ިނންމ ް ކޯޓުނ
55
އާިއ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ަނިއުބ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ހުވިައކުުރްނ މަޤާމުގެ
އިަދ114. ީމހަކު، ާ ިއނިްތޚާބުވ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ީމހަކު، ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ކީުރން، ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ ެ ީމހެއްގ އެ
ކިުރމީަތގިައ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ް އެކަމަށ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ
ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ޖަލާްސއެއްގިައ، ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމުގ ެ ީމހެއްގ އެ ާ ގިައވ 1
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ.
ާބުރތަކާިއ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
ިމ115. ކަމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ބާރުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ކަނޑައަޅިައ ޤާނޫނުގިައ މާއްދާތަކުގައްޔިާއ ް އެހިެނހެނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ
ް ކަންތައްތައްކުރުނ ާ ިމވ ިތީރގިައ ް ިއތުރުނ ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ް ކަންތައްތައ އެ ޙަވާލުކޮށް، ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއ
ދެއެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުން އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ހ)
ެ ދައުލަތުގ ތަނީްފޛުކޮށް، ު ިއޚްލްާސތިެރކަމާއެކ ް ކަންތައްތައ
ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ް ރައިްޔތުނ މުއައަްސާސތަކުންނިާއ
ބާރުއެޅުން. ް ޢަމަލުކުރުމަށ ް އެއްގޮތަށ
ު ިހންގުންތިެރކަމާއެކ ް ގިުޅގެނ ް ިއދާރާތައ އެންމެހިައ ެ ަސރުކާރުގ (ށ)
މަަސއްކަތްކުރޭތޯބެލުން.
ޙައްޤުތަކިާއ ެ އެންމެންގ ކިުރއަރުވިައ، ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ (ނ)
ރައްކާތިެރކުރުން. ް ިމިނވަންކަނ
ް ރައްކާތިެރކަނ ެ ަސރަޙައްދުގ ިމިނވަންކަމިާއ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ރ)
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ މުޖްތަމަޢުގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ު ދެމެހެއްޓުމާއެކ
ިއތުރުކުރުވުން. ް ިއޙިްތރާމްކުރުނ ް ިސޔާދަތަށ ޤައީުމ
ް ިސޔަާސތުތައ އެ ކަނޑައަޅިައ ް ިސޔަާސތުތައ ު މިައގަނޑ ެ ދައުލަތުގ (ބ)
އަންގިައ، ް މުއައަްސާސތަކަށ ިއދާރާތަކަށިާއ ކަމާގުޅޭ ެ ަސރުކާރުގ
ިދނުން. ު ިއރާުޝދ ާ ބޭނުންވ ް ތަންތަނަށ އެ
ު ވިާޖބ ެ މަޤާމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މިަޖީލހަށިާއ، ެ ވީަޒރުންގ (ޅ)
ޢައްޔަންކުރުމިާއ، ް ީމހުނ މަޤާމުތަކަށް، ާ ބޭނުންވ އަދާކުރުމަށްޓަކިައ
ާ ިއްސިތޢުފ ެ ީމހުންގ އެ ވިަކކުރުމިާއ، ް ީމހުނ ް މަޤާމުތަކުނ އެ
ޤަބޫލުކުރުން.
ބެލެހެއްޓުން. ު ިރޔަާސތ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ކ)
ނެރުމިާއ ު ޤަރާރ ެ ިއޢުލާންކުރުމުގ ުޞލްޙަ ނުވަތަ ހަނގުރާމަ (އ)
ފްާސކުރުމަށްޓަކިައ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤަރާރުތައ އެފަދަ
ހުށަހެޅުން. ް މިަޖީލހަށ އެ ް ވަގުތުނ
ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ (ވ)
ިއޢުލާންކުރުން. ު ޙާލަތ
ު ިސޔަާސތ އެ ިހންގިައ، ކަނޑައަޅިައ، ު ިސޔަާސތ ޚިާރީޖ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (މ) ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކިާއ ު ބޭރ ބަލިައ، ް ގޮތ ާ ިހނގާނިުހނގ
ދެމެހެއްޓުން. ް ޤިާއމްކޮށ ް ގުޅުނ ު ޖަމިްޢއްޔާތަކާއެކ
ު ޖަމިްޢއްޔާތަކާއެކ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކިާއ ު ބޭރ .1 (ފ)
ތެރިެއން ެ އެއްބްަސވުންތަކުގ މުޢާހަދާތަކިާއ ާ ވ ިދވިެހރާއްޖިެއން
ު ޢާންމ ެ ނުޖެހޭބާވަތުގ އުފުލާން ް ިއލިްތޒާމެއ އެއްވްެސ ް ރައިްޔތުނ
ޮސިއކުރުން. އެއްބްަސވުންތަކުގިައ
57
ު ޖަމިްޢއްޔާތަކާއެކ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކިާއ ު ބޭރ .2
ތެރިެއން ެ އެއްބްަސވުންތަކުގ މުޢާހަދާތަކިާއ ާ ވ ިދވިެހރާއްޖިެއން
ެ ޖެހޭބާވަތުގ ް އުފުލާނ ް ިއލިްތޒާމެއ އެއްވްެސ ް ރައިްޔތުނ
ެ ރައިްޔތުންގ އެއްބްަސވުންތަކުގިައ އެނޫންވްެސ މުޢާހަދާތަކިާއ
ތްަޞީދޤްކުރުން. ޮސިއކޮށް، ު ރުހުމާއެކ ެ މިަޖީލހުގ
ރާއްޖިެއން ް ޖަމިްޢއްޔާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ބޭރުޤައުމުތަކަށިާއ (ދ)
މްަޝވަރާގެމީަތން ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ަސީފރުނ ާ ކަނޑައަޅ
ޢައްޔަންކުރުން.
ރާއްޖިެއން ް ޖަމިްޢއްޔާތަކަށ ބިައނަލްއަޤްވީާމ ޤައުމުތަކަށިާއ ު ބޭރ (ތ)
ް މަޤާމުނ ގެނައުމިާއ ާ އަނބުރ ަސީފރުން ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ
ވިަކކުރުން.
ާ ކަނޑައަޅ ް ރާއްޖެއަށ ް ފަރާތްތަކުނ އެނޫންވްެސ ބޭރުޤައުމުތަކިާއ (ލ)
ާ އަނބުރ ަސީފރުން އެ ބަލިައގަތުމިާއ ު ފަތްކޮޅ ެ ަސީފރުންގ
ބަލިައގަތުން. ް ިލޔުނ ެ ގެނިްދއުމުގ
މައަްސލަތަކުގިައ ޤައީުމ ނުވަތަ ް ކުރުމަށ ް ތަޙީުޤޤުތައ އިެކއިެކ (ގ) ވަގީުތ އުފައްދާންޖެހޭ ް ލަފިާދނުމަށ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
އުފެއްދުން. ް ކިޮމަޝންތައ
ް ފެންނަގޮތ ް ރައިްޔތުންނަށ މައަްސލަތަކުގިައ ު މިުހންމ ޤައީުމ (ޏ) ވޯޓުނެގުން. ު ޢާންމ ެ ިޚޔާލުހޯދުމުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބެލުމަށ
ް ދުވްަސތައ ު ބަންދ ު ަސރުކާރ ދުވްަސތަކިާއ ު ބަންދ ޤައީުމ (ސ) ކަނޑައެޅުން.
ލަޤަބިާއ، ިއނާމިާއ، ގޮތުގެމީަތން، ާ ޤާނޫނުގިައވ އިެކފަރާތްތަކަށް، (ޑ) ިދނުން. ް މެޑެލ ިނާޝނިާއ، ަޝރަފިާއ،
ެ ިއްސިތއުނާފްކުރުމުގ ޙުކުމްކޮށްފިައވާ، ިޖނީާއކުށްތަކުގިައ (ޒ) ެ ވިަކވިަކފަރުދުންގ ީމހުންގެތެރިެއން، ް ނެތ ް ފުރަުޞތެއ ު ިއތުރ ު އަދަބ ިދނުމިާއ، ް މަޢާފ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ކުށަށ
ލިުއކޮށިްދނުން.
ް ޢަމަލުކުރުނ ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ް ިޚދުމަތްތަކަށ ަސލާމީަތ (ޓ) ް ތަބާވާކަނ ް ިޚދުމަތްތަކުނ ަސލާމީަތ ް އޫުޞލުތަކަށ ާ ލިާޒމުކުރ
ކަށަވަރުކުރުން.
ް ކަމަށ އަދާކުރާންޖެހޭ ު ީމހަކ ހުންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކަށ (ޔ) ިމނޫންވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުގިައ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ
އަދާކުރުން. ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ވުޒާރާތައް އ116ެ.ަސުރކާުރގެ ވުޒާރާތަކިާއ އެންމެހިައ ާ ބޭނުންވ ް އުފައްދާނ ް ަސރުކާރުނ (ހ) ު ިއޚިްތޔާރ ެ ކަނޑައެޅުމުގ ް ދިާއރާތައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ ވުޒާރާތަކުގ ް ަސރުކާރުނ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ދިާއރާތައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ ވުޒާރާތަކުގ އެ ވުޒާރާތަކިާއ ާ އުފައްދ އެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާ، ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ް ަސރުކާރުނ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ދިާއރާތައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ ވުޒާރާތަކުގ އެ ވުޒާރާތަކިާއ ާ އުފައްދ
ފެންނަ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ގޮތާމެދ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ދިެވދާނެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ާ މްަޝވަރ ިޚޔާލިާއ
ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
ތެރިެއނ117ް. ެ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ހ)
ާ ޙަވާލުކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ާ ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ވާނެއެވެ. ް ކުރާނ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް ކަންކަނ
59
ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ (ށ)
ޢުޛުރުވިެރވެއްޖެނަމަ ް ވަގީުތގޮތުނ ް އަދާކުރުމަށ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
އަދާކުރީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ިޢާނަޔތްތައް މާުސރައިާއ118.މާުސރައާިއ ް ނަިއބަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ ް ިޢނާޔަތްތައ ް އެހިެނހެނ
ކަްނތައްތައް ުނވާޭނ އިަދ119.ކޮްށގްެނ ު ީމހަކ ހުންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކަށ (ހ)
ެ ަސރުކާރުގ ު ީމހަކ ހުންނަ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ް މަޤާމެއ އެނޫންވްެސ ިލބޭފަދަ ް ފިައދާއެއ އިަދ މަޤާމެއް، ް އެހެނ
ިހންގުމުގިައ ް ިވޔަފިާރއެއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ފުރަިއގެނެއ
ފަނީްނ ް ހޯދުމަށ ް އާމްދީަނއެއ ބިައވިެރވެ، ް ޢަމީަލގޮތުނ
ް އެހެނ ިލބޭފަދަ ް އާމްދީާނއެއ ާޝިމލުވެ، މަަސއްކަތްތަކެއްގިައ
ެ ފަރާތެއްގ އެއްވްެސ ް އެހެނ މަަސއްކަތެއްކޮށް، އެއްވްެސ
ިބން މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ ނުވާނެއެވެ. ް އަދާކޮށްގެނެއ ް ވީަޒފާއެއ
ދައުލަތިާއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ިހފިައގެނެއ ް ކުއްޔަށ ނުވަތަ ގަނެ
މުޢާމަލާތެއްގިައ ކުރެވޭ ު ދެމެދ ާ ފަރާތަކ އެއްވްެސ ް އެހެނ
ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ ހުންނަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަކަށ
އެއްވްެސ މީާލ ެ ީމހެއްގ ހުންނަ ް ނަިއބަކަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބާއްވިައގެނެއ ް މްަޞލަޙަތެއ
ނުވަތަ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ށ)
ާ ވީަޒފީާދފިައވ ނުވަތަ ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ިލބޭ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ ނުވަތަ މަޤާމް، ެ ީމހެއްގ އެ ު ީމހަކ
ް އެހެނ ނުވަތަ ް ފިައދާއަށ އިަމއްލަ ގޮތެއްގިައ ު ނާޖިާއޒ މަޢުލޫމާތު،
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ ިވޔްަސ ް ފިައދާއަށ ެ ީމހެއްގ
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.120ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ ެ އޭނާގ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާ، އަހަރަކުމެ، ެ ކޮންމ
މްަޞލަޙަތުތަކިާއ، ިވޔަފީާރގެ ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ
ް ޖެނެރަލަށ އިޮޑޓަރ ް ބަޔާނެއ ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ ދަރަިނ އަރަންޏިާއ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
121ް.ިއްސިތޢުފާިދުންނ ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ެ ރައިްޔތުންގ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ެ ރައިްޔތުންގ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމުނ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިލބުމުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ
ވިަކީވއެވެ.
ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ށ)
ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ
ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ
ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ އެ
ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ހްުސވްުނ މަޤާމު
.122ް ިއްސިތޢުފީާދގެނ ނުވަތަ މަރުވެގެން، ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ނުވަތަ ދުރުކޮށްގެން ް މަޤާމުނ ނުވަތަ
ނުވަތަ މެދުވިެރވެގެން، ް ޙާލަތެއ ދިާއީމ ފަދަ އަދާނުކުރެވޭ ް އޭނާއަށ
ަސބަބުން، ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ ެ ކަމުގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ނަމަ، ެ ހްުސވެއްޖ ް މަޤާމ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ދުވްަސތަކުގިައ ް އޮތ ބީާކ ެ މުއްދަތުގ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ު ީމހަކ ފުރާނޭ ް މަޤާމ އެ
ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ނަިއބުކަމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ނަން ެ ީމހެއްގ
61
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
އާަދކުުރމްަށ މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
ޢުުޛުރވިެރވްުނ ވަގީުތގޮތުްނ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ123. ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ (ހ)
ް ޢުޛުރުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ވަގީުތގޮތުނ ް އަދާކުރުމަށ ް ވިާޖބުތައ
ް އެކަނ ް ބަޔާންކޮށ ު ަސބަބ ޤަބޫލުކުރިެވއްޖެނަމަ،
ު އެންގުމަށްފަހ ް ިލޔުމަކުނ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ޙަވާލުކުރާންވާނެއެވެ. ާ ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް އަދާކުރުމަށ
ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ އިަދ،
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ޙަވާލުވާންވީާނ ް އަލުނ ް އަދާކުރުމަށ
އެންގުމަށްފަހުގައެވެ. ް ިލޔުމަކުނ ް ރަީއަސށ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ (ށ)
ު ވަގުތ ާ ިދމާވ ް ޢުޛުރެއ ނުކުރެވޭފަދަ ާ އަދ ް ވަގީުތގޮތުނ ް ވިާޖބުތައ
ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ް ބާވަތުނ ެ ޢުޛުރުގ އެ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ިހނދެއްގިައ، ް ނެތ ް އެންގެނ
ެ އަޣުލިަބއްޔަތުގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ އަންގީާނ ް ރަީއަސށ
ް ޙާލަތެއ ިމފަދަ ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ތީާއދާއެކު،
ެ އޭނާގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިހނދެއްގިައ، ެ މެދުވިެރވެއްޖ
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ މަޤާމުގ އެ ޙަވާލުވެވެންދެން، ް އަލުނ ާ މަޤާމ
އިަދ، ނަިއބެވެ. ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އަދާކުރީާނ ް ވަގީުތގޮތުނ
ް އަދާކުރުމަށ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ޙަވާލުވާންވީާނ ް އަލުނ
އެންގުމަށްފަހުގައެވެ. ް ިލޔުމަކުނ
ފަަދ ުނކުެރވޭ އާަދ ވާިޖުބތައް
މުެދވިެރވްުނ ވަގީުތގޮތުްނ ޙާލަތެއް
.124ް ނަިއބަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ، ް ވަގީުތގޮތުނ ް ޙާލަތެއ ފަދަ އަދާނުކުރެވޭ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ް ވަގީުތގޮތުނ ް ޙަވާލުވެވެންދެނ ް އަލުނ ާ މަަސއްކަތ ް ނަިއބަށ
ޙަވާލުވީާނ، ް އަދާކުރުމަށ ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ އެ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ރަީއެސވެ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން ާ އެކަމ ް ރަީއަސށ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނަިއބުރަީއެސވެ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން ާ އެކަމ ް ނަިއބުރަީއަސށ
ެ މިަޖީލހުގ އެ ާ ހޮވ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
މެންބަރެކެވެ.
ފަަދ ުނކުެރވޭ އާަދ ވާިޖުބތައް
މުެދވިެރވްުނ ާދިއީމގޮތުްނ ޙާލަތެއް
ނަިއބަށް، ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ށ)
ހުރަްސއެޅޭފަދަ ް އަދާކުރާނ ް ވިާޖބުތައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ް ިއްސިތޢުފީާދގެނ ް މަޤާމުނ ނުވަތަ ކިުރމިަތވެގެން ް ޙާލަތެއ ދިާއީމ
އެ ް މަރުވެގެނ ނުވަތަ ަސބަބުން ެ ދުރުކުރުމުގ ް މަޤާމުނ ނުވަތަ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ހްުސވެއްޖެނަމަ، ާ އެއްފަހަރ ް ދެމަޤާމ
ް އަލުނ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުކަމުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މަޤާމަށިާއ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ދެމަޤާމުގ އެ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ ް ީމހުނ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އަދާކުރީާނ ް ވަގީުތގޮތުނ ް ވިާޖބުތައ
ާ އެކަމ ް ރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ރަީއެސވެ.
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން
ާ އެކަމ ް ނަިއބުރަީއަސށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނަިއބުރަީއެސވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ޙަވާލުވީާނ ާ އެކަމ ނެތްނަމަ ޙަވާލުވެވެން
މެންބަރެކެވެ. ެ މިަޖީލހުގ އެ ާ ހޮވ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ
63
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ ވަގީުތގޮތުްނ
ީމހެއްގެ ޙަވާލުވާ މަޤާމާ ކަމުގެ
ަޝުރޠު
ޙަވާލުވެވީޭނ، ާ މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ވަގީުތގޮތުނިްވޔްަސ (ނ)
ީމހެއްގިައ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ހުންނާންވާނޭކަމަށ
ީމހަކަށެވެ. ާ ފިުރހަމަވ ް ަޝރުޠުތައ
މަޤާމާިއ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
އާ ގިުޅގްެނ ހްުސވުމާ މަޤާމް
ބޭއްވްުނ ިއްނިތޚާެބއް ިރާޔީސ
ފަދ125ަ. ާ ގިައވ (ށ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 124 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ް މެދުވިެރވެގެނ ް ޙާލަތެއ އެއްވްެސ
ާ އެއްފަހަރ ް މަޤާމ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މަޤާމިާއ
ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ހްުސިވ ް ދެމަޤާމ އެ ހްުސވެއްޖެނަމަ،
އެ ބާއްވިައ، ް ިއނިްތޚާބެއ ިރޔީާސ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ފްަސދޮޅްަސ
ހަމަޖައާްސންވާނެއެވެ. ް ީމހުނ ް ދެމަޤާމަށ
މަޤާމަށިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ިއނިްތޚާބުގިައ ިރޔީާސ (ށ)
ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ފަދަ ޙަވާލުނުވެވޭ ާ މަޤާމ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ދީެމހުންނަށްމ
މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ، ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ ް ޙާލަތެއ ދިާއީމ
ެ ދުވަހުގ ފްަސދޮޅްަސ ފިެށގެން ް ދުވަހުނ ާ މެދުވިެރވ ު ޙާލަތ އެ
ް ީމހުނ ް ދެމަޤާމަށ އެ ބާއްވިައ، ް ިއނިްތޚާބެއ ިރޔީާސ ތެރޭގިައ
ވާނެއެވެ. ހަމަޖައާްސން
ިރޔީާސ ާ ިހނގަމުންދ ް މެދުވިެރވެގެނ ް ަސބަބެއ އެއްވްެސ (ނ)
ް ބާއްވާންޖިެހގެނ ް ިއނިްތޚާބެއ ިރޔީާސ ް އަލުނ ތެރޭގިައ ެ ދައުރެއްގ
މަޤާމަށިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ބާއްވިައ ް ިއނިްތޚާބެއ
ިއނިްތޚާބިުވ ް އަލުނ ް މަޤާމަށ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ބީާކ ެ ދައުރުގ ިރޔީާސ ބުނިެވިދޔަ ދިެމިތބީޭނ މަޤާމުގިައ ް ީމހުނ
ވަނަ 107 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އިަދ މުއްދަތަށެވެ. އޮންނަ
(ށ) ެ މާއްދާގ އެ ކުރީާނ ު ޢަމަލ ު އީެމހުންނާމެދ ް ބޭނުމަށ ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ގިައވ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔއާިއ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ
އާަދކުރާ ވަގީުތގޮތުްނ ަނިއުބގެމަޤާމް
ހުވިައކުުރްނ ީމހްުނ
.126ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ މަޤާމިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
ީމހަކުމެ، ެ ކޮންމ ާ އަދާކުރ ް ވަގީުތގޮތުނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ މަޤާމުގ
ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ ޙަވާލުވުމުގެކީުރން ާ މަޤާމ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކިުރމީަތގިައ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ް އެކަމަށ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމުގ ެ އީެމހެއްގ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ.
އުފުލުްނ ިޒްނމާ މަޤާމުގިައ127.ކުުށގެ ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ނުވަތަ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ު ތުހުމަތ ެ ކިުރކަމުގ ް ކުށެއ ިޖނީާއ ނަމަވްެސ ކީުރން ެ އޭގ ނުވަތަ ހުރެގެން
ވާނެއެވެ. ް ޖަވާބުދީާރވާނ އޭނާ ް އެކަމަކަށ ކުރިެވއްޖެނަމަ، ު މެދ ާ އޭނާއ
ް ދަޢުވާއެއ އެފަދަ ު މެދ ާ އ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ އެހެންނަމަވްެސ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ާ ިހނގަމުންދ ޙާލަތެއްގިައ، ެ ޖިެހއްޖ ް ކުރާނ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ފްަސކުރުމަށ ް އެދަޢުވާއެއ ް ހަމަވާންދެނ ު ދައުރ
އެ ް ޤަރާރަކުނ ާ ފްާސކުރ ް އެމިަޖީލހުނ ް އެކަންބަޔާންކޮށ ފެންނަނަމަ،
ފްަސކުރިެވދާނެއެވެ. ކުރުން ް ދަޢުވާއެއ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔކަްނ
ދޭްނޖެހޭ ީމހަކަްށ ކޮްށފިައވާ
ިޢާނަޔތް ރައްކާތިެރކަމާިއ
ޤާނީޫނ128. ެ ކުށްވިެރނުވ ީމހަކު، ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ
މީަތ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ވިަކވެއްޖެނަމަ، ް މަޤާމުނ އެ މީަތން ެ ހަމަތަކުގ
ާ އެކީަށގެންވ ޤަދަރިާއ ިޢއްޒަތިާއ ދޭންޖެހޭ ް ީމހަކަށ ާ ކޮށްފިައވ ް ވިެރކަނ
ް ީމހަކަށ އެ ް ިޢނާޔަތްތައ ް އެހިެނހެނ ިޢނާޔަތިާއ މީާލ ރައްކާތިެރކަމިާއ ފަދަ
ޤާނޫނުގިައ ް ިޢނާޔަތްތައ ރައްކާތިެރކަމިާއ ދެވޭ ް ިމގޮތުނ ޙައްޤުވާނެއެވެ.
ބަޔާންކުރާންވާނެއެވެ.
65
ާބުބ ފްަސވަަނ މިަޖިލްސ ވީަޒުރްނގެ
މިަޖިލްސ ިމ129.ވީަޒުރްނގެ ކަންތައްތަކިާއ ާ ޙަވާލުކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ް ކަންތައްތައ ޙަވާލުކުރެވޭ ް ޤާނޫނުނ ޤާނޫނުއާަސީސންނިާއ
ެ ވީަޒރުންގ ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ކުރުމަށްޓަކިައ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހެއ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އެކުލިެވގެންވީަނ، މިަޖިލްސ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ާ ިހންގުމ ް ވުޒާރާތައ އިެކއިެކ ނަިއބިާއ،
މައްޗަށެވެ. ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ ވީަޒރުންނިާއ، ާ ޙަވާލުކުރ
ް މިަޖީލހަށ ެ ވީަޒރުންގ ިފޔަވިައ، ު ނަިއބ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ (ނ)
ު ޢައްޔަންކުރުމަށްފަހ ް މިަޖީލހަށ އެ ް މެންބަރުނ ް އެހެނ ާ ޢައްޔަންކުރ
ހޯދާންވާނެއެވެ. ް ރުހުނ ެ ރައިްޔތުންގެމިަޖީލހުގ
ެ ީމހުންގ ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ވީަޒރުންގެމިަޖީލހަށ (ރ)
ް ހަތ ް ފިެށގެނ ް ދުވަހުނ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް އީެމހުނ ނަންތައް،
ހޯދުމަށްޓަކިައ ް ރުހުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ދުވަހުގެތެރޭގިައ،
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ އެ
ލާިޒމް ހުުރްނ ވީަޒުރްނގިައ
ަޝުރޠުތައް
.130ް ަޝރުޠުތައ އަންނަިނިވ މެންބަރުންގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ.
ރައިްޔތަކަށްވުން. ިދވިެހ .1
ރައިްޔތަކަށްނުވުން. ެ ޤައުމެއްގ ު ބޭރ .2
ު ީމހަކ ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ކަމުގިައވުމިާއ، ު މްުސިލމަކ .3
ކަމުގިައވުން.
ު ީމހަކ ާ ފިުރފިައވ ު އަހަރ ފަނަްސީވްސ ް ޢުމުރުނ .4
ކަމުގިައވުން.
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ބުއިްދހަމައަށްހިުރ .5
ެ ވީަޒރުންގ ް ީމހަކަށ ާ ޙާލަތެއްގިައވ ޙާލަތްތަކުންކުރެ އަންނަިނިވ (ށ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ އިަދ ނުވެވޭނެއެވެ. ް މެންބަރަކަށ ެ މިަޖީލހުގ
ު ީމހަކ އެ މެދުވިެރވެއްޖެނަމަ ް ޙާލަތެއ އެފަދަ ް މެންބަރަކަށ
ވިަކވާނެއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ް އެއްގޮތަށ ާ ޙުކުމ ނަމަ، ު ީމހަކ ް އޮތ ް ދަރަންޏެއ ު ާސިބތ .1
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ާ އަދާކުރަމުންނުދ ދަރަިނ އެ
ެ މްަސދުވަހަށްވުރ ބާރަ ް ާސިބތުވެގެނ ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ިޖނީާއ .2
އެ ީމހަކުނަމަ، ާ ކުރިެވފިައވ ް ޙުކުމެއ ެ މުއްދަތެއްގ ު ިދގ
ް ޙުކުމުނ އެ ނުވަތަ ިނމުނުތާ، ް ތަނީްފޛުކޮށ ް ޙުކުމެއ
ާ އަހަރުނުވ ިތން ާ މަޢާފްކުރެވުނުތ ު އަދަބ ކަނޑައެޅުނު
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ
ޙަވާލުވާންވީާނ131.ހުވިައކުުރްނ ާ މަޤާމ ެ ީމހުންގ އެ ް މެންބަރުނ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ާ ކަނޑައަޅ ް އެކަމަށ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ނުވަތަ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކިުރމީަތގިައ، ެ ފަނިޑޔާރެއްގ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ޮސިއކުރުމަށްފަހުގައެވެ.
މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
އިާއ132. ޤާނޫނުއާަސީސ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
އެންމެހިައ ާ ޙަވާލުކުރ ާ ީމހަކ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ތަބާވެ، ް ޤާނޫނަށ
އަދާކުރާންވާނެއެވެ. ު ތެދުވިެރކަމާއެކ ިއޚްލްާޞތިެރކަމިާއ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ
67
ކަނޑައެޅުމުގިައ ް ިސޔަާސތުތައ ު ޢާންމ ެ ިހންގުމުގ ް ދައުލަތ (ހ)
އީެހތިެރވިެދނުމިާއ، މްަޝވަރިާދނުމިާއ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ު ަސރުކާރ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
ް ިސޔަާސތުތައ އެ ވްެސ ދިާއރާތަކެއްގިައ ހިުރހިައ ެ ިހންގުމުގ
ބެލުން. ް ިހނގާނިުހނގާގޮތ ތަނީްފޛުކޮށް،
ހުށަހަޅާނީްވ ް ަސރުކާރުނ ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
ތައްޔާރުކުރުމުގިައ ް ހުށަހެޅުންތައ އެނޫންވްެސ ިބލުތަކިާއ
މްަޝވަރިާދނުން. ލަފަޔިާއ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ް މަަސއްކަތްތައ އެ ިހންގުމިާއ، ް މަަސއްކަތްތައ ެ ަސރުކާރުގ (ނ)
ިވލަރްެސކުރުން. މުރާޖަޢާކުރުމިާއ،
ު އޮމާންކަމާއެކ ގޮތުން، ގުޅޭ ާ ދިާއރާއ ެ މްަސއިޫލއްޔަތުގ ެ ީމހެއްގ އެ (ރ)
ު މެދ ާ ބާރުތަކ ް އެހެނ ެ ދައުލަތުގ ަސރުކާރިާއ ް ިހންގުމަށ ް ކަންތައްތައ
ދެމެހެއްޓުން. ް ގުޅުންތައ އެ ބާއްވިައ ް ގުޅުންތައ ބާއްވާންޖެހޭ
އެންމެހިައ ެ ދައުލަތުގ ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ މްަސއިޫލއްޔަތުގ ެ ީމހެއްގ އެ (ބ)
ބެލެހެއްޓުން. ު ފަރުވާތިެރކަމާއެކ ހެޔޮގޮތުގިައ ފިައާސ މުދަލިާއ
ު ިސޔަާސތ ެ ަސރުކާރުގ ކަންތައްތަކުގިައ ބިައނަލްއަޤްވީާމ އިަދ ޤައީުމ (ޅ)
ިސޔީާސ، ލަފިާދނުމިާއ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ އެކަށައެޅުމުގިައ
ކުރުމަށްޓަކިައ ތަރައީްޤ ެ ރާއްޖ ް ގޮތުނ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ
ިވލަރްެސކުރުން. ް މުރާޖަޢާކޮށ ް ކަންކަނ ކުރާންޖެހޭ
ެ ރައިްޔތުންގ ކިުރއެރުވުމިާއ، ް ިޙމާޔަތްކޮށ ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ (ކ)
ާ ފިައދ ު ޢާންމ ެ ރައިްޔތުންގ ދަމަހައްޓިައ ް ަސލާމަތްތިެރކަނ
މަަސއްކަތްކުރުން. ް ރައްކާތިެރކުރުމަށ
ް އެހިެނހެނ ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ (އ)
އަދާކުރުން. ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ހުންނާންވާނެއެވެ.133.ަބްނޑާރަަނިއުބ ު ބަންޑާރަނަިއބަކ ާ ިއްސކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (ހ)
ީމހީަކ ާ ިއްސކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މަޤާމަށ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ
ތަޖިްރބާހިުރ، ތަޢީުލމިާއ ފާހަގަކޮށްލެވޭފަދަ ދިާއރިާއން ެ ޤާނޫނުގ
ާ ހަމަވ ު ަޝރުޠ ެ ޢައްޔަންކުރުމުގ ް މިަޖީލހަށ ެ ވީަޒރުންގ
ޤާނީޫނ ް ަސރުކާރަށ ބަންޑާރަނަިއބީަކ ވާންވާނެއެވެ. ީމހަކުކަމުގިައ
ީމހާއެވެ. މްަޝވަރާދޭ ލަފަޔިާއ
ް ަސރުކާރަށ ކަންކަމުގިައ އެންމެހިައ ޤާނީޫނ ގުޅުންހިުރ ާ ދައުލަތ (ށ)
ާ ހަމަޖިެހފިައވ ް ކުރުމަށ ާ އަދ ް އީޮފހުނ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ ލަފިާދނުމިާއ،
ް ޤާނޫނުނ ޤާނޫނުއާަސީސންނިާއ ވިާޖބުތަކިާއ އެންމެހިައ ޤާނީޫނ
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ އެންމެހިައ ާ ކަނޑައަޅ ް އަދާކުރުމަށ އޭނާ
ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ ވިާޖބުތަކުގ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ އަދާކުރުމީަކ
ކަންކަމެވެ.
ު ޙައްޤ ެ ވާހަކަދެއްކުމުގ ެ ހިާޒރުވ ް ކޯޓުތަކަށ އެންމެހިައ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ނ)
ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް ބަންޑާރަނަިއބަށ
ކަމުގިައ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ގެ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ކަންކަމުގިައ ް އެހެނ ިފޔަވިައ ް ކަންކަނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ނުވަތަ ބަންޑާރަނަިއބު، ތަމީްސލުކުރީާނ ް ދައުލަތ ކޯޓުތަކުގިައ
ީމހެކެވެ. ާ ކަނޑައަޅ އޭނާ
69
ާ ާޝިމލްނުވ ު ަސރުކާރ ތެރިެއން ެ މައަްސލަތަކުގ މަދީަނ (ރ)
ު ޢާންމ ނުވަތަ ް މްަޞލަޙަތެއ ެ ދައުލަތުގ ވްެސ، މައަްސލަތަކުގިައ
ެ ކޮންމ ެ ފިެނއްޖ ް ބަންޑާރަނަިއބަށ ް ިހމެނޭކަމަށ ް މްަޞލަޙަތެއ
ިހނގިާއރު ް މައަްސލައެއ އެ ހުއްދައާއެކު، ެ ކޯޓުގ މައަްސލައެއްގިައ
ވާހަކަދެއިްކދާނެއެވެ. ެ ހިާޒރުވ ް ކޯޓަށ ް ބަންޑާރަނަިއބަށ
ކިުރއެރުވުމަށިާއ ް ިޙމާޔަތްކޮށ ނަގަހައްޓިައ، ް ވިެރކަނ ެ ޤާނޫނުގ (ބ)
ު ޢާންމ މަންފާއިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ ަސލާމަތިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ
ް މަަސއްކަތްކުރާނ ު ބަންޑާރާނަިއބ ް ިދފާޢުކުރުމަށ ް ިމިނވަންކަނ
ވާނެއެވެ.
ކުރުމުގިައ ާ އަދ ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ (ޅ)
ޤާނޫނަށެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސއަށިާއ ހަމައެކިަނ ތަބާވީާނ އޭނާ
ެ ިއދާރާއެއްގ ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ ު ިއތުރ އިެއންކަމެއްގިައ
ނިުހންގޭނެއެވެ. ް މައްޗަކަށ ެ އޭނާގ ް ނުފޫޒެއ ނުވަތަ ް ބާރެއ
ް ިސޔަާސތުތައ ު މިައގަނޑ ޢަމަލުކުރާނޭ މައަްސލަތަކުގިައ ިޖނީާއ (ކ)
ް ޖެނެރަލަށ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ިސޔަާސތުތައ އެ ކަނޑައަޅިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ބަންޑާރަނަިއބަށ ު ބާރ ެ އެންގުމުގ
މިަޖިލްސ ވީަޒުރްނގެ
ޖަވާުބާދީރވްުނ
މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ134. ޙަވާލުކުރެވޭ މެންބަރުންނާ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
މިުޅ މެންބަރުންނިާއ ވިަކވިަކ އަދާކުރުމުގިައ ހެޔޮގޮތުގިައ ް ވިާޖބުތައ
ެ ޖަވާބުދީާރވުމުގ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ މިަޖިލްސ ެ ވީަޒރުންގ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ގޮތަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިއތުރަށް،
ޖަވާބުދީާރވާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ެ ީމހެއްގ އެ މެންބަރަކުމެ، ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ގުޅޭގޮތުން، ާ ކަންތައްތަކ އެންމެހިައ ާ ިއޚިްތާޞްޞގިައވ
ް ހުށަހަޅަމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ މަޢުލޫމާތު، ަޞއްޙަ
ާ ިއޚިްތާޞްޞގިައވ ެ މެންބަރެއްގ އެ އިަދ ގެންދާންވާނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ކަންތައްތަކ އެންމެހިައ
ދޭންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ް މަޢުލޫމާތެއ ެ ކޮންމ ެ ބޭނުންވެއްޖ
ިޢާނަޔތްތައް 135ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
މްެނަބރަކު މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ
ކަްނތައްތައް ޮކްށގްެނުނވާޭނ
.136ް އެހެނ ެ ަސރުކާރުގ ު މެންބަރަކ އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ް މަޤާމެއ އެނޫންވްެސ ިލބޭފަދަ ް ފިައދާއެއ އިަދ މަޤާމެއް،
ިހންގުމުގިައ ް ިވޔަފިާރއެއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ފުރަިއގެނެއ
ފަނީްނ ް ހޯދުމަށ ް އާމްދީަނއެއ ބިައވިެރވެ، ް ޢަމީަލގޮތުނ
ް އެހެނ ިލބޭފަދަ ް އާމްދީަނއެއ ާޝިމލުވެ، މަަސއްކަތެއްގިައ
ެ ފަރާތެއްގ އެއްވްެސ ް އެހެނ މަަސއްކަތެއްކޮށް، އެއްވްެސ
ިބން މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ ނުވާނެއެވެ. ް އަދާކޮށްގެނެއ ް ވީަޒފާއެއ
ދައުލަތިާއ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ިހފިައގެނެއ ް ކުއްޔަށ ނުވަތަ ގަނެ
މުޢާމަލާތެއްގިައ ކުރެވޭ ު ދެމެދ ާ ފަރާތަކ އެއްވްެސ ް އެހެނ
މީާލ ެ މެންބަރެއްގ އެ ު މެންބަރަކ އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބާއްވިައގެނެއ ް މްަޞލަޙަތެއ އެއްވްެސ
71
ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ މެންބަރަކު، އެއްވްެސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ށ)
ު ީމހަކ އެ ނުވަތަ ެ މަޢުލޫމާތެއްގ ާ ިލިބފިައވ ް ީމހަކަށ އިެއން
ް މަންފާއެއ ް ނާޖިާއޒ ް އިަމއްލައަށ ް ބޭނުނ ެ ވީަޒފާގ ާ އަދާކުރ
ް މަންފާއެއ އެފަދަ ް ީމހަކަށ ް އެހެނ ނުވަތަ ް ޙިާޞލްކުރުމަށ
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭނުންކޮށްގެނެއ ް ހޯދިައިދނުމަށ
ވިަކކުުރްނ 137ް.މަޤާމްުނ ވިަކކުރާނ ް މަޤާމުނ މެންބަރަކު، ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ (ހ)
ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ިހނދެއްގިައ، ެ ފިެނއްޖ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
އެ ިލއުމަކުން، ާ ފޮނުވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މެންބަރަކަށ އެ
ވިަކކުރިެވދާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ ު މެންބަރަކ
ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ިވޔްަސ އޮތްކަމުގިައ ް އެހެނ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ވިަކކުރުމުގ ް މަޤާމުނ ު ނަިއބ
ނުވެއެވެ. ް ިލިބގެނެއ
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.138ު އެއްފަހަރ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ މެންބަރަކުމެ، ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ ެ މެންބަރެއްގ އެ
ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ ދަރަިނ އަރަންޏިާއ މްަޞލަޙަތުތަކިާއ ިވޔަފީާރގެ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލަށ އިޮޑޓަރ ް ބަޔާނެއ
ިދުންނ ިއްސިތޢުފާ 139ް.މަޤާމްުނ ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
ިއާދރާއަކާ ޮކްނމެ ަސުރކާުރގެ
ހުުރްނ ވީަޒރަކު މްަސއޫލުވާޭނ
މުއައަްސާސތަކިާއ،140. ު މްުސތިަޤއްލ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ިފޔަވިައ، ް މުއައަްސާސތައ ް އެހެނ ު މްުސތިަޤއްލ ާ އުފައްދ ް ޤާނޫނަކުނ
ިއދާރާއަކިާއ ެ ކޮންމ ާ ޤިާއމްކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ަސރުކާރުން
ު މެންބަރަކ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ މްަސއޫލުވާނޭ ާ މުއައަްސާސއަކ ެ ކޮންމ
ާ މެންބަރަކ އެ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ ހުންނާންވާނެއެވެ.
ެ މުއައަްސާސއެއްގ ެ ކޮންމ ނުވަތަ ެ ިއދާރާއެއްގ ެ ކޮންމ ޙަވާލުކުރެވޭ
ވާންވާނެއެވެ. ޖަވާބުދީާރ އުފުލިައ ާ ިޒންމ ް ިހންގުމަށ
ާބުބ ހަވަަނ ާބުރ ޤާިއމްކުުރމުގެ ިއްނާޞފު ޢުަދލު
ޤާިއމްކުުރމުގެ ިއްނާޞފު ޢުަދލު
ާބުރ
ިލިބގެންވީަނ141. ް ބާރުތައ އެންމެހިައ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ (ހ)
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނަކުން އިަދ ހިައކޯޓަށިާއ، ުސޕީްރމްކޯޓަށިާއ،
ތަކަށެވެ. ު ދަށުކޯޓ
ފަރާތީަކ ިއްސ ެ އެންމ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ (ށ)
އުއްތަމަ ފަރާތީަކ ިއްސ ެ އެންމ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ުސޕީްރމްކޯޓެވެ.
ް މައަްސލައެއ ެ ކޮންމ ާ ބަލ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ ފަނިޑޔާރެވެ.
ެ މިަޖީލހުގ ެ ފަނިޑޔާރުންގ ބިެލ ް މައަްސލައެއ އެ ިނންމާންވީާނ
އަޣުލިަބއްޔަތުންނެވެ.
ހިުރ ެ ޙަވާލުވ ާ ިހންގުމ ް ކަމެއ ެ ދައުލަތުގ ިވޔްަސ، ު ފަރުދަކ އިަމއްލަ (ނ)
ނުފޫޒުފޯރުވިައ ބިެހ ާ މަަސއްކަތ ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިވޔްަސ، ު ީމހަކ
ނުވާނެއެވެ. ް ހަދިައގެނެއ
73
ހިައބަތިާއ ެ ކޯޓުތަކުގ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ިމިނވަންކަނ ެ ކޯޓުތަކުގ (ރ)
ފޭަސހިައން ެ ީމހަކަށްމ ެ ކޮންމ އެތަންތަނަީކ ިޙމާޔަތްކޮށީްދ، ު ޤަދަރ
ހަރުދަނާގޮތެއްގިައ ވިަކފަރާތަކަށްނުޖިެހ، ހުށަހެޅޭ، މައަްސލަ
ޤާނޫނިާއ ހެދުމަށްޓަކިައ، ް ކަމަށ ް ތަންތަނ ާ މަަސއްކަތްކުރ
ގޮތްގޮތުންވްެސ ް އެހިެނހެނ ޛަީރޢިާއންނިާއ ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ
ާ ިހންގުމ ް ކަންތައްތައ ެ ދައުލަތުގ ިއދާރާތަކުންނިާއ ެ ދައުލަތުގ
އީެހތިެރވާންވާނެއެވެ. ް ކޯޓުތަކަށ ް ީމހުނ އެންމެހިައ ޙަވާލުވިެތިބ
ކަްނކުުރްނ އެއްގޮތްަށ ޢަމަލުކުރީާނ142.ޤާޫނާނ ް ފަނިޑޔާރުނ ބައެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ ފަނިޑޔާރުންނަީކ
ް ވިަކގޮތަކަށ ޤާނޫނުގިައ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ޤާނޫނަށެވެ. އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
ިއްސލީާމަޝީރޢަތުގިައ ިނންމުމުގިައ ް ކަންކަނ ާ ނުވ ކަނޑައަޅިައފިައ
ކުރާންވާނެއެވެ. ް ިރޢާޔަތ ް ފަނިޑޔާރުނ ް ގޮތަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް އެކަމެއ
ް އެއްގޮތަށ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ މަަސއްކަތުގިައ ެ ފަނިޑޔާރުންގ
ް ވިަކފަރާތަކުނ ބުރަނުވެ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ިނންމާންވީާނ ް ކަންތައްތައ
ިތބެއެވެ. ެ އެއިްކބާވ ް ތަޢައުްޞބުނ ޖިެހލުންނުވެ، ް ިބރަކަށ ދައްކިައފާނެ
ިއޚިްތާޞްޞ 143ް.ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
އެފަދަ ބެލުމިާއ، ޯ ިޚލާފުވޭތ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިވޔްަސ ް ބައެއ
ހިައކޯޓަށިާއ ިލިބގެންވީަނ ު ބާރ ެ ިނންމުމުގ ް ގޮތެއ މައަްސލަތަކުގިައ
ުސޕީްރމްކޯޓަށެވެ.
މައަްސލައެއްގިައ ާ ބަލަމުންދ ކޯޓެއްގިައިވޔްަސ، ެ ކޮންމ (ށ)
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މައަްސލައަކ އެ ޖިެހއްޖެނަމަ ް މާނަކުރާނ ޤާނޫނުއާަސީސ
ާ އ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ މާނަކުރުމީަކ ޤާނޫނުއާަސީސ ް ކޯޓަކުނ އެ
ނޫނެވެ. ް ތަޢާރްުޟވާކަމެއ
ު ދަށ ެ މަރުޙަލާއަށްވުރ ިހމެނޭ ް ކޯޓެއ އެ ެ ކޯޓަކަށްމ ެ ކޮންމ (ނ)
ު ބާރ ެ ބަދަލުކުރުމުގ ް ިނންމުނ ާ ިނންމ ް ކޯޓަކުނ ެ މަރުޙަލާއެއްގ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ު ދަށ އެއަށްވުރެ ް ިނންމުންތަކަށ ާ ިނންމ ް ކޯޓުތަކުނ ެ މަރުޙަލާގ މީަތ (ރ)
ތަބާވާންވާނެއެވެ. ް ކޯޓުތަކުނ ެ މަރުޙަލާގ
ިންނމުމުގެ މައަްސލަތައް ުދްސތީޫރ
ާބުރ
އަންނަިނިވ144. ކޯޓަކަށްމެ، ެ ކޮންމ ބެލުމުގިައ ް މައަްސލައެއ ދްުސތީޫރ
ިހމެނޭ ިއޚިްތާޞްޞގެތެރޭގިައ ެ ކޯޓެއްގ އެ ކަންތައްތަކުގެތެރިެއން
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ކޯޓަކަށ އެ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ
ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ (ހ)
ނެރޭ ިއދާރާއަކުން ެ ދައުލަތުގ ިކއެއްތަ އިަދ ް ބައެއ ެ ޤަވިާޢދެއްގ
ް ކަމެއ ާ ކުރ ު މުވައްޒަފަކ ެ ިއދާރާއެއްގ އިެއން ނުވަތަ ް އަމުރެއ
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިވޔްަސ ް ިނންމުމެއ ާ ިނންމިައފިައވ ނުވަތަ
ނުވަތަ ް އެއްޗެއ ް ބިާޠލ އީެއ ު ިމންވަރ ާ ިޚލާފުވ އެ ިޚލާފުވާނަމަ
ކަނޑައެޅުން. ކަމުގިައ ް ކަމެއ ް ބިާޠލ
ޢަދުލުވިެރ ް ގިުޅގެނ ާ ިނންމުމަކ ފަދަ ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ ނެރުން. ް އަމުރުތައ ް އެހިެނހެނ
ިހމެނެއެވެ. ވްެސ ް ކަންތައްތައ
ެ ޤަވިާޢދެއްގ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ .1
ާ ކޮށްފިައވ ް ިޚލާފަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ނުވަތަ ަސބަބުން
ް ގެއްލުމެއ ް ބަޔަކަށ ނުވަތަ ް ީމހަކަށ ް ަސބަބުނ ެ ކަމެއްގ
ިއނާްޞފުވިެރ ޢަދުލުވިެރ ެ ގެއްލުމުގ އެ ިލިބފިައވާނަމަ
ނެރުން. ް އަމުރުތައ ިލިބިދނުމަށްޓަކިައ ު ބަދަލ
75
ާ ިނންމިައފިައވ ް ކޯޓުނ ް ކަމަށ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ .2
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ
ް ކަމެއ ާ ިނންމިައފިައވ ް ކޯޓުނ ް ިޚލާފުވާކަމަށ
ު ފުރަުޞތ ް އެކަންކުރުމަށ ް ިއދާރާއަކުނ ިއްސލާޙުކުރާންޖެހޭ
ަޝރުޠުތަކެއްގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅ ް ކޯޓުނ ިދނުމަށްޓަކިައ
ް ޢަމަލުކުރުނ ް ިނންމުމަށ އެ ެ ކޯޓުގ ް މުއްދަތަކަށ ވިަކ
ނެރުން. ް އަމުރެއ ެ ލްަސކުރުމުގ
ނުވަތަ ް ޤާނޫނެއ ް ަސބަބުނ ެ ތަޢާރްުޟވުމުގ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ (ނ)
ް ބައެއ ެ ޤަވިާޢދެއްގ ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ
އިެއން ނުވަތަ ް އަމުރެއ ނެރުނު ިއދާރާއަކުން ެ ދައުލަތުގ ނުވަތަ
ް ިނންމުމެއ ިނނިްމ ނުވަތަ ް ކަމެއ ކިުރ ު މުވައްޒަފަކ ެ ިއދާރާއެއްގ
ެ އޭގ ް ަސބަބުނ ެ ިނންމުމެއްގ ާ ިނންމިައފިައވ ް ބިާޠލްކަމަށ
ނުވާނެކަމުގިައ ް ބިާޠލ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ާ ިހނގިައފިައވ ކީުރން
ކަނޑައެޅުން.
ޤާނޫނުގިައ145.ުސޕީްރމްކޯޓު އުއްތަމަފަނިޑޔާރިާއ އެކުލިެވގެންވީާނ ު ުސޕީްރމްކޯޓ (ހ)
ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ މައްޗަށެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ޢަދަދެއްގ ާ ކަނޑައަޅ
ޢަދަދަކަށެވެ. އޮނަިހިރ ވާންވީާނ ު ޢަދަދ ޖުމްލަ ެ ފަނިޑޔާރުންގ
އޮނަިހިރ ިނންމާންވީާނ ބަލިައ ް މައަްސލަތައ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ (ށ)
މިަޖީލހަކުންނެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ ެ ޢަދަދެއްގ
ާ ބަލ ް ަޝީރޢަތުނ އިަދ މާނަކުރުމުގިައ، ޤާނޫނު އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ (ނ)
ިނންމުމީަކ ާ ިނންމ ް ުސޕީްރމްކޯޓުނ މައަްސލަތަކުގިައ އެނޫންވްެސ
ިނންމުމެވެ. ެ އެންމެފަހުގ
146ެ.ހިައކޯޓު ޢަދަދެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ޤާނޫނުގިައ އެކުލިެވގެންވީާނ ު ހިައކޯޓ (ހ)
މައްޗަށެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ
ެ ޢަދަދެއްގ އޮނަިހިރ ިނންމާންވީާނ ބަލިައ ް މައަްސލަތައ ް ހިައކޯޓުނ (ށ)
މިަޖީލހަކުންނެވެ. ެ ފަނިޑޔާރުންގ އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ
ޢައްަޔްނކުުރްނ ހުންނާންވާނެއެވެ.147.އުއްތަމަފަނިޑާޔުރ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރަކ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ
ް ިމގޮތުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ިއްސވިެރޔާގ
ކަނޑައަޅީާނ ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުކަމުގ
ެ ރައިްޔތުންގ މްަޝވަރާގެމީަތން ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ު ހުށަހެޅުމަށްފަހ ް މިަޖީލހަށ
ފްާސވުމުންނެވެ. ް ނަމެއ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ
ޢައްަޔްނކުުރްނ 148ެ.ފަނިޑާޔުރްނ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ ް ފަނިޑޔާރުނ އެންމެހިައ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ (ހ)
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ
ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ް ިމގޮތުނ
ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ކަނޑައަޅީާނ ީމހުން
ު ހުށަހެޅުމަށްފަހ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ މްަޝވަރާގެމީަތން
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ
ފްާސވުމުންނެވެ. ް ނަންތަކެއ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
77
ް ފަނިޑޔާރުނ ް އެހިެނހެނ ިފޔަވިައ ް ފަނިޑޔާރުނ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ (ށ)
ާ އުފައްދ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ޢައްޔަންކުރީާނ
ކިޮމަޝނުންނެވެ. ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ޢައްޔަންކުރެވޭ ް މުއްދަތަކަށ ވިަކ ކަނޑައެޅޭ ފަނިޑޔާރުންނަީކ (ނ)
ހަތިްދހަ ް ޢުމުރުނ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ނަމަވްެސ ނޫނެވެ. ް ބައެއ
މްުސކިުޅކުރެވޭނެއެވެ. މަޤާމުން ު ީމހަކ އެ ް ވުމުނ ު އަހަރ
ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ އެހެންއޮތުމަކުން، (ނ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
އަހަރަށްވުރެ ފްަސ އަހަރުވާންދެން، ފަނަރަ ް ތީާރޚުންފިެށގެނ ާ ފަށ
ް ޢައްޔަންކުރުމަކަށ ު ފަނިޑޔާރަކ ކަނޑައަޅިައ ް މުއްދަތެއ ް ިދގުނޫނ
ނާޅައެވެ. ް ހުރަހެއ
ލާިޒމް ހުުރްނ ފަނިޑާޔުރްނގިައ
ަޝުރޠުތައް
.149ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ (ހ)
ާ ބޭނުންވ ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ިލިބފިައވުމާއެކު، ާ ތަޖިުރބ ތަޢީުލމިާއ ް ފެންވަރަށ
އިަދ ީމހުންނެވެ. ް ޤިާބލ އުފުލޭފަދަ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ވިާޖބިާއ
ވާންވާނެއެވެ. ް ބަޔަކަށ ު ރަނގަޅ ު އަޚްލާޤ އެބިައީމހުންނަީކ،
ް ިއތުރުނ ެ ަޝރުޠުތަކުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ އަންނަިނިވ ފަނިޑޔާރުންގިައ
ު ީމހަކ ެ ޖަމާޢަތުގ ް ުސންނަތ ކަމުގިައވުމިާއ، ު މްުސިލމަކ .1
ކަމުގިައވުން.
ު ީމހަކ ާ ފިުރފިައވ ު އަހަރ ފަނަްސީވްސ ް ޢުމުރުނ .2
ކަމުގިައވުން.
ަ ނުވަތ ކުށެއް، ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް ޙައްދެއ ިއްސލާމީްދނުގިައ .3
ް ކިުރކަނ ް ކުށެއ ެ ިރްޝވަތުގ ނުވަތަ ކުށެއް، ެ ިޚޔާނާތުގ
ނުވުން. ކަމުގިައ ު ީމހަކ ާ ާސިބތުވެފިައވ ް ަޝީރޢަތަށ
ކަމުގިައވުން. ު ީމހަކ ހިުރ ް ހަމައަށ ބުއިްދ .4
ީމހީަކ ެ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ފަނިޑޔާރުކަމަށ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ (ނ)
ނުވަތަ ފަނިޑޔާރުކަމުގިައ ު ވެފިައވުމާއެކ ު އަހަރ ިތީރްސ ް ޢުމުރުނ
ް މަދުވެގެނ ދެކަމުގިައ ިމ ނުވަތަ ވީަކލުކަންކުރުމުގިައ ޤާނީޫނ
ް ިއްސލީާމަޝީރޢަތ ު ިލިބފިައވުމާއެކ ާ ތަޖިުރބ ެ ދުވަހުގ ު ހަތްއަހަރ
ީމހަކުކަމުގިައ ާ ިލިބފިައވ ު ިޢލްމ ދިާއރިާއން ޤާނީޫނ ނުވަތަ
ވާންވާނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ފަނިޑޔާރުންނާބެހޭ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ރ)
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
ހުވިައކުުރްނ ޤާނޫނުއާަސީސގ150ެ.ފަނިޑާޔުރްނގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ ެ ފަނިޑޔާރަކުމ ެ ކޮންމ
ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ
މަަސއްކަތުގިައ ފަނިޑާޔުރކަމުގެ
ެދިމިތުބްނ
.151ް އަދާކުރުމަށ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ވްެސ ފަނިޑޔާރަީކ ެ ކޮންމ
ވާންވާނެއެވެ. ް ީމހަކަށ ާ ތަޚީްޞްޞކުރ ް ވަގުތެއ ހިުރހިައ ެ އޭނާގ
ފަނިޑޔާރުންނާ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތެއ އެހެން ު ިއތުރ ު ފަނިޑޔާރަކ
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ޤާނޫނުގިައ ބެހޭ
ިޢާނަޔތްތައް 152ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ އެކީަށގެންވާފަދަ ާ މަޤާމ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ ް ފަނިޑޔާރުންނަށ
79
ަބާޔްނ ފިައާސގެ މަުދލާިއ
ހާމަކުުރްނ
.153ެ ީމހެއްގ އެ ު އެއްފަހަރ ު އަހަރަކ ެ ކޮންމ ފަނިޑޔާރަކުމެ، ެ ކޮންމ
ދަރަިނ އަރަންޏިާއ ިހާސބުތަކިާއ، ފިައާސގެ މުދަލިާއ ާ ިމލިްކއްޔާތުގިައވ
ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ް ބަޔާނެއ ާ ތައްޔާރުކުރ ް ހާމަކޮށ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
މަޤާމުގިައ ފަނިޑާޔުރްނ
ވިަކކުުރްނ މަޤާމްުނ ެދިމިތުބމާިއ،
.154ް އޫުޞލުތަކުނ ިމންގަނޑުތަކިާއ ުސލީޫކ ތަބާވާންޖެހޭ ް ފަނިޑޔާރުނ (ހ)
ް މަޤާމުނ ު ފަނިޑޔާރަކ ު ިހނދަކ މަަސއްކަތްކުރާހިައ ެ ބޭރުނުވ
ނުވާނެއެވެ. ް ވިަކކޮށްގެނެއ
ް މަޤާމަށ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ ު ފަނިޑޔާރަކ (ށ)
ާ އެކީަށގެންނުވ ާ މަޤާމ އެ ނުވަތަ ޤިާބލްނޫންކަމަށް، ު ީމހަކ އެ
ް ޖީުޑަޝލ ް ކަމަށ ާ ކޮށްފިައވ ު ފަނިޑޔާރަކ އެ ް ޢަމަލެއ ފަދަ
ު ފަނިޑޔާރަކ އެ ް ޤަބޫލުކުރިެވގެނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ
ހުށަހަޅިައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ެ މިަޖީލހުގ
ފްާސވުމުންނެވެ. އަޣުލިަބއްޔަތުން ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ
ިއޚިްތާޞްޞ ކޯޓުތަކުގެ
ކޯޓުތައް ކަނޑައެޅުމާިއ،
ހުެދމުގެ ޤާޫނުނތައް ިހްނގުމާެބހޭ
ާބުރ
.155ެ ިހންގުމުގ ް ކޯޓުތައ ޤާނޫނުތަކިާއ، ެ ކަނޑައެޅުމުގ ިއޚިްތާޞްޞ ެ ކޯޓުތަކުގ
ު ބާރ ެ ހެދުމުގ ް ޤާނޫނުތައ ެ ިއޖުރާއާތުގ ަޝީރޢަތްކުރުމާބެހޭ ޤާނޫނުތަކިާއ،
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ިހްނގްުނ ޤިާއމްކުރުމަށްޓަކިައ156.ކޯޓުތައް ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ މީަތން ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ާ ޤާނޫނުތަކ
ިއދީާރިހންގުމާބެހޭ ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ކަންތައްތައ އެންމެހިައ ާ ކުރ ް ކޯޓުތަކުނ
ބާރެކެވެ. ާ ިލިބގެންވ ް ކޯޓުތަކަށ ހެދުމީަކ ު ޤަވިާޢދ
ާބުބ ހަތްވަަނ މަޤާމްތައް މްުސތިަޤއްލު ޮކިމަޝްނތަކާިއ މްުސތިަޤއްލު
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ 157ް.ޖުޑީަޝލް ކިޮމަޝނެއ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ު ޢަދުލ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ީމހުނިާއ، އެންމެހިައ ިހމެނޭ ބާރުގިައ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ
ް މައްޗަށ ެ ފަރާތެއްގ ެ ކަނޑައަޅާކޮންމ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ިހނގާނެއެވެ. ިއޚިްތާޞްޞ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
ގޮތް އެކުެލިވގްެނވާ
.158ެ މެންބަރުންގ އަންނަިނިވ އެކުލިެވގެންވީަނ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
މައްޗަށެވެ:
81
ރަީއްސ. ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ް ކޯޓުނ އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ުސޕީްރމްކޯޓުގިައ (ށ)
ފަނިޑޔާރަކު. ް އެހެނ ިފޔަވިައ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ް ކޯޓުނ އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ހިައކޯޓުގިައ (ނ)
ފަނިޑޔާރަކު. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ކޯޓުތަކުނ އެ ތެރިެއން ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ދަށުކޯޓުތަކުގ (ރ)
ފަނިޑޔާރަކު.
ް މިަޖީލހުނ އެ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ބ)
މެންބަރަކު. ާ ކަނޑައަޅ
ީމހަކު. ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ޢާންމުންގ (ޅ)
ރަީއްސ. ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ކ)
ީމހަކު. ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ (އ)
ބަންޑާރަނަިއބު. (ވ)
ާ ހުއްދިަލިބފިައވ ެ ކުރުމުގ ް ވީަކލުކަނ ޤާނީޫނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (މ)
ޤާނީޫނ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އެބިައީމހުނ ތެރިެއން ެ ވީަކލުންގ
ވީަކލަކު.
ާބުރތައް 159ު.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ޙަވާލ ކިޮމަޝނާ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ އަންނަިނިވ
އެ ު ބާރ ެ އަދާކުރުމުގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ އެ އިަދ ކުރިެވގެންވެއެވެ.
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ކިޮމަޝނަށ
ް އެހެނ ިފޔަވިައ ް ފަނިޑޔާރުނ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ އުއްތަމަފަނިޑޔާރިާއ (ހ)
ިދނުމިާއ، ް ކިުރއެރުނ ެ މަޤާމުގ ޢައްޔަންކުރުމިާއ ް ފަނިޑޔާރުނ
ް ފަނިޑޔާރުނ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ އުއްތަމަފަނިޑޔާރިާއ ބަދަލުކުރުމިާއ،
ިދނުން. ާ މްަޝވަރ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ޢައްޔަންކުރުމުގިައ
އެ ބެލުމިާއ، ް ަޝކުވާތައ ާ އުފުލ ް ބެހޭގޮތުނ ފަނިޑޔާރުންނާ (ށ)
ް މަޤާމުނ އެޅުމިާއ، ް ިފޔަވަޅުތައ އަޅާންޖެހޭ ު ފަރާތްތަކާމެދ
ް ފަރާތްތަކަށ ހުށަހަޅާންޖެހޭ ް ވިަކކުރުމަށ ް ީމހުނ ވިަކކުރާންޖެހޭ
ހުށަހެޅުން. ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ް ީމހުނ އެފަދަ
ހެދުން: ް ޤަވިާޢދުތައ ކަންތައްތަކާބެހޭ ާ ބަޔާންވެގެންވ ިތީރގިައ (ނ)
އެންމެހިައ ގުޅޭ ާ ޢައްޔަންކުރުމ ހޯދުމިާއ ް ފަނިޑޔާރުނ .1
ކަންކަން.
ިމންގަނޑު. ުސލީޫކ ެ ފަނިޑޔާރުންގ .2
ް ރަނގަޅަށ ް ވިާޖބުތައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ .3
ކަންތައްތައް. ހަމަޖައާްސންޖެހޭ އަދާކުރުމަށްޓަކިައ
ިހންގުމުގައްޔިާއ ް ކަންތައްތައ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ (ރ)
ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ ކަންތައްތަކުގިައ ް އެހިެނހެނ ކޯޓުތަކާގުޅޭ
ލަފިާދނުން. ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ ިއތުރުންވްެސ ެ ކަންކަމުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މީަތގިައ (ބ)
ކަންކަން. އެންމެހިައ ޙަވާލުކުރެވޭ ކިޮމަޝނާ ް ޤާނޫނުނ އިާއ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
އެކުލަވިައލުްނ
ކިޮމަޝނ160ް. ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންވެގެންވ ބާބުގިައ ިމ
ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ މަަސއްކަތްކުރީާނ ެ އެކުލަވިައލުމުގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ
83
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
އ161ެ. ު ީމހަކ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
މުއްދަތަށެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ިތީރގިައ ހުންނީާނ މަޤާމުގިައ
(ރ)، (ނ)، (ށ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ު ީމހަކ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ދަށުނ ގެ (މ) އިަދ (އ) (ޅ)، (ބ)،
ް އެއ ެ އަހަރުގ ފްަސ ހުރެވީޭނ ް އަށ އޭނާ ކިޮމަޝނުގިައ ނަމަ،
އެ ް އަލުނ ު ީމހަކ އެ ހަމަވުމުން، ު ދައުރ އެ އިަދ ދައުރަށެވެ.
ނުކުރެވޭނެއެވެ. ް ޢައްޔަނެއ ް ކިޮމަޝނަކަށ
(ވ) އިަދ (ކ) (ހ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ށ)
ިހމެނޭ ކިޮމަޝނުގިައ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމެއްގ ވިަކ ދަށުން، ގެ
މަޤާމެއްގިައ އެ ހުރެވީޭނ ކިޮމަޝނުގިައ ް އޭނާއަށ ނަމަ، ު ީމހަކ
ދުވަހަކުއެވެ. ދިެމހިުރހިައ އޭނާ
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ޖުޑީަޝލް
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.162ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ިމ އެހެންނަމަވްެސ ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިއްސިތޢުފާދެވީޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ް ދަށުނ ެ މާއްދާގ
މަޤާމުތަކުގިައ ާ ބުނެފިައވ ގިައ (ވ) އިަދ (ކ) (ހ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158
ީމހުންނަށެވެ. ް އެހެނ ިފޔަވިައ ް ީމހުނ ިތބޭ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 163ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ އެއްބަޔަށްވުރ ދެބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް ތެރިެއނ164ް.މާުސރައާިއ ެ ީމހުންގ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ ނުވަތަ ެ ފަރާތުގ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ
ެ ކިޮމަޝނެއްގ ު މްުސތިަޤއްލ ނުވަތަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ެ ބާރުގ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ީމހަކަށް، ެ ކޮންމ ް ނެތ މަޤާމެއްގިައ ެ މެންބަރުކަމުގ
ދިެވދާނެއެވެ. ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ މީަތން ެ ގޮތެއްގ ާ ކަނޑައަޅ
ވިަކކުުރްނ (ބ)،165.މްެނަބުރކަމްުނ (ރ)، (ނ)، (ށ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (މ) އިަދ (އ) (ޅ)،
ު ީމހަކ އެ ވިަކކުރީާނ ް މަޤާމުނ އެ ް ީމހުނ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ކިޮމަޝނަށ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އިަދ ފަރާތަކުންނެވެ. ޢައްޔަންކިުރ ް ކިޮމަޝނަށ އެ
ގޮތުގެމީަތން، ާ ގިައވ (ވ) އިަދ (ކ) (ހ)، ެ މާއްދާގ ވަނަ 158
ް ޖީުޑަޝލ ް ީމހުނ ާ ޢައްޔަންކުރިެވފިައވ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމެއްގ ވިަކ
ް މަޤާމަކުނ އެ ު ީމހަކ އެ ވިަކވީާނ ް މެންބަރުކަމުނ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ
ވިަކވުމުންނެވެ.
އ166ެ.ހުވިައކުުރްނ ެ މެންބަރަކުމ ެ ކޮންމ ިހމެނޭ ކިޮމަޝނުގިައ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ
ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
ޮސިއކުރާންވާނެއެވެ. ިއޤްރާރުގިައ
ޮކިމަޝްނ ިއެލކްަޝްންސ
ޮކިމަޝްނ އޮންނާންވާނެއެވެ.167.ިއެލކްަޝްންސ ް ކިޮމަޝނެއ ިއލެކަްޝންްސ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
85
ު މްުސތިަޤއްލ ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ.
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ިއލެކަްޝންްސ (ނ)
އެ ޤާނޫނުގިައ، އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ
ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ
ް ިމންގަނޑުތައ ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
.168ް މަދުވެގެނ ު ރަީއާސއެކ ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ، ިއލެކަްޝންްސ (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
މިަޖީލހުގެ، ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ
ޢައްޔަންކުރީާނ ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
ަޝުރޠު އ169ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް ތެރޭގިައ170.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ެ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ
ް ވޯޓުނެގުމަށ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ، (ހ)
ިހންގުމިާއ، ް ކަންތައްތައ އެ ކުރުމިާއ، ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ
އިަދ ކުރުމިާއ މަގުފިަހ ް ކަންތައްތަކަށ އެ ބެލެހެއްޓުމިާއ،
ެ ވޯޓުތަކުގ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ
ިބރުވިެރކަމެއް، ިއނާްޞފުވިެރކަމާއެކު، ިހނގީަނ ް ކަންތައްތައ
އިަދ ނުފޫޒެއް، ު ނުރަނގަޅ ތަޅާފޮޅުމެއް، ިބރުދެއްކުމެއް،
ެ ވޯޓުލުމުގ ް ރައިްޔތުންނަށ ު ިމިނވަންކަމާއެކ ނިެތ ް ކޮރަޕަްޝނެއ
ކަށަވަރުކުރުން. ް ގޮތަށްކަނ އަދާކުރެވޭ ް ފިުރހަމައަށ ު ޙައްޤ
ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ، (ށ)
ރަިޖްސޓީަރ ެ ީމހުންގ ާ ިލިބފިައވ ު ޙައްޤ ެ ވޯޓިުދނުމުގ ވޯޓުތަކުގިައ،
ު އިުނިއތުރ ގެންނާންޖެހޭ ް ރަިޖްސޓީަރއަށ އެ ތައްޔާރުކުރުމިާއ،
ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ ބެލެހެއްޓުމިާއ، ގެނައުމިާއ،
ހަމަޖައާްސންޖެހޭ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ނެގުމ ު ވޯޓ ު ޢާންމ ެ ިޚޔާލުހޯދުމުގ
ހަމަޖެއުްސން. ް ިއނިްތޒާމްތައ އެންމެހިައ
ިއނިްތޚާބުތަކިާއ ތެރޭގިައ ެ މުއްދަތުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުގިައ (ނ)
އެ ނެގުމިާއ ް ވޯޓުތައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ
ިއޢުލާންކުރުން. ާ ނަީތޖ ެ ވޯޓުތަކުގ
87
ެ ީމހުންގ ާ ިލިބފިައވ ު ޙައްޤ ެ ިދނުމުގ ު ވޯޓ ިތިބ ދިާއރާތަކުގިައ ިއނިްތޚީާބ (ރ)
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުގިައ އެކުލަވިައލިައ، ް ރަިޖްސޓީަރތައ
އިުނިއތުރުގެންެސ ގެންނާންޖެހޭ ް ރަިޖްސޓީަރތަކަށ އެ ް މުއްދަތަށ
ް ާޝިއޢުކުރަމުނ ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ގެނިްދޔުން.
ެ ިއނިްތޚާބެއްގ ެ ކޮންމ މީަތން ެ އޫުޞލުތަކެއްގ ާ ކަނޑައަޅ ޤާނޫނުގިައ (ބ)
ކަނޑައަޅިައ، ް ިއންތައ ނަންތަކިާއ، ެ ދިާއރާތަކުގ ިއނިްތޚީާބ ކީުރން
ް މުރާޖަޢާކުރަމުނ ބަދަލުގެންެސ، ް ކަންކަމަށ އެ ވިަކކޮށް،
ގެޒެޓްގިައ ް ބަދަލުތައ ގެނެވޭ ް ކަންކަމަށ ިމ އިަދ ގެނިްދއުން.
ގެނިްދއުން. ް ާޝިއޢުކުރަމުނ
ާ ޕީާޓތަކ ިސޔީާސ ރަިޖްސޓީަރކުރުމިާއ، ް ޕީާޓތައ ިސޔީާސ (ޅ)
ް ޤާނޫނުނ ް ކުރާންޖެހޭކަމަށ ް ކިޮމަޝނުނ ިއލެކަްޝންްސ ް ގުޅޭގޮތުނ
ކުރުން. ް ކަންކަނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
މަޤަްޞދާ ެ ިއނިްތޚާބުގ ގޮތިާއ، ިހނގާނޭ ް ކަންތައްތައ ެ ިއނިްތޚާބުގ (ކ)
ހޭލުންތިެރކުރުވުން. ް ރައިްޔތުނ މަޢުލޫމާތީުދ، ް ގުޅޭގޮތުނ
ިއލެކަްޝންްސ ިއތުރުންވްެސ ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މީަތގިައ (އ)
ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ް ކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ކުރުން. ް ކަމެއ ެ ކޮންމ
ގުުންނ ިއނިްތޚާބުތަކިާއ،171.ވޯޓުެނގުމާިއ ާ ބާއްވ ް ދަށުނ ެ ބެލުމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ (ހ)
ު ިސއްރ ނަގީާނ ވޯޓުތަކުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ
ވޯޓެވެ.
މަރުކަޒެއްގިައމެ، ެ ކޮންމ ާ ވޯޓުލ ިނމުމާއެކު، ނަގިައ ް ވޯޓެއ ެ ކޮންމ (ށ)
ާ ޙަވާލުކޮށްފިައވ ް މަރުކަޒެއ އެ ް ކިޮމަޝނުނ ިއލެކަްޝންްސ
ާ ކަނޑައަޅ ް ކެނިްޑޑޭޓުނ ނުވަތަ ކެނިްޑޑޭޓުން ކިުރމިަތީލ ީމހަކު،
ެ ގުނުމުގ ް ވޯޓެއ އެ އިަދ ހިާޒރުގިައ ެ ބައެއްގ އެ ިތިބނަމަ، ް ީމހުނ
ެ ބައެއްގ އެނޫންވްެސ ާ ހުއްދަކުރ ޤާނޫނު ް ބެލުމަށ ް ކަންތައްތައ
ް ކެނިްޑޑޭޓަކަށ ެ ކޮންމ ގުނަިއ، ު ވޯޓ ެ މަރުކަޒެއްގ އެ ހިާޒރުގިައ
ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ު ޢަދަދ ެ ވޯޓުގ ިލބުނު ް މަރުކަޒަކުނ އެ
ާ ިލިބފިައވ ް ުސވާލަށ ާ ހުށަހިެޅފިައވ ް ވޯޓަށ ު ޢާންމ ެ ިޚޔާލުހޯދުމުގ
ެ ވޯޓުގ ނެގުނު މަރުކަޒެއްގިައ އެ ބަލަހައްޓިައ، ިލޔެ ު ޢަދަދ ެ ވޯޓުގ
ިއޢުލާންކުރާންވާނެއެވެ. މަރުކަޒެއްގިައ އެ ާ ނަީތޖ
ަޝކުވާ 172ެ.ިއްނިތޚާާބެބހޭ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ާ ިއނިްތޚާބަކ ެ ކޮންމ (ހ)
ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ވޯޓަކ ު ޢާންމ ެ ކޮންމ
ނުވަތަ ނަީތޖާއަކާމެދު، ެ ިއނިްތޚާބެއްގ ނުވަތަ ިނންމުމަކާމެދު،
ާ ިހނގިައފިައވ ް ިޚލާފަށ ާ ޤަވިާޢދ ޤާނޫނިާއ ކަމެއްގިައ ިއނިްތޚާބާބެހޭ
އޮތްނަމަ ް ަޝކުވާއެއ ު ކަމަކާމެދ ާ ޤަބޫލުކުރ ް ފަރާތަކުނ އެ ް ކަމަށ
ް ފަރާތަކުނ އެ އިެދ ް ިނންމިައިދނުނ ް ގޮތެއ ު ަޝކުވާއަކާމެދ އެ
ހުށަހިެޅދާނެއެވެ. ް ހިައކޯޓަށ
ު ަޝކުވާތަކާމެދ ބަޔާންކޮށްފިައވާފަދަ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ކަނޑައަޅިައފިައ ޤާނޫނުގިައ ިއނިްތޚާބާބެހޭ ް ގޮތ ޢަމަލުކުރާނޭ
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.173ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
89
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.174ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 175ެ.ޤާޫނީނ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ. ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ
ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ
ިލިބގެންނެވެ. ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ
ިޢާނަޔތްތައް 176ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ177.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ު މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ު މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
އެ ު މެންބަރަކ އެ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
178ެ.ހުވިައކުުރްނ ީމހަކުމ ެ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ
ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ ިސިވލް
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ 179ް.ިސިވލް ކިޮމަޝނެއ ަސރިވްސ ް ިސިވލ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
އެ އިަދ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ާ އެކީަށގެންވ ނެރެވޭ، ނަީތޖާ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތ ކިޮމަޝނުން
ިމންގަނޑުތަކިާއ ފަނީްނ އިަދ ާ މަަސއްކަތްކުރ ހަލިުވިމނެއްގިައ
ާ ިހފަހައްޓ ދަރަޖައެއްގިައ މީަތ ެ އެންމ ެ އޭގ ް ހަމަތައ ުސލީޫކ
ދެމެހެއްޓުމަށެވެ. ް ަސރިވްސއެއ ް ިސިވލ
ަސރިވްސ ް ިސިވލ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
91
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ިސިވލް
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
ރަީއާސއެކު،180. ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ މަދުވެގެން
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ށ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
ަޝުރޠު އ181ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް 182ެ.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ހ)
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ
ާ އެއްގޮތްވ ާ އޫުޞލުތަކ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުގިައ .1
ހޯދުމިާއ، ް ީމހުނ ް އަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ ގޮތުގެމީަތން
ް ކިުރއެރުނ ެ މަޤާމުގ ް ީމހުންނަށ ޢައްޔަންކުރުމިާއ، ް ީމހުނ
ް ީމހުނ ބަދަލުކުރުމިާއ، ާ ވީަޒފ ެ ީމހުންގ ިދނުމިާއ،
ކުރުން. ވިަކ ވީަޒފިާއން
ް ިއދާރާތަކެއ ހިުރހިައ ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ .2
ެ ިހންގުމުގ ް ިމންގަނޑަކުނ ް އެއ ިއނިްތޒާމްކުރުމިާއ
ޤިާއމްކުރުން. ް އޫުޞލުތަކެއ
މަަސއްކަތްތައް، އެންމެހިައ ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ .3
ު ރަނގަޅ އިަދ ކުރުވޭނޭ ިމނެއްގިައ ހަލިުވ ާ އެކީަށގެންވ
ް އޫުޞލުތައ ިމންގަނޑުތަކިާއ ް ގޮތްތަކަށ ނެރެވޭނޭ ނަީތޖާ
ރޭވުން. ކަނޑައަޅިައ
ޢައްޔަންކުރުމިާއ، ހޯދުމިާއ، ް ީމހުނ ް ވީަޒފާތަކަށ .4
ވީަޒފިާއން ިދނުމިާއ، ް ކިުރއެރުނ ެ މަޤާމުގ ބަދަލުކުރުމިާއ،
ކަނޑައެޅުން. ް އޫުޞލުތައ ޢަމަލުކުރާނޭ ވިަކކުރުމުގިައ
ް ގުޅޭގޮތުނ ާ މަަސއްކަތްތަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ .5
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ފަރާތަށިާއ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ
ެ މަޢުލޫމާތުތަކުގ އެ ގެނިްދއުން. ް ދެމުނ ު މަޢުލޫމާތ
ިސޔަާސތުތަކިާއ، ބެހޭ މުވައްޒަފުންނާ ތެރޭގިައ،
ގޮތިާއ، ިހންގާނީްވ ް ކަންކަނ ހޯދުންތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ
ިމ ލަފަޔިާއ، ކިޮމަޝނުންދޭ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ކަންކަމ އިެކ
ާ އޫުޞލުތަކ ހަމަތަކިާއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ
ިހމެނެއެވެ. ު ިމންވަރ ާ ކުރިެވފިައވ ް ކަންކަނ ް އެއްގޮތަށ
ު ިއތުރ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ .6
މްަސއިޫލއްޔަތުތައް. ު ިއތުރ ޙަވާލުކުރެވޭ ބާރުތަކިާއ
އަދާކުރުމުގައްޔިާއ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ށ)
ީދިމޤްރީާޠ ބޭނުންކުރުމުގިައ ް ބާރުތައ ާ ިލިބފިައވ ް ކިޮމަޝނަށ އެ
އަންނަިނިވ ީމގެތެރޭގިައ ތަބާވާންވާނެއެވެ. ް އޫުޞލުތަކަށ ހަމަތަކިާއ
ިހމެނެއެވެ: ް ކަންކަނ
އެ ިހފަހައްޓިައ، ް ހަމަތަކެއ ފަނީްނ ެ ދަރަޖައެއްގ މީަތ .1
ކިުރއެރުވުން. ް ހަމަތައ
93
ނެރުމަށިާއ، ނަީތޖާ ބޭނުންކުރުމުގިައ ް ވީަސލަތްތައ އިެކއިެކ .2
ާ ނަީތޖ އެދެވޭ ް ިންސބަތުނ ެ ވީަސލަތްތަކުގ ބޭނުންކުރެވޭ
ް ކަންތައްތައ އެ ބާރުއަޅިައ ް ިއޤިްތާޞދުކުރުމަށ ނެރުމަށިާއ،
ކިުރއެރުވުން.
ހަމަހަމަކަމާއެކު، ިއނާްޞފިާއ ިދނުމުގިައ ް ިޚދުމަތ .3
ް ތަޢައުްޞބުނ ނިެތ، ް ބުރަވުމެއ ް ވިަކފަރާތަކަށ
އެއިްކބާވުން.
ކަނޑައެޅުމުގިައ ު ިސޔަާސތ ބުރަވެ، ް ބޭނުންތަކަށ ެ ޢާންމުންގ .4
ިދނުން. ު ިހތްވަރ ް ބިައވިެރވުމަށ ް ޢާންމުނ
ހިުރހިައ ެ ިހންގުމުގ ް ދައުލަތ ަސރިވްސއީަކ ް ިސިވލ .5
ް ިޚދުމަތަކަށ ާ ޖަވާބުދީާރވ ް ޢާންމުންނަށ ބާރުތަކަށިާއ
ހެދުން.
ކުރުމަށްޓަކިައ، ް ކަންތައްތައ ބޮޑުގޮތެއްގިައ ް ހާމަކަނ .6
ަޞއްޙަ ބެހޭ ާ ކަމަކ އެ ވަގުތުގިައ، ެ ކަމެއްގ އެ
ް ގޮތަށ ިލިބގަނެވޭ ފޭަސހިައން ް ޢާންމުންނަށ ު މަޢުލޫމާތ
ފޯރުކޮށިްދނުން.
ިއތުރުކުރުމަށްޓަކިައ ު ޤިާބިލއްޔަތ ެ މުވައްޒަފުންގ .7
ބޭނުންކުރެވޭނޭ ހެޔޮގޮތުގިައ ް ވީަސލަތްތައ ިއނާްސީނ
ް ކިުރއެރުމަށ ފަނީްނ ެ މުވައްޒަފުންގ ިހންގިައ، ް ިނޒާމެއ
މަގުހޯދިައިދނުން.
ެ ިހންގުމުގ ް ކަންތައްތައ ެ މުވައްޒަފުންގ ިދނުމިާއ ާ ވީަޒފ .8
ޤިާބލްކަމަށިާއ، ކަނޑައެޅުމުގިައ ް އޫުޞލުތައ
ވަޒަންކުރުމަށިާއ، ް ިމންގަނޑުތަކަކުނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ބުރަވުން. ް މައްޗަށ ެ ިއނާްޞފުގ
ެ ތީާއދުކުރުމުގ ް ކަމަކަށ ވިަކ ނުވަތަ ް ޕީާޓއަކަށ ވިަކ ިސޔީާސ .9
ަސރިވްސގެ ް ިސިވލ ަސބަބުން، ެ ނުކުރުމުގ ނުވަތަ
ް ކަމެއ ނުވަތަ ް ފިަހކޮށ ް ކަމެއ ް މުވައްޒަފަކަށ އެއްވްެސ
ނުހެދުން. ް ދިަތކޮށ
ެ އޭނާގ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ަސރިވްސގިައ ް ިސިވލ .10
ް އޭނާއަށ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ މަޤާމުގ ނުވަތަ މަޤާމް،
ް އެހެނ ނުވަތަ ެ އޭނާގ މަޢުލޫމާތެއް، އެއްވްެސ ާ ިލިބފިައވ
ް ބޭނުނ ގޮތުގިައ ނަހަމަ މަންފާއަކަށްޓަކިައ ޒީާތ ެ ީމހެއްގ
ނުކުރުން.
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ިސިވލް
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.183ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ޮކިމަޝުނގެ ަސރިވްސ ިސިވލް
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.184ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
95
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 185ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 186ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ187.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ް މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
އެ ު މެންބަރަކ އެ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
188ެ.ހުވިައކުުރްނ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ
ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ ެ ީމހަކުމ
އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ ާ ގިައވ 1
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ
ޮކިމަޝްނ ރަިއޓްްސ ިހއުމަްނ
ޮކިމަޝްނ ރަިއޓްްސ 189ް.ިހއުމްަނ ކިޮމަޝނެއ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ު މްުސތިަޤއްލ ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ށ)
ް ޙައްޤުތައ ިއނާްސީނ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ.
ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތ ކިުރއެރުވުމުގިައ
ިތބެގެންނެވެ. ެ އެއިްކބާވ ް ތަޢައުްޞބުނ ބުރަވުމެއްނިެތ،
ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ ިހންގީާނ ކިޮމަޝން ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
ޮކިމަޝުނގެ ރަިއޓްްސ ިހއުމްަނ
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
ރަީއާސއެކު،190. ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ މަދުވެގެން
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ށ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
97
ަޝުރޠު އ191ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް 192ެ.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ހ)
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ
ް ިއޙިްތރާމ ިހތްތަކުގިައ ެ ީމހުންގ ް ޙައްޤުތަކަށ ިއނާްސީނ .1
މަަސއްކަތްކުރުން. ް އަށަގެންނެވުމަށ
ކިުރއެރުވުމިާއ، ރައްކާތިެރކުރުމިާއ، ް ޙައްޤުތައ ިއނާްސީނ .2
މަަސއްކަތްކުރުން. ް ހޯދިައިދނުމަށ ް ޙައްޤުތައ އެ
ބަލިައ ު ިހތިާމންވަރ ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޙައްޤުތަކަށ ިއނާްސީނ .3
ވަޒަންކުރުން.
ކުރުމަށްޓަކިައ، ާ އަދ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ (ށ)
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ކިޮމަޝނަށ އެ ް ބާރުތަކެއ ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ އޭގ
ު ިހތިާމންވަރ ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޙައްޤުތަކަށ ިއނާްސީނ .1
އެންގުން. ް ފަރާތްތަކަށ އަންގާންޖެހޭ ް ތަޙީުޤޤުކޮށ
ާ ޤާނޫނުގިައވ ިނގުޅިައގެނިްފނަމަ، ް ޙައްޤެއ ިއނާްސީނ .2
އެޅުން. ް ިފޔަވަޅުތައ އަޅާންޖެހޭ ގޮތުގެމީަތން
ކުރުމިާއ ް ިދރާާސތައ އިެކއިެކ ގުޅޭ ާ ހައްޤުތަކ ިއނާްސީނ .3
ް ހޭލުންތިެރކަނ ު ޢާންމ ް ގޮތުނ ބެހޭ ާ ޙައްޤުތަކ އެ
ިއތުރުކުރުވުން.
ު ިއތުރ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުނ ް ކިޮމަޝނަށ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ .4
މްަސއިޫލއްޔަތުތައް. ު ިއތުރ ޙަވާލުކުރެވޭ ބާރުތަކިާއ
ޮކިމަޝުނގެ ރަިއޓްްސ ިހއުމްަނ
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.193ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ޮކިމަޝުނގެ ރަިއޓްްސ ިހއުމްަނ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.194ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 195ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 196ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ197.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
99
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ރިައޓްްސ ިހއުމަން (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ް މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
ު އެމެންބަރަކ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
198ެ.ހުވިައކުުރްނ ީމހަކުމ ެ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ ރިައޓްްސ ިހއުމަން
ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ
ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ ރިައޓްްސ ިހއުމަން
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ
ޮކިމަޝްނ އެްނިޓ-ޮކރަޕްަޝްނ
ޮކިމަޝްނ އޮންނާންވާނެއެވެ.199.އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ ް ކިޮމަޝނެއ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
ބުރަނުވާ، ް ވިަކފަރާތަކަށ ކިޮމަޝނަީކ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ށ)
ވިާޖބުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ އިަދ މުއައަްސާސއެކެވެ. ު މްުސތިަޤއްލ
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
މީަތންނެވެ. ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ް ނައްތިައލުމަށ ކޮރަޕަްޝން ް ދިާއރާތަކުނ އެންމެހިައ ެ ދައުލަތުގ
ް މަަސއްކަތ ޖިެހލުންވުމެއްނިެތ ް ކިޮމަޝނުނ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ކުރާންވާނެއެވެ.
އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ިހންގީާނ ކިޮމަޝން އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ނ)
އެ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ބާރުތަކިާއ، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ޤާނޫނުގިައ،
ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ދިާއރާއިާއ، ެ މަަސއްކަތުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ، ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ކަނޑައަޅިައފިައ ް ިމންގަނޑުތައ
ޤާނޫނުގިައ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ް ކޮބިައކަނ ކޮރަޕަްޝނަީކ (ރ)
އޮންނާންވާނެއެވެ. ބަޔާންކޮށްފިައ
ޮކިމަޝުނގެ އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ
ޢަަދާދިއ، މްެނަބުރްނގެ
ޢައްަޔްނކުުރްނ މްެނަބުރކަމްަށ
ރަީއާސއެކު،200. ެ ކިޮމަޝނުގ ކިޮމަޝނުގިައ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ހ)
ިތބޭންވާނެއެވެ. ް މެންބަރުނ ފްަސ މަދުވެގެން
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ށ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ް މަޤާމަށ އެ ު ބަޔަކ ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
ަޝުރޠު އ201ެ.މްެނަބުރކަމުގެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ ކުރެވޭވަރުގ ް މަަސއްކަތްތައ ެ ކިޮމަޝނުގ
ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ މެންބަރުންނަީކ، އެ އިަދ ީމހުންނެވެ.
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެންނެއ ް ބަޔަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ
ާބުރތައް ތެރޭގިައ202.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ެ ބާރުތަކުގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ
101
ީމގެތެރޭގިައ، ކުރުން. ު ތަޙީުޤޤ ބަލިައ ް މައަްސލަތައ ެ ކޮރަޕަްޝންގ (ހ)
އެއްވްެސ ް ޢަމަލެއ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކަމަށ ް ޢަމަލެއ ެ ކޮރަޕަްޝންގ
ނުވަތަ ހުށަހަޅިައިފނަމަ ް ަޝކުވާއެއ ެ ިހންގިައިފކަމުގ ް ފަރާތަކުނ
ިލިބއްޖެނަމަ، ު މަޢުލޫމާތ ެ ކަމެއްގ ިމފަދަ ިމނޫންގޮތަކުންވްެސ
ް ކަމެއ އެ ަޝއްކުކުރިެވއްޖެނަމަ، ް މައްޗަށ ެ ކަމެއްގ އެފަދަ ނުވަތަ
ތަޙީުޤޤުކުރުން. ބަލިައ
ް އެހިެނހެނ ތެރިެއން ެ ކަންތައްތަކުގ ާ ތަޙީުޤޤުކުރ ް ކިޮމަޝނުނ (ށ)
އެ ް ކަންތައްތައ ާސފުކުރާންޖެހޭ ބަލިައ ް ިއތުރަށ ް ިއދާރާތަކުނ
ފެންނަ ް ހުށަހަޅާންޖެހޭކަމަށ ް ަޝީރޢަތަށ ހުށަހަޅިައ، ް ފަރާތްތަކަށ
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ހުށަހެޅުމަށްޓަކިައ ް ަޝީރޢަތަށ ް ކަންތައްތައ
ފޮނުވުން. ް ޖެނެރަލަށ
އަޅާންޖެހޭ ިދރާާސތައްކޮށް، ހުއްޓުވުމަށްޓަކިައ ކޮރަޕަްޝން (ނ)
ިދނުން. ް ިއދާރާތަކަށ ކަމާބެހޭ ާ ލަފ ބެހޭ ާ ިފޔަވަޅުތަކ
ް ޢާންމުނ ް މައްޗަށ ެ ނުބިައކަމުގ ގެއްލުމިާއ ެ ކޮރަޕަްޝނުގ (ރ)
ތެދުވިެރކަމިާއ ިހންގުމުގިައ ް ދައުލަތ ހޭލުންތިެރކުރުވިައ،
ކިުރއެރުވުން. ް އަމާނާތްތިެރކަނ
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ޤާނޫނުން ނައްތިައލުމަށްޓަކިައ ކޮރަޕަްޝން (ބ)
ކަންތައްތައްކުރުން. ް އެހިެނހެނ
ޮކިމަޝުނގެ އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ
މުއަްދތު މްެނަބުރކަމުގެ
.203ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ މެންބަރުކަމުގ ެ މެންބަރެއްގ އިެއން ނަމަވްެސ ދައުރަށެވެ. ް އެއ ެ ދުވަހުގ
ް ިއތުރުކުރުމަށ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ ފްަސއަހަރަށްވުރ ު މުއްދަތ
ފްާސކުރިެވދާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ޮކިމަޝުނގެ އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ މްެނަބުރކަމްުނ
.204ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ،
ު މެންބަރަކ އެ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ،
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ
ވޯޓުިދުންނ ޢަަދާދިއ 205ެ.ޤާޫނީނ ކިޮމަޝނުގ އެ ބޭއްވީޭނ ް ޖަލާްސއެއ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ ހިާޒރުވ ް މެންބަރުނ ިގނަ ެ ދެބިައކުޅައެއްބަޔަށްވުރ ެ މެންބަރުންގ
ް ޖަލާްސއަށ ިނންމީޭނ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް ކިޮމަޝނުނ އެ އިަދ ިތބެގެންނެވެ.
ް އެކަމަކަށ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ިލިބގެންނެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 206ް.މާުސރައާިއ ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ް މެންބަރުންނަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ
ވިަކކުުރްނ ިމ207.މްެނަބުރކަމްުނ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެވ ގިައ (ށ)
ް އެކީަށގެނ ާ މަޤާމ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން (ހ)
ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ
ް މަޤާމ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
އެ ު މެންބަރަކ އެ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް ކިޮމަޝނުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މެންބަރުކަމުނ ު މެންބަރަކ އެ ް ފްާސކުރުމުނ
103
208ެ.ހުވިައކުުރްނ ކޮންމ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މެންބަރުކަމަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ ެ ީމހަކުމ
އެ ހުވިައކޮށް، ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން ާ ގިައވ 1
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ
ޖެެނރަލް އޮިޑޓަރ
ޖެެނރަލް އިޮޑޓަރ209.އޮިޑޓަރ ު މްުސތިަޤއްލ ާ ބުރަނުވ ް ވިަކފަރާތަކަށ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލެއ
އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ (ށ)
ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ
ޢައްަޔްނކުުރްނ ޖެެނރަލް ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ210.އޮިޑޓަރ ް ކަމަށ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ ތެރިެއން ެ ީމހުންގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޢައްޔަންކުރުމަށ ް މަޤާމަށ
ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ ީމހަކު، ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ޢައްޔަންކުރީާނ
ަޝުރޠު ޖެެނރަލްގެ 211ެ.އޮިޑޓަރ މަޤާމުގ އެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް ޖެނެރަލްކަމަށ އިޮޑޓަރ (ހ)
ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ އަދާކުރެވޭވަރުގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ެ ވީަޒފާގ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ ީމހީަކ، އެ އިަދ ީމހެކެވެ.
ް ވެގެނެއ ް ީމހަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ ް އެހެނ ް ިއތުރުނ
ނުވާނެއެވެ.
ެ އޭނާގ ބާރުތަކިާއ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ، ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ (ށ)
ހުންނާންވާނޭ ިކބިައގިައ ެ އޭނާގ އިާއ، ދިާއރާ ެ މަަސއްކަތުގ
ް ޤާނޫނެއ ާ ކަނޑައަޅ ު ިމންގަނޑ ުސލީޫކ ަޝރުޠުތަކިާއ،
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ާބުރތައް އަންނަިނިވ212.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ބާރުތަކުގެތެރޭގިައ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ
ާ މީާލިހންގުމ ިހާސބުތަކިާއ އެކައުންޓްތަކިާއ ެ ތަންތަނުގ އަންނަިނިވ (ހ)
ާޝިއޢުކުރުން. ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިރޕޯޓ އިޮޑޓްކުރުމިާއ ް ގުޅޭގޮތުނ
ވުޒާރާތައް. އެންމެހިައ ެ ަސރުކާރުގ .1
ިޑޕާޓްމަންޓްތައް. ާ ިހންގ ް ދަށުނ ެ ވުޒާރާތަކުގ ެ ަސރުކާރުގ .2
އީޮފްސތަކިާއ ިއދާރާތަކިާއ ް އެހިެނހެނ ެ ަސރުކާރުގ .3
ތަންތަން.
އެންމެހިައ ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ ބާރުގ ެ ހެދުމުގ ޤާނޫނު .4
އީޮފްސތައް. ިއދާރާތަކިާއ
ާ އުފިެދފިައވ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ .5
ު މްުސތިަޤއްލ ކިޮމަޝންތަކިާއ ު މްުސތިަޤއްލ އެންމެހިައ
ާ ިހނގ ް ދަށުނ ތަންތާނގެ އެ އީޮފްސތަކިާއ ެ މަޤާމުތަކުގ
އީޮފްސތައް. ިއދާރާތަކިާއ އެންމެހިައ
ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ ބާރުގ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ .6
އީޮފްސތައް. ިއދާރާތަކިާއ އެންމެހިައ
105
ިއތުރުންވްެސ ެ ތަންތަނުގ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ޤާނޫނަކުނ ް ކަމަށ އިޮޑޓްކުރާންވާނެ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
އިޮޑޓަރ ް ިއދާރާއެއ މުއައަްސާސއަކިާއ ެ ކޮންމ ކަނޑައަޅިައިފ
އިޮޑޓްކުރާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލ
އަންނަިނިވ ިހނދަކު، ކަނޑަނާޅާހިައ ް ގޮތަކަށ ް އެހެނ ް ޤާނޫނުނ (ނ)
ާ މީާލިހންގުމ ިހާސބުތަކިާއ، އެކައުންޓްތަކިާއ، ެ ތަންތަނުގ
ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިރޕޯޓ ކަންކަމާބެހޭ އެ އިޮޑޓްކުރުމިާއ ް ގުޅޭގޮތުނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ޖެނެރަލަށ އިޮޑޓަރ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ާޝިއޢުކުރުމުގ
ް ހޭދަކޮށްގެނ ފިައާސ މުދަލިާއ ެ ދައުލަތުގ މިައގަނޑުގޮތެއްގިައ .1
ތަނެއް. ެ ކޮންމ ާ ިހންގ
ެ ކޮންމ ް އޮތ ިޙއާްޞ ެ ަސރުކާރުގ ިވޔަފިާރއެއްގިައ އެ .2
ިވޔަފިާރއެއް.
213ް.ިރޕޯޓުކުުރްނ ޤާނޫނުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ، މިަޖީލހަށިާއ، ެ ރައިްޔތުންގ
ިރޕޯޓުތަކިާއ ް އިޮޑޓ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ް ފަރާތްތަކަށ ް އެހެނ ާ ކަނޑައަޅ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް ިރޕޯޓުތައ އަހީަރ
އޮީފްސ ޖެެނރަލްގެ އޮިޑޓަރ
އޮިޑޓްކުުރްނ
އީޮފްސ214. ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
އިޮޑޓްކުރާންވާނެއެވެ.
މަޤާމުގެ ޖެެނރަލްގެ އޮިޑޓަރ
މުއަްދތު
ދައުރަށެވެ.215. ް އެއ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ް ހަތ ޢައްޔަންކުރީާނ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ އިަދ
އަހަރަށްވުރެ ފްަސ ް ފްާސކޮށްގެނ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ިއތުރުކުރިެވދާނެއެވެ. ު މުއްދަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ
ޖެެނރަލް އޮިޑޓަރ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ
.216ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ، ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ
ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ވިަކީވއެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް 217ެ.މާުސރައާިއ ރައިްޔތުންގ ކަނޑައަޅީާނ ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ
މިަޖީލހުންނެވެ.
މަޤާމްުނ ޖެެނރަލް އޮިޑޓަރ
ވިަކކުުރްނ
ގިައ218. (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ
ާ އެވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
ކިުރކަމަށް، ް ކަމެއ ނުވާފަދަ އެކީަށގެން ާ މަޤާމ ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ (ހ)
ް ޙާލަތެއ ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ
ޤިާބލްކަން ެ އަދާކުރުމުގ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް،
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ)
ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ޖަލާްސއެއްގިައ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ ެ އޭނާގ ް ޖެނެރަލ އިޮޑޓަރ ް ފްާސކުރުމުނ
219ެ.ހުވިައކުުރްނ ޙަވާލުވުމުގ ާ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ އިޮޑޓަރ
ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން
ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް،
ޖެެނރަލް ޕްރިޮސިކއުޓަރ220.ޕޮްރިސިކއުޓަރ ު މްުސތިަޤއްލ ާ ބުރަނުވ ް ވިަކފަރާތަކަށ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ހ)
ހުންނާންވާނެއެވެ. ް ޖެނެރަލެއ
107
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ (ށ)
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ އަދާކުރާންވީާނ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ
ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ އޭނާގ ޖެނެރަލީަކ، ޕްރިޮސިކއުޓަރ (ނ)
ބޭނުންކުރުމުގިައ ް ބާރުތައ ާ ިލިބފިައވ ް އޭނާއަށ އަދާކުރުމުގައްޔިާއ
ް ގޮތަށ ާ އަންގ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ ނުވަތަ ު ީމހަކ އެއްވްެސ
ެ ފަރާތެއްގ އެއްވްެސ ނުވަތަ ެ ީމހެއްގ އެއްވްެސ އިަދ ކަންކަންކުރާ،
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެނެއ ް ީމހަކަށ ާ ދަށުގިައވ ެ ނުފޫޒެއްގ
ް ބާރުތައ އިަދ އަދާކުރާންވީާނ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ެ ޖެނެރަލްގ
ޖިެހލުންވުމެއްނިެތ، ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ބޭނުންކުރާންވީާނ،
ް ތަޢައުްޞބުނ ހޯދިައިދނުމެއްނިެތ، ް މަންފާއެއ ް ވިަކފަރާތަކަށ
ާ ިސޔަާސތުތަކ ު މިައގަނޑ ާ ކަނޑައަޅ ު ބަންޑާރަނަިއބ ހުރެ ެ އެއިްކބާވ
ިބނާކުރާންވީާނ އާަސްސ ެ މަަސއްކަތުގ ެ އޭނާގ އިަދ އެއްގޮތަށެވެ.
މައްޗަށެވެ. ެ ޖަވާބުދީާރވުމުގ ހާމަކަމިާއ، ހަމަހަމަކަމިާއ،
ޖެެނރަލް ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ޢައްަޔްނކުުރްނ
.221ް ކަމަށ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ
ތެރިެއން ެ ީމހުންގ ހުށަހެޅޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ
ެ ރައިްޔތުންގ ް ޢައްޔަންކުރުމަށ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ީމހަކު، ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ
ް ރަީއުސލްޖުމ ޢައްޔަންކުރީާނ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ހިޫރއްޔާއެވެ.
ަޝުރޠު ޖެެނރަލްގެ 222ެ.ޕޮްރިސިކއުޓަރ މަޤާމުގ އެ ޢައްޔަންކުރާންވީާނ، ް ޖެނެރަލްކަމަށ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ީމހެކެވެ. ހިުރ ް ޤިާބލްކަނ ތަޢީުލމިާއ ެ އަދާކުރެވޭވަރުގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
އެހެން ް ިއތުރުނ ެ ވީަޒފާގ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ީމހީަކ، އެ އިަދ
ނުވާނެއެވެ. ް ވެގެނެއ ް ީމހަކަށ ާ އަދާކުރ ް ވީަޒފާއެއ
ޖެެނރަލްގެ ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ާބުރތައް މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ
ބާރުތަކުގެތެރޭގިައ223. މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ިހމެނެއެވެ. ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ
އެންމެހިައ ާ ކުރ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ ް ގިުޅގެނ ާ ކުށްތަކ ިޖނީާއ (ހ)
ބެލެހެއްޓުން. ް ކަންކަނ ދަޢުވާތަކާބެހޭ
ޤީަރނާ ހެއްކިާއ ާ ހުށަހަޅ ް ިއދާރާތަކުނ އިެކއިެކ ާ ތަޙީުޤޤުކުރ (ށ)
ް ނޫންކަނ ނުވަތަ އުފުލާންޖެހޭކަން ް ދަޢުވާއެއ ވަޒަންކޮށް،
ކަނޑައެޅުން.
ެ ީމހެއްގ ެ ކޮންމ ެ ކުރިެވއްޖ ު ތުހުމަތ ެ ކޮށިްފކަމުގ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ނ)
ެ އުފުލުމުގ ާ ދަޢުވ ކޯޓެއްގިައމެ ެ ކޮންމ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް މައްޗަށ
ބާރު.
ާ ބަލ ް ގިުޅގެނ ާ ޢަމަލުތަކ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކަމަށ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ރ)
ިހންގީަނ ް ކަންކަނ އެ ބަލިައ ް ތަޙީުޤޤުތައ ާ ިހންގ ބެލުންތަކިާއ
ބެލުން. ޯ އެއްގޮތަށްތ ޤާނޫނާ
ހައްޔަރުކޮށް، ު ީމހަކ ކީުރގިައ ެ ހުށަހެޅުމުގ މައަްސލަ ް ަޝީރޢަތަށ (ބ)
ެ ީމހެއްގ ް ގޮތަކުނ ިމނޫންވްެސ ނުވަތަ ބަންދުކޮށް، ނުވަތަ
މުޠިާލޢާކުރުމިާއ ް ަޝރުޠުތައ ޙާލަތްތަކިާއ ިހފެހެއްޓޭނޭ ް ިމިނވަންކަނ
ް އެއްގޮތަށ ާ އޫުޞލުތަކ އެ ގެނިްދއުމިާއ، ް މުރާޖަޢާކުރަމުނ
ބެލުން. ޯ ޢަމަލުކުރަމުންދޭތ
އެއްވްެސ ް ޢަމަލެއ ތުހުމަތުކުރެވޭ ް ކަމަށ ް ކުށެއ ިޖނީާއ (ޅ)
ހުށަހަޅިައިފނަމަ ް ަޝކުވާއެއ ެ ިހންގިައިފކަމުގ ް ފަރާތަކުނ
ެ ިލިބއްޖ ު މަޢުލޫމާތ ެ ކަމެއްގ ިމފަދަ ިމނޫންގޮތަކުންވްެސ ނުވަތަ
ނެރުން ު އަމުރ ެ ތަޙީުޤޤުކުރުމުގ ް ކަމެއ އެ ިހނދެއްގިައ،
ު އަމުރ އެ ކަންކަމުގިައ ފެންނަ ް އޭނާއަށ ް ރަނގަޅުކަމަށ
ނެރުން.
109
ް ދަޢުވާއެއ ިޖނީާއ ޤާނޫނުން، ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ކ)
ް ިހންގާނ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ ާ ިލިބފިައވ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ
ޙަވާލުވުމިާއ، ާ ގެނިްދއުމ ް ކިުރއަށ ް ދަޢުވާއެއ ިޖނީާއ ާ ފަށިައފިައވ
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ގެންނާނ ާ އަނބުރ މުރާޖަޢާކޮށް، ް ދަޢުވާތައ ިމފަދަ
ެ ިއއްވުމުގ ް ޙުކުމެއ ް ކޯޓުނ ް ދަޢުވާއެއ ެ ކޮންމ ެ ފިެނއްޖ ް ޖެނެރަލަށ
ގެނައުން. ާ އަނބުރ ކީުރގިައ
ް އުފުލުމަށ ާ ދަޢުވ ު ީމހަކާމެދ ާ ކުރިެވފިައވ ު ތުހުމަތ ް ކުށެއްކިުރކަމަށ (އ)
ް މުރާޖަޢާކޮށ ް ިނންމުމެއ ާ ިނންމިައފިައވ ް ނުއުފުލުމަށ ާ ދަޢުވ ނުވަތަ
ާ އަނބުރ ް ދަޢުވާއެއ ާ ކޮށްފިައވ ބަދަލުކުރުމިާއ، ް ިނންމުނ އެ
ގެނައުން.
ނުވަތަ ް ޙުކުމެއ ާ ިއއްވާފިައވ ް ކޯޓަކުނ ް ގިުޅގެނ ާ މައަްސލައަކ ިޖނީާއ (ވ)
ހުށަހެޅުން. ިއްސިތއުނާފުކުރަން ް ިނންމުމެއ ާ ިނންމިައފިައވ
ް އޫުޞލުތައ އެންމެހިައ ެ ދަޢުވާކުރުމުގ މައަްސލަތަކުގިައ ިޖނީާއ (މ)
ކަނޑައެޅުން.
އެންމެހިައ ޤާނޫނިާއ، ހަމަތަކިާއ، އެންމެހިައ ޤާނޫނުއާަސީސގެ (ފ)
ނެގެހެއްޓުން. ިމިނވަންކަން ޙައްޤުތަކިާއ ެ ފަރުދުންގ
ފަރާތަކާ އެހްެނ މަަސއްކަތް
ޙަވާލުކުުރްނ
ިލިބދ224ޭ. ް އޭނާއަށ އަދާކުރުމިާއ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ް ކަމެއ އެ ް ދަށުނ ެ ިއރާުޝދުގ ެ އޭނާގ ިހންގުމުގިައ ް ކަމެއ ް ބާރުގެދަށުނ
ނުވަތަ ާ ީމހަކ ް އެހެނ ިހމެނޭ ދިާއރާގިައ ެ މަަސއްކަތުގ ެ އޭނާގ ް ިހންގުނ
ޙަވާލުކުރިެވދާނެއެވެ. ާ ބަޔަކ ް އެހެނ
މަޤާމުގެ ޖެެނރަލްގެ ޕޮްރިސިކއުޓަރ
މުއަްދތު
.225ް އެއ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ފްަސ ޢައްޔަންކުރީާނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ އިަދ ދައުރަށެވެ.
ް ފްާސކޮށްގެނ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ު މުއްދަތ ެ މަޤާމުގ ެ އޭނާގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ ެ އަހަރަށްވުރ ފްަސ
ިއތުރުކުރިެވދާނެއެވެ.
ޖެެނރަލް ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ިއްސިތޢުފާިދުންނ
.226ް ިސީޓއަކުނ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ، ް ިއްސިތޢުފާދޭނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ިސީޓ އެ ހުށަހަޅިައ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ބަޔާންކޮށ ް އެކަނ
ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ިލބުމުނ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ވިަކީވއެވެ.
ިޢާނަޔތްތައް ކަނޑައަޅީާނ227.މާުސރައާިއ ް ިޢނާޔަތްތައ މާުސރައިާއ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
މިަޖީލހުންނެވެ. ެ ރައިްޔތުންގ
މަޤާމްުނ ޖެެނރަލް ޕޮްރިސިކއުޓަރ
ވިަކކުުރްނ
(ހ)228. ެ މާއްދާގ ިމ ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ އެ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ާ އެވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ ޙާލަތެއްގިައ، އެވާފަދަ ބަޔާންކޮށްފިައ ގިައ
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ
ް ކަމެއ ނުވާފަދަ އެކީަށގެން ާ މަޤާމ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ (ހ)
ޢުޛުރުވިެރވާފަދަ ް އަދާކުރުމަށ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ ކިުރކަމަށް،
ެ އަދާކުރުމުގ ް މަޤާމ އެ ނުވަތަ މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށް، ް ޙާލަތެއ
ިހނދެއްގިައ؛ ެ ފިެނއްޖ ް ނެތްކަމަށ ޤިާބލްކަން
ް މެދުވިެރވެއްޖެކަމަށ ް ޙާލަތެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ހ) ެ ިމމާއްދާގ (ށ) ޕްރިޮސިކއުޓަރ ފިެނގެން، ް ކިޮމީޓއަކަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް ވިަކކުރުމަށ ް މަޤާމުނ ެ ޖެނެރަލްގ ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސއެއްގިައ ެ އޭނާގ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ފްާސކުރުމުނ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ
ވިަކީވއެވެ. ް މަޤާމުނ
111
229ާ.ހުވިައކުުރްނ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްކަމުގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ާ ގިައވ 1 ު ޖަދުވަލ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ ކުރާންވާނެއެވެ. ޮސިއ ިއޤްރާރުގިައ ހުވިައގެ އެ ހުވިައކޮށް، ެ ޖެނެރަލްގ
ާބުބ އަްށވަަނ ިހްނގްުނ ާދިއރާތައް ިއާދީރ އޫުޞލުްނ ލާމުަރކަީޒ
ިއާދީރ އޫުޞލުްނ ލާމުަރކަީޒ
ިހްނގްުނ ާދިއރާތައް
ލާމަރުކީަޒ230. ިހންގާންވީާނ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
އޫުޞލުންނެވެ.
ޤާނޫނުގިައ ިހންގުމަށްޓަކިައ، ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ (ށ)
މަޤާމުތަކިާއ ިއދާރާތަކިާއ، ގޮތުގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ
ް ިސީޓކައުނިްސލްތައ އަތޮޅުކައުނިްސލްތަކިާއ ރަށުކައުނިްސލްތަކިާއ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ބާރ ެ އުފެއްދުމުގ
ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ (ނ)
ިސފަތަކިާއ، ެ ކައުނިްސލްތަކުގ މަޤާމުތަކިާއ، ިއދާރާތަކިާއ،
ކަނޑައަޅިައފިައ ޤާނޫނުގިައ ިއޚިްތާޞްޞ ެ އެފަރާތްތަކުގ
އޮންނާންވާނެއެވެ.
ިއްނިތޚާުބކުުރްނ ކައުނިްސލްތަކުގިައ231.ކައުްނިސލްތައް ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ހ)
ެ ަސރަޙައްދުގ ާ ިންސބަތްވ ް ކައުނިްސލ އެ ހަމައެކިަނ ިހމެނެންވީާނ
ް ިސއްރުވޯޓަކުނ އޫުޞލުތަކުގެމީަތން، ީދިމޤްރީާޠ ް ރައިްޔތުނ
މެންބަރުންނެވެ. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ެ ކައުނިްސލްތަކުގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ށ)
ެ ކައުނިްސލެއްގ އެ ިއނިްތޚާބުކުރީާނ، ނަިއބުރަީއްސ ރަީއާސިއ
ެ މެންބަރުންގ ިހމެނޭ ކައުނިްސލްގިައ އެ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ
ވޯޓަކުންނެވެ. ު ިސއްރ
ެ ކައުނިްސލްތަކުގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ނ)
އަހަރެވެ. ިތން ް ިދގުވެގެނ ޢުމުރަީކ
ް ކައުނިްސލްތައ ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ރ)
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ިއނިްތޚާބުކުރުމާބެހޭ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
ެ ކައުނިްސލްތަކުގ ާ އުފައްދ ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ (ބ)
ިއލެކަްޝންްސ ބަލަހައްޓާންވީާނ ިހންގިައ ް ިއނިްތޚާބުތައ
ކިޮމަޝނުންނެވެ.
232ެ.މްަސއިޫލއްަޔތުތައް ކައުނިްސލްތަކުގ ކުރެވޭ ު ިއނިްތޚާބ ް ިހންގުމަށ ް ކަންކަނ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ
ިހމެނެއެވެ: ް ކަންކަނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކުގ
ކަންކަން އޫުޞލުތަކުގެމީަތން ޖަވާބުދީާރވިަނިވ އިަދ ީދިމޤްރީާޠ (ހ)
ިހންގުން.
ތަރައީްޤ ެ މުޖްތަމަޢުގ ދުޅަހެޔޮކަމިާއ ިއޖިްތމީާޢ އިަދ ިއޤިްތާޞީދ (ށ)
ބާރުއެޅުން. ް އަށ
ް މުއަްސނިދކަނ ތަކީެތގެ ިދރޭ ރައްކާތިެރ، ރަނގަޅު، ް ިސއްޙަތަށ (ނ)
ް ބޭއްވުމަށ ޤިާއމްކޮށްފިައ ް ިތމާވެއްޓެއ ރައްކާތިެރކުރެވޭ
ބާރުއެޅުން.
113
ް ޙިާޞލްކުރުމަށ ް މަޤަްޞދުތައ ިމނޫންވްެސ ާ ކަނޑައަޅ ް ޤާނޫނުނ (ރ)
މަަސއްކަތްކުރުން.
ޤަވާިޢުދތައް ިއމުގެތެރޭގިައ ޤާޫނުނގެ
ހުެދްނ
.233ް ިނންމުންތައ ާ ިނންމ ޤަވިާޢދުތަކިާއ ާ ހަދ ް ިއދާރާތަކުނ ލާމަރުކީަޒ
ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުތަކުގ އެ ޤާނޫނުތަކިާއ، ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ނުވާނެއެވެ. ް ބޭރުވެގެނެއ ް ިއމުނ ެ ޤަވިާޢދުތަކުގ ް އެހިެނހެނ ހެދޭ
ކަްނކަްނ އަހަރަކުވްެސ234.މާީލ ެ ކޮންމ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުގިައވ ް ިއދާރާތަކަށ ލާމަރުކީަޒ
އިަދ ދޫކުރާންވާނެއެވެ. ފިައާސ ް ިހމަނަިއގެނ ބަޖެޓްގިައ ެ ދައުލަތުގ
ފިައާސ ގޮތުގެމީަތން ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ިއދާރާތަކަށ ލާމަރުކީަޒ ު ބާރ ެ ހޯދުމުގ
ަދރަްނޏްަށ ިމލްކުކުުރމާިއ މާުދ
ާބުރ ިޒްނމާވުމުގެ
.235ާ މުދ ތެރޭގިައ، ެ ދިާއރާގ ެ ޤާނޫނުގ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ިއދާރާތަކަށ ލާމަރުކީަޒ ު ބާރ ެ ވުމުގ ާ ިޒންމ ް ދަރަންޏަށ ކުރުމިާއ ު ިމލްކ
ިލިބގެންވެއެވެ.
ާބުބ ުނވަވަަނ ިޚުދމަތްތައް ަސލާމީަތ
ޤާިއމްކުުރްނ ިޚުދމަތްތައް އަމާންކަމިާއ236.ަސލާމީަތ ުޞލްޙަވިެރކަމިާއ ް ީމހުންނަށ އެންމެހިައ އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
ފިަހކޮށިްދނުމަށްޓަކިައ ް ތަނަވްަސކޮށ ް މަގުތައ އުޅެވޭނޭ ު ިމިނވަންކަމާއެކ
ް ިޚދުމަތްތަކެއ ަސލާމީަތ ާ އެކުލިެވގެންވ ް މައްޗަށ ެ ފުލުހުންގ ިސފިައންނިާއ
އޮންނާންވާނެއެވެ. ޤިާއމްކޮށްފިައ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
ވާިޖުބތައް ރައްކާތިެރކޮށް،237.މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ ް ވިެރކަނ އިަމއްލަ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް ިޚދުމަތްތަކުނ ަސލާމީަތ
ީދިމޤްރީާޠ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ދަމަހައްޓިައ، ް ރައްކާތިެރކަނ ެ ަސރަޙައްދުގ
ތަނީްފޛުކޮށް، ދަމަހައްޓިައ، ޤާނޫނު ިޙމާޔަތްކޮށް، ް މުއައަްސާސތައ
ަސލާމީަތ ޙާލަތްތަކުގިައ ކުއިްލ އިަދ ދަމަހައްޓިައ، ް އަމަންއަމާންކަނ
ދޭންވާނެއެވެ. ް އީެހތިެރކަނ ް ިޚދުމަތްތަކުނ
ތާަބވްުނ 238ް.ޤާޫނަންށ ތަންތަނުނ އެ އިަދ ކުރާންވީާނ ް މަަސއްކަތ ިޚދުމަތްތަކުން ަސލާމީަތ
އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިހންގާންވީާނ ެ ކަމެއްމ ހިުރހިައ ާ ިހންގ
ަސލާމީަތ ގޮތެއްގައެވެ. ޖަވާބުދީާރވިަނިވ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ
ް ޢަމަލުކުރަމުނ ގޮތުގެމީަތން ާ ލިާޒމްކޮށްފިައވ މާއްދިާއން ިމ ް ިޚދުމަތްތަކަށ
ވާނެއެވެ. ް ކަށަވަރުކުރާނ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ގެންދާކަން
މައަްޗްށ ިޚުދމަތްތަކުގެ ަސލާމީަތ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ އޮްނަނ
ާބުރ
.239ް އޫުޞލުތައ ިހންގާނޭ ް ިއނިްތޒާމުކޮށ ް ިޚދުމަތެއ ެ ކޮންމ ަސލާމީަތ (ހ)
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ް ޤާނޫނެއ ާ ބަޔާންކުރ
ު ބާރ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް މައްޗަށ ެ ިޚދުމަތްތަކުގ ަސލާމީަތ (ށ)
ިހންގޭނެއެވެ.
ގޮތުގިައ ިޚުދމަތްތެަކއްގެ ވިަކވިަކ
ިހްނގްުނ
.240ް އަނެއ ިޚދުމަތަކިާއ ް އެއ ިހންގާންވީާނ ް ިއނިްތޒާމުކޮށ ް ިޚދުމަތްތައ ަސލާމީަތ
ގޮތުގައެވެ. ެ ިޚދުމަތެއްގ ދެ ާ ވިަކކުރިެވފިައވ ް ިޚދުމަތެއ
ެބހޭ، ިޚުދމަތްތަކާ ަސލާމީަތ
ޮކިމީޓ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
.241ް ގެނިްދއުމަށ ް ބަލަމުނ ް ނިުހނގާގޮތ ާ ިހނގ ް ިޚދުމަތްތައ ަސލާމީަތ
ކިޮމީޓގިައ ިމ ވާނެއެވެ. ް އޮންނާނ ް ކިޮމީޓއެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ
ް މެންބަރުނ ް ޕީާޓތަކުނ ިސޔީާސ ހިުރހިައ ިހމެނޭ މިަޖީލހުގިައ ެ ރައިްޔތުންގ
ވާނެއެވެ. ް ިހމަނާނ
115
ޖަވާުބާދީރވްުނ 242ެ.ވީަޒުރްނ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ވީަޒރުންގ ިހންގާންވީާނ ެ ިޚދުމަތެއްމ ެ ކޮންމ ަސލާމީަތ
ަސލާމީަތ ާ ިހނގ ް ދަށުނ ެ ބެލުމުގ ެ ވީަޒރެއްގ އެ ދަށުންނެވެ. ެ ބެލުމުގ
ެ ރައިްޔތުންގ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށިާއ ގިުޅގެން ާ ކަންކަމ ެ ިޚދުމަތެއްގ
ވާނެއެވެ. ް ޖަވާބުދީާރވާނ ު ވީަޒރަކ އެ ް މިަޖީލހަށ
ިޚުދމަތް 243ެ.ިސފިައްނގެ ިދވިެހރާއްޖޭގ މަޤަްޞދީަކ ު މިައގަނޑ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ިސފިައންގ (ހ)
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ަސރަޙައްދިާއ، ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ޖުމްހިޫރއްޔާއިާއ،
ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ރައިްޔތުނ ަސރަޙައްދިާއ، ިއޤިްތާޞީދ ޚާއަްޞ
ކުރުމެވެ. ް ިޙމާޔަތ
ބިައނަލްއަޤްވީާމ ނުވަތަ ް ހަނގުރާމަކުރުމަށ ިދފާޢުގިައ ެ ޤައުމުގ ށ)
ެ އެންމ ެ ިސފިައންގ ް ޙަރަކާތްތިެރވުމަށ ިސފިައން ލްަޝކަރެއްގިައ
ް ހުއްދައެއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ވިެރޔާގ ިއްސ
ް ލްަސނުކޮށ އެކަން ކޮށިްފނަމަ ް އަމުރެއ ނުވަތަ ީދިފނަމަ،
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ހުއްދަ ިދން ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ޙަރަކާތްތިެރވުމަށ ިސފިައން
ެ ރައިްޔތުންގ ު ބާރ ެ ބިާޠލްކުރުމުގ ހުއްދަ އެ (ބަލިައގަތުމިާއ،
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އިަދ ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
އެ ު ިއޚިްތޔާރ ެ ބޭނުންކުރުމުގ ެ ވަގުތަކުމ ެ ކޮންމ ް ބާރުތައ ިމ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ިޚުދމަތް މަޤަްޞދުތަކީަކ:244.ފުލުހްުނގެ ު މިައގަނޑ ެ ިޚދުމަތުގ ެ ފުލުހުންގ
ދެމެހެއްޓުން. ް ރައްކާތިެރކަނ އަމަންއަމާންކަމިާއ ެ މުޖްތަމަޢުގ (ހ)
ކޮށީްދ ް ިޙމާޔަތ ް ީމހުނ އެންމެހިައ އުޅޭ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ (ށ)
ރައްކާތިެރކޮށިްދނުން. ު ގެދޮރ މުދަލިާއ ެ އެބިައީމހުންގ
ް ރައްކާތިެރކޮށ ް ހިެކތައ ތަޙީުޤޤުކުރުމިާއ، ް ކުށްތައ ިޖނީާއ (ނ)
ބޭނުންވާނޭ ް ހުށަހެޅުމަށ ް ަޝީރޢަތަށ ް މައަްސލަތައ ބެލެހެއްޓުމިާއ،
ކުރުން. ް ތައްޔީާރތައ
ނެގެހެއްޓުން. ޤާނޫނު (ރ)
ުނކުުރމާިއ އަމުުރ ޣިައުރޤާޫނީނ
ތާަބުނވްުނ އަމުރަްށ ޣިައުރޤާޫނީނ
.245ް ީމހަކަށ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ ް ފަރާތަކުނ އެއްވްެސ
އެއްވްެސ އެފަދަ އިަދ ނުވާނެއެވެ. ް ކޮށްގެނެއ ް އަމުރެއ ޣިައރުޤާނީޫނ
ް ތަބާވެގެނެއ ު ީމހަކ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ ް އަމުރަކަށ
ނުވާނެއެވެ.
ޢަމަލުކުުރްނ ޢަމަލުކުރާންވީާނ246.ހަމަހަމަކަމާއެކު ް ީމހުނ ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ (ހ)
ތަފާތުކުރުމެއްނިެތ، މެދުގިައ ެ ޖަމާޢަތްތަކުގ މެދުގައްޔިާއ ެ ފަރުދުންގ
ަޝރަފިާއ ިއނާްސީނ އަޚްލާޤިާއ ިރވިެތ ިއްސލީާމ ހަމަހަމަކަމާއެކު،
ިހތިައގެންނެވެ. ް ޙުރުމަތްތިެރކޮށ ް ޤަދަރަށ ެ ީމހުންގ
އެއްވްެސ ިސޔީާސ ީމހުން ިހމެނޭ ިޚދުމަތްތަކުގިައ ަސލާމީަތ (ށ)
ނުވަތަ ޕީާޓއެއްގިައ ިސޔީާސ ނުވަތަ ޙަރަކާތެއްގިައ،
ް ބިައވިެރވެގެނެއ ޖަމިްޢއްޔާއެއްގިައ ެ މަަސއްކަތްތީެރންގ
ނުވާނެއެވެ.
ާބުބ ިދހަވަަނ ަދޢުވާތައް ިޒްނމާތަކާިއ މާީލ ިމލްކުވިެރކަމާިއ، ަދއުލަތުގެ
ތެަކއާްޗިއ ިމލްކުގިައވާ ަދއުލަތުގެ
ތެަކިތ ހޯދޭ ަދއުލަތްަށ
.247ާ ިމލްކުގިައވ ެ ދައުލަތުގ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ެ ދައުލަތުގ ފިައާސއީަކ، ތަކެއްޗިާއ، ތަންތަނިާއ، މުދަލިާއ، ހިުރހިައ
ތަކެއްޗެވެ.
117
މުދަލިާއ، ހިުރހިައ ިލބޭ ް ދައުލަތަށ އިަދ ާ ހޯދ ް ބޭނުމަށ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
ތަކެއްޗެވެ. ެ ދައުލަތުގ ފިައާސއީަކ، ތަކެއްޗިާއ، ތަންތަނިާއ،
ޠީަބީޢގޮތުްނ އެއްގަމާިއ، ކަނޑިާއ،
ތެަކިތ އަގުހިުރ ހިުރ އުފިެދފިައ
ކަނޑިާއ،248. އެއްގަމިާއ، ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
ިމތަންތާނގިައ އިަދ ިބމިާއ، އީަޑގެ ެ ކަނޑުގ މަހިާއ، ާ ކަނޑުގިައވ
ތެލިާއ، މަޢުދަނިާއ، ހިުރ ހިުރނަމަ އުފިެދފިައ ް ޤުދްރަީތގޮތުނ
ިމލްކުވެގެންވީަނ، ް އެއްޗެއ ހިުރހިައ ިމނޫންވްެސ އިަދ ގޭހިާއ،
ިދވިެހދައުލަތަށެވެ.
ިހމެނޭ ތެރޭގިައ ެ ަސރަޙައްދުގ ިއޤިްތާޞީދ ޚާއަްޞ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ށ)
އިަދ ިދރުންހިުރ، ާ ިބމުގިައވ އީަޑގެ ެ ކަނޑުގ ކަނޑުގައްޔިާއ،
ިމލްކުވެގެންވީަނ، ް އެއްޗެއ ާ ހިުރހ އަގުހިުރ ޠީަބީޢ، ިދރުމެއްނެތް،
ިދވިެހދައުލަތަށެވެ.
މާުދ ުނވާ ިމލްކުވިެރަޔކު ތެރިެއންނިާއ،249.ޤާޫނީނ ތަކީެތގެ ާ ހޮވ ތެރިެއން ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
އުފެދޭ ކަނޑުގިައ ލަނގުވާ، ކަނޑުން ނުވަތަ ާ އީަޑގިައވ ެ ކަނޑުގ
ު ިމލްކުވިެރޔަކ ޤާނީޫނ ތެރިެއން ތަކީެތގެ ް އެހެނ ިފޔަވިައ، ތަކިެތ
ތަކެއްޗެވެ. ެ ދައުލަތުގ ތަކެއްޗީަކ، ާ މިަތނުވ
ފެންނަ ް ިބންކޮންނަިނކޮށ ތެރިެއން ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ށ)
ިމނޫންވްެސ އިަދ ިރއާްސިއ، ރަނިާއ، ާ ިމލްކުވިެރޔަކުނުވ ޤާނީޫނ
ތަކެއްޗީަކ އާާސީރ ފިައާސއިާއ، ގަހަނާއިާއ، މަޢުދަނިާއ، އަގުހިުރ
ތަކެއްޗެވެ. ެ ދައުލަތުގ
ގުޅޭގޮތުްނ މަުދލާ ަދއުލަތުގެ
މުޢާމަލާތްތައް ިހްނގާ
.250ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ ް އެއްޗެއ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ިމލްކުގިައ ެ ދައުލަތުގ (ހ)
ނުވަތަ ދޭންވީާނ ް ކުއްޔަށ ނުވަތަ ިވއްކާންވީާނ ނުވަތަ ދޭންވީާނ
ނައްތިައލާންވީާނ ނުވަތަ ރަހުނުކުރާންވީާނ ނުވަތަ ދޫކޮށްލާންވީާނ
އެއްބްަސވުމެއްގިައ ކަމަކާގުޅޭ ިމފަދަ ިމނޫންވްެސ ނުވަތަ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ޤާނޫނުގިައވ ޮސިއކުރާންވީާނ
ާ ބަހައްޓިައފިައވ ގޮތުގިައ ެ ިރޒަރވްގ މިާލއްޔާގިައ ެ ދައުލަތުގ (ށ)
އެނޫންވްެސ ނުވަތަ ް މުދަލެއ ނުވަތަ ް ފިައާސއެއ އެއްވްެސ
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަމަށ ޚަރަދުކުރާންވީާނ ް އެއްޗެއ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ިތންބިައކުޅަދެބިައގެ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ
ފްާސކޮށްގެންނެވެ.
ފަރާތަކަްށ އެއްވްެސ ބޭުރގެ
އެއްވްެސ ަސރަޙައުްދގެ ރާއްޖޭގެ
ިމލްކުކޮްށުނިދުނމާިއ، ަބއެއް
ިދުންނ ބޭުންނތަކަްށ ޢްަސކަީރ
.251ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން ބައެއް، އެއްވްެސ ެ ަސރަޙައްދުގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ހ)
ނުދެވޭނެއެވެ. ް ިމލްކުކޮށެއ ް ފަރާތަކަށ އެއްވްެސ
އެއްވްެސ ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން ް ބައެއ އެއްވްެސ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ (ށ)
ެ އެންމ ދެވީޭނ ވްެސ ް އެނޫންގޮތަކަށ ނުވަތަ ް ކުއްޔަށ ް ފަރާތަކަށ
މުއްދަތަކަށެވެ. ެ އަހަރުގ ިދގުވެގެންނުވިަދހަނުވަ
ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ެ މެންބަރުންގ ޖުމްލަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ (ނ)
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް ފަރާތަކަށ ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން މެނީުވ ް ފްާސވެގެނ
ް ބޭނުމަކަށ ޢްަސކީަރ ް އެއްވްެސބައެއ ެ ަސރަޙައްދުގ
ީދގެނެއްނުވާނެއެވެ.
ަދޢުވާކުުރމާިއ، ަނމުގިައ ަދއުލަތުގެ
ިލިބގަތުްނ ަދޢުވާ
ކަމުގިައ252. ް މްަސއިޫލއްޔަތެއ ެ ފަރާތެއްގ ް އެހެނ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ނަމުގިައ ެ ދައުލަތުގ ިފޔަވިައ ް ކަންތައްތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ިމނޫންވްެސ އިަދ ކޯޓުތަކުގައްޔިާއ، ެ ބޭރުގ ރާއްޖިެއން ކޯޓުތަކުގައްޔިާއ،
ެ ިލިބގަތުމުގ ާ ދަޢުވ ދަޢުވާކުރުމިާއ، ނަމުގިައ ެ ިދވިެހދައުލަތުގ ތަންތަނުގިައ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ފަރާތަށ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ ބާރު،
119
ާބުބ އެގާރަވަަނ ޙާލަތު ުނރައްކަލުގެ ކުއިްލ
ޙާލަތު ުނރައްކަލުގެ ކުއިްލ
ިއޢުލާްނކުުރްނ
ނުވަތ253ަ. ބިަލމަޑުކަމެއް، ނުރައްކާތިެރ ނުވަތަ ކިާރޘާއެއް، ޤުދްރަީތ
ް ކަމެއ ފަދަ ނުރައްކާވެދާނެ ް ަސލާމަތަށ ޤައީުމ ނުވަތަ ހަނގުރާމައެއް،
ެ ކިުރމިަތވެދާނެކަމުގ ް ޙަމަލައެއ ެ ބޭރުގ ނުވަތަ ނަމަ ެ ކިުރމިަތވެއްޖ
ކަނޑައެޅޭ ނުވަތަ ަސރަޙައްދެއްގިައ، ާ ހިުރހ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިބރީުހވެއްޖެނަމަ
ެ ދުވަހަށްވުރ ިތީރްސ ަސރަޙައްދުތަކެއްގިައ ނުވަތަ ަސރަޙައްދެއްގިައ ވިަކ
ު ބާރ ެ ިއޢުލާންކުރުމުގ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ކަްނތައްތައް ިހމާަންނޖެހޭ ޤަރާރުގިައ254.ޤަރާުރގިައ ނެރޭ ިއޢުލާންކުރުމަށްޓަކިައ ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ
ާ ނުރައްކަލަކ އެ ަސބަބިާއ، ިއޢުލާންކުރާންޖެހުނު ު ޙާލަތ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ
ބަޔާންކުރާންވާނެއެވެ. ް ިފޔަވަޅުތައ އެންމެހިައ އަޅާންޖެހޭ ް ގިުޅންގެނ
ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ބާބުގިައ ވަނަ 2 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އޭގެތެރޭގިައ
ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ ް ބައެއ ިމިނވަންކަމުގެތެރިެއން ޙައްޤުތަކިާއ
ވަގީުތ ް ޢަމަލުކުރުނ ް ޤާނޫނުތަކަށ ް ބައެއ ިހފެހެއްޓުމިާއ، ް ވަގީުތގޮތުނ
ިހމިެނދާނެއެވެ. ް ހުއްޓިައލުނ ް ގޮތުނ
ޙޫުދުދ 255ާ.ޤަރާުރގެ މާއްދާއ ިމ އަޅާންވީާނ ް ިފޔަވަޅުތައ ޙާލަތުގިައ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ހ)
ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ިޚލާފުނުވ
އަންނަިނިވ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ޙާލަތެއްގިައވްެސ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ށ)
ް ިހފަހައްޓިައގެނެއ ް ިމިނވަންކަނ ޙައްޤުތަކިާއ ާ މާއްދާތަކުގިައވ
ނުވާނެއެވެ.
ޙައްޤު). ެ (ިދިރހުރުމުގ ާ މާއްދ ވަނަ 21 .1
ް މަަސއްކަތ ގަދަކަމުން (އަޅުވިެތނުކުރުމިާއ ާ މާއްދ ވަނަ 25 .2
ނުކުރުވުން).
ިމިނވަންކަން). ެ (ިޚޔާލުފާޅުކުރުމުގ ާ މާއްދ ވަނަ 27 .3
ިމިނވަންކަން). ެ (ންޫސވިެރކަމުގ ާ މާއްދ ވަނަ 28 .4
ު ހާމަކަމާއެކ (ޢަދުލުވިެރކަމިާއ ާ މާއްދ ވަނަ 42 .5
ަޝީރޢަތްކުރުން).
ީމހުންނިާއ (ހައްޔަރުކުރެވޭ (ށ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 48 .6
ޙައްޤުތައް). ެ ީމހުންގ ކުރެވޭ ު ބަންދ
ާ އުފިުލފިައވ ާ ދަޢުވ ެ ކިުރކަމުގ ް (ކުށެއ ާ މާއްދ ވަނަ 51 .7
ޙައްޤުތައް). ެ ީމހުންގ
ާ ހޯދ ް ިޚލާފަށ ޤާނޫނާ (ިއޢިުތރާފިާއ، ާ މާއްދ ވަނަ 52 .8
ހިެކ).
އީެހތިެރކަން). ެ ވީަކލެއްގ (ޤާނީޫނ ާ މާއްދ ވަނަ 53 .9
ނިުދނުން). ު އަދަބ (ލިާއނާްސީނ ާ މާއްދ ވަނަ 54 .10
ު ބަންދ މައަްސލަތަކުގިައ (މަދީަނ ާ މާއްދ ވަނަ 55 .11
ނުކުރުން).
ީމހުންނާ ާ (ބަންދުކުރިެވފިައވ ާ މާއްދ ވަނަ 57 .12
މުޢާމަލާތުކުރުން). ު ިއޙިްތރާމާއެކ
ް ކުށެއްކަމަށ (ޤާނޫނުގިައ ާ މާއްދ ވަނަ 59 .13
ޤާނޫނަކުން ާ ހަދ ް ފަހުނ ް ކަމަކަށ ާ ކަނޑައިެޅފިައނުވ
ނިުދނުން). ު އަދަބ
121
ު އަދަބ ް ދެފަހަރަށ ް ކުށަކަށ ް (އެއ ާ މާއްދ ވަނަ 60 .14
ނިުދނުން).
ިލިބިދނުން). ް ޙައްޤުތައ ް (އެހިެނހެނ ާ މާއްދ ވަނަ 62 .15
ް އަމުރުތަކަށ ޤާނީޫނ (ޣިައރު ާ މާއްދ ވަނަ 64 .16
ޙައްޤު). ެ ތަބާނުވުމުގ
ޙައްޤުތަކިާއ ިލިބދޭ ް ޤާނޫނުތަކުނ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ނ)
ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ އެއްވްެސ ތެރިެއން ެ ިމިނވަންކަމުގ
ޙާލަތުގިައ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ކުރާންވީާނ ް އެކަނ ނަމަ ާ ިހފަހައްޓ
ް ިމިނވަންކަމެއ ނުވަތަ ޙައްޤެއް، ެ ޖިެހއްޖ ް ިހފަހައްޓާނ ް ކޮންމެހެނ
ިމންވަރަކަށެވެ. ެ ޖިެހއްޖ ް ިހފަހައްޓާނ ް ކޮންމެހެނ
ވާންވީާނ، ް ިފޔަވަޅުތައ ާ އަޅ ޙާލަތުގިައ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ރ)
ބިައނަލްއަޤްވީާމ ާ ލިާޒމުކުރ ް ޢަމަލުކުރުނ ިދވިެހރާއްޖިެއން
ޙާލަތްތަކުގިައ ެ ކުއިްލނުރައްކަލުގ މީަތން، ެ ގޮތުގ ާ ޤާނޫނުތަކުގިައވ
ާ އަޅ ގޮތުގެމީަތން ާ އެއްގޮތްވ ާ އޫުޞލުތަކ ޢަމަލުކުރާންޖެހޭ
ިފޔަވަޅުތަކަކަށެވެ.
ާޝިއޢުކުުރްނ ިތނ256ް.ޤަރާުރ ް ލްަސވެގެނ ޤަރާރު، ނެރޭ ް ިއޢުލާންކުރުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ިދވިެހަސރުކާރުގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ
މިަޖީލހްަށ ރައްިޔތުްނގެ ޤަރާުރ
ހަުށހެޅްުނ
.257ު ޤަރާރ ނެރޭ ް ިއޢުލާންކުރުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ހ)
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ ގިަޑިއރުގ ް އަށ ާސީޅްސ
ާ ިއޢުލާންކުރ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ އިަދ ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ.
ް ވަގުތެއ ާ ިހނގަމުންނުދ ް ދައުރެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ވަގުތީަކ
ެ ދުވަހުގ ާސދަ ް ިހމަނަިއގެނ ވްެސ ް ދުވްަސތައ ު ބަންދ ނަމަ
ެ ރައިްޔތުންގ ު ޤަރާރ އެ ް އެއްކޮށ މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ އެ ް ފްާސކުރުމަށ ް މިަޖީލހުނ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިއޢުލާންކުރުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ށ)
އަންނަިނިވ ވަގުތެއްގިައމެ، ެ ކޮންމ ް ގިުޅގެނ ާ ޤަރާރ ާ ނެރެފިައވ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ު ބާރ ެ ކުރުމުގ ް ކަންތައްތައ
ިލިބގެންވެއެވެ.
އެކުގިައ ު ޤަރާރ މިުޅ ނުވަތަ ް ވިަކބައެއ ެ ޤަރާރުގ .1
ފްާސކުރުން.
ދުވަހަށްވުރެ ިތީރްސ ު ފަހަރަކ ެ ކޮންމ ިއތުރުކުރެވޭ ު މުއްދަތ .2
ިއތުރުކުރުން. ު މުއްދަތ ެ ޤަރާރުގ ް މުއްދަތަކަށ ް ިދގުނޫނ
ބިާޠލްކުރުން. ު ޤަރާރ .3
ް މުއްދަތަށ ާ ޤަރާރުގިައވ ާ ިއޢުލާންކުރ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ (ނ)
ް ދެމެހެއްޓުމަށ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ް މުއްދަތަކަށ ު ިދގ ެ ވުރ
ެ ޤަރާރުގ އެ ިހނދެއްގިައ ެ ފިެނއްޖ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
އެ ހުށަހަޅިައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ކީުރން ެ ހަމަވުމުގ ު މުއްދަތ
ވާނެއެވެ. ް ފްާސކުރާނ ް ިއތުރުކުރާނ ު މުއްދަތ އެ ް މިަޖީލހުނ
އުފެދޭ ގިުޅގްެނ ޤާރާރާ
ގޮތެއް މައަްސލަތަކުގިައ
ކަނޑައެޅްުނ
.258ް ޤަރާރުނ އެ ނުވަތަ ެ ޤަރާރުގ ާ ިއޢުލާންކުރ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ާ ހަދ ް ގިުޅގެނ ާ ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ ނުވަތަ ު ަޞއްޙަކަމާމެދ ެ ބައެއްގ
ޙާލަތެއްގިައ ެ ުސވާލުއުފިެދއްޖ ު އަމުރަކާމެދ ނެރޭ ނުވަތަ ޤާނޫނަކާމެދު،
ުސޕީްރމްކޯޓުންނެވެ. ކަނޑައަޅީާނ ް ގޮތެއ ު ކަމާމެދ އެ
ުނވަތަ ހަމަވްުނ މުއަްދތު ޤަރާުރގެ
ާބިޠލްކުުރްނ ޤަރާުރ
.259ު މުއްދަތ ެ ޤަރާރުގ ނެރޭ ިއޢުލާންކުރުމަށްޓަކިައ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ް ބިާޠލްކުރުމުނ ު ޤަރާރ އެ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ނުވަތަ ހަމަވުމުން
ޤާނޫނުތަކިާއ އެންމެހިައ ާ ހަދިައފިައވ ޢަމަލުކުރުމަށްޓަކިައ ް ޤަރާރަށ އެ
ބިާޠލްވާނެއެވެ. ް އަމުރުތައ އެންމެހިައ ާ ނެރެފިައވ
123
ޙާލަތު ުނރައްކަލުގެ ކުއިްލ
ިއޢުލާްނކުުރްނ ިނމުުނކަްނ
.260ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ހަމަވުމުނ ު މުއްދަތ ެ ޙާލަތުގ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ިއޢުލާންކުރާންވާނެއެވެ. ް އެކަނ
ާބުބ ާބރަވަަނ ިއްޞލާޙުކުުރްނ ޤާޫނުނއާަސީސ
ިއްޞލާޙުކުުރްނ ޖުމްލ261ަ.ޤާޫނުނއާަސީސ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ގެނެވީޭނ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ާ ފްާސކުރ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ިތންބިައގެ ހަތަރުބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ
ޤާނޫނަކުންނެވެ.
ިބލު ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ތްަސީދޤުކުުރްނ
.262ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ު ިއްޞލާޙ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ހ)
ް ިބލެއ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ވީާނ ް ޤާނޫނަކަށ ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ
ކުރުމުންނެވެ. ު ތްަޞީދޤ
ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިވޔްަސ އޮތްކަމުގިައ ް އެހެނ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ު ިއްޞލާޙ ް މާއްދާތަކަށ އަންނަިނިވ
ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ އެއްވްެސ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ
ޯ ރުހޭތ ް ރައިްޔތުނ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ އެ ކުރާންވީާނ ު ތްަޞީދޤ
ވޯޓެއްގިައ، ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ނަގ ް ބެލުމަށ
ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން ގެނައުމަށް، ް ިއްޞލާޙެއ އެ
ެ ރައިްޔތުންގ ގެނައުމަށް، ް ިއްޞލާޙެއ އެ ނަމައެވެ. ެ ިލިބއްޖ
ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން ވޯޓުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ
ބިާޠލީްވއެވެ. ް ިބލެއ އެ ނިުލިބއްޖެނަމަ
ޙައްޤުތަކިާއ ”އާަސީސ ާ ކަމުގިައވ ު ބާބ ވަނަ 2 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .1
މާއްދާއެއް. އެއްވްެސ ިހމެނޭ ބާބުގިައ ިމ ިމިނވަންކަން“
ެ (ރައިްޔތުންގ (ހ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 79 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .2
ޢުމުރު) ެ މިަޖީލހުގ
އިާއ ދައުރު) ެ (ިރޔަާސތުގ ާ މާއްދ ވަނަ 107 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .3
ގޮތް) ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ާ (ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ާ މާއްދ ވަނަ 108
ޤާޫނުނ ގެޒެޓްގިައ ަސުރކާުރގެ
ާޝިއޢުކުުރްނ
.263ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ް ޤާނޫނަށ އެ ތްަޞީދޤުކުރުމަށްފަހު، ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ
ު ާޝިއޢުކުރުމަށްފަހ ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ޤާނޫނު އެ ފަށީާނ ް ޢަމަލުކުރާނ
ފިެށގެންނެވެ. ް ތީާރޚަކުނ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
ިބލަކާމުެދ ތްަސީދޤުުނކުރާ
ުނފްެނަނ ފްެނަނ ރައްިޔތުްނގެ
ެނގްުނ ވޯޓެއް
.264ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ހ)
ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް ތްަޞީދޤުކުރާނ ް ިބލެއ ާ ފްާސކޮށްފިައވ
ާ ފޮނުވާތ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ު ިބލ އެ ނަމަ، ނުފެންނަ
ެ ރައިްޔތުންގ ް އެކަނ ް ބަޔާންކޮށ ު ަސބަބ ތެރޭގިައ ެ ފަނަރަދުވަހުގ
ފަނަރަ އަންގާންވާނެއެވެ. ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް މިަޖީލހަށ
ނާންގިައިފނަމަ އެކަން ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ދުވަހުގެތެރޭގިައ
ކަމުގިައ ތްަޞީދޤުކީުރ ު ިބލ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ބަލާންވާނެއެވެ.
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ށ)
ް ނުކޮށ ތްަޞީދޤު ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ިބލެއ ާ ފްާސކުރ
ް ިބލަކަށ އެ އަންގިައިފނަމަ ް އެކަނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ބެލުމަށ ޯ އޮތްތ ް ރުހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ މުއްދަތެއްގ ާ ކަނޑައަޅ
ނަގާންވާނެއެވެ. ް ވޯޓެއ ު ޢާންމ
125
ާ ނަގ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން ވޯޓުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ
ދުވަހުގެތެރޭގިައ ފަނަރަ ިލިބއްޖެނަމަ ް ިބލަކަށ އެ ު އަޣުލިަބއްޔަތ
ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ް ތްަޞީދޤުކޮށ ު ިބލ އެ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ާޝިއޢުކުރާންވާނެއެވެ.
ާބިޠލްވްުނ 265ް.ިބލު މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ވޯޓުގިައ ު ޢާންމ ެ ހޯދުމުގ ު ިޚޔާލ ެ ރައިްޔތުންގ ު ިބލަކާމެދ ާ ފްާސކުރ
ް ިބލެއ އެ ނިުލިބއްޖެނަމަ ް ިބލަކަށ އެ ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ވޯޓިުދން
ބިާޠލީްވއެވެ.
ކަްނތައްތައް ިހމާަންނޖެހޭ އ266ެ.ިބލުގިައ ިބލެއްގިައ، ާ ފްާސކުރ ް ގެނައުމަށ ް ިއްޞލާޙެއ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ ް ގިުޅގެނ ާ ިއްޞލާޙަކ އެ ިއްޞލާޙަކިާއ ގެންނާނީްވ
ނުވާނެއެވެ. ް ިހމަނަިއގެނެއ ް ކަމެއ އެއްވްެސ ް އެހެނ ު ިއތުރ ިފޔަވިައ
ިއްޞލާޙު އަްށ ޤާޫނުނއާަސީސ
ވަގުތު ުނވާޭނ ގެެންސގްެނ
ޤާނޫނުއާަސީސ267. ވަގުތެއްގިައ، ާ ިއޢުލާންކޮށްފިައވ ު ޙާލަތ ެ ނުރައްކަލުގ ކުއިްލ
ނުވާނެއެވެ. ް ގެންެސގެނެއ ް ިއްޞލާޙެއ އެއްވްެސ ް އަށ
ާބުބ ތޭރަވަަނ މާަނކުުރްނ ޢަމަލުކުުރމާިއ ޤާޫނުނއާަސީސއަްށ
ާބުރ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ268.ޤާޫނުނއާަސީސގެ ިމ ހަދާންވީާނ ް ޤާނޫނުތައ އެންމެހިައ ާ ހަދ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ
އެންމެހިައ ާ ލިާޒމްކުރ ޤާނޫނުއާަސީސން ިމ ގޮތުގެމީަތންނެވެ. ާ ބަޔާންވެގެންވ
ް ގޮތަށ ާ ިޚލާފުވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ކުރާންވާނެއެވެ. ފިުރހަމަ ް ކަންކަނ
ް ބިާޠލ ވީާނ ބައެއިްވޔްަސ ް ޤާނޫނަކުނ ނުވަތަ ޤާނޫނެއް، ެ ކޮންމ ާ ހަދ
ް ބާރެއ ެ ބައެއްގ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ ޤާނޫނެއް، އެފަދަ އިަދ އެއްޗަކަށެވެ.
ް ބިާޠލ ކަމީަކ ެ ކޮންމ ާ ކުރ ް ިޚލާފަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ނިުހނގާނެއެވެ.
ކަމެކެވެ.
ޤާޫނުނތައް ޢަމަލުކުެރވެމްުނާދ
ަޞއްޙަވްުނ
ޢަމަލުކުރެވެމުންދާ،269. ް މައްޗަށ އެ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ޤާނޫނުތަކަށް، އެންމެހިައ ާ ތަޢާރްުޟނުވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ
ް ޢަމަލުކުރަމުނ ިހނދަކު، ނުގެންނަހިައ ް ބަދަލެއ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ގެންދާންވާނެއެވެ.
ަދުށްނ ޤާޫނުނތަކުގެ ާބިޠލްވާ
ކަްނކަްނ ިހނގިައފިައވާ
.270ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ފެށުމާއެކު، ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ިމ ިވޔްަސ ިދޔަކަމުގިައ ް އިުވގެނ ް ޤާނޫނެއ ް ަސބަބުނ ެ ތަޢާރްުޟވުމުގ
ިމ ިހނދަކު، ނުވާހިައ ކަނޑައަޅިައފިައ ް އެހެންގޮތަކަށ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ އެ ކީުރން، ެ ފެށުމުގ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ާ ީދފިައވ ނުވަތަ ް ިޒންމާއެއ ފިުރހަމަކުރާންޖެހޭ ނުވަތަ ް ޙައްޤެއ ާ ިލިބފިައވ
ނުވާނެއެވެ. ް ބިާޠލެއ ް އަދަބެއ
ހާަދ ިލިބގްެނ ާބުރ ޤާޫނުންނ
ޤަވާިޢުދ
ޤަވިާޢދީަކ271. ާ ހަދ ް ބާރިުލިބގެނ ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ތަނީްފޛުކުރެވޭނޭ ު ބާރާއެކ ޤާނީޫނ އިަދ ިލިބފިައވާ، ު ބާރ ް ޤާނޫނުނ
އެންމެހިައ ޢަމަލުކުރާންޖެހޭ ް މައްޗަށ އެ ް ރައިްޔތުނ އިަދ އެއްޗެކެވެ.
އެ ް ޤާނޫނަކުނ ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ޤަވިާޢދުތަކީަކ
ވާންވާނެއެވެ. ް ޤަވިާޢދުތަކަކަށ ާ ހަދ ް ިލިބގެނ ު ބާރ ެ ހެދުމުގ ް ޤަވިާޢދުތައ
ތާީރޚު މުއަްދތާިއ ޢުމުރާިއ،
ކަނޑައެޅްުނ
މުއްދަތުތަކިާއ،272. ޢުމުރުތަކިާއ، ާ ބަޔާންވެގެންވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ކަލަންޑަރުންނެވެ. ީމލީާދ ބަލީާނ ް ތީާރޚުތައ
އިަދ273.ުސުރީޚތައް ުސރީުޚއީަކ އެއްވްެސ ާ ިހމަނަިއފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ް ބައެއ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިފހިުރްސތީަކ އިަދ އިަރމީަތުސރީުޚއީަކ
ެ ޙަވާލިާދނުމުގ އެވީަނ ިހމަނަިއފިައ ް ުސރީުޚތައ ިފހިުރްސތިާއ ނޫނެވެ.
ފޭަސހައަކަށެވެ.
ިހމިެނފިައވާގޮތުން،274.މާަނކުުރްނ ް ިޢބާރާތެއ ނުވަތަ ް ލަފުޒެއ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ، ިމ (ހ)
ިހނދަކު: ދޭހަނުވާހިައ ް ކަނޑައިެޅގެނ ް ގޮތަކަށ ް އެހެނ
127
ް ވޯޓެއ އެ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ބިައވިެރވުން“ ވޯޓުގިައ ެ ”ހިާޒރުވ
ެ މެންބަރުންގ ިތިބ ެ ހިާޒރުވ ޖަލާްސގިައ ާ ނަގ ް ވޯޓެއ އެ ވަގުތު، ާ ނަގ
ިދނުމަށެވެ. ު ވޯޓ ް ކޮޅަށ ދެ ނުވަތަ ް އެއްކޮޅަށ ާ ކަމަކ ވޯޓުނިެގ ތެރިެއން،
ވިަކ ބެލުމުގިައ، ު އަޣުލިަބއްޔަތ ެ ީމހުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ
ނުގުނޭނެއެވެ. ް މެންބަރުންނެއ ނުދޭ ު ވޯޓ ް ކޮޅަކަށ
ވަނަ 9 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ރައިްޔތެއް“
ީމހަކަށެވެ. ެ ކޮންމ ާ ބުނެފިައވ ކަމުގިައ ް ރައިްޔތެއ ިދވިެހ މާއްދާގިައ
ނުވަތަ ިއނދެގެން ު ފަނިޑޔާރަކ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ކޯޓު“
ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސން، ް ަޝީރޢަތްކުރުމަށ ް ިތބެގެނ ް ފަނިޑޔާރުންތަކެއ
ެ ކޮންމ ާ ޤިާއމްކޮށްފިައވ ޤާނޫނަކުން، ާ ފްާސކުރ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ
ތަނަކަށެވެ.
ާ ބާރިުހނގ ެ ފަރާތެއްގ އެ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ިއޚިްތާޞްޞ“
ކަންކަމަށެވެ. ދިާއރާއަށިާއ
ިއދީާރ ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ިއނިްތޚާބު“
ް ރައިްޔތުނ ް ޢާންމުކޮށ ް ދަށުނ ެ ޤާނޫނުގ ާ ހަދ ް ިހންގުމަށ ް ދިާއރާތައ
ާ ބާއްވ ް ހޮވުމަށ ް މެންބަރުނ ް ކައުނިްސލްތަކަށ އިެކއިެކ ވޯޓުލިައގެން،
ް ހޮވުމަށ ް ީމހުނ ް މެންބަރުކަމަށ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުތަކަށިާއ،
ް މަޤާމަށ ެ ކަމުގ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ިއނިްތޚާބުތަކަށިާއ ު ޢާންމ ާ ބާއްވ
މާނަިއގިައ ެ ިއނިްތޚާބުގ ިއނިްތޚާބުތަކަށެވެ. ިރޔީާސ ާ ބާއްވ ް ހޮވުމަށ ު ީމހަކ
ު ިއނިްތޚާބ ު މެންބަރަކ ް ގޮނިޑއަކަށ ވިަކ ް ހްުސވެގެނ ް މަޤާމެއ ިމިއން
ިހމެނެއެވެ. ވްެސ ް ިއލެކަްޝންތައ ބިައ ާ ބާއްވ ް ކުރުމަށ
ޤުރްއާނިާއ، ީކިރިތ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ އްަޞލު“ ެ ”ިއްސލާމީްދނުގ
ެ އެކަމެއްގ ކަންކަމުގެތެރިެއން، ާ ުސންނަތުގިައވ ެ ރޫަސލާގ ް މާތ
ް ދެއްަޞލުނ ިމ އޫުޞލުތަކިާއ ަޝރީުޢ ާ އުފިެދފިައނުވ ު ިޚލާފ ު ަޞއްޙަކަމާމެދ
އޫުޞލުތަކަށެވެ. ދޭހަކޮށްދޭ
ޤުރުއާނިާއ، ީކިރިތ އެވީަނ، ބުނެފިައ ް ކަމަށ ަޝީރޢަތް“ ”ިއްސލީާމ
އިާއ ާ އަލްއަޙްވާލުއަްޝޚިްޞއްޔ މަދީަނ، ިޖނީާއ، ާ ުސންނަތުގިައވ
ެ ޖަމާޢަތުގ ް ވަލ އަހްލުއުްސއްނަިތ ާ ގިުޅފިައވ ާ ކަންތައްތަކ ިމނޫންވްެސ
ގޮތަށެވެ. ާ ބުރަވެވަޑިައގަންނަވ ިޢލްމުވިެރން
ޠީަބީޢ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ފަރާތް“ ނުވަތަ ”ީމހެއް“
ަޝޚުްޞތަކަށެވެ. ޤާނީޫނ ަޝޚުްޞތަކިާއ
އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ބޭއްވުން“ ް މްަޞލަޙަތެއ އެއްވްެސ ”މީާލ
ު ިއތުރ ް ފިައާސވިެރކަމަށ ނުވަތަ ް މުދާވިެރކަމަށ ެ އީެމހެއްގ ް އެކަމަކުނ
ނުވަތަ މުދާވިެރކަން ެ ީމހެއްގ އެ ނުވަތަ ހިޯދދާނެ، ް ތަނަވްަސކަމެއ
ކުރުމަށެވެ. ް ކަމެއ ރައްކާތިެރވިެވދާނެ ް ގެއްލުމަކުނ ް ފިައާސވިެރކަނ
ހިައކޯޓިާއ، ުސޕީްރމްކޯޓިާއ، އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ފަނިޑޔާރުން“
ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ަޝީރޢަތްކުރުމަށްޓަކިައ ދަށުކޯޓުތަކުގިައ
ީމހުންނަށެވެ. ާ ޢައްޔަންކުރ ގޮތުގެމީަތން
129
ެ ޤާނޫނުއާަސީސގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ މައަްސލަ“ ”ދްުސތީޫރ
ޖިެހއްޖެނަމަ ް މާނަކުރާނ ބައެއިްވޔްަސ ެ މާއްދާއެއްގ ނުވަތަ ް މާއްދާއެއ
ް ޤާނޫނެއ މައަްސލަތަކިާއ، ބެލޭ ކަނޑައެޅުމަށްޓަކިައ ް ގޮތެއ އެކަމުގިައ
ް ބައެއ ް ޤަވިާޢދުނ ނުވަތަ ް ޤަވިާޢދެއ ނުވަތަ ް ބައެއ ެ ޤާނޫނެއްގ ނުވަތަ
ެ ިއދާރާއެއްގ އިެއން ނުވަތަ ް އަމުރެއ ނެރޭ ިއދާރާއަކުން ެ ދައުލަތުގ ނުވަތަ
ިނންމުމެއިްވޔްަސ ާ ިނންމިައފިައވ ނުވަތަ ް ކަމެއ ާ ކުރ ު މުވައްޒަފަކ
ެ ިނންމާންޖިެހއްޖ ް ގޮތެއ އެކަމުގިައ ބަލިައ، ޯ ިޚލާފުވޭތ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ
މައަްސލައަކަށެވެ. ެ ކޮންމ
ް ިސޔާދަތަށ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ދްުޝމަން“
ިބދީޭސންނަށެވެ. ާ ކުރ ް ޢަމަލެއ ގެއްލުންވާފަދަ ް ިއްސިތޤްލާލަށ ނުވަތަ
ނިުހމެނޭނެއެވެ. ް ރައިްޔތުންނެއ މާނަިއގިައ ގެ ”ދްުޝމަން“
ް ފްާސކޮށ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ޤާނޫނު“
ް ޤާނޫނުތަކުނ އެ ޤާނޫނުތަކިާއ، ާ ތްަސީދޤުކޮށްފިައވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ޤަވިާޢދުތަކަށެވެ. ާ ހަދ ތެރޭގިައ ެ ިއމުގ ެ ޤާނޫނުތަކުގ އެ ބާރިުލިބގެން،
ކަމުގިައ ކިުރމިަތވުން“ ް ކަމެއ ފަދަ ނުރައްކާވެދާނެ ް ަސލާމަތަށ ”ޤައީުމ
ނުވަތަ ް ިއްސިތޤްލާލަށ ނުވަތަ ް ިސޔާދަތަށ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެވީަނ، ބުނެފިައ
ް ގެއްލުންތަކެއ ބޮޑިެތ ް މުދަލަށ ނުވަތަ ް ފުރާނައަށ ިޖްސމިާއ ެ ީމހުންގ
ު ހިަތޔާރ ޙަމަލާތަކިާއ، ް ޓެރަިރްސޓ ތެރޭގިައ ީމގެ ވުމަށެވެ. ކިުރމިަތ
އެހެންނަމަވްެސ، ިހމެނެއެވެ. ް ޙަރަކާތްތައ ޢުދުވީާނ ާ ިހންގ ް ބޭނުންކޮށްގެނ
ް ކަންކަމަށ އިެކ ް ކޮށްގެނ ް ބޭނުނ ް ޙައްޤުތައ ޤާނީޫނ ިލިބދޭ ް ރައިްޔތުންނަށ
ާ ިހންގ ެ ިޚލާފުނުވ ޤާނޫނާ ް ކުރުމަށ ު ިއންކާރ ނުވަތަ ް ކުރުމަށ ު ތީާއދ
ނިުހމެނެއެވެ. ީމގެތެރޭގިައ ް ޙަރަކާތްތަކެއ ުޞލްޙަވިެރ
ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ރައްކާތިެރކަން“ ެ ”ަސރަޙައްދުގ
ތެރޭގިައ ެ ަސރަޙައްދުގ ިއޤިްތާޞީދ ޚާއަްޞ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ަސރަޙައްދިާއ،
ރައްކާތިެރކަމަށިާއ، ތަކީެތގެ ތަންތަނިާއ ީމހުންނިާއ އެންމެހިައ ިހމެނޭ
ެ ދައުލަތުގ ިދވިެހ ް ބައެއ އެއްވްެސ ިހމެނޭ ަސރަޙައްދުގިައ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ނިުދނުމަށެވެ. ިދޔަ ް ނެއިްޓގެނ ދަށުން ެ ބާރުގ
ދެމެދުގިައ ެ ދެފަރާތެއްގ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ޓްރަިއިބއުނަލް“
ު ިޚލާފ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ވިަކކަމަކ މެދުގިައ ެ ފަރާތްތަކެއްގ ިގނަ ނުވަތަ
ިދނުމަށްއިެދ ކަނޑައަޅިައ ް ވިަކގޮތެއ ު އެކަމަކާމެދ ޙާލަތުގިައ، ާ އުފިެދފިައވ
ް ޤާނޫނުނ ު ބާރ ެ ކަނޑައެޅުމުގ ް ވިަކގޮތެއ ު އެކަމަކާމެދ ހުށަހެޅުމުން،
މުއައަްސާސއަކަށެވެ. ެ ކޮންމ ނިުހމެނޭ ކޯޓެއްކަމުގިައ އިަދ ިލިބފިައވާ،
ް ިޚދުމަތެއ ދެވޭ އެވީަނ، ބުނެފިައ ކަމުގިައ ”ޓެކުހެއް“ ނުވަތަ ”ޓެކްްސ“
ާ ނަގ މީަތން ެ އެއްގޮތްވާގޮތުގ ާ ޤަވިާޢދ ގިުޅގެން، ާ ކަމަކ ކޮށްދެވޭ ނުވަތަ
ް އެއ އާމްދީަނ ް ދައުލަތަށ ިފޔަވިައ، ް ކުއްޔެއ ނުވަތަ ް ީފއެއ އަގެއް،
ޤާނީޫނ ނުވަތަ ޖަމާޢަތަކުން ނުވަތަ އަތުން ެ ފަރުދެއްގ ބޭނުމުގިައ، ެ ހޯދުމުގ
ފިައާސއަކަށެވެ. ެ ކޮންމ ނެގޭ ް ަސރުކާރަށ ަޝޚަްޞކުން، އެނޫންވްެސ
އެ ް ލަފުޒުތައ ާ ގެންެސފިައވ ް މުފްރަދުކޮށ ގިައ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ށ)
ް ާލަފުޒުތައ ްގެންެސފިައވ ޖަމްޢުކޮށ ުމާނަިއގައްޔިާއ ޖަމްޢ ެ ލަފުޒުތަކުގ
ބޭނުންކުރެވޭނެއެވެ. މާނަިއގިައ ު މުފްރަދ ެ ލަފުޒުތަކުގ އެ
131
ާބުބ ާސަދވަަނ ާބުބ ކަްނތައްތަކާެބހޭ ިއްނިތޤާީލ
ޢަމަލުކުުރްނ ބަޔާންކޮށްފިައނުވާނަމަ:275.ިމާބަބްށ ް ކަނޑައިެޅގެނ ް އެހެންގޮތަކަށ ބާބުގިައ، ިމ
ިމ ޢަމަލުކުރެވީޭނ ް ކަންތައްތަކަށ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ
ޙަވާލުވާންދެނެވެ. ާ މަޤާމ ް އީެމހުނ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ މިަޖިލްސ
ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ޢަމަލުކުރެވީޭނ މަރުޙަލާގިައ ިއނިްތޤީާލ (ށ)
ގޮތަށެވެ. ާ ކަނޑައިެޅފިައވ ް އެކަމަކަށ
ޮކިމަޝްނ 276ް.ިއެލކްަޝްންސ ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ފްަސ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ ތެރޭގިައ، ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ް ކިޮމަޝނެއ ިއލެކަްޝންްސ ާ އެކުލިެވގެންވ ް މައްޗަށ ެ މެންބަރުންގ
ވާނެއެވެ. ް ޢައްޔަންކުރާނ
ވީާނ ް ޢައްޔަންކުރާނ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
މީަތންނެވެ. ެ ގޮތުގ އަންނަިނިވ
ޢައްޔަންކުރުމަށްޓަކިައ، ް ްމެންބަރުނ ކިޮމަޝނަށ 1.ިއލެކަްޝންްސ
ެ ރައިްޔތުންގ ނަން ް އެއ ް ޕީާޓއަކުނ ިސޔީާސ ެ ކޮންމ
ހުށަހަޅާންވާނެއެވެ. ް މިަޖީލހަށ
ތެރިެއން ެ ނަންތަކުގ ާ ހުށަހަޅ ް ޕީާޓތަކުނ ިސޔީާސ .2
ެ ރައިްޔތުންގ ޢައްޔަންކުރެވީޭނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ
ެ މެންބަރުންގ ބިައވިެރިވ ވޯޓުގިައ ެ ހިާޒރުވ ް މިަޖީލހަށ
ފްަސ ހޮވޭ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ
ީމހެކެވެ.
ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ 2 ގެ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ .3
ނަން ް ޢަދަދަކަށ ާ މަދުވ އެ ފްާސނުވެއްޖެނަމަ، ނަން ފްަސ
ނުވަތަ ް ނަމެއ ފްާސނިުވ ދޭންވީާނ ު ފުރަުޞތ ެ ހުށަހެޅުމުގ
ިސޔީާސ ނުވަތަ ް ޕީާޓއަށ ިސޔީާސ ހުށަހިެޅ ް ނަންތަކެއ
ޕީާޓތަކަށެވެ.
ިސޔީާސ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ 1 ގެ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ .4
ނަމަށްވުރެ ފްަސ ް ނަންތައ ެ ީމހުންގ ާ ހުށަހަޅ ް ޕީާޓތަކުނ
ެ ހުށަހެޅުމުގ ނަން ް ޢަދަދަކަށ ާ މަދުވ އެ މަދުވާނަމަ،
ދޭންވާނެއެވެ. ް އަލުނ ް ޕީާޓތަކަށ ިސޔީާސ ު ފުރަުޞތ
މެންބަރުން، ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ .5
ެ މެންބަރުންގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ ް ރަީއަސކަށ ެ ކިޮމަޝނުގ އެ
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ު ީމހަކ ތެރިެއން
ބުނެފިައ ް ކަމަށ ޕީާޓ ިސޔީާސ ބޭނުމަށްޓަކިައ ެ ބާބުގ ިމ .6
ތެރިެއން ެ ޕީާޓތަކުގ ިސޔީާސ ާ ރަިޖްސޓީަރވެފިައވ އެވީަނ
ް ީމހުނ ް މަޤާމްތަކަށ ޕީާޓގެ ް ބާއްވިައގެނ ު ިއނިްތޚާބ
ޕީާޓތަކަށެވެ. ާ ިއނިްތޚާބުކޮށްފިައވ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ހްުސވްުނ މަޤާމް މްެނަބުރކަމުގެ
.277ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ
ް މަޤާމަށ އެ ހްުސވެއްޖެނަމަ ަސބަބަކާހުރެ އެއްވްެސ ް މަޤާމެއ
ބާބުގިައ ިމ ޢަމަލުކުރާންވީާނ ޢައްޔަންކުރުމުގިައ ު މެންބަރަކ ް އަލުނ
ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް ޢައްޔަންކުރުމަށ ް މެންބަރުނ ް ކިޮމަޝނަށ ިއލެކަްޝންްސ
ގޮތުގެމީަތންނެވެ.
133
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
ަޝުރޠުތައް މްެނަބުރްނގެ
.278ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ހ)
ވަނަ 169 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ ެ މެންބަރުންގ
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ މާއްދާގިައ
ެ ޕީާޓއެއްގ ިސޔީާސ އެއްވްެސ ު މެންބަރަކ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ (ށ)
ވެގެނެއްނުވާނެއެވެ. ް މެންބަރަކަށ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
މްަސއިޫލއްަޔތުތައް
މްަސއިޫލއްޔަތީަކ279. ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ
އެންމެހިައ ކުރާންޖެހޭ ް ބެހޭގޮތުނ ާ ިއނިްތޚާބުތަކ ާ ބާއްވ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ
ެ ިއނިްތޚާބުތަކުގ އެ ބާއްވިައ، ް ިއނިްތޚާބުތައ އެ ކަންތައްތައްކޮށް،
ާ ނަީތޖ ެ ިއނިްތޚާބުތަކުގ އެ ބަލިައ، ް ިހނގާނިުހނގާގޮތ ް ކަންތައްތައ
ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ ް ގުޅޭގޮތުނ ާ ިސޔީާސޕީާޓތަކ ިއޢުލާންކުރުމިާއ،
ިމ ް ކަމަށ ކުރާންޖެހޭނޭ ް ކިޮމަޝނުނ ިއލެކަްޝންްސ އިަދ ކުރުމިާއ
ް ކަންތައްތައ ް އެހިެނހެނ ިމނޫންވްެސ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ކުރުމެވެ. ް ިމންވަރަށ ކުރާންޖެހޭ މަރުހަލާގިައ ިއނިްތޤީާލ
ޮކިމަޝުނގެ ިއެލކްަޝްންސ
މުއަްދތު
ިމ280. އޮންނީާނ ދިެމ ކިޮމަޝން ިއލެކަްޝންްސ ާ ޢައްޔަންކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ މިަޖިލްސ“ ެ ”ރައިްޔތުންގ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިއނިްތޚާބުކޮށް، މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ މަޤާމްތައް“ ކިޮމަޝންތަކިާއ ު ”މްުސތިަޤއްލ
ކުރާންދެންނެވެ. ް ޢައްޔަނ ކިޮމަޝން ިއލެކަްޝންްސ
ޮކިމަޝްނ ަސރިވްސ 281ް.ޖުޑީަޝލް ފިެށގެނ ް ދުވަހުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ) ގޮތުގެމީަތން ިހމެނޭ ް ީމހުނ އަންނަިނިވ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ޤިާއމްކޮށ ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ުސޕީްރމްކޯޓުގިައ .1 ް އެހެނ ިފޔަވިައ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ކޯޓުނ
ފަނިޑޔާރަކު.
ް ކޯޓުނ އެ ތެރިެއން، ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިހމެނޭ ހިައކޯޓުގިައ .2 ފަނިޑޔާރަކު. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ް ކޯޓުތަކުނ އެ ތެރިެއން ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ދަށުކޯޓުތަކުގ .3 ފަނިޑޔާރަކު. ާ ިއނިްތޚާބުކުރ
ް އެމިަޖީލހުނ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ .4 މެންބަރަކު. ާ ކަނޑައަޅ
ާ ކަނޑައަޅ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރިެއން ެ ޢާންމުންގ .5 ީމހަކު.
ރީައްސ. ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ިސިވލ .6
ީމހަކު. ާ ޢައްޔަންކުރ ާ ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔ .7
ާ ހުއްދިަލިބފިައވ ެ ކުރުމުގ ް ވީަކލުކަނ ޤާނީޫނ ިދވިެހރާއްޖޭގިައ .8 ޤާނީޫނ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް އެބިައީމހުނ ތެރިެއން ެ ވީަކލުންގ
ވީަކލަކު.
ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ އޮތްނަމަވްެސ، ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ް ކިޮމަޝނަށ އެ ފަނިޑޔާރު، ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ިހމެނޭ ކިޮމަޝނުގިައ
ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ ޢައްޔަންކުރީާނ،
ިނމުމުންނެވެ. ް ޢައްޔަންކޮށ ް ފަނިޑޔާރުނ
ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ާ ޤިާއމުކުރ ް ދަށުނ ެ ިމމާއްދާގ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް ދެނ ދިެމއޮންނީާނ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ް ިނިމގެނ ު ިއނިްތޚާބ
އެކުލަވިައލެވެންދެނެވެ. ކިޮމަޝން ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ
135
282ެ.ުސޕީްރމްކޯޓު ިދވިެހރާއްޖޭގ މައަްސލަތަކިާއ ހުށަހެޅޭ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ް މައަްސލަތައ ހުށަހެޅޭ ް ިއްސިތއުނާފަށ ިނިމ ް ހިައކޯޓުނ
އެކުލެވޭ ް މައްޗަށ ެ ފަނިޑޔާރުންގ ފްަސ ބެލުމަށްޓަކިައ
ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް ުސޕީްރމްކޯޓެއ
އުފައްދާންވާނެއެވެ. ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ާސީޅްސފްަސ ް ފިެށގެނ
ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ އުފިެދ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ށ)
ާ ގިައވ (ނ) ެ ިމމާއްދާގ ު ީމހަކ އަދާކުރާނޭ ު މްަސއިޫލއްޔަތ
ް ޤިާއމ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ ް ކުރެވެންދެނ ް ޢައްޔަނ ގޮތުގެމީަތން
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ހިައކޯޓުގ ހުންނީާނ ް ިއްސފަރާތަކަށ ެ އެންމ ެ ކުރުމުގ
ފަނިޑޔާރެކެވެ. ާ ކަނޑައަޅ ް ފަނިޑޔާރުނ އެ ތެރިެއން
ް ޖީުޑަޝލ އެކުލަވިައލެވޭ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ (ނ)
ެ ރައިްޔތުންގ ާ އ މީަތން ެ ލަފާގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ
ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ 147 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ މިަޖީލހުން،
އެ ް ޢައްޔަންކުރެވެންދެނ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ް ބަޔާންކޮށްފިައވާގޮތަށ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ އަދާކުރީާނ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމްގ
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ގޮތުގެމީަތން
ފަނިޑޔާރެކެވެ. ާ ކަނޑައަޅ ް ފަނިޑޔާރުނ އެ ތެރިެއން
ް ރީައުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ިމޤާނޫނުއާަސީސއަށ (ރ)
މައަްސލަތަކީަކ ހިުރ ނިުނިމ ހުށަހިެޅ ް ިއލިްތމަާސށ
ހިުރ އެކޯޓުގިައ ހުށަހިެޅ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ް ފިެށގެނ ް އިެހނދުނ
ހިައކޯޓުން ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ އިަދ ބެލެވޭނެއެވެ. ް މައަްސލަތަކެއްކަމަށ
ެ ކުރުމުގ ިއލިްތމްާސ ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ ް މައަްސލަތައ ިނމޭ
އަންނާނެއެވެ. ް ިނމުމަކަށ ް ފިެށގެނ ް އިެހނދުނ ު ފުރަުޞތ
ު ިއްސިތއުނާފ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ބ)
ް މައަްސލަތައ ާ ިތީރގިައވ ކަނޑައެޅުމުގިައ ް އޫުޞލުތައ ކުރުމާބެހޭ
ދޭންވާނެއެވެ. ު ފުރަުޞތ ެ ިއްސިތއުނާފުކުރުމުގ
ިމ ތެރިެއން ެ މައަްސލަތަކުގ ާ ިނިމފިައވ ް ހިައކޯޓުނ .1
ެ ބާބުގ ިމ ތީާރޚިާއ ާ ޢަމަލުކުރާންފަށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ު ިއްސިތއުނާފ ު ދެމެދ ާ ތީާރޚ ާ އުފައްދ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ް ދަށުނ
މައަްސލަތައް. ާ ގެއިްލފިައވ ު ފުރަުޞތ ެ ކުރުމުގ
ެ ބާބުގ ިމ ތީާރޚިާއ ާ ޢަމަލުކުރާންފަށ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ .2
ް ހިައކޯޓުނ ު ދެމެދ ާ ތީާރޚ ާ އުފައްދ ު ުސޕީްރމްކޯޓ ް ދަށުނ
މައަްސލަތައް. ާ ިނންމިައފިައވ
ފަނިޑާޔުރްނ ުސޕީްރމްކޯޓްަށ
ޢައްަޔްނކުުރްނ
.283ް ފަނިޑޔާރުނ ް ުސޕީްރމްކޯޓަށ ާ ޤިާއމްކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ހ)
ް ޙިައިޘއްޔަތުނ ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ
ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ް ިމގޮތުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ.
ެ ބާބުގ ިމ ކަނޑައަޅީާނ، ީމހުން ާ ޢައްޔަންކުރ ް ފަނިޑޔާރުކަމަށ
ެ މްަޝވަރާގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ
އެ ު ހުށަހެޅުމަށްފަހ ް ނަންތައ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ މީަތން
ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ ވޯޓިުދން ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ެ މިަޖީލހުގ
ފްާސވުމުންނެވެ. ް ނަންތައ އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ެ ުސޕީްރމްކޯޓުގ ޢައްޔަންކުރެވޭ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ (ށ)
މާއްދާގިައ ވަނަ 149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ
ފިުރހަމަވާންވާނެއެވެ. ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
މުއަްދތު 284ު.ުސޕީްރމްކޯޓުގެ ުސޕީްރމްކޯޓ ާ ބަޔާންވެގެންވ މާއްދާގިައ ވަނަ 145 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ާ އުފައްދ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ޤިާއމްކުރެވެންދެނ
އޮންނާނެއެވެ. ދިެމ ު ުސޕީްރމްކޯޓ
137
ެދިމިތުބްނ މަޤާމުގިައ 285ެ.ފަނިޑާޔުރްނ ފަނިޑޔާރުންގ ިތިބ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ް ފަނިޑޔާރުނ ް އެހެނ ިފޔަވިައ ު އުއްތަމަފަނިޑޔާރ ތެރިެއން
ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ް ކަނޑައަޅަންދެނ ް ގޮތެއ ް ދަށުނ ެ މާއްދާގ ިމ
ދިެމިތބޭނެއެވެ. މަޤާމުގިައ
ެ ފަނިޑޔާރުންގ ިތިބ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ށ)
މާއްދާގިައ ވަނަ 149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ،
ނޫންކަން، ނުވަތަ ފިުރހަމަވާކަން ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ް ޖީުޑަޝލ ާ ބަޔާންކުރ މާއްދާގިައ ވަނަ 157 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ކިޮމަޝނުން، ަސރިވްސ
ކަނޑައަޅާންވާނެއެވެ. ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ދެ ް ިގނަވެގެނ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ބަލާބެލުމުގިައ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ ެ ީމހެއްގ ހިުރ މަޤާމުގިައ
ް ަޝރުޠުތަކެއ ނުވަތަ ް ަޝރުޠެއ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ
ް އިެހނދުނ ު ީމހަކ އެ ކަނޑައަޅިައިފނަމަ، ް ފިުރހަމަނުވާކަމަށ
ވިަކވާނެއެވެ. ް މަޤާމުނ ެ ފަނިޑޔާރުކަމުގ ް ފިެށގެނ
ެ ފަނިޑޔާރެއްގ ބަލާބެލުމުގިައ، ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ށ) ެ މާއްދާގ ިމ (ރ)
149 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ިކބިައގިައ، ެ ީމހެއްގ ހިުރ މަޤާމުގިައ
ް ފިުރހަމަވާކަމަށ ް ަޝރުޠުތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ ާ މާއްދ ވަނަ
ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ު ީމހަކ އެ ކަނޑައަޅިައިފނަމަ،
ޢައްޔަންކުރާންވާނެއެވެ. ް ފަނިޑޔާރުކަމަށ
ް މަޤާމުނ ގޮތުގެމީަތން ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ގިައ (ނ) ެ މާއްދާގ ިމ (ބ)
ވިަކކުރެވީޭނ ް މަޤާމުނ ު ފަނިޑޔާރަކ ިފޔަވިައ، ް ވިަކވާވިަކވުނ
ގިައ (ށ) ެ މާއްދާގ ވަނަ 154 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ހަމައެކިަނ
ގޮތަށެވެ. ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ
ކޯޓުތައް ކޯޓުތައް،286.އެހިެނހްެނ އިައ ް ިހނގަމުނ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ް ކޯޓުތައ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ ެ މާއްދާގ ވަނަ 141 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ހުންނާނެއެވެ. ދިެމ އެގޮތުގިައ ް އުފައްދާންދެނ
ިއޚިްތާޞްޞ 287ް.ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ުސޕީްރމްކޯޓަށިާއ، ާ ޤިާއމްކުރ ް ދަށުނ ެ ބާބުގ ިމ
ނިުނިމހިުރ ހުށަހިެޅ ް ކޯޓުތަކަށ ިހނގަމުންއިައ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ
ހުށަހިެޅ، ް ކޯޓުތަކަށ ާ އުފައްދ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ މައަްސލަތަކީަކ،
ބެލެވޭނެއެވެ. ް މައަްސލަތަކެއްކަމަށ ހިުރ ކޯޓުތަކުގިައ އެ
ޖެެނރަލް 288ް.ޕޮްރިސިކއުޓަރ ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ)
ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ތެރޭގިައ، ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ވާނެއެވެ. ް ޢައްޔަންކުރާނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ް ޢައްޔަންކޮށ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ބާބުގިައވ ިމ (ށ)
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ޙަވާލުވާންދެނ ާ މަޤާމ އޭނާ
އަދާކުރީާނ ު މްަސއިޫލއްޔަތ ެ މަޤާމުގ ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ
ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ިމގޮތުގެމީަތން ބަންޑާރަނަިއބެވެ.
ިތީރްސ ް ިގނަވެގެނ އަދާކުރެވީޭނ ް ބަންޑާރަނަިއބަށ ު މްަސއިޫލއްޔަތ
ވާންދެންނެވެ. ދުވްަސ
ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ)
ެ ިއްސވިެރޔާގ ެ އެންމ ެ ދައުލަތުގ ޢައްޔަންކުރީާނ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ
ޕްރިޮސިކއުޓަރ ް ިމގޮތުނ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއެވެ. ް ޙިައިޘއްޔަތުނ
ިމ ކަނޑައަޅީާނ، ު ީމހަކ ާ ޢައްޔަންކުރ ް މަޤާމަށ ެ ޖެނެރަލްގ
ފަނަރަ ް ފިެށގެނ ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ނަން ެ ީމހެއްގ އެ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ
ވޯޓިުދން ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ ެ މިަޖީލހުގ އެ ހުށަހަޅިައ
ނަން އެ ް އަޣުލިަބއްޔަތުނ ދެބިައގެ ިތންބިައކުޅަ ެ މެންބަރުންގ
ފްާސވުމުންނެވެ.
139
ޮކިމަޝްނ ފްަސދޮޅްަސ289.އެްނިޓ-ޮކރަޕަްޝްނ ފިެށގެން ް ތީާރޚުނ ާ ފަށ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
އެނިްޓ- ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ތެރޭގިައ، ެ ދުވަހުގ
އުފައްދާންވާނެއެވެ. ް ކިޮމަޝނެއ ކޮރަޕަްޝން
ޮކިމަޝްނތައް 290ެ.މްުސތިަޤއްލު ރައިްޔތުންގ ފުރަތަމަ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ފްަސދޮޅްަސ ާ ބާއްވާތ ޖަލާްސ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ
ކިޮމަޝނިާއ، ިއލެކަްޝންްސ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ
ް ޢައްޔަނ ް ޖެނެރަލ ޕްރިޮސިކއުޓަރ ކިޮމަޝނިާއ، އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން
ކުރާންވާނެއެވެ.
ެދިމއޮތުްނ 291ެ.ޤާޫނުނތައް ޤާނޫނުތަކުގ ާ ޢަމަލުކުރަމުންދ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ު ޢަމަލ ް ޤާނޫނުތަކަށ ާ ނުވ ތަޢާރްުޟ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ތެރިެއން
ކުރެވެމުންދާނެއެވެ.
ިއްޞލާޙެއް ޤާޫނުނއާަސީސއަްށ
ުނގަެނއުްނ
ރީައސުލްޖުމްހިޫރއްޔާއިާއ292. ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ފުރަތަމަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއަސީާސގެ ިމ
ާ މަޤާމުތަކ ެ ީމހުންގ އެ ީމހުން، ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ
ް ިއްޞލާޙެއ އެއްވްެސ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ކީުރން ެ ޙަވާލުވުމުގ
ނުވާނެއެވެ. ް ގެންެސގެނެއ
ފުެށްނ ޤާނޫނުއާަސީސ293.ޢަމަލުކުރާްނ ިމ ފަށީާނ، ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ހ) ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ފްާސކޮށ ް މިަޖީލހުނ ޚާއަްޞ ެ ރައިްޔތުންގ
ާޝިއޢުކުރުމުންނެވެ. ގެޒެޓްގިައ ެ ަސރުކާރުގ ް ތްަޞީދޤުކޮށ
ޖެނުއީަރ 1998 ފެށުމުން ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ (ށ) ެ ”ިދވިެހރާއްޖޭގ ާ ފަށާފިައވ ް ޢަމަލުކުރާނ ު ދުވަހ ވަނަ 1
އުވީުނއެވެ. ޤާނޫނުއާަސީސ“ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ
ެ ޤާނޫނުއާަސީސގ ިމ އޮތްނަމަވްެސ، ް އެހެނ ގިައ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ނ) މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ް ދަށުނ ް ކަންތައްތަކަށ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ް ކަނޑައިެޅގެނ ބާބުގިައ ިމ ޢަމަލުކުރާންވީާނ
ގޮތަށެވެ.
ެދިމއޮތުްނ މިަޖިލްސ އޮންނ294ަ.ރައްިޔތުްނގެ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ް ހޮވުމަށ ް މިަޖީލހެއ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ) ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ބާއްވިައ ު ިއނިްތޚާބ ފުރަތަމަ ާ މެންބަރުކަމ ް ީމހުނ އެ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ް މެންބަރުނ ް މިަޖީލހަށ އެ ް އޮތ ޢަމަލުކުރާންފަށިާއރު ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ޙަވާލުވާންދެން،
ދިެމއޮންނާނެއެވެ. މިަޖިލްސ ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ރައިްޔތުންގ ާ ބާއްވ ު ތްަޞީދޤުކުރުމަށްފަހ ޤާނޫނުއާަސީސ ިމ (ށ) ެ މެންބަރުންގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ޖަލާްސގިައ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ ެ މިަޖީލހުގ އެ ނަިއބުރަީއެސއް، ރަީއަސކިާއ ެ މިަޖީލހުގ އެ ތެރިެއން ރަީއާސިއ ެ މިަޖީލހުގ ކުރާންވާނެއެވެ. ު ިއނިްތޚާބ ް ވޯޓަކުނ ު ިސއްރ ު ިރޔަާސތ ޖަލާްސގެ އެ ް ިއނިްތޚާބުކުރެވެންދެނ ނަިއބުރަީއްސ ތެރިެއން ެ މެންބަރުންގ ިތިބ ެ ހިާޒރުވ ް ޖަލާްސއަށ އެ ބަލަހައްޓީާނ ދުވްަސީވ ިގނަ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ ެ މިަޖީލހުގ
ިގނަ ެ އެންމ މެދުނުކެނިޑ މެންބަރުކަމުގިައ މެންބަރެކެވެ.
ެ މެންބަރުންގ އެ ނަމަ ިތިބ ް މެންބަރުންތަކެއ ިގނަ ދުވްަސީވ މެންބަރެކެވެ. ދީޮށ ެ އެންމ ް ޢުމުރުނ ތެރިެއން
141
ެ ރައިްޔތުންގ ފުރަތަމަ ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ދަށުނ ގާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ނ)
މަރުޙަލާގިައ ިއނިްތޤީާލ ތީާރޚިާއ ާ ބާއްވ ޖަލާްސ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ
ު ދެމެދ ާ ތީާރޚ ާ ހްުސވ ް ގޮނިޑއެއ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ އޮންނަ
ް އަލުނ ް ގޮނިޑއަށ އެ އޮތްނަމަ ް މުއްދަތެއ ެ ދުވަހުގ ހަމްަސ
ިއނިްތޚާބުކުރާންވާނެއެވެ. ު މެންބަރަކ
މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ
ާބުރތައް މްަސއިޫލއްަޔތުތަކާިއ
ކުރާންވާނެއެވެ.295. ް ކަންތައްތައ އަންނަިނިވ ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ (ހ)
ިމ ިއނިްތޚާބުތައް، ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ .1
ް ބޭއްވުމަށ ގޮތުގެމީަތން ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ބާބުގިައ
އެންމެހިައ ކުރާންޖެހޭ ް ގޮތުނ ެ މަގުފިަހކޮށިްދނުމުގ
ކުރުން. ް ކަންތައްތައ
ޯ ކޮބިައތ ޤާނޫނުތަކީަކ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ .2
ް އުވިައލުމަށ ނުވަތަ ް ިއްޞލާޙުކުރުމަށ ް ޤާނޫނުތައ އެ ބަލިައ
ކުރުން. ް ކަންތައްތައ ކުރާންޖެހޭ
ހަދިައ ް ޤާނޫނުތައ ހަދާންޖެހޭ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ .3
ފްާސކުރުން.
ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ ކަންތައްތަކިާއ، ެ ވިެރކަނިްހންގުމުގ .4
ކުރާންޖެހޭ ް ދުވަހަށ ް ދުވަހުނ ކަންތައްތަކިާއ، ެ ޤިާއމްކުރުމުގ
ިހންގުމަށްޓަކިައ ް ރަނގަޅަށ ް ކަންތައްތައ އެނޫންވްެސ
ހެދުން. ް ޤާނޫނުތައ ހަދާންޖެހޭ
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ާ ހުށަހިެޅފިައވ ް ިމހާތަނަށ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ (ށ)
މައަްސލަތަކާގުޅޭ ް އެހިެނހެނ ިބލުތަކިާއ ާ ތަޢާރްުޟނުވ
ގެންދާންވާނެއެވެ. ް ކިުރއަށ ް މިަޖީލހުނ އެ ް މަަސއްކަތްތައ
ިއްނިތޚާުބ މިަޖީލހުގެ 296ް.ރައްިޔތުްނގެ މެންބަރުނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
15 ފެބްރުއީަރ 2009 ު ިއނިްތޚާބ ފުރަތަމަ ާ ބާއްވ ް ހޮވުމަށ
ބާއްވާންވާނެއެވެ. ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ
ެ ރައިްޔތުންގ ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ާ މަޤާމްތަކ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމްގ ެ ީމހުންގ އެ ް މެންބަރުނ ެ މިަޖީލހުގ
ާ ިއނިްތޚާބުކުރ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ޙަވާލުވުމަށްފަހު،
ް މާރޗ 2009 ޖަލާްސ ފުރަތަމަ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ފުރަތަމަ
ބާއްވާންވާނެއެވެ. ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ 1
މަޤާމުތަކާިއ އެހިެނހްެނ
ެދިމއޮތުްނ މުއައަްސާސތައް
ިފޔަވިައ،297. ް ކަންތައްތައ ާ ކަނޑައަޅިައފިައވ ް ވިަކގޮތަކަށ ބާބުގިައ ިމ (ހ)
ް ިގނަވެގެނ ެ އެންމ ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
ް ގޮތަށ ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ު އަހަރ ދެ
ިނންމިައ، ް ޢައްޔަންކޮށ ނުވަތަ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ް ީމހުނ ް މަޤާމްތަކަށ
ިމ ް މުއައަްސާސތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ އިަދ
ނުވަތަ އުފައްދިައ ް ގޮތަށ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ް ޤިާއމްކޮށ
ް މަޤާމްތަކަށ އެންމެހިައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ށ)
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ބާބުގިައ ިމ ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ
ް ިނމެންދެނ ް ޢައްޔަންކޮށ ނުވަތަ ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ް ީމހުނ ް ގޮތަށ
ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ
މަޤާމްގިައ ެ ީމހުންގ އެ ް ީމހުނ ާ ިއނިްތޚާބުކޮށްފިައވ ނުވަތަ
ދިެމިތބޭނެއެވެ.
143
ިމ ް މުއައަްސާސތައ ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ (ނ)
ް ބަޔާންކޮށްފިައވާގޮތަށ ބާބުގިައ ިމ ނުވަތަ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ
ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް އުފެއްދެންދެނ
ް މުއައަްސާސތައ އެފަދަ ާ ޤިާއމްކޮށްފިައވ ނުވަތަ ާ އުފައްދާފިައވ
ދިެމހުންނާނެއެވެ.
ިއާދީރ އޫުޞލުްނ ލާމުަރކަީޒ
ިހްނގްުނ ާދިއރާތައް
ިހންގުމަށްޓަކިައ،298. ް އޫުޞލުނ ލާމަރުކީަޒ ް ދިާއރާތައ ިއދީާރ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ު ރަށ ކައުނިްސލްތަކިާއ ު އަތޮޅ ގޮތުގެމީަތން ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ
ު ިއނިްތޚާބ ާ ބާއްވ ް ިއނިްތޚާބުކުރުމަށ ް ކައުނިްސލްތައ ިސީޓ ކައުނިްސލްތަކިާއ
ިނންމާންވާނެއެވެ. ބާއްވިައ ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ 1 ޖުލިައ 2009
ިކަޔމްަނގަތުްނ މިަޖީލހުންނިާއ299.ޤާޫނުނއާަސީސއަްށ ެ ރައިްޔތުންގ ފަރާތުންނިާއ ާ ިހންގ ް ވިެރކަނ (ހ)
ު މްުސތިަޤއްލ ބާރުންނިާއ ެ ޤިާއމްކުރުމުގ ު ިއނާްޞފ ު ޢަދުލ
ީމހުންނިާއ ިތިބ މަޤާމްތަކުގިައ ު މްުސތިަޤއްލ ކިޮމަޝންތަކުންނިާއ
ެ ޙަވާލުވ ާ މަޤާމްތަކ ެ ދައުލަތުގ ތަކުންނިާއ މުއައަްސާސ ެ ދައުލަތުގ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް ރައިްޔތުނ އެންމެހިައ ީމހުންނިާއ ިތިބ
އެންމެހިައ ާ ޤާނޫނުއާަސީސގިައވ ިމ ު ފެށުމާއެކ ް ޢަމަލުކުރާނ
ޢަމަލުކުރާންވާނެއެވެ. ެ ިކޔަމަންވ ް ފިުރހަމައަށ ް ކަންތައްތަކަށ
ާ ބަޔާންކޮށްފިައވ ޤާނޫނުއާަސީސގިައ ިމ ނެތުމީަކ ހިެދފިައ ް ޤާނޫނެއ
ް ޢަމަލެއ އަރާފަދަ ް ބުރުލެއ ް ިމިނވަންކަމަށ ހައްޤުތަކިާއ އާަސީސ
ނޫނެވެ. ް ވާނޭކަމެއ ހުއްދަ
ނަމަވްެސ: ް އެހެންއޮތ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ާ ޢަމަލުކުރަމުންދ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއަސީާސއަށ ިމ .1
ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ތެރިެއން ެ ާކަންތައްތަކުގ ޤާނޫނުތަކުގިައވ
ު ިއްޞލާޙ ް ޤާނޫނުތައ އެ ފާހަގަކޮށް، ް ކަންކަނ ާ ތަޢާރްުޟވ
ޢަމަލުކުރާނެ ް އުވިައލެވެންދެނ ނުވަތަ ކުރެވެންދެން
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ ގޮތެއް،
ޤާނޫނުތަކިާއ ާ ތަޢާރްުޟވ ާ ޤާނޫނުއާަސީސއ ިމ ް ިމގޮތުނ
ް ޤާނޫންއާަސީސއަށ ިމ ިލްސޓެއް، ެ ބިައތަކުގ ެ ޤާނޫނުތަކުގ
ް ވިެރކަނ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ
ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ތައްޔާރުކޮށ ް ިހންގާފަރާތުނ
ިއްޞލާޙުކުރާނެ ް ޤާނޫނުތައ އެ އިަދ ވާނެއެވެ. ް ހުށަހަޅާނ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް މަރުޙަލާތައ އުވިައލާނެ ނުވަތަ
ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ނުވިަދހަ ާ ޢަމަލުކުރާންފަށާތ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން
145
ޭ ހަދާންޖެހ ޢަމަލުކުރުމަށްޓަކިައ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ .2
ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުތަކަށ އެ ހަދިައ ް ޤާނޫނުތައ
ގޮތެއް، ޢަމަލުކުރާނެ ް އެކަންކަމާގުޅޭގޮތުނ ް ފަށަންދެނ
ް ިމގޮތުނ ފްާސކުރާންވާނެއެވެ. މިަޖީލހުން ެ ރައިްޔތުންގ
ެ ޤާނޫނުތަކުގ ހަދާންޖެހޭ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ
ާ ފަށާތ ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ިލްސޓެއް،
ް ިހންގާފަރާތުނ ް ވިެރކަނ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ިތީރްސ
ް ހުށަހަޅާނ ް މިަޖީލހަށ ެ ރައިްޔތުންގ ް ތައްޔާރުކޮށ
ް ޢަމަލުކުރާނ ާ ހަދ ް ޤާނޫނުތައ އެ އިަދ ވާނެއެވެ.
ް ޢަމަލުކުރާނ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ް މަރުހަލާތައ ފަށާނެ
ް މިަޖީލހުނ ެ ރައިްޔތުންގ ތެރޭގިައ ެ ދުވަހުގ ނުވިަދހަ ާ ފަށާތ
ފްާސކުރާންވާނެއެވެ.
މަޤާމުގިައ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔ
މިަޖިލްސ ވީަޒުރްނގެ ެދިމހުުރމާިއ
ެދިމއޮތުްނ
.300ު ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ އޮންނަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ބާއްވިައ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ޙަވާލުވާންދެން، ާ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ އެ
މަޤާމުގިައހިުރ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ
ދިެމހުންނާނެއެވެ. މަޤާމުގިައ ެ އޭނާގ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ު ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ އޮންނަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ށ)
ް ިއނިްތޚާބުކޮށ ު ީމހަކ ް މަޤާމަށ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ބާއްވިައ
ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ިމ ޙަވާލުވާންދެން، ާ މަޤާމ އެ ު ީމހަކ އެ
ހިުރ މަޤާމުގިައ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާކަމުގ ފަށިާއރު ް ޢަމަލުކުރާނ
މިަޖިލްސ ެ ވީަޒރުންގ ާ ޢައްޔަންކޮށްފިައވ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ު ިއޚިުތޔާރ ެ ބަދަލުގެނައުމުގ ް މިަޖީލހަށ އެ އިަދ ދިެމއޮންނާނެއެވެ.
ިލިބގެންވެއެވެ. ް ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާއަށ
ު ިއނިްތޚާބަށްފަހ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ އޮންނަ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ނ)
ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ މިަޖީލހުގިައ ެ ވީަޒރުންގ ާ ޢައްޔަންކުރ
ނުވާނެއެވެ. ް ިހމިެނގެނެއ ް މެންބަރުނ
ިއްނިތޚާުބ 301ު.ިރާޔީސ ިއނިްތޚާބ ިރޔީާސ ފުރަތަމަ ާ ބާއްވ ް ދަށުނ ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ (ހ)
ބާއްވިައ ކީުރން ެ ދުވަހުގ ވަނަ 10 އޮކްޓޯބަރ 2008
ިނންމާންވާނެއެވެ.
ިއނިްތޚާބުކުރެވޭ ގޮތުގެމީަތން ާ ގިައވ (ހ) ެ މާއްދާގ ިމ (ށ)
ެ އޭނާގ ު ދުވަހ 11ވަނަ ނޮވެމްބަރ 2008 ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ
ޙަވާލުވާންވާނެއެވެ. ާ މަޤާމ އެ ް ހުވިައކޮށ ެ މަޤާމްގ
147
1 ޖުަދވަލު ހުވިައ މަޤާމުގެ އިެކއިެކ
ހުވިައ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ .1
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ
ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ް ޤައުމަށ ިދވިެހ
އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ ވިާޖބުތައް، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ އެއްގޮތްވާގޮތުގެމީަތން،
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ ކަމާއެކު،
ހުވިައ ަނިއުބގެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްާޔގެ .2
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ
ިދވިެހ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ް ޤައުމަށ
އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ ވިާޖބުތައް، މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ެ ނަިއބުގ ެ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔާގ ގޮތުގެމީަތން،
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ ކަމާއެކު،
148
ހުވިައ މްެނަބުރްނގެ މިަޖީލހުގެ ވީަޒުރްނގެ .3
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ
ިދވިެހ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ
ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ވުމަށިާއ، ިއޚްލްާޞތިެރ ް ޤައުމަށ
ެ ވީަޒރެއްގ މްަސއިޫލއްޔަތުތަކިާއ ވިާޖބުތަކިާއ ާ ޙަވާލުކުރ އަހުރެންނާ ާ ރަީއުސލްޖުމްހިޫރއްޔ ގޮތުގެމީަތން،
އަދާކުރުންމީަތ އަމާނާތްތިެރކަމާއެކު، ތެދުވިެރކަމިާއ މްަސއިޫލއްޔަތުތައް، ވިާޖބުތަކިާއ ެ ބަންޑާރަނަިއބުގ /
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ
ހުވިައ މްެނަބުރްނގެ މިަޖީލހުގެ ރައްިޔތުްނގެ .4
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ ް ޤައުމަށ ިދވިެހ ދެމެހެއްޓުމަށިާއ، ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ވިާޖބުތަކިާއ އަދާކުރާންޖެހޭ ް އަހުރެނ ް ގޮތުނ ެ މެންބަރެއްގ ެ މިަޖީލހުގ ެ ރައިްޔތުންގ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ މްަސއިޫލއްޔަތުތައް،
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ އަމާނާތްތިެރކަމާއެކު، ތެދުވިެރކަމިާއ
ހުވިައ ފަނިޑާޔުރްނގެ އުއްތަމަފަނިޑާޔރާިއ .5
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ ް ޙައްޤުތައ ެ ރައިްޔތުންގ ދަމަހައްޓިައ، ޤާނޫނު އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ ވިާޖބުތަކިާއ ެ ފަނިޑޔާރެއްގ / ެ އުއްތަމަފަނިޑޔާރުގ ރައްކާތިެރކުރުމަށިާއ، ކަމާއެކު، އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ ގޮތުގެމީަތން، ާ އެއްގޮތްވ ޤާނޫނާ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ
149
ހުވިައ މަޤާމްތަކުގެ މްުސތިަޤއްލު މްެނަބުރްނާނިއ، ކޮިމަޝްނތަކުގެ މްުސތިަޤއްލު .6
ިހތުމަށިާއ، ް ޙުރްމަތްތިެރކޮށ ް ިއްސލާމީްދނަށ .......... ނަން) ެ (ީމހާގ .......... ް ”އަހުރެނ ިއޚްލްާޞތިެރވުމަށިާއ، ް ޤައުމަށ ިދވިެހ ވުމަށިާއ، ރައްކާތިެރ ް ޤާނޫނުއާަސީސއަށ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ / ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ިއލެކަްޝންްސ / ެ ޖެނެރަލްގ ޕްރިޮސިކއުޓަރ / ެ ޖެނެރަލްގ އިޮޑޓަރ ް ިސިވލ މެންބަރުކަމުގެ/ ެ ކިޮމަޝނުގ ރަިއޓްްސ ް ިހއުމަނ / ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ް ޖީުޑަޝލ ވިާޖބުތަކިާއ ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ އެނިްޓ-ކޮރަޕަްޝން / ެ މެންބަރުކަމުގ ެ ކިޮމަޝނުގ ަސރިވްސ ގޮތުގެމީަތން، ާ ޤާނޫނުގިައވ އިާއ ޤާނޫނުއާަސީސ ެ ޖުމްހިޫރއްޔާގ ެ ިދވިެހރާއްޖޭގ ް މްަސއިޫލއްޔަތުތައ
ހުވިައކުރަމެވެ.“ ގަނީްދ މާތްهللا ް ދިެމހުރުމަށ އަދާކުރުންމީަތ ކަމާއެކު، އަމާނާތްތިެރ ތެދުވިެރކަމިާއ
2 ޖުަދވަލު ާދިއރާތައް ިއާދީރ
ިހމެނޭގޮތުން) ެ ހުޅުމާލ (ިވިލނިގއްޔިާއ ެ މާލ
އުތުރުބިުރހއ ިތލަދުންމީަތ
ދެކުނުބިުރހދ ިތލަދުންމީަތ
އުތުރުބިުރށ ު ިމލަދުންމަޑުލ
ދެކުނުބިުރނ ު ިމލަދުންމަޑުލ
އުތުރުބިުރރ ު މާޅްޮސމަޑުލ
ދެކުނުބިުރބ ު މާޅްޮސމަޑުލ
ުޅ ފިާދއްޕޮޅ
ުކ މާލެއަތޮޅ
އުތުރުބިުރއއ ު އިަރއަތޮޅ
150
ދެކުނުބިުރއދ ު އިަރއަތޮޅ
ުވ ފިެލދެއަތޮޅ
ުމ މުލަކަތޮޅ
އުތުރުބިުރފ ު ިނލަންދެއަތޮޅ
ދެކުނުބިުރދ ު ިނލަންދެއަތޮޅ
ުތ ކޮޅުމަޑުލ
ހައްދުންމިަތލ
އުތުރުބިުރގއ ު ހުވަދުއަތޮޅ
ދެކުނުބިުރގދ ު ހުވަދުއަތޮޅ
ްޏ ފުވައްމުލައ
ުސ އައްޑުއަތޮޅ
3 ޖުަދވަލު ިދަދ ޤައުީމ
ިދަދ ޤައުީމ
151
ގޮތް އެކުެލިވގްެނވާ ިދަދ ިދދަޤައުީމ ޤައީުމ ފަދިައން ާ މާއްދާގިައވ ވަނަ 12 ޤާނޫނުއާަސީސގެ ިމ ު ހުދ ހުންނަ މެދުގިައ ެ ިދގުއަކައެއްގ ފިެހކުލިައގެ އެކުލިެވގެންވީަނ ރަތްކުލިައގެ ހުންނަ ް ބޭރުނ އަކިައގެ ު ިދގ ފިެހ ިމ ހަނދުފިަޅއަކިާއ
މައްޗަށެވެ. ެ ބޯޑަރެއްގ
ެިމްނތައް ރަތްކުލިައގ އެވެ. 2/3 ެ ިދގިުމނުގ ެ އޭގ ފުޅިާމނަީކ ިދދިައގެ ޤައީުމ ހަނދުފީަޅގެ އެވެ. 1/4 ެ ފުޅިާމނުގ ިދދިައގެ ފުޅިާމނަީކ ެ ބޯޑަރުގ އެވެ. 1/3 ެ ފުޅިާމނުގ ފިެހބިައގެ ރޭިޑއްަސއީަކ ެ ބޭރުފަރާތުގ އެތެރެއިާއ ް އަނެއްކޮޅަށ ް އެއްކޮޅުނ ް ިދގަށ މެދުގިައ ފިެހބިައގެ ހުންނީާނ ހަނދުފިަޅ ނުކުތިާއން ާ ވ ން 9/16 އެއްކޮޅަކުން ެ ރޮނގުގ އެ ރޮނގެއްދަމިައ ނުކުތިާއން ާ ވ ން 5/8 ެ ރޮނގުގ ހަމައެކޮޅުން އަޅިައ ް ބުރުފިަޅއެއ ހުންނީާނ ގުޅިޭއރު ދެބުރުފިަޅ ިމ ކުރަހިައފައެވެ. ް އަޅިައގެނ ް ބުރުފިަޅއެއ ހުންނާންވީާނ ހަރުކުރިެވފިައ ިދދަ ިސފިައގައެވެ. ެ ހަނދުފިަޅއެއްގ
ފަރާތަށެވެ. ިދދަދަނިޑއީާވ ބޭރުކިައިރ ހަނދުފީަޅގެ
ްކުލަތައް ކަލަރކޯޑ އެޑިްމރަލީްޓ ބިްރިޓްޝ ފިޮތނަމަ ާ ިދދަފަހ ނަިއލޯނު ފިެހކުލަ- T_817_A ު ނަންބަރ ފޮއްޗެއްނަމަ ް އެހެނ އެވެ. T 1143 ު ނަންބަރ
އެވެ.
ް ކަލަރކޯޑ އެޑިްމރަލީްޓ ބިްރިޓްޝ ފިޮތނަމަ، ާ ިދދަފަހ ނަިއލޯނު ރަތްކުލަ- T_818_A ު ނަންބަރ ފޮއްޗެއްނަމަ ް އެހެނ އެވެ. T 1144 ު ނަންބަރ
އެވެ.
ް ކަލަރކޯޑ އެޑިްމރަލީްޓ ބިްރިޓްޝ ފިޮތނަމަ، ާ ިދދަފަހ ނަިއލޯނު ހުދުކުލަ- T_819_A ު ނަންބަރ ފޮއްޗެއްނަމަ ް އެހެނ އެވެ. T 1145 ު ނަންބަރ
އެވެ.
152
h
Functional Translation of the
Constitution of the
Republic of Maldives 2008
Done By
Ms. Dheena Hussain LLB. (Hons), (Birmingham), LLM. (London), Barrister-at-Law (Lincoln’s Inn)
At the Request of Ministry of Legal Reform, Information and Arts
INDEX
Article Page No
CHAPTER I STATE, SOVEREIGNTY AND CITIZENS
1. Constitution..............................................................................................1 2. Republic of the Maldives ........................................................................1 3. Territory of the Maldives........................................................................1 4. Powers of the citizens..............................................................................1 5. Legislative power .....................................................................................1 6. Executive power.......................................................................................1 7. Judicial power ..........................................................................................1 8. Supremacy of Constitution ....................................................................2 9. Citizens......................................................................................................2 10. State Religion .........................................................................................2 11. National Language ................................................................................2 12. National Flag ..........................................................................................2 13. Currency of the Maldives......................................................................3 14. Capital .....................................................................................................3 15. National Day ..........................................................................................3
CHAPTER II FUNDAMENTAL RIGHTS AND FREEDOMS
16. Guarantee of Rights ..............................................................................3 17. Non-discrimination...............................................................................5 18. Duty of the State ....................................................................................5 19. Freedom from restraint ........................................................................5 20. Equality ...................................................................................................5 21. Right to life .............................................................................................5 22. Protection of the environment ............................................................5 23. Economic and social rights ..................................................................6 24. Privacy.....................................................................................................6 25. No slavery or forced labour..................................................................7 26. Right to vote and run for public office................................................7 27. Freedom of expression .........................................................................7 28. Freedom of the media ...........................................................................7 29. Freedom of acquiring and imparting knowledge..............................7 30. Freedom to form political parties, associations and societies ........8 31. Right to strike.........................................................................................8
i
_.....
__...
32. Freedom of assembly ............................................................................8 33. Right to protect reputation and name ................................................8 34. Right to marry and establishment of the family ...............................8 35. Special protection to children, young, elderly and
disadvantaged people............................................................................8 36. Right to education .................................................................................9 37. Right to work..........................................................................................9 38. Right of pension...................................................................................10 39. Right to participate in cultural life....................................................10 40. Right to acquire and hold property...................................................10 41. Freedom of movement and establishment ......................................11 42. Fair and transparent hearings ...........................................................11 43. Fair administrative action ..................................................................12 44. Personal liability ..................................................................................12 45. No unlawful arrest or detention ........................................................12 46. Power of arrest and detention ...........................................................12 47. Search and seizure...............................................................................13 48. Rights on arrest and detention ..........................................................13 49. Release of accused ...............................................................................13 50. Prompt investigation and prosecution .............................................14 51. Rights of the accused ..........................................................................14 52. Confessions and illegal evidence .......................................................15 53. Assistance of legal counsel .................................................................15 54. No degrading treatment or torture ...................................................15 55. No imprisonment for non-fulfilment of contractual
obligation .............................................................................................15 56. Right to appeal .....................................................................................15 57. Humane treatment of arrested or detained persons ......................15 58. Compensation ......................................................................................16 59. Retrospective legislation ....................................................................16 60. Prohibition of double jeopardy..........................................................16 61. Publication of acts and regulations...................................................16 62. Retention of other rights ....................................................................17 63. Voidance of laws inconsistent with fundamental rights ................17 64. Non-compliance with unlawful orders.............................................17 65. Application to court to obtain a remedy ..........................................17 66. Voidance of laws inconsistent with rights and freedoms ..............18 67. Responsibilities and duties ................................................................18 68. Interpretation.......................................................................................19 69. Non-destructive interpretation of Constitution..............................19
ii
_.....
CHAPTER III THE PEOPLE’S MAJLIS
70. Legislative authority............................................................................19 71. Determination of the composition of the People’s Majlis .............20 72. Election of members ...........................................................................21 73. Qualifications of members .................................................................22 74. Court jurisdiction ................................................................................24 75. Function of members ..........................................................................24 76. Declaration of assets ...........................................................................24 77. Resignation...........................................................................................24 78. Filling vacancy .....................................................................................24 79. Term of the People’s Majlis................................................................24 80. Extension of term of the People’s Majlis..........................................25 81. Oath of office of members of the People’s Majlis............................25 82. Speaker and Deputy Speaker of the People’s Majlis ......................25 83. Sittings of the People’s Majlis ............................................................27 84. Presidential address ............................................................................27 85. Proceedings open to the public .........................................................27 86. Quorum.................................................................................................27 87. Voting ....................................................................................................27 88. Regulation of procedure .....................................................................28 89. Publication of proceedings of the People’s Majlis ..........................29 90. Privilege ................................................................................................29 91. Presidential assent or return for reconsideration...........................29 92. Publication of laws in the Government Gazette..............................30 93. Treaties .................................................................................................30 94. Delegation of power to make regulations and orders with
lawful authority....................................................................................30 95. Reference to Supreme Court..............................................................31 96. Annual budget......................................................................................31 97. Taxation and expenditures.................................................................31 98. Questioning of Ministers and members of the Government.........32 99. Summoning persons ...........................................................................33 100. Removal of President or Vice President.........................................33 101. Vote of no confidence in a member of the Cabinet.......................34 102. Salary and allowances.......................................................................35 103. Improper benefit ...............................................................................35 104. Secretary General ..............................................................................35 105. Security ...............................................................................................35
iii
____
___..
___..
CHAPTER IV THE PRESIDENT
106. Executive power.................................................................................36 107. Term of office .....................................................................................36 108. Manner of Presidential election ......................................................36 109. Qualifications for election as President..........................................36 110. Election ...............................................................................................37 111. Presidential election..........................................................................37 112. Vice President ....................................................................................38 113. Jurisdiction of the Supreme Court..................................................38 114. Oath of office of the President and Vice President .......................39 115. Powers and responsibilities of the President ................................39 116. Government Ministries.....................................................................41 117. Responsibilities of the Vice President ............................................42 118. Salary and allowances.......................................................................42 119. Restrictions ........................................................................................42 120. Declaration of assets .........................................................................42 121. Resignation.........................................................................................42 122. Vacancy of office of Vice President .................................................43 123. Temporary inability of the President to perform his
responsibilities ..................................................................................43 124. Temporary incapacity to carry out duties ......................................44 125. Presidential elections on the vacancy of the office of
President and Vice President ...........................................................44 126. Oath of office by persons temporarily discharging the
duties of the office of President and Vice President .....................45 127. Criminal accountability ....................................................................45 128. Immunity to a person who has served as the President ..............45
CHAPTER V THE CABINET OF MINISTERS
129. Cabinet of Ministers ..........................................................................46 130. Qualifications of Ministers ...............................................................46 131. Oath of office ......................................................................................47 132. Responsibilities of the Cabinet ........................................................47 133. Attorney General ...............................................................................48 134. Accountability and responsibility of the Cabinet..........................49 135. Salary and allowances.......................................................................50 136. Restrictions ........................................................................................50 137. Dismissal.............................................................................................50 138. Declaration of assets .........................................................................50
iv
____
____
____
____
139. Resignation.........................................................................................50 140. A minister to be responsible for each government
authority .............................................................................................50
CHAPTER VI THE JUDICIARY
141. Judiciary .............................................................................................51 142. Compliance with Law........................................................................52 143. Jurisdiction of the courts .................................................................52 144. Powers in constitutional matters ....................................................52 145. Supreme Court ...................................................................................53 146. High Court ..........................................................................................54 147. Appointment of the Chief Justice....................................................54 148. Appointment of Judges ....................................................................54 149. Qualifications of Judges ...................................................................55 150. Oath of office of Judges ....................................................................55 151. Full time performance ......................................................................56 152. Salary and allowances.......................................................................56 153. Declaration of assets .........................................................................56 154. Tenure and removal ..........................................................................56 155. Power to determine the jurisdiction of courts and to enact
administrative laws relating to the courts .....................................56 156. Administration of the courts............................................................56
CHAPTER VII INDEPENDENT COMMISSIONS AND OFFICES
JUDICIAL SERVICE COMMISSION
157. Judicial Service Commission ...........................................................57 158. Composition of the Judicial Service Commission ........................57 159. Responsibilities and powers ............................................................58 160. Constituting the Judicial Service Commission .............................59 161. Term of office of members of the Judicial Service
Commission .......................................................................................59 162. Resignation from membership of the Judicial Service
Commission .......................................................................................60 163. Quorum and voting ...........................................................................60 164. Salary and allowances.......................................................................60 165. Removal from office ..........................................................................60 166. Oath of office ......................................................................................60
v
____
____
____
____
____
____
ELECTIONS COMMISSION
167. Elections Commission ......................................................................61 168. Appointment and composition of the Elections
Commission .......................................................................................61 169. Qualifications .....................................................................................61 170. Responsibilities and powers ............................................................62 171. Voting and recording of results .......................................................63 172. Elections petitions .............................................................................63 173. Term of office of members of the Elections Commission ............63 174. Resignation from membership of the Elections
Commission .......................................................................................63 175. Quorum and voting ...........................................................................64 176. Salary and allowances .......................................................................64 177. Removal from office ..........................................................................64 178. Oath of office ......................................................................................64
CIVIL SERVICE COMMISSION
179. Civil Service Commission .................................................................65 180. Appointment and composition of the Civil Service
Commission .......................................................................................65 181. Qualifications .....................................................................................65 182. Responsibilities and powers ............................................................66 183. Term of office of members of the Civil Service Commission ......68 184. Resignation from membership of the Civil Service
Commission .......................................................................................68 185. Quorum and voting ...........................................................................68 186. Salary and allowances.......................................................................68 187. Removal from office ..........................................................................68 188. Oath of office ......................................................................................69
HUMAN RIGHTS COMMISSION
189. Human Rights Commission.............................................................69 190. Appointment and composition of the Human Rights
Commission .......................................................................................69 191. Qualifications .....................................................................................70 192. Responsibilities and powers ............................................................70 193. Term of office of members of the Human Rights
Commission .......................................................................................71
vi
____
____
____
194. Resignation from membership of the Human Rights Commission .......................................................................................71
195. Quorum and voting ...........................................................................71 196. Salary and allowances.......................................................................71 197. Removal from office ..........................................................................71 198. Oath of office ......................................................................................72
ANTI-CORRUPTION COMMISSION
199. Anti-Corruption Commission ..........................................................72 200. Appointment and composition of the Anti-Corruption
Commission .......................................................................................72 201. Qualifications .....................................................................................73 202. Responsibilities and powers ............................................................73 203. Term of office of members of the Anti-Corruption
Commission .......................................................................................74 204. Resignation from the Anti-Corruption Commission....................74 205. Quorum and voting ...........................................................................74 206. Salary and allowances.......................................................................74 207. Removal from office ..........................................................................74 208. Oath of office ......................................................................................75
AUDITOR GENERAL
209. Auditor General .................................................................................75 210. Appointment of Auditor General ....................................................75 211. Qualifications of Auditor General ...................................................75 212. Responsibilities and powers ............................................................75 213. Reporting ............................................................................................77 214. Audit of the Auditor General’s office ..............................................77 215. Term of office of the Auditor General.............................................77 216. Resignation of Auditor General.......................................................77 217. Salary and allowances.......................................................................77 218. Removal from office ..........................................................................77 219. Oath of office ......................................................................................77
PROSECUTOR GENERAL
220. Prosecutor General............................................................................78 221. Appointment of Prosecutor General...............................................78
vii
222. Qualifications of Prosecutor General..............................................78 223. Responsibilities and powers of the Prosecutor General ..............79 224. Acting through agents.......................................................................80 225. Term of office of the Prosecutor General .......................................80 226. Resignation of Prosecutor General .................................................80 227. Salary and allowances.......................................................................80 228. Removal from office ..........................................................................80 229. Oath of office ......................................................................................81
CHAPTER VIII DECENTRALISED ADMINISTRATION
230. Decentralised administration ..........................................................81 231. Election of Councils ..........................................................................82 232. Responsibilities..................................................................................82 233. Authority to enact subordinate legislation ....................................83 234. Finance................................................................................................83 235. Ownership of property and liability for debts ...............................83
CHAPTER IX SECURITY SERVICES
236. Security services ................................................................................83 237. Responsibilities and duties ..............................................................83 238. Constitutional limitations ................................................................83 239. Authority of the People’s Majlis over the security services .........84 240. Separate services ...............................................................................84 241. Multiparty committee of the People’s Majlis.................................84 242. Ministerial Responsibility ................................................................84 243. Military Service ..................................................................................84 244. Police Service .....................................................................................84 245. Illegal orders and non-compliance .................................................85 246. Equal treatment .................................................................................85
CHAPTER X PROPERTY, LIABILITIES AND LEGAL ACTIONS OF THE STATE
247. Property and assets owned and acquired by the State.................85 248. Land, sea and naturally occurring valuable resources .................86 249. Ownerless property ...........................................................................86 250. Transactions relating to State property..........................................86
viii
___... 251. Prohibition of foreign ownership and foreign military
purposes.............................................................................................87 252. Legal actions in the name of the State............................................87
CHAPTER XI STATE OF EMERGENCY
253. Declaration of a state of emergency................................................87 254. Content of the declaration................................................................88 255. Limitations of the declaration .........................................................88 256. Publication..........................................................................................90 257. Submission of declaration to the Peoples Majlis ..........................90 258. Determination of disputes relating to the declaration .................90 259. Expiry or revocation of declaration ................................................90 260. Public announcement of expiry of state of emergency ................91
CHAPTER XII AMENDMENT OF THE CONSTITUTION
261. Amendment of the Constitution......................................................91 262. Assent of President............................................................................91 263. Publication in Government Gazette................................................92 264. Non-assent by President and national referendum .....................92 265. Defeat of Bill.......................................................................................92 266. Provisions included in Bill ...............................................................93 267. No amendment during emergency .................................................93
CHAPTER XIII APPLICATION AND CONSTRUCTION OF THE
CONSTITUTION
268. Supremacy of the Constitution ........................................................93 269. Continuance of laws in force............................................................93 270. Continued effect of repealed laws ...................................................93 271. Regulations enacted under authority of Statute ...........................93 272. Ascertainment of time ......................................................................94 273. Headings .............................................................................................94 274. Definitions ..........................................................................................94
ix
……….
……
…...
CHAPTER XIV TRANSITIONAL MATTERS
275. Application of this Chapter ..............................................................97 276. Elections Commission ......................................................................97 277. Vacancy in Elections Commission ..................................................99 278. Qualifications of members of the Elections Commission............99 279. Responsibilities of the Elections Commission ..............................99 280. Term of Elections Commission .......................................................99 281. Judicial Service Commission ...........................................................99 282. Supreme Court .................................................................................100 283. Appointment of Judges to the Supreme Court............................102 284. Term of Supreme Court ..................................................................102 285. Continuation of Judges...................................................................102 286. Other courts......................................................................................103 287. Jurisdiction of the courts ...............................................................103 288. Prosecutor General..........................................................................103 289. Anti-Corruption Commission ........................................................104 290. Independent Commissions ............................................................104 291. Continuance of laws ........................................................................104 292. No amendment to the Constitution ..............................................104 293. Commencement of this Constitution............................................104 294. Continuance of the People’s Majlis ...............................................105 295. Responsibilities and powers of the People’s Majlis ....................105 296. Election of the People’s Majlis.......................................................106 297. Continuance of other posts and institutions ...............................106 298. Decentralised administration ........................................................107 299. Obedience to the Constitution .......................................................107 300. Continuation in office of the President and the Cabinet of
Ministers ..........................................................................................108 301. Presidential election........................................................................109
SCHEDULE 1 OATHS OF OFFICE
1. OATH OF OFFICE OF PRESIDENT ................................................110 2. OATH OF OFFICE OF VICE PRESIDENT ......................................110 3. OATH OF OFFICE OF MEMBERS OF THE CABINET.................110 4. OATH OF OFFICE OF MEMBERS OF THE PEOPLE’S
MAJLIS.................................................................................................111 5. OATH OF OFFICE OF CHIEF JUSTICE AND JUDGES...............111 6. OATH OF OFFICE OF MEMBERS OF INDEPENDENT
COMMISSIONS AND INDEPENDENT OFFICES ........................111 x
......................................................................................................................112
SCHEDULE 2 ADMINISTRATIVE DIVISIONS
SCHEDULE 3 NATIONAL FLAG
National flag ...............................................................................................113 Composition of national flag....................................................................113 Dimensions.................................................................................................113 Colours ........................................................................................................114
xi
CHAPTER I
STATE, SOVEREIGNTY AND CITIZENS
Constitution 1. This is the “Constitution of the Republic of the Maldives”. Any reference to the “Constitution” herein is a reference to the Constitution of the Republic of the Maldives.
Republic of the 2. The Maldives is a sovereign, independent, democratic Maldives
Republic based on the principles of Islam, and is a unitary State, to be known as the Republic of the Maldives. Any reference to “the Maldives” is a reference to the Republic of the Maldives.
Territory of the 3. The territory of the Maldives encompasses the land, air Maldives
space, sea and seabed within the archipelagic baselines of the Maldives drawn in accordance with the law, and includes the territorial waters, the seabed and air space thereof beyond the said baselines. Any changes to the territory of the Maldives may only be made pursuant to a law enacted by at least a two-third majority of the total membership of the People’s Majlis.
Powers of the citizens 4. All the powers of the State of the Maldives are derived from, and remain with, the citizens.
Legislative power 5. All legislative power in the Maldives is vested in the People’s Majlis.
Executive power 6. As provided for in this Constitution the executive power is vested in the President.
Judicial power 7. The judicial power is vested in the courts of the Maldives.
1
Supremacy of Constitution
Citizens
State Religion
National Language
National Flag
8. The powers of the State shall be exercised in accordance with this Constitution.
9. (a) The following persons are citizens of the Maldives:
1. citizens of the Maldives at the commencement of this Constitution;
2. children born to a citizen of the Maldives; and
3. foreigners who, in accordance with the law, become citizens of the Maldives.
(b) No citizen of the Maldives may be deprived of citizenship.
(c) Any person who wishes to relinquish his citizenship may do so in accordance with law.
(d) Despite the provisions of article (a) a non- Muslim may not become a citizen of the Maldives.
10. (a) The religion of the State of the Maldives is Islam. Islam shall be the one of the basis of all the laws of the Maldives
(b) No law contrary to any tenet of Islam shall be enacted in the Maldives
11. The national language of the Maldives is Dhivehi.
12. (a) The national flag of the Maldives consists of a white crescent in the centre of a green rectangle
2
surrounded by a red border.
(b) The dimensions and colour code of the national flag and the placing of the crescent on the national flag shall be as specified in Schedule 3 of this Constitution.
Currency of the 13. The unit of currency of the Maldives is the Rufiyaa, Maldives
divided into one hundred Laari.
Capital 14. The capital of the Maldives is the island of Male’.
National Day 15. The national day of the Maldives is the first day of the month of Rabeeu al-Awwal.
CHAPTER II
FUNDAMENTAL RIGHTS AND FREEDOMS
Guarantee of Rights 16. (a) This Constitution guarantees to all persons, in a manner that is not contrary to any tenet of Islam, the rights and freedoms contained within this Chapter, subject only to such reasonable limits prescribed by a law enacted by the People’s Majlis in a manner that is not contrary to this Constitution. Any such law enacted by the People’s Majlis can limit the rights and freedoms to any extent only if demonstrably justified in a free and democratic society.
(b) The limitation of a right or freedom specified in this Chapter by a law enacted by the People’s Majlis as provided for in this Constitution, and
3
in order to protect and maintain the tenets of Islam, shall not be contrary to article (a).
(c) In deciding whether a right or freedom in this Chapter, has been limited in accordance with article (a) and (b), a court must be fully cognisant of and make reference to all the facts, including:
1. the nature and character of the right or freedom;
2. the purpose and importance of limiting the right or freedom;
3. the extent and manner of limiting the right or freedom;
4. the relationship between the limitation of the right or freedom and the importance of the right or freedom;
5. the extent to which the objective for which the right or freedom has been limited could have been achieved by limiting the right or freedom to a lesser degree;
6. the extent to which the right or freedom must be limited in order to protect the tenets of Islam, where the right or freedom has been limited pursuant to article (b).
(d) The onus of establishing that the limitation to any extent, of a right or freedom included in this Chapter is within the reasonable limitations prescribed in this Constitution is on the State or the person asserting the limitation of the right or freedom.
4
Non-discrimination 17. (a) Everyone is entitled to the rights and freedoms included in this Chapter without discrimination of any kind, including race, national origin, colour, sex, age, mental or physical disability, political or other opinion, property, birth or other status, or native island.
(b) Special assistance or protection to disadvantaged individuals or groups, or to groups requiring special social assistance, as provided in law shall not be deemed to be discrimination, as provided for in article (a).
Duty of the State 18. It is the duty of the State to follow the provisions of this Constitution, and to protect and promote the rights and freedoms provided in this Chapter.
Freedom from 19. A citizen is free to engage in any conduct or activity restraint
that is not expressly prohibited by Islamic Shari’ah or by law. No control or restraint may be exercised against any person unless it is expressly authorised by law.
Equality 20. Every individual is equal before and under the law, and has the right to the equal protection and equal benefit of the law.
Right to life 21. Everyone has the right to life, liberty and security of the person, and the right not be deprived thereof to any extent except pursuant to a law made in accordance with Article 16 of this Constitution.
Protection of the 22. The State has a fundamental duty to protect and environment
preserve the natural environment, biodiversity, resources and beauty of the country for the benefit of present and future generations. The State shall undertake and promote desirable economic and social goals through ecologically balanced sustainable development and shall take measures necessary to
5
foster conservation, prevent pollution, the extinction of any species and ecological degradation from any such goals.
Economic and social 23. rights
Privacy 24.
Every citizen the following rights pursuant to this Constitution, and the State undertakes to achieve the progressive realisation of these rights by reasonable measures within its ability and resources:
(a) adequate and nutritious food and clean water;
(b) clothing and housing;
(c) good standards of health care, physical and mental;
(d) a healthy and ecologically balanced environment;
(e) equal access to means of communication, the State media, transportation facilities, and the natural resources of the country;
(f) the establishment of a sewage system of a reasonably adequate standard on every inhabited island;
(g) the establishment of an electricity system of a reasonably adequate standard on every inhabited island that is commensurate to that island.
Everyone has the right to respect for his private and family life, his home and his private communications. Every person must respect these rights with respect to others.
6
No slavery or forced 25. (a) No one shall be held in slavery or servitude, or labour
be required to perform forced labour.
(b) Compulsory military service, service required in cases of emergency or calamity threatening the life or well-being of the community, or service required pursuant to a court order shall not be deemed to be contrary to article (a).
Right to vote and 26. Unless otherwise provided in this Constitution, every run for public office
citizen of the Maldives eighteen years of age or older has the right:
(a) to vote in elections, and in public referendums, which shall be held by secret ballot;
(b) to run for public office;
(c) to take part in the conduct of public affairs, directly or through freely chosen representatives.
Freedom of 27. Everyone has the right to freedom of thought and the expression
freedom to communicate opinions and expression in a manner that is not contrary to any tenet of Islam.
Freedom of the 28. Everyone has the right to freedom of the press, and media
other means of communication, including the right to espouse, disseminate and publish news, information, views and ideas. No person shall be compelled to disclose the source of any information that is espoused, disseminated or published by that person.
Freedom of 29. Everyone has the freedom to acquire and impart acquiring and imparting knowledge, information and learning. knowledge
7
Freedom to form 30. (a) Every citizen has the right to establish and to political parties, associations and participate in the activities of political parties. societies
(b) Everyone has the freedom to form associations and societies, including the following:
1. the right to establish and participate in any association or society for economic, social, educational or cultural or purposes;
2. the right to form trade unions, to participate or not participate in their activities.
Right to strike 31. Every person employed in the Maldives and all other workers have the freedom to stop work and to strike in order to protest.
Freedom of 32. Everyone has the right to freedom of peaceful assembly assembly
without prior permission of the State.
Right to protect 33. Everyone has the right to protect one’s reputation and reputation and name
good name.
Right to marry and 34. (a) Every person of marriageable age as determined establishment of the family by law has the right to marry, and to establish a
family as specified in law. The family, being the natural and fundamental unit of society, is entitled to special protection by society and the State.
(b) Children must be afforded special protection as specified in law in the event of a marital breakdown of the parents.
Special protection to 35. (a) Children and young people are entitled to children, young, elderly and special protection and special assistance from
8
disadvantaged people
Right to education 36.
Right to work 37.
the family, the community and the State. Children and young people shall not be harmed, sexually abused, or discriminated against in any manner and shall be free from unsuited social and economic exploitation. No person shall obtain undue benefit from their labour.
(b) Elderly and disadvantaged persons are entitled to protection and special assistance from the family, the community and the State.
(a) Everyone has the right to education without discrimination of any kind.
(b) Primary and secondary education shall be freely provided by the State. It is imperative on parents and the State to provide children with primary and secondary education. Opportunity for higher education shall be generally accessible to all citizens.
(c) Education shall strive to inculcate obedience to Islam, instil love for Islam, foster respect for human rights, and promote understanding, tolerance and friendship among all people.
(a) Every citizen has the right to engage in any employment or occupation.
(b) Everyone is entitled to just and safe conditions of work, fair wages, equal remuneration for work of equal value, and equal opportunity for promotion.
(c) Everyone has the right to rest and leisure, including limits on hours of work and periodic holidays with pay.
9
Right of pension 38.
Right to participate 39. in cultural life
Right to acquire and 40. hold property
(d) Everyone has the right to spend time at rest and leisure. In order to provide this right to each employed person, the maximum number of working hours have to be determined as well as the length of paid holidays.
Every one engaged in employment with the State shall have the right of pension as provided by law.
(a) Everyone has the right to participate in the cultural life of the nation, and to benefit from literary and artistic endeavours.
(b) The State shall promote education, culture, literature and the arts, within the limits of its resources.
(a) Every citizen has the right to acquire, own, inherit, transfer or otherwise transact of such property.
(b) Private property shall be inviolable, and may only be compulsorily acquired by the State for the public good, as expressly prescribed by law, and as authorised by order of the court. Fair and adequate compensation shall be paid in all cases, as determined by the court.
(c) Nothing in this Article prevents any law authorising a court to order the forfeiture (without the giving of any compensation) of illegally acquired or possessed property, or enemy property.
(d) Property of a person shall not be forfeited in substitution for any offence.
10
Freedom of 41. movement and establishment
Fair and transparent 42. hearings
(a) Every citizen has the freedom to enter, remain in and leave the Maldives, and to travel within the Maldives.
(b) Every citizen has the right to move to, and take up residence on, any inhabited island of the Maldives.
(c) Every citizen shall have equal access to the receipt of rights and benefits from any island where he has established residency.
(a) In the determination of one’s civil rights and obligations or of any criminal charge, everyone is entitled to a fair and public hearing within a reasonable time by an independent court or tribunal established by law.
(b) All judicial proceedings in the Maldives shall be conducted with justice, transparency and impartiality.
(c) Trials of any matter shall be held publicly, but the presiding judge may exclude the public from all or part of a trial in accordance with democratic norms:
1. in the interests of public morals, public order or national security;
2. where the interest of juveniles or the victims of a crime so require; or
3. in other special circumstances where publicity would prejudice the interests of justice.
11
Fair administrative 43. action
Personal liability 44.
No unlawful arrest 45. or detention
Power of arrest and 46. detention
(d) All judgements or orders of a Court shall be pronounced publicly, unless the Court specifically orders otherwise for the reasons stipulated in article (c). All publicly pronounced judgements or orders shall be available to the public.
(a) Everyone has the right to administrative action that is lawful, procedurally fair, and expeditious.
(b) Everyone whose rights have been adversely affected by administrative action has the right to be given written reasons.
(c)Where the rights of a person, a group or community has been adversely affected by administrative action, every such person, group or every person who may be directly affected by such action has the right to submit the matter to court.
The application of the criminal law or criminal procedure, including the conduct of investigations, criminal proceedings and enforcement of sentences as provided by law, shall extend to the accused person only and shall not affect the legal rights or obligations of any other person.
Everyone has the right not to be arbitrarily detained, arrested or imprisoned except as provided by law enacted by the People’s Majlis in accordance with Article 16 of this Constitution.
No person shall be arrested or detained for an offence unless the arresting officer observes the offence being committed, or has reasonable and probable grounds or evidence to believe the person has committed an offence or is about to commit an offence, or under the
12
authority of an arrest warrant issued by the court.
Search and seizure 47. (a) No person shall be subject to search or seizure unless there is reasonable cause.
(b) Residential property shall be inviolable, and shall not be entered without the consent of the resident, except to prevent immediate and serious harm to life or property, or under the express authorisation of an order of the Court.
Rights on arrest or detention
48. Everyone has the right on arrest or detention:
(a) to be informed immediately of the reasons therefore, and in writing within at least twenty four hours;
(b) to retain and instruct legal counsel without delay and to be informed of this right, and to have access to legal counsel facilitated until the conclusion of the matter for which he is under arrest or detention;
(c) to remain silent, except to establish identity, and to be informed of this right;
(d) to be brought within twenty four hours before a Judge, who has power to determine the validity of the detention, to release the person with or without conditions, or to order the continued detention of the accused.
Release of accused 49. No person shall be detained in custody prior to sentencing, unless the danger of the accused absconding or not appearing at trial, the protection of the public, or potential interference with witnesses or
13
evidence dictate otherwise. The release may be subject to conditions of bail or other assurances to appear as required by the court.
Prompt investigation 50. and prosecution
Rights of the accused 51.
After notice of an alleged offence has been brought to the attention of the investigating authorities, the matter shall be investigated promptly, and where warranted, the Prosecutor General shall lay charges as quickly as possible.
Everyone charged with an offence has the right:
(a) to be informed without delay of the specific offence in a language understood by the accused;
(b) to be tried within a reasonable time;
(c) not to be compelled to testify;
(d) to an interpreter to be provided by the State where he does not speak the language in which the proceedings are conducted, or is deaf or mute;
(e) to have adequate time and facilities for the preparation of his defence and to communicate with and instruct legal counsel of his own choosing;
(f) to be tried in person, and to defend himself through legal counsel of his own choosing;
(g) to examine the witnesses against him and to obtain the attendance and examination of
14
witnesses;
(h) to be presumed innocent until proven guilty beyond a reasonable doubt.
Confessions and 52. No confession shall be admissible in evidence unless illegal evidence
made in court by an accused who is in a sound state of mind. No statement or evidence must be obtained from any source by compulsion or by unlawful means and such statement or evidence is inadmissible in evidence.
Assistance of legal 53. (a) Everyone has the right to retain and instruct counsel
legal counsel at any instance where legal assistance is required.
(b) In serious criminal cases, the State shall provide a lawyer for an accused person who cannot afford to engage one.
No degrading 54. No person shall be subjected to cruel, inhumane or treatment or torture
degrading treatment or punishment, or to torture.
No imprisonment 55. No person shall be imprisoned on the ground of non- for non-fulfilment of contractual fulfilment of a contractual obligation. obligation
Right to appeal 56. Everyone related to a matter has the right to appeal a conviction and sentence, or judgement or order in a criminal or civil matter.
Humane treatment 57. Everyone deprived of liberty through arrest or of arrested or detained persons detention as provided by law, pursuant to an order of
the court, or being held in State care for social reasons, shall be treated with humanity and with respect for the inherent dignity of the human person. A person may be deprived of the rights or freedoms specified in this Chapter only to the extent required for the purpose for which he is deprived of his liberty.
15
Compensation 58. Everyone who has been arrested or detained without legal authority or justification has the right to be compensated.
Retrospective legislation
59.
Prohibition of double jeopardy
60.
Publication of acts and regulations
61.
(a) No person shall be found guilty of any act or omission which did not constitute an offence under Islamic Shari’ah or law at the time committed. Nor shall a more severe penalty be imposed than the one applicable at the time the offence was committed. If the punishment for an offence has been reduced between the time of commission and the time of sentencing, the accused is entitled to the benefit of the lesser punishment.
(b) This Article shall not prejudice the trial and punishment of any person for any act which was criminal according to international law.
(a) If an accused is acquitted of an offence by a court, he shall not be tried again for the same or substantially the same offence. If an accused is found guilty and punished for an offence he shall not be tried or punished again for the same or substantially the same offence.
(b) The principle stated in article (a) does not apply to appeals relating to the offence.
(a) All statutes, regulations, government orders requiring compliance by citizens and government policies shall be published and made available to the public.
(b) No person may be subjected to any punishment except pursuant to a statute or pursuant to a regulation made under authority of a statute, which has been made available to the public and which defines the criminal offence and the
16
punishment for commission of the offence.
(c) All information concerning government decisions and actions shall be made public, except information that is declared to be State secrets by a law enacted by the People’s Majlis.
(d) Every citizen has the right to obtain all information possessed by the Government about that person.
Retention of other 62. (a) The enumeration of rights and freedoms in this rights
Chapter are guaranteed equally to female and male persons.
(b) The enumeration of rights and freedoms individually in this Chapter shall not be construed to deny or negate other rights retained by the people which are not specified in this Chapter.
Voidance of laws 63. Any law or part of any law contrary to the fundamental inconsistent with fundamental rights rights or freedoms guaranteed by this Chapter shall be
void or void to the extent of such inconsistency.
Non-compliance 64. No employee of the State shall impose any orders on a with unlawful orders
person except under authority of a law. Everyone has the right not to obey an unlawful order.
Application to court 65. Anyone whose rights or freedoms, as guaranteed by to obtain a remedy
this Chapter, have been infringed or denied may apply to a court to obtain a just remedy.
Voidance of laws 66. All existing statutes, regulations, decrees and notices inconsistent with rights and freedoms inconsistent with the fundamental rights and freedoms
provisions in this Chapter shall, to the extent of the inconsistency, become void on the commencement of this Constitution.
17
Responsibilities and duties
67. The exercise and enjoyment of fundamental rights and freedoms is inseparable from the performance of responsibilities and duties, and it is the responsibility of every citizen:
(a) to respect and protect the rights and freedoms of others;
(b) to foster tolerance, mutual respect, and friendship among all people and groups;
(c) to contribute to the well-being and advancement of the community;
(d) to promote the sovereignty, unity, security, integrity and dignity of the Maldives;
(e) to respect the Constitution and the rule of law;
(f) to promote democratic values and practices in a manner that is not inconsistent with any tenet of Islam;
(g) to preserve and protect the State religion of Islam, culture, language and heritage of the country;
(h) to preserve and protect the natural environment, biodiversity, resources and beauty of the country and to abstain from all forms of pollution and ecological degradation;
(i) to respect the national flag, state emblem and the national anthem.
Every person in the Maldives must also respect these
18
duties.
Interpretation 68.
Non-destructive interpretation of Constitution
69.
Legislative authority 70.
When interpreting and applying the rights and freedoms contained within this Chapter, a court or tribunal shall promote the values that underlie an open and democratic society based on human dignity, equality and freedom, and shall consider international treaties to which the Maldives is a party.
No provision of the Constitution shall be interpreted or translated in a manner that would grant to the State or any group or person the right to engage in any activity or perform any act aimed at the destruction of the rights and freedoms set out in this Constitution.
CHAPTER III
THE PEOPLE’S MAJLIS
(a) The legislative authority of the Maldives shall be vested in the People’s Majlis.
(b) The law making powers of the People’s Majlis pursuant to article (a), includes the following powers:
1. the amendment of this Constitution, in accordance with the terms provided herein;
2. the enactment of legislation with regard to any matter, or the amendment or repeal of any law, which is not inconsistent with any tenet of Islam;
19
Determination of the 71. composition of the People’s Majlis
3. the supervision of the exercise of executive authority and ensuring the executive authority is accountable for the exercise of its powers, and taking the steps required for ensuring the same;
4. the approval of the annual budget and any supplementary budget;
5. the determination of matters relating to Independent Commissions and Independent Offices in accordance with law;
6. the holding of public referendums on issues of public importance;
7. the performance of all duties otherwise expressly required by this Constitution and by law.
(c) The People’s Majlis shall not pass any law that contravenes any tenet of Islam.
(d) Any matter submitted to the People’s Majlis for approval includes the power of the People’s Majlis to accept, reject, revoke or amend the disposition of the matter.
(e) Any appointment or dismissal submitted to the People’s Majlis for approval includes the power of the People’s Majlis to accept or reject the appointment or dismissal.
(a)The membership of the People’s Majlis shall be determined in accordance with the following principles:
20
Election of members 72.
1. two members for the first five thousand residents registered for each administrative division or two members for administrative divisions with less than five thousand residents; and
2. where the residents registered to an administrative division exceed five thousand residents, one additional member for each group of five thousand residents in excess of the first five thousand.
(b) The administrative divisions at the time this Constitution comes into force, referred to in this Article shall be the twenty administrative Atolls plus Male’, for a total of twenty one. The details of the administrative divisions are specified in Schedule 2 of this Constitution.
(a) Each administrative division shall establish separate electoral constituencies in accordance with the principles specified in Article 71 of this Constitution. All members shall be elected from a separate electoral constituency.
(b) The person elected from amongst those standing for election in each separate electoral constituency shall be the person receiving the greatest number of votes by secret ballot.
(c) A law shall specify the manner of determining the number of electoral constituencies in each administrative division and the boundaries of each electoral constituency. Such law shall specify the principles pursuant to which the population on each administrative division shall be divided into the separate electoral constituencies such that there is an approximately equal division of the population.
21
Qualifications of members
73. (a) A person elected to be a member of the People’s Majlis shall be so qualified if he:
1. is a citizen of the Maldives;
2. is not a citizen of a foreign country;
3. is a Muslim and a follower of a Sunni school of Islam;
4. has attained the age of eighteen years; and
5. is of sound mind.
(b) A person who has acquired Maldivian citizenship is qualified to be a member of the People’s Majlis five years after the acquisition of citizenship and is domiciled in the Maldives.
(c) A person shall be disqualified from election as, a member of the People’s Majlis, or a a member of the People’s Majlis immediately becomes disqualified, if he:
1. has a decreed debt which is not being paid as provided in the judgement;
2. has been convicted of a criminal offence and is serving a sentence of more than twelve months;
3. has been convicted of a criminal offence and sentenced to a term of more than twelve months, unless a period of three
22
years has elapsed since his release, or pardon for the offence for which he was sentenced;
4. is a member of the Judiciary.
(d) Unless otherwise specifically provided in the Constitution, a member of the People’s Majlis shall not continue to hold office in:
1. the Cabinet of Ministers;
2. the office of State Minister, Deputy Minister, or other State office of an equivalent level;
3. an Independent Commission or an Independent Office;
4. the Civil Service;
5. a corporation wholly or partly owned or managed by the Government;
6. the Armed Forces;
7. the Police;
8. any other office of the State except an office held by virtue of being a member of the People’s Majlis.
23
Court jurisdiction 74. Any question concerning the qualifications or removal, or vacating of seats, of a member of the People’s Majlis shall be determined by the Supreme Court.
Function of 75. members
Declaration of assets 76.
Resignation 77.
Filling vacancy 78.
Term of the People’s 79. Majlis
Members of the People’s Majlis should be guided in their actions by considerations of national interest and public welfare foremost, and should not exploit their official positions in any way for their own benefit or for the benefit of those with whom they have special relations. They shall represent not only their constituencies but the country as a whole.
Every member shall anually submit to the Secretary General of the People’s Majlis a statement of all property and monies owned by him, business interests and liabilities. Such declarations shall include the details of any other employment and obligations of such employment.
A member of the People’s Majlis may resign his seat by writing under his hand addressed to the Speaker, and the seat shall become vacant when the resignation is received by the Speaker.
Whenever there is a vacancy among the members of the People’s Majlis, an election shall be held within sixty days from the date of the vacancy. A by-election shall not be held within six months prior to a general election.
(a) The People’s Majlis shall continue for five years from the date of its first sitting, and shall then stand dissolved. The first sitting of the newly elected People’s Majlis shall be held immediately after the dissolution of the previous People’s Majlis.
24
(b) Election of members to the new People’s Majlis and all matters pertaining thereto shall be concluded thirty days prior to the expiration of the existing People’s Majlis.
Extension of term of 80. In the event of a declaration of a state of emergency, the People’s Majlis
making it difficult to hold a general election, the term of the People’s Majlis may be extended by a resolution enacted by the People’s Majlis for a period not exceeding one year if such resolution is supported by two-thirds of the total membership of the People’s Majlis. When the declaration of the state of emergency expires or is revoked during an extended term, the People’s Majlis shall not continue for a period longer than sixty days, and all matters relating to the election of a new People’s Majlis shall be completed within that time.
Oath of office of 81. A person elected as a member of the People’s Majlis members of the People’s Majlis shall assume membership in the People’s Majlis upon
taking and subscribing, before the Chief Justice or his designate, the oath of office of members of the People’s Majlis set out in Schedule 1 of this Constitution.
Speaker and Deputy 82. (a) The People’s Majlis shall at the first sitting after Speaker of the People’s Majlis the general election elect a Speaker and a
Deputy Speaker from its members by secret ballot. Until such time as a Speaker and a Deputy Speaker is elected the People’s Majlis shall be presided over by the consecutively longest serving member from among those present. Where there are a number of members who have consecutively served the longest then the Majlis shall be presided over by the member most senior by age of those having served consecutively the longest.
25
(b) The Speaker, or in his absence the Deputy Speaker, shall preside over sittings of the People’s Majlis, and if neither is present, a person to preside over the sitting shall be determined as provided in the Regulations governing the Proceedings of People’s Majlis.
(c) The Speaker may resign from his post by writing under his hand addressed to the Deputy Speaker, and the post shall become vacant when the resignation is received by the Deputy Speaker. The Deputy Speaker may resign from his post by writing under his hand addressed to the Speaker, and the post shall become vacant when the resignation is received by the Speaker.
(d) The Speaker or the Deputy Speaker shall vacate his office:
1. if he ceases to be a member of the People’s Majlis; or
2. if the People’s Majlis at any time so resolves.
(e) No such resolution shall be moved unless fourteen days notice has been given to the People’s Majlis of the intention to move the resolution.
(f) The Speaker shall not preside over the debate concerning his removal. The Deputy Speaker shall also not preside over any debate concerning his removal.
(g) The Speaker and the Deputy Speaker have the right to take part and defend themselves in any debate concerning their removal. However they may not take part in any vote concerning their
26
removal.
Sittings of the 83. People’s Majlis
Presidential address 84.
Proceedings open to 85. the public
Quorum 86.
Voting 87.
There shall be at least three sessions of the People’s Majlis every year. The dates for the commencement and conclusion of the sessions must be specified in the Regulations governing the Proceedings of People’s Majlis. The sessions shall generally be held at the House of the People’s Majlis.
At the beginning of the first session of each year at the first sitting, the President shall address the People’s Majlis on the state of the country, and may present proposals for improving the state of the country to the People’s Majlis.
(a) Subject to article (b), meetings of the People’s Majlis and its committees shall be open to the public.
(b) A majority of those present and voting of the members of the People’s Majlis or of a committee may decide to exclude the public and the press from all or any part of the proceedings if there is a compelling need to do so in the interests of public order or national security.
(c) Article (b) does not prevent the People’s Majlis from specifying additional reasons for excluding the public from all or any part of a committee meeting of the People’s Majlis.
The presence of at least twenty five percent of the members, shall constitute a quorum of the People’s Majlis.
(a) Unless otherwise provided in this Constitution, all decisions of the People’s Majlis shall be decided by a majority of votes of the members
27
Regulation of procedure
present and voting.
(b) Despite the provisions of Article 86 of this Constitution, voting on any matter requiring compliance by citizens shall only be undertaken when more than half of the total membership of the People’s Majlis are present at the sitting at which the matter is voted upon.
(c) The Speaker or other person presiding over sittings of the People’s Majlis shall not vote on any question, but in the event of an equality of votes, he shall have and exercise a casting vote.
(d) The Speaker or other person presiding over sittings of the People’s Majlis may vote when a question must be decided by a two-thirds or three-quarters majority of the members.
88. (a) Subject to the provisions of this Constitution, the People’s Majlis shall:
1. determine and control its administrative arrangements, hiring and firing of employees, determination of salaries of employees, and manage all matters concerning the sittings of the People’s Majlis. The People’s Majlis shall make regulations concerning these matters;
2. make regulations and principles concerning its business, with due regard to representative and participatory democracy, accountability, transparency and public involvement. Such regulations may include rules of decorum and attendance requirements, and, subject to the consent of two-thirds of the members, may provide for non-payment of salary
28
Publication of proceedings of the People’s Majlis
Privilege
Presidential assent or return for reconsideration
and allowances.
(b) Unless otherwise specified in this Constitution, the validity of any proceedings in the People’s Majlis shall not be questioned in any court of law.
89. All proceedings of the People’s Majlis shall be published in the minutes of the People’s Majlis and available to the public.
90. (a) No member or other person shall be liable to any proceedings in any court, and no person shall be subject to any inquiry, arrest, detention or prosecution, with respect to anything said in, produced before, or submitted to the People’s Majlis or any of its committees, or with respect to any vote given if the same is not contrary to any tenet of Islam.
(b) No person or newspaper or journal shall be liable in respect of any report or proceedings made or published under the authority of the People’s Majlis, or in respect of any fair and accurate report of the proceedings of the People’s Majlis or any of its committees, where this is done in accordance with principles specified by the People’s Majlis.
91. (a) Every Bill passed by the People’s Majlis shall be presented for assent by the President within seven days from the date of its passing, and the President shall, within fifteen days of receipt, assent to the Bill or return the Bill for reconsideration of the Bill or of any amendment proposed by the President.
29
Publication of laws 92. in the Government Gazette
Treaties 93.
Delegation of power 94. to make regulations and orders with lawful authority
(b) Any Bill returned to the People’s Majlis for reconsideration shall be assented to by the President and published in the Government Gazette if the Bill, after reconsideration, is passed without any amendments, by a majority of the total membership of the People’s Majlis.
(c) Any Bill not returned for reconsideration or amendment or assented to by the President within the specified time shall be deemed to have been assented to by the President and shall be published in the Government Gazette.
A Bill passed by the People’s Majlis shall become law when assented to by the President. Every Bill assented to by the President shall be published in the Government Gazette on the day of assent. Such law shall come into force when it is published in the Government Gazette, or on such later date following publication stipulated in the statute.
(a) Treaties entered into by the Executive in the name of the State with foreign states and international organizations shall be approved by the People’s Majlis, and shall come into force only in accordance with the decision of the People’s Majlis.
(b) Despite the provisions of article (a), citizens shall only be required to act in compliance with treaties ratified by the State as provided for in a law enacted by the People’s Majlis.
The People’s Majlis may, pursuant to law and for prescribed purposes, delegate to any person or body power to make orders, and regulations, or other instruments having legislative effect, including the power to:
30
(a) determine a date on which any law shall come into or cease to have effect;
(b) make any law or part thereof applicable to any area or to any class of persons.
Reference to Supreme Court
95. The People’s Majlis may by resolution refer to the Supreme Court for hearing and consideration important questions of law concerning any matter, including the interpretation of the Constitution and the constitutional validity of any statute. The Supreme Court shall answer the questions so referred and shall provide the answers to the People’s Majlis, giving reasons for its answers. The opinion shall be pronounced in like manner as in the case of a judgment on appeal to the Supreme Court.
Annual budget 96. (a) Prior to the commencement of each financial year, the Minister of Finance shall submit for approval to the People’s Majlis a budget containing the projected revenue and expenditures for the year, and a statement of actual revenue and expenditures for the preceding year.
(b) The People’s Majlis may approve or amend the budget submitted by the Minister of Finance as in its discretion it deems fit.
(c) No supplementary expenditures shall be added to an approved budget without further approval by the People’s Majlis. Expenditures included in the budget shall be applied solely for the specified purpose.
Taxation and 97. The Executive shall not: expenditures
31
Questioning of Ministers and members of the Government
(a) spend any public money or property;
(b) levy any taxation;
(c) obtain or receive any money or property by loan or otherwise;
(d) provide any sovereign guarantees;
except pursuant to a law enacted by the People’s Majlis.
98. (a) The People’s Majlis may require the presence of any member of the Cabinet or member of the Government to attend proceedings of the People’s Majlis, and to respond under oath truthfully to questions put to them and to produce documents, required by the People’s Majlis relating to the due performance of the obligations and responsibilities of such person.
(b) Every member of the People’s Majlis has the right to question, in the manner specified by the People’s Majlis and either orally or in writing, a member of the Cabinet or head of a Government office, concerning the performance of his duties.
(c) Any member of the Cabinet or member of the Government office to whom a question is addressed as provided for in article (b) shall answer to the best of his knowledge and ability.
(d) The questions and answers given as provided for in this Article, whether orally or in writing, shall be published in the same manner as the proceedings of the People’s Majlis.
32
Summoning persons 99.
Removal of 100. President or Vice President
The People’s Majlis or any of its committees has the power to:
(a) summon any person to appear before it to give evidence under oath, or to produce documents. Any person who is questioned by the People’s Majlis as provided for in this Article shall answer to the best of his knowledge and ability;
(b) require any person or institution to report to it;
(c) receive petitions, representations or submissions from interested persons or institutions.
(a) The People’s Majlis, by a resolution, may remove the President or the Vice President from office only on the grounds of:
1. direct violation of a tenet of Islam, the Constitution or law;
2. serious misconduct unsuited to the office of the President or Vice President; or
3. inability to perform the responsibilities of office of President or Vice President.
(b) A resolution as provided for in article (a), must be submitted to the People’s Majlis, under the hand of at least one third of the members, specifying the reasons.
(c) The People’s Majlis may establish a committee to investigate the matters specified in the resolution calling for removal of the President or Vice President.
33
(d) At least fourteen days notice of the debate in the People’s Majlis concerning such a resolution shall be given to the President or Vice President, and the President or the Vice President shall have the right to defend himself in the sittings of the People’s Majlis, both orally and in writing, and has the right to legal counsel.
(e) A resolution to remove the President or Vice President from office as specified in article (a) shall only be passed if it receives a two-thirds majority of the total membership of the People’s Majlis, and in such event the President or Vice President shall cease to hold office.
(f) The Regulations governing the functioning of the People’s Majlis shall specify the principles and procedures concerning a resolution to remove the President or Vice President from office as provided in this Constitution.
Vote of no confidence in a member of the Cabinet
101. (a) A motion expressing want of confidence in a member of the Cabinet may be moved in the People’s Majlis, under the hand of at least ten members, specifying the reasons.
(b) At least fourteen days notice of the debate in the People’s Majlis concerning a motion under article (a) shall be given to the concerned member of the Cabinet, and he shall have the right to defend himself in the sittings of the People’s Majlis, both orally and in writing.
(c) A motion of want of confidence concerning a member of the Cabinet shall be passed by a majority of the total membership of the People’s Majlis.
34
(d) A member of Cabinet against whom a motion of want of confidence has been passed by the People’s Majlis shall cease to hold office.
Salary and allowances
102. The President, Vice President, members of the Cabinet, members of the People’s Majlis, including the Speaker and Deputy Speaker, members of the Judiciary, and members of the Independent Commissions and Independent Offices shall be paid such salary and allowances as determined by the People’s Majlis.
Improper benefit 103. The members of the People’s Majlis and persons appointed or employed by them shall not use their position or any information entrusted to them to improperly benefit themselves or any other person.
Secretary General 104. The People’s Majlis shall, as provided for in its regulations, appoint a Secretary General to establish and manage the secretariat, to arrange for the sittings and documentation of the People’s Majlis, and generally to assist the Speaker and the members.
Security 105. (a) The security of the House of the People’s Majlis, all property attached thereto and all offices and facilities where its work is conducted shall be protected by the security services of the State
(b) The security services of the State shall ensure the protection and safety of all members of the People’s Majlis.
35
CHAPTER IV
THE PRESIDENT
Executive power
Term of office
Manner of Presidential election
Qualifications for election as President
106. (a) The executive power is vested in the President as provided for in the Constitution and the law.
(b) The President shall be the Head of State, the Head of Government, and the Commander in Chief of the Armed Forces.
(c) The principles of governance of the State being determined by this Constitution, the President shall uphold, defend and respect the Constitution, and shall promote the unity of the State.
(d) The President shall exercise Executive authority as provided for in the Constitution and law.
107. (a) The President shall hold office for a term of five years and no person elected as President pursuant to this Constitution shall serve for more than two terms in office, whether consecutive or otherwise.
(b) A vacancy in the office of President leading to the Vice President succeeding to the presidency shall only be considered as a term in office within the meaning of article (a) if there are at least two years remaining in that term of office.
108. The President shall be elected directly by the people by universal and secret suffrage.
109. A person elected as President shall have the following qualifications:
36
(a) be a Maldivian citizen born to parents who are Maldivian citizens, and who is not also a citizen of a foreign country;
(b) be a Muslim and a follower of a Sunni school of Islam;
(c) be at least thirty-five years of age;
(d) be of sound mind;
(e) not have an undischarged decreed debt;
(f) not have been convicted of a criminal offence and sentenced to a term of more than twelve months, unless a period of three years has elapsed since his release, or pardon for the offence for which he was sentenced; and
(g) despite the provisions of article (f), not have been convicted of an offence for which a hadd is prescribed in Islam or of fraud, deception or criminal breach of trust.
Election 110. Elections for the office of President shall be held within one hundred and twenty days to thirty days prior to the expiry of the existing presidential term.
Presidential election 111. (a) The President shall be elected by over fifty percent of the votes. If no candidate obtains such majority, a run-off election must be held within twenty one days after the first election. The run-off election shall be contested only by the two candidates receiving the highest number of votes in the first election. If the two
37
Vice President
Jurisdiction of the Supreme Court
candidates receiving the highest number of votes in the first election have an equal number of votes, only those two candidates shall compete in the run-off election. If there are two candidates in second position with an equal number of votes, then the run-off election shall be held among the top three candidates.
(b) If any of the two candidates withdraws from the run-off election, the candidate receiving the third highest number of votes in the first election may stand for election in the run-off election.
(c) The People’s Majlis shall enact a statute governing the conduct of presidential elections.
112. (a) There shall be a Vice President of the Maldives who shall assist the President in the discharge of his duties and responsibilities.
(b) Every candidate for President shall publicly declare the name of the Vice President who will serve with him.
(c) The qualifications of office for the Vice President shall be the same as those for the President.
(d) If the office of the President becomes vacant for any reason, the Vice President shall succeed to the office of the President.
113. The Supreme Court, sitting together in session, shall have sole and final jurisdiction to determine all disputes concerning the qualification or disqualification, election, status, of a presidential candidate or running mate or removal of the President by the People’s Majlis.
38
Oath of office of the President and Vice President
114. An incoming President or Vice President shall assume office upon taking and subscribing, before the Chief Justice or his designate, at a sitting of the People’s Majlis, the relevant oath of office set out in Schedule 1 of this Constitution.
Powers and responsibilities of the President
115. In addition to the duties and powers otherwise expressly conferred on the President by this Constitution and the law, the President is entrusted pursuant to this Constitution with carrying out the duties specified herein and shall have the following powers to do so:
(a) to faithfully implement the provisions of this Constitution and the law, and to promote compliance by organs of the State and by the people;
(b) to supervise the efficient and harmonious functioning of all departments of Government;
(c) to promote the rule of law, and to protect the rights and freedoms of all people;
(d) to guarantee the independence and territorial integrity of the Maldives, and to promote respect for national sovereignty in the international community;
(e) to formulate fundamental policies of the State, and to submit policies and recommendations to the appropriate agencies and institutions of Government;
(f) to appoint, dismiss and accept the resignation of members of the Cabinet, and such officials necessary for the proper functioning of the duties of his office;
39
(g) to preside over the Cabinet of Ministers;
(h) to issue declarations of war and peace, and to immediately submit such declarations to the People’s Majlis for approval;
(i) to declare states of emergency, in accordance with the provisions of the Constitution;
(j) to determine, conduct and oversee the foreign policy of the country, and to conduct political relations with foreign nations and international organizations;
(k) 1. to enter into general treaties and
agreements with foreign states and international organizations, which do not impose any obligations on citizens;
2. to enter into and ratify, with the approval of the People’s Majlis, treaties and agreements with foreign states and international organizations, which impose obligations on citizens;
(l) to appoint members of diplomatic missions to foreign countries and international organizations in consultation with the People’s Majlis;
(m) to recall and remove from office members of diplomatic missions to foreign countries and international organizations;
(n) to receive and recognize the credentials of
40
Government Ministries
diplomatic and consular representatives of foreign countries and other parties and to accept their letters of recall;
(o) to appoint temporary commissions to advise the President on national issues and conduct investigations;
(p) to hold public referendums on issues of national importance;
(q) to declare national and government holidays;
(r) to issue awards, medals and honorary titles, as provided by law;
(s) to grant pardons or reductions of sentence as provided by law, to persons convicted of a criminal offence who have no further right of appeal;
(t) to ensure that the security services comply with their obligations as provided in this Constitution;
(u) to perform all other duties specifically authorized by this Constitution and by law.
116. (a) The President has discretion to establish all ministries required within the Government, and shall determine their areas of jurisdiction. The President shall submit all information relating to the ministries and their areas of jurisdiction to the People’s Majlis for approval.
(b) The People’s Majlis may give to the President such opinions and views it has on the ministries
41
and their areas of jurisdiction established in accordance with article (a).
Responsibilities of the Vice President
Salary and allowances
Restrictions
Declaration of assets
Resignation
117. (a) The Vice President shall exercise such responsibilities and powers of the President as are delegated to him by the President.
(b) The Vice President shall perform the responsibilities of the President if the President is absent or temporarily unable to perform the responsibilities of office.
118. The President and Vice President shall be paid such salary and allowances as determined by the People’s Majlis.
119. (a) The President and Vice President shall not hold any other public office or office of profit, actively engage in a business or in the practice of any profession, or any other income generating employment, be employed by any person, buy or lease any property belonging to the State, or have a financial interest in any transaction between the State and any other party.
(b) The President, or any person appointed or employed by him, and the Vice President, shall not use his position or any information entrusted to him by virtue of his office to improperly benefit himself or any other person.
120. Every year, the President shall submit to the Auditor General a statement of all property and monies owned by him, business interests and all assets and liabilities.
121. (a) The President may resign from office by writing under his hand submitted to the Speaker of the People’s Majlis, and the office shall become vacant when the resignation is received by the
42
Vacancy of office of Vice President
Temporary inability of the President to perform his responsibilities
Speaker.
(b) The Vice President may resign from office by writing under his hand submitted to the President, and the office shall become vacant when the resignation is received by the President.
122. If the office of Vice President becomes vacant by reason of death, resignation, removal from office, permanent incapacity, or succession to the office of the President, the President shall appoint a new Vice President to serve the remainder of the term. The appointment shall be approved by the People’s Majlis.
123. (a) In the event the President believes himself temporarily unable to perform the duties and responsibilities of office, he shall inform the Speaker of the People’s Majlis in writing specifying the reasons thereof and shall handover the duties and responsibilities of his office to the Vice President. The President shall resume the responsibilities of his office after informing the Speaker of the People’s Majlis in writing.
(b) In the event the President is temporarily unable to perform the duties and responsibilities of office, and is not able to inform the Speaker of the People’s Majlis in writing due to the nature of the inability, the Vice President shall with the approval of the majority of the Cabinet do so. In the event of such an occurrence, and until such time as the President is able to assume office, the responsibilities of the office of the President shall temporarily be assumed by the Vice President. The President shall resume the responsibilities of his office after informing the Speaker of the People’s Majlis in writing.
43
Temporary incapacity to carry out duties
124. (a) In the event of the absence or temporary incapacity of both the President and the Vice President to carry out the duties of office of the President, the duties shall be carried out, in order of priority, by the Speaker of the People’s Majlis, or by the Deputy Speaker of the People’s Majlis, or by a member of the People’s Majlis elected by a resolution of the People’s Majlis, until the President or Vice President are able to resume the duties of office.
Permanent incapacity to carry out duties
(b) In the event of the permanent incapacity, resignation, removal or death of both the President or the Vice President, and both offices becoming vacant at the same time, leading to an incapacity to carry out the duties of the President, until such time as a President and a Vice President shall be elected, the duties of both offices shall temporarily be carried out, in order of priority, by the Speaker of the People’s Majlis, or by the Deputy Speaker of the People’s Majlis, or by a member of the People’s Majlis elected by a resolution of the People’s Majlis, until successors in office are chosen.
Qualifications of person temporarily assuming office of
(c) The qualifications of office for any person temporarily assuming the office of the President
President shall be the same as those for the President.
Presidential elections on the vacancy of the office
125. (a) If any of the instances specified in Article 124 (b) of this Constitution occur and both the office of
of President and Vice President
the President and the Vice President become vacant at the same time, a Presidential election shall be held within sixty days of both offices becoming vacant and appointments shall be made to both offices.
(b) In the event of the occurrence of any permanent incapacity preventing the assumption of the office of President by the President elect and
44
Vice President elect in the presidential elections, presidential elections shall be held within sixty days of such occurrence and appointments shall be made to both offices.
(c) Where fresh presidential elections have to be held for any reason during the currency of an ongoing presidential term, persons elected to the office of the President or the Vice President shall only continue in office for the remainder of the ongoing presidential term. For the purposes of Article 107 of this Constitution they shall be dealt with as specified in article (c) of the said Article.
Oath of office by 126. Any person temporarily discharging the duties of the persons temporarily discharging the office of the President or Vice President shall take and duties of the office of subscribe before the Chief Justice or his designate, the President and Vice President relevant oath of office set out in Schedule 1 of this
Constitution.
Criminal 127. The President and the Vice President shall be accountability
answerable in law for any alleged criminal offence, whether committed before or during his term of office. However, if any criminal proceedings are instituted against the President, the People’s Majlis may if it so sees fit, by resolution provide that such proceedings shall not be continued until after the expiration of the term of office.
Immunity to a 128. A person who has served in the office of President, person who has served as the serving his term of office lawfully without committing President any offence, shall be entitled to the highest honour,
dignity, protection, financial privileges and other privileges entitled to a person who has served in the highest office of the land. Such protection and privileges shall be specified in law.
45
CHAPTER V
THE CABINET OF MINISTERS
Cabinet of Ministers 129. (a) There shall be a Cabinet of Ministers appointed by the President, with responsibility for the duties and functions assigned to them by the President, this Constitution and the law.
(b) The Cabinet shall consist of the Vice President, the Ministers given responsibility for the different Ministries, and the Attorney General.
(c) Except for the Vice President, the President must receive the approval of the People’s Majlis for all appointments to the Cabinet.
(d) The President shall submit to the People’s Majlis, within seven days of making appointments to the Cabinet the names of the appointees to the Cabinet for approval of the People’s Majlis.
Qualifications of 130. (a) A person shall be qualified to be a member of the Ministers
Cabinet if he:
1. is a citizen of the Maldives;
2. is not a citizen of a foreign country;
3. is a Muslim and a follower of a Sunni school of Islam;
4. has attained the age of twenty-five years;
5. is of sound mind.
46
Oath of office
Responsibilities of the Cabinet
(b) A person is disqualified from being a member of the Cabinet, or a member of the Cabinet immediately becomes disqualified, if he:
1. has a decreed debt which is not being paid as provided in the judgment; or
2. has been convicted of a criminal offence and sentenced to a term of more than twelve months, unless a period of three years has elapsed since his release, or pardon for the offence for which he was sentenced.
131. A member of the Cabinet shall assume office upon taking and subscribing, before the Chief Justice or his designate, the oath of office of members of the Cabinet set out in Schedule 1 of this Constitution.
132. The members of the Cabinet shall comply with all the provisions of the Constitution and the law, and shall faithfully discharge the responsibilities assigned to them by the President, including the following:
(a) to recommend to and assist the President in determining the general policies of the State, and to supervise and implement those policies in all areas of government activity, in accordance with the Constitution and the law;
(b) to advise and recommend draft bills and proposals to the President, to be prepared for submission to the People’s Majlis;
(c) to direct, review and coordinate the work of the Government;
(d) to ensure good relations and smooth functioning
47
Attorney General 133.
between the Government and other organs of the State in their areas of responsibility;
(e) to prudently and carefully manage the assets of the State within their areas of responsibility;
(f) to recommend to and assist the President in formulating the general policies of the State in relation to national and international matters, and to direct, review and coordinate the political, economic and social development of the Maldives;
(g) to promote, protect and uphold the rule of law, and defend public safety and the public interest;
(h) to perform all other duties specifically authorized by the Constitution and by law.
(a) The President shall appoint a person with distinguished education and experience in the legal field, who is also qualified to be a member of the Cabinet, as Attorney General. He shall be the legal advisor to the Government.
(b) It is the duty of the Attorney General to advise the Government on all legal matters affecting the State. The Attorney General’s duties include performance of all legal duties pertaining to his office, and discharge of all responsibilities required to be discharged by the Attorney General, by the Constitution and by law.
(c) The Attorney General has the right of audience in all courts of the Maldives, and the State shall be represented in all courts by the Attorney General or by a person delegated by him, except for those matters deemed to be the
48
Accountability and 134. responsibility of the Cabinet
responsibility of the Prosecutor General in this Constitution.
(d) The Attorney General shall have authority, with the leave of the court, to appear as a friend of the court in any civil proceedings to which the Government is not a party, where in the opinion of the Attorney General the interests of the State or the public interest dictate.
(e) The Attorney General shall promote, protect, uphold and defend the rule of law, the public safety, the freedoms of the public and the public interest.
(f) In the exercise of his powers, the Attorney General shall be subject only to the Constitution and the law and shall not be subject to the control or direction of any person or authority.
(g) The Attorney General shall have power to issue general directives to the Prosecutor General on the conduct of criminal proceedings.
(a) Members of the Cabinet are responsible individually and collectively to the President and also to the People’s Majlis in the manner specified by the Constitution for the proper exercise of the responsibilities and duties assigned to them.
(b) Members of the Cabinet shall regularly and fairly report to the President on all matters under their jurisdiction, and shall provide to the People’s Majlis information about matters under their jurisdiction when requested to do so.
49
Salary and 135. The members of the Cabinet shall be paid such salary allowances
and allowances as determined by the People’s Majlis.
Restrictions 136. (a) A member of the Cabinet shall not hold any other public office or office of profit, actively engage in a business or in the practice of any profession, or any other income generating employment, be employed by any person, buy or lease any property belonging to the State, or have a financial interest in any transaction between the State and another party.
(b) A member of the Cabinet shall not use his position or any information entrusted to him by virtue of his office to improperly benefit himself or any other person.
Dismissal 137. (a) The President may at his discretion remove any member of the Cabinet from office by writing under his hand addressed to such member.
(b) Despite the provisions of article (a), the President does not have the discretion to remove the Vice President from office.
Declaration of assets 138. Every member of the Cabinet shall annually submit to the Auditor General a statement of all property and monies owned by him, business interests and all assets and liabilities.
Resignation 139. A member of the Cabinet may resign from office by writing under his hand submitted to the President, and the office shall become vacant when the resignation is received by the President.
A minister to be 140. A member of the Cabinet shall be given responsibility responsible for each government for each authority or institute established by the authority Government or the People’s Majlis, except for
independent institutions specified in this Constitution
50
or established pursuant to law. Such member of the Cabinet must take responsibility for the operation of such authority or institution and must be accountable for it.
CHAPTER VI
THE JUDICIARY
Judiciary 141. (a) The judicial power is vested in the Supreme Court, the High Court, and such Trial Courts as established by law.
(b) The Supreme Court shall be the highest authority for the administration of justice in the Maldives. The Chief Justice shall be the highest authority on the Supreme Court. All matters adjudicated before the Supreme Court shall be decided upon by a majority of the judges sitting together in session.
(c) No officials performing public functions, or any other persons, shall interfere with and influence the functions of the courts.
(d) Persons or bodies performing public functions, through legislative and other measures, must assist and protect the courts to ensure the independence, eminence, dignity, impartiality, accessibility and effectiveness of the courts.
51
Compliance with law
Jurisdiction of the courts
Powers in constitutional matters
142. The Judges are independent, and subject only to the Constitution and the law. When deciding matters on which the Constitution or the law is silent, Judges must consider Islamic Shari’ah. In the performance of their judicial functions, Judges must apply the Constitution and the law impartially and without fear, favour or prejudice.
143. (a) The Supreme Court and the High Court shall have jurisdiction to enquire into and rule on the constitutional validity of any statute or part thereof enacted by the People’s Majlis.
(b) In any matter before them, all courts have jurisdiction to determine matters concerning the interpretation and application of any provision of the Constitution, and this shall not be deemed contrary to article (a).
(c) Every court has jurisdiction to overturn the decision of a lower court.
(d) Lower courts shall follow the decisions of a higher court.
144. When deciding a constitutional matter within its jurisdiction, a court:
(a) may declare that any statute, regulation or part thereof, order, decision or action of any person or body performing a public function that is inconsistent with the Constitution is invalid to the extent of the inconsistency; and
(b) may in connection with a declaration pursuant to article (b) make any order that is just and equitable, including:
52
1. an order providing just compensation for any damage sustained by any person or group of persons due to any statute, regulation or action that is inconsistent with the Constitution; or
2. an order suspending the declaration of invalidity (of a statute, regulation or action due to inconsistency with the Constitution) for any period and on any conditions, to allow the competent authority to correct the defect:
(c) may make an order limiting the retrospective effect of a declaration of invalidity of a statute, regulation or part thereof, order, decision or action of any person or body performing a public function that is inconsistent with the Constitution.
Supreme Court 145. (a) The Supreme Court shall consist of the Chief Justice and such number of Judges as provided by law. The Supreme Court shall consist of an uneven number of Judges.
(b) Matters shall be disposed of in the Supreme Court by an uneven number of Judges sitting together in session.
53
High Court
Appointment of the Chief Justice
Appointment of Judges
(c) The Supreme Court shall be the final authority on the interpretation of the Constitution, the law, or any other matter dealt with by a court of law.
146. (a) The High Court shall consist of such number of Judges as provided by law.
(b) Matters shall be disposed of in the High Court by an uneven number of Judges sitting together in session.
147. There shall be a Chief Justice of the Maldives. The President as the Head of State shall appoint the Chief Justice, after consulting the Judicial Service Commission and confirmation of the appointee by a majority of the members of the People’s Majlis present and voting.
148. (a) The President as the Head of State shall appoint the Judges of the Supreme Court, after consulting the Judicial Service Commission and confirmation of the appointees by a majority of the members of the People’s Majlis present and voting.
(b) All other Judges shall be appointed by the Judicial Service Commission, to be established in accordance with the provisions of this Constitution.
(c) Judges shall be appointed without term, but shall retire at the age of seventy years.
(d) Notwithstanding article (c), for a period of fifteen years from the commencement of the Constitution, Judges may be appointed for a fixed term of not more than five years, as specified in the terms of their appointment.
54
Qualifications of Judges
Oath of office of Judges
149. (a) A person appointed as a Judge in accordance with law, must possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the duties and responsibilities of a Judge, and must be of high moral character.
(b) In addition to the qualifications specified in article (a), a Judge shall possess the following qualifications:-
1. be a Muslim and a follower of a Sunni school of Islam;
2. be twenty-five years of age;
3. has not been convicted of an offence for which a hadd is prescribed in Islam, criminal breach of trust, or bribery;
4. be of sound mind.
(c) A person appointed to be a Judge of the Supreme Court, shall be at least thirty years of age; possess at least seven years experience as a Judge or practicing lawyer or both as a Judge and a practicing lawyer, and must be educated in Islamic Shari’ah or law.
(d) The People’s Majlis shall pass a statute relating to Judges.
150. Every Judge shall take and subscribe the oath of office of Judges set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
55
Full time 151. Every Judge shall devote his full time to the performance performance of the responsibilities of a Judge. A Judge
shall perform other work only in accordance with and as specified by the statute relating to Judges.
Salary and allowances 152. Judges shall be paid such salary and allowances in keeping with the stature of their office as determined by the People’s Majlis.
Declaration of assets 153. Every Judge shall annually submit to the Judicial Service Commission a statement of all property and monies owned by him, business interests and all assets and liabilities.
Tenure and removal 154. (a) A Judge shall not be removed from office during good behavior and compliance with judicial ethics.
(b) A Judge may be removed from office only if the Judicial Service Commission finds that the person is grossly incompetent, or that the Judge is guilty of gross misconduct, and submits to the People’s Majlis a resolution supporting the removal of the Judge, which is passed by a two- thirds majority of the members of the People’s Majlis present and voting.
Power to determine 155. The People’s Majlis shall have authority to pass laws the jurisdiction of concerning the administration of the courts, the trialcourts and to enact administrative laws and appellate jurisdiction of the courts and trial relating to the courts procedures.
Administration of the 156. The courts have the inherent power to protect and courts regulate their own process, in accordance with law and
the interests of justice.
56
CHAPTER VII
INDEPENDENT COMMISSIONS AND OFFICES
JUDICIAL SERVICE COMMISSION
Judicial Service Commission
157. (a) There shall be a Judicial Service Commission of the Maldives.
(b) The Judicial Service Commission is an independent and impartial institution. It shall perform its duties and responsibilities in accordance with the Constitution and any laws enacted by the People’s Majlis. The jurisdiction of the Judicial Service Commission shall extend to all members of the Judiciary and such other persons as designated by the People’s Majlis.
(c) The Judicial Service Commission shall function as provided by the statute governing the Judicial Service Commission. Such statute shall specify the responsibilities, powers, mandate, qualifications, and ethical standards of members.
Composition of the Judicial Service Commission
158. The Judicial Service Commission shall consist of:
(a) the Speaker of the People’s Majlis;
(b) a Judge of the Supreme Court other than the Chief Justice, elected by the Judges of the Supreme Court;
57
(c) a Judge of the High Court, elected by the Judges of the High Court;
(d) a Judge of the Trial Courts, elected by the Judges of the Trial Court;
(e) a member of the People’s Majlis appointed by it;
(f) a member of the general public appointed by the People’s Majlis;
(g) the Chair of the Civil Service Commission;
(h) a person appointed by the President;
(i) the Attorney General;
(j) a lawyer elected from among the lawyers licensed to practise in the Maldives by themselves.
Responsibilities and powers
159. The Judicial Service Commission is entrusted with the responsibility and power:
(a) to appoint, promote and transfer Judges other than the Chief Justice and Judges of the Supreme Court, and to make recommendations to the President on the appointment of the Chief Justice and Judges of the Supreme Court;
(b) to investigate complaints about the Judiciary, and to take disciplinary action against them, including recommendations for dismissal;
58
Constituting the Judicial Service Commission
Term of office of members of the Judicial Service Commission
(c) to make rules:
1. regarding schemes for recruitment and procedures for the appointment of Judges;
2. ethical standards of Judges;
3. providing for such matters as are necessary or expedient for the exercise, performance and discharge of the duties and responsibilities of the Commission;
(d) to advise the President and the People’s Majlis on any other matter relating to the Judiciary or the administration of justice;
(e) to exercise such additional powers and functions prescribed by this Constitution or by law.
160. The President as Head of the State shall constitute the Judicial Service Commission as specified in this Chapter.
161. A member of the Judicial Service Commission:
(a) appointed pursuant to Article 158 (b), (c), (d), (e), (f), (h) or (j), holds office for a term of five years and is not eligible for reappointment;
(b) appointed by virtue of the office he held pursuant to Article 158 (a), (g), or (i) remains a member of the Judicial Service Commission only as long as that office is held.
59
Resignation from membership of the Judicial Service
162. A member of the Judicial Service Commission may resign from office by writing under his hand addressed
Commission to the President, and the office shall become vacant when the resignation is received by the President. A member appointed under Articles 158 (a), (g), or (i) may not resign pursuant to this Article.
Quorum and voting 163. A majority of the members shall constitute a quorum at a meeting of the Judicial Service Commission, and any decision of the Judicial Service Commission shall be taken by a majority of votes of the members present and voting.
Salary and allowances 164. A member of the Judicial Service Commission who is not a member of the Executive, the Judiciary, or the People’s Majlis shall be paid such salary and allowances as may be determined by the People’s Majlis.
Removal from office 165. A member of the Judicial Service Commission appointed pursuant to Article 158 (b), (c), (d), (e), (f), (h) or (j), may be removed from office by the appointor. Members of the Judicial Service Commission appointed by virtue of the office held pursuant to Articles 158 (a), (g), or (i) shall be removed from membership of the Judicial Service Commission upon vacation of the office he holds.
Oath of office 166. Every member of the Judicial Service Commission shall take and subscribe the oath of office of members of the Judicial Service Commission set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
60
ELECTIONS COMMISSION
Elections Commission
Appointment and composition of the Elections Commission
Qualifications
167. (a) There shall be an Elections Commission of the Maldives.
(b) The Elections Commission is an independent and impartial institution. It shall exercise its duties and responsibilities in accordance with the Constitution and laws enacted by the People’s Majlis.
(c) The Elections Commission shall function as provided by the statute governing the Elections Commission. Such statute shall specify the responsibilities, powers, mandate, qualifications, and ethical standards of members.
168. (a) The Elections Commission shall comprise of at least five members including the Chairman of the Commission.
(b) The President shall appoint to the Elections Commission those persons approved by a majority of the People’s Majlis from the names submitted to the People’s Majlis as provided for in the statute governing the Elections Commission.
169. To be qualified for appointment to the Elections Commission, a person shall possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the functions of the Elections Commission. Members of the Elections Commission shall not engage in any other employment.
61
Responsibilities and powers
170. The Elections Commission’s responsibilities and powers include the following:
(a) to conduct, manage, supervise, and facilitate all elections and public referendums, to ensure the proper exercise of the right to vote, and to ensure that all elections and public referendums are conducted freely and fairly, without intimidation, aggression, undue influence or corruption;
(b) to prepare, maintain, and update electoral rolls, and to make all arrangements for holding elections and public referendums;
(c) to hold and declare the results of those elections and public referendums within periods prescribed by law;
(d) to compile the register of voters in each constituency, to revise it at such periods as shall be determined by law and to provide for publication of the register in the Government Gazette;
(e) to fix, vary, demarcate and continuously review the boundaries and names of constituencies or voting units in all elections in accordance with principles specified by law and to provide for publication of any amendments in the Government Gazette;
(f) to register political parties, and to perform those actions relating to political parties as specified by law;
(g) to educate and create awareness among the general public on the electoral process and its purpose;
62
(h) to perform such additional functions as may be prescribed by law.
Voting and recording 171. (a) Voting in all public elections or public of results
referendums conducted by the Elections Commission, shall be by secret ballot.
(b) Immediately after the close of the polls, the presiding officer who is appointed by the Elections Commission shall, in the presence of such candidates or their representatives if present, and any other persons authorized by law to be present, count at that polling station the ballot papers of that station, and record and publicly declare the votes cast in favour of each candidate or question in a public referendum.
Elections petitions 172. (a) A person may challenge a decision of the Elections Commission concerning an election or a public referendum, or may challenge the results of an election, or contest the legality of any other matter related to an election, by means of an election petition presented to the High Court.
(b) The manner for dealing with any challenge submitted pursuant to article (a) shall be provided for in a statute on elections.
Term of office of 173. A member of the Elections Commission shall be members of the Elections appointed for one term of five years. The People’s Commission Majlis can approve the renewal of the appointment for
an additional term of not more than five years.
Resignation from 174. A member of the Elections Commission may resign membership of the Elections from office by writing under his hand addressed to the Commission President, and the office shall become vacant when the
resignation is received by the President.
63
Quorum and voting 175. A majority of the members of the Elections Commission shall constitute a quorum at a meeting of the Elections Commission, and any decision of the Elections Commission shall be taken by a majority of votes of the members present and voting.
Salary and allowances
176. The members of the Elections Commission shall be paid such salary and allowances as determined by the People’s Majlis.
Removal from office 177. A member of the Elections Commission shall be removed from office only for the reasons specified in article (a), and in the manner specified in article (b):
(a) on the ground of misconduct, incapacity or incompetence; and
(b) a finding to that effect by a committee of the People’s Majlis pursuant to article (a), and upon the approval of such finding by the People’s Majlis by a majority of those present and voting, calling for the member’s removal from office, such member shall be deemed removed from office.
Oath of office 178. Every member of the Elections Commission shall take and subscribe the oath of office of members of the Elections Commission set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
64
CIVIL SERVICE COMMISSION
Civil Service Commission
Appointment and composition of the Civil Service Commission
Qualifications
179. (a) There shall be a Civil Service Commission of the Maldives.
(b) The Civil Service Commission is an independent and impartial institution. It shall perform its duties and responsibilities in accordance with the Constitution and any laws enacted by the People’s Majlis. The Civil Service Commission shall strive to achieve and maintain an effective and efficient civil service with high standards of professional ethics.
(c) The Civil Service Commission shall function as provided by the statute governing the Civil Service Commission. Such statute shall specify the responsibilities, powers, mandate, qualifications, and ethical standards of members.
180. (a) The Civil Service Commission shall comprise of at least five members including the Chairman of the Commission.
(b) The President shall appoint to the Civil Service Commission those persons approved by a majority of the members of the People’s Majlis present and voting, from the names submitted to the People’s Majlis as provided for in the statute governing the Civil Service Commission.
181. To be qualified for appointment to the Civil Service Commission, a person shall possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the functions of the Civil Service Commission. Members of the Civil Service Commission
65
Responsibilities and powers
shall not engage in any other employment.
182. (a) The Civil Service Commission’s responsibilities and powers include the following:
1. to recruit, appoint, promote, transfer and dismiss the members of the Civil Service, as defined by law;
2. to establish uniform standards of organization and administration within the Civil Service;
3. to formulate measures to ensure effective and efficient performance within the Civil Service;
4. to establish personnel procedures relating to recruitment, appointments, transfers, promotions and dismissals;
5. to report to the Executive and to the People’s Majlis on its activities and the performance of its functions, including personnel policies, findings, directions and advice it may give, and an evaluation of the extent to which the values and principles set out in article (b) are complied with;
6. to exercise or perform such additional powers and responsibilities prescribed by law.
(b) In carrying out its powers and functions, the Civil Service Commission shall be governed by democratic values and principles, including the
66
following:
1. a high standard of professional ethics shall be promoted and maintained;
2. efficient, economic and effective use of resources shall be promoted;
3. services shall be provided impartially, fairly, equitably and without prejudice;
4. the needs of the public shall be responded to, and the public shall be encouraged to participate in policy-making;
5. the accountability of the Civil Service to all branches of the State and to the public;
6. transparency shall be fostered by providing the public with timely, accessible and accurate information;
7. good human-resource management and career-development practices to maximise human potential shall be cultivated;
8. employment and personnel management practices shall be based on ability, analysis of determined principles and fairness;
9. no member of the Civil Service may be favoured or prejudiced only because of support for or opposition to a particular political party or cause;
67
10. no member of the Civil Service shall use his position or any information entrusted to him to improperly benefit himself or any other person.
Term of office of members of the Civil Service Commission
183. A member of the Civil Service Commission shall be appointed for one term of five years. The People’s Majlis can approve the renewal of the appointment for an additional term of not more than five years.
Resignation from 184. A member of the Civil Service Commission may resign membership of the Civil Service from office by writing under his hand addressed to the Commission President, and the office shall become vacant when the
resignation is received by the President.
Quorum and voting 185. A majority of the members of the Civil Service Commission shall constitute a quorum at a meeting of the Civil Service Commission, and any decision of the Civil Service Commission shall be taken by a majority of votes of the members present and voting.
Salary and 186. The members of the Civil Service Commission shall be allowances
paid such salary and allowances as may be determined by the People’s Majlis.
Removal from office 187. A member of the Civil Service Commission shall be removed from office only for the reasons specified in article (a), and in the manner specified in article (b):
(a) on the ground of misconduct, incapacity or incompetence; and
68
(b) a finding to that effect by a committee of the People’s Majlis pursuant to article (a), and upon the approval of such finding by the People’s Majlis by a majority of those present and voting, calling for the member’s removal from office, such member shall be deemed removed from office.
Oath of office 188. Every member of the Civil Service Commission shall take and subscribe the oath of office of members of the Civil Service Commission set out in Schedule 1 before assuming office.
HUMAN RIGHTS COMMISSION
189. (a) There shall be a Human Rights Commission of Human Rights the Maldives.Commission
(b) The Human Rights Commission is an independent and impartial institution. It shall promote respect for human rights impartially without favour and prejudice.
(c) The Human Rights Commission shall function as provided by the statute governing the Human Rights Commission. Such statute shall specify the responsibilities, powers, mandate, qualifications, and ethical standards of members.
Appointment and 190. (a) The Human Rights Commission shall comprise composition of the Human Rights of at least five members including the Chairman Commission of the Commission.
69
Qualifications
Responsibilities and powers
(b) The President shall appoint to the Human Rights Commission those persons approved by a majority of the members of the People’s Majlis from the names submitted to the People’s Majlis as provided for in the statute governing the Human Rights Commission.
191. To be qualified for appointment to the Human Rights Commission, a person shall possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the functions of the Human Rights Commission. Members of the Elections Commission shall not engage in any other employment.
192. (a) The Human Rights Commission’s responsibilities and powers shall include the following:
1. to promote respect for human rights;
2. to promote the protection, development and attainment of human rights;
3. to monitor and assess the observance of human rights.
(b)The Human Rights Commission shall have the following functions and powers, as regulated by law:
1. to investigate and to report on the observance of human rights;
2. to take steps to secure appropriate redress where human rights have been violated;
70
3. to carry out research, and to educate the public;
4. to exercise such additional powers and functions prescribed by law.
Term of office of 193. A member of the Human Rights Commission shall be members of the Human Rights appointed for one term of five years. The People’s Commission Majlis can approve the renewal of the appointment for
an additional term of not more than five years.
Resignation from 194. A member of the Human Rights Commission may membership of the Human Rights resign from office by writing under his hand addressed Commission to the President, and the office shall become vacant
when the resignation is received by the President.
Quorum and voting 195. A majority of the members of the Human Rights Commission shall constitute a quorum at a meeting of the Human Rights Commission, and any decision of the Human Rights Commission shall be taken by a majority of votes of the members present and voting.
Salary and 196. The members of the Human Rights Commission shall allowances
be paid such salary and allowances as determined by the People’s Majlis.
Removal from office 197. A member of the Human Rights Commission shall be removed from office only for the reasons specified in article (a) and in the manner specified in article (b):
(a) on the ground of misconduct, incapacity or incompetence; and
(b) a finding to that effect by a committee of the People’s Majlis pursuant to article (a), and upon the approval of such finding by the People’s Majlis by a majority of those present and voting, calling for the member’s removal
71
from office, such member shall be deemed removed from office.
Oath of office 198. Every member of the Human Rights Commission shall take and subscribe the oath of office of members of the Human Rights Commission set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
ANTI-CORRUPTION COMMISSION
Anti-Corruption 199. (a) There shall be an Anti-Corruption Commission Commission
of the Maldives.
(b) The Anti-Corruption Commission is an independent and impartial institution. It shall perform its duties and responsibilities in accordance with the Constitution and any laws enacted by the People’s Majlis. The Anti- Corruption Commission shall work to prevent and combat corruption within all activities of the State without fear.
(c) The Anti-Corruption Commission shall function as provided for by the statute governing the Anti-Corruption Commission. Such statute shall specify the responsibilities, powers, mandate, qualifications, and ethical standards of members.
(d) The statute governing the Anti-Corruption Commission shall provide a definition of corruption.
Appointment and 200. (a) The Anti-Corruption Commission shall comprise composition of the Anti-Corruption of at least five members including the Chairman Commission of the Commission.
72
Qualifications
Responsibilities and powers
(b) The President shall appoint to the Anti- Corruption Commission those persons approved by a majority of the members of the People’s Majlis present and voting, from the names submitted to the People’s Majlis as provided for in the statute governing the Anti-Corruption Commission.
201. To be qualified for appointment to the Anti-Corruption Commission, a person shall possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the functions of the Anti- Corruption Commission. Members of the Anti- Corruption Commission shall not engage in any other employment.
202. The Anti-Corruption Commission’s responsibilities and powers include the following:
(a) to inquire into and investigate all allegations of corruption; any complaints, information, or suspicion of corruption must be investigated;
(b) to recommend further inquiries and investigations by other investigatory bodies, and to recommend prosecution of alleged offences to the Prosecutor General, where warranted;
(c) to carry out research on the prevention of corruption and to submit recommendations for improvement to relevant authorities regarding actions to be taken;
(d) to promote the values of honesty and integrity in the operations of the State, and to promote public awareness of the dangers of corruption;
73
(e) to perform any additional duties or functions specifically provided by law for the prevention of corruption.
Term of office of 203. A member of the Anti-Corruption Commission shall be members of the Anti-Corruption appointed for one term of five years. The People’s Commission Majlis can approve the renewal of the appointment for
an additional term of not more than five years.
Resignation from the 204. A member of the Anti-Corruption Commission may Anti-Corruption Commission resign from office by writing under his hand addressed
to the President, and the office shall become vacant when the resignation is received by the President.
Quorum and voting 205. A majority of the members of the Anti-Corruption Commission shall constitute a quorum at a meeting of the Anti-Corruption Commission, and any decision of the Anti-Corruption Commission shall be taken by a majority of votes of the members present and voting.
Salary and 206. The members of the Anti-Corruption Commission shall allowances
be paid such salary and allowances as determined by the People’s Majlis.
Removal from office 207. A member of the Anti-Corruption Commission shall be removed from office only for the reasons specified in article (a) and in the manner specified in article (b):
(a) on the ground of misconduct, incapacity or incompetence; and
(b) a finding to that effect by a committee of the People’s Majlis pursuant to article (a), and upon the approval of such finding by the People’s Majlis by a majority of those present and voting, calling for the member’s removal from office, such member shall be deemed removed from office.
74
Oath of office
Auditor General
Appointment of Auditor General
Qualifications of Auditor General
208. Every member of the Anti-Corruption Commission shall take and subscribe the oath of office of members of the Anti-Corruption Commission set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
AUDITOR GENERAL
209. (a) There shall be an independent and impartial Auditor General of the Maldives.
(b) The Auditor General shall carry out his responsibilities and duties in accordance with the Constitution and any laws passed by the People’s Majlis.
210. The President shall appoint as Auditor General a person approved by a majority of the total membership of the People’s Majlis from the names submitted to the People’s Majlis as provided for in law.
211. (a) To be qualified for appointment as Auditor General, a person shall possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the responsibilities of the Auditor General. The Auditor General shall not engage in any other employment.
(b) A statute shall specify the responsibilities, powers, mandate, qualifications, and ethical standards of the Auditor General.
Responsibilities and 212. The Auditor General’s responsibilities and powers powers
include the following:-
75
(a) audit, the accounts, financial statements and financial management and prepare and publish reports on:
1. all Government ministries;
2. departments operating under Government ministries;
3. other government agencies and offices;
4. all offices and organisations operating under the legislative authority;
5. Independent Commissions and Independent Offices established in accordance with the Constitution and law, and all offices operating under the same;
6. all offices and organisations operating under the judicial authority;
(b) in addition to the institutions specified in article (a) any other institution or organisation required by law to be audited by the Auditor General.
(c) Subject to law, the Auditor General may audit, report on and publish the accounts, financial statements and financial management of:
1. any institution primarily funded by the State;
2. any business entity, in which shares are owned by the State.
76
Reporting 213. The Auditor General shall submit audit reports and an annual report to the President and the People’s Majlis, and to any other authority prescribed by law.
Audit of the Auditor 214. The office of the Auditor General shall be audited as General’s office
specified in law.
Term of office of the 215. The Auditor General shall be appointed for one term of Auditor General
seven years. The appointment may be renewed for an additional term of not more than five years in accordance with the statute relating to the Auditor General, by a resolution passed by a majority of the total membership of the People’s Majlis.
Resignation of 216. The Auditor General may resign from office by writing Auditor General
under his hand addressed to the President, and the office shall become vacant when the resignation is received by the President.
Salary and 217. The Auditor General shall be paid such salary and allowances
allowances as determined by the People’s Majlis.
Removal from office 218. The Auditor General shall be removed from office only for the reasons specified in article (a) and in the manner specified in article (b):
(a) on the ground of misconduct, incapacity or incompetence; and
(b) a finding to that effect by a committee of the People’s Majlis, pursuant to article (a) and upon the approval of such finding by the People’s Majlis by a majority of those present and voting, calling for the Auditor General’s removal from office, the Auditor General shall be deemed removed from office.
Oath of office 219. The Auditor General shall take and subscribe the oath
77
of office of the Auditor General set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
Prosecutor General
Appointment of Prosecutor General
Qualifications of Prosecutor General
PROSECUTOR GENERAL
220. (a) There shall be an independent and impartial Prosecutor General of the Maldives.
(b) The Prosecutor General shall carry out his responsibilities and duties in accordance with the Constitution and any laws passed by the People’s Majlis.
(c) The Prosecutor General is independent and impartial, and he shall not be under the direction or control of any person or authority in carrying out his responsibilities and the exercise of his powers. He shall carry out his responsibilities and exercise his powers without fear, favour or prejudice, subject only to the general policy directives of the Attorney General, and on the basis of fairness, transparency, and accountability.
221. The President shall appoint as Prosecutor General a person approved by a majority of the total membership of the People’s Majlis from the names submitted to the People’s Majlis as provided for in law.
222. To be qualified for appointment as Prosecutor General, a person shall possess the educational qualifications, experience and recognized competence necessary to discharge the responsibilities of the Prosecutor General. The Prosecutor General shall not engage in any other employment.
78
Responsibilities and powers of the Prosecutor General
223. The Prosecutor General’s responsibilities and powers include the following:-
(a) to supervise the prosecution of all criminal offences in the Maldives;
(b) to consider and assess evidence presented by investigating bodies to determine whether charges should be pursued;
(c) to institute and conduct criminal proceedings against any person before any court in respect of any alleged offence;
(d) to oversee the legality of preliminary inquiries and investigations into alleged criminal activity;
(e) to monitor and review the circumstances and conditions under which any person is arrested, detained or otherwise deprived of freedom prior to trial;
(f) to order any investigation that he deems desirable into complaints of criminal activity or into any other criminal activity of which he becomes aware;
(g) to take over, review and continue any criminal proceedings instituted by any prosecuting body authorized to initiate prosecutions pursuant to a law enacted by the People’s Majlis, and at his discretion to discontinue any criminal proceedings at any stage prior to judgment;
(h) to review or revert any decision to prosecute or not to prosecute any alleged offender, or to discontinue any prosecution;
79
(i) to appeal any judgment, verdict or decision in a criminal matter;
(j) to issue policy directives which shall be observed in the entire prosecutorial process;
(k) to uphold the constitutional order, the law, and the rights and freedoms of all citizens.
Acting through agents
224. The responsibilities and powers of the Prosecutor General may be assigned with his express instructions, to any person working under his mandate or to any other person.
Term of office of the 225. The Prosecutor General shall be appointed for one term Prosecutor General
of five years. The People’s Majlis can approve the renewal of the appointment for an additional term of not more than five years in accordance with the statute relating to the Prosecutor General.
Resignation of 226. The Prosecutor General may resign from office by Prosecutor General
writing under his hand addressed to the President, and the office shall become vacant when the resignation is received by the President.
Salary and 227. The Prosecutor General shall be paid such salary and allowances
allowances as determined by the People’s Majlis.
Removal from office 228. The Prosecutor General shall be removed from office only for the reasons specified in article (a) and in the manner specified in article (b):
(a) on the ground of misconduct, incapacity or incompetence; and
80
(b) a finding to that effect by a committee of the People’s Majlis, pursuant to article (a) and upon the approval of such finding by the People’s Majlis by a majority of those present and voting, calling for the Prosecutor General’s removal from office, the Prosecutor General shall be deemed removed from office.
Oath of office 229. The Prosecutor General shall take and subscribe the oath of office of the Prosecutor General set out in Schedule 1 of this Constitution before assuming office.
CHAPTER VIII
DECENTRALISED ADMINISTRATION
Decentralised 230. (a) The administrative divisions of the Maldives administration
shall be administered decentrally.
(b) In order to provide for decentralised administration, the President has the power, as provided in law, to create constituencies, posts, island councils, atoll councils and city councils.
(c) The jurisdiction and characteristics of constituencies, posts and councils created to provide for decentralised administration shall be specified in law.
81
Election of Councils 231. (a) All members of councils created for decentralised administration shall be democratically elected by secret ballot by their respective communities.
(b) The President and the Vice President of the councils elected to administer the administrative divisions shall be elected from among the members of each council by secret ballot of the members.
(c) The term of councils elected to administer the constituencies shall not exceed three years.
(d) The People’s Majlis shall enact a statute governing the election of members of councils created for decentralised administration.
(e) The elections of councils created for decentralised administration shall be conducted by the Elections Commission.
Responsibilities 232. The responsibilities of councils elected to provide for decentralised administration shall include:
(a) to provide governance;
democratic and accountable
(b) to foster the social and economic well-being and development of the community;
(c) to establish a safe, healthy and ecologically diverse environment;
(d) to achieve such other objects as prescribed by law.
82
Authority to enact 233. A bylaw or decision of a local authority shall be subject subordinate legislation to Acts or Regulation of the People’s Majlis.
Finance 234. Local authorities shall be provided with an annual budget from the Treasury as provided in law, and shall also have authority, in accordance with statute, to raise funds.
Ownership of 235. Local authorities shall be empowered to own property property and liability for debts and to incur liabilities, subject to any limitations
prescribed by statute.
CHAPTER IX
SECURITY SERVICES
Security services 236. The Maldivian security services, consisting of the Military Service and the Police Service, is established to enable all persons in the Maldives to live in peace, security and freedom.
Responsibilities and 237. The security services shall protect the nation’s duties
sovereignty, maintain its territorial integrity defend the constitution and democratic institutions, maintain and enforce law and order, and render assistance in emergencies.
Constitutional 238. The actions of the security services must be exercised in limitations
accordance with the Constitution and the law, and operate on the basis of accountability. The President shall ensure that these obligations of the security services are complied with.
83
Authority of the People’s Majlis over the security services
239. (a) The People’s Majlis shall enact a statute on the organization of and the principles pursuant to which each security service shall operate.
(b) The security services shall be authority of the People’s Majlis.
subject to the
Separate services 240. The security services shall be organized as two separate services, and shall operate independently of each other.
Multiparty committee of the People’s Majlis
241. A committee of the People’s Majlis shall be established to exercise continuing oversight of the operations of the security services. The committee shall include representation from all the different political parties within the People’s Majlis.
Ministerial Responsibility
242. Each security service shall be under the responsibility of a Minister, who shall be answerable for its operations to the President and to the People’s Majlis.
Military Service 243. (a) The primary object of the Military Service is to defend and protect the Republic, its territorial integrity, its Exclusive Economic Zone and the people.
(b) If the President, as Commander in Chief, authorizes or orders the employment of the Military Service in defence of the Republic or as part of an international undertaking, the President shall without delay submit the authorization to the People’s Majlis. The People’s Majlis may at any time approve the authorization, or revoke the authorization.
Police Service 244. The primary objects of the Police Service are:
(a) to maintain public order and safety;
84
(b) to protect and secure all people in the Maldives, and their property;
(c) to investigate crime, conservation of evidence and prepare cases for disposition by the courts; and
(d) to uphold the law.
Illegal orders and 245. No person shall give an illegal order to a member of the non-compliance
security services. Members of the security services shall not obey a manifestly illegal order.
Equal treatment 246. (a) Members of the security services shall treat all persons and groups equally without any discrimination, and with humanity and dignity in accordance with the decorous principles of Islam.
(b) Members of the security services shall not engage in partisan political activity of any nature, and shall not affiliate themselves with any trade union or political party.
CHAPTER X
PROPERTY, LIABILITIES AND LEGAL ACTIONS OF THE STATE
Property and assets 247. (a) All property, assets and monies which at the owned and acquired by the State commencement of this Constitution were vested
in the State shall continue to vest in the State.
85
(b) All property, assets and monies acquired for, or received by the State shall vest in the State.
Land, sea and 248. naturally occurring valuable resources
Ownerless property 249.
Transactions relating 250. to State property
(a) The land, sea, and seabed, including all fish within the territory of the Maldives, and all naturally occurring resources, including metallic ores, petroleum and gas, shall vest in the State.
(b) All living, non-living and naturally occurring resources of value within the Exclusive Economic Zone of the Maldives and the seabed shall vest in the State.
(a) Any property found within the territory of the Maldives and any property occurring in the seabed or found drifting in the sea, save those naturally occurring or formed in the sea, without a rightful owner, shall vest in the State.
(b) All property such as gold, silver, other precious metals, jewellery, money and items of historical interest, excavated within the territory of the Maldives without a rightful owner, shall vest in the State.
(a) Any transfer, sale, lease, release, mortgage (to any person) or destruction of, any property or assets owned by the State, and any such other agreement, shall only be entered into in accordance with law.
(b) Money, property or any other thing kept as a reserve in the State Treasury shall be used only after approval by a resolution passed by a two- thirds majority of the total membership of the People’s Majlis.
86
Prohibition of foreign 251. ownership and foreign military purposes
Legal actions in the name of the State
252.
Declaration of a state of emergency
253.
(a) No foreign party, shall own or be given ownership of any part of the territory of the Maldives.
(b) A foreign party shall not receive a lease of, or be given in any other way, any part of the territory of the Maldives for a period exceeding ninety nine years.
(c) No part of the territory of the Maldives shall be used for foreign military purposes without the approval of the majority of the total membership of the People’s Majlis.
Except where specified in this Constitution as the responsibility of another party, the Executive may sue or be sued on behalf of the State, and may defend any action against the State, in any court of the Maldives, in any foreign court, or in any other place.
CHAPTER XI
STATE OF EMERGENCY
In the event of natural disaster, dangerous epidemic disease, war, threat to national security, or threatened foreign aggression, the President may declare a state of emergency in all or part of the country for a period not exceeding thirty days.
87
Content of the declaration
Limitations of the declaration
254. The declaration of a state of emergency shall specify the reasons for the declaration of an emergency, and include measures to deal with the emergency, which may include the temporary suspension of the operation of laws and infringement of certain fundamental rights and freedoms guaranteed by this Constitution in Chapter 2.
255. (a) Measures adopted in an emergency shall not contravene this Article.
(b) Measures adopted in an emergency shall not restrict the following rights and freedoms contained in the following Articles of this Constitution:
1. Article 21 (right to life);
2. Article 25 (no slavery or forced labour);
3. Article 27 (freedom of expression);
4. Article 28 (freedom of the media);
5. Article 42 (fair and transparent hearings);
6. Article 48 (b) (rights on arrest or detention);
7. Article 51 (rights of the accused);
88
8. Article 52 (confessions and illegal evidence);
9. Article 53 (assistance of legal counsel);
10. Article 54 (no degrading treatment or torture);
11. Article 55 (no imprisonment for non- fulfilment of contractual obligation);
12. Article 57 (humane treatment of arrested or detained persons);
13. Article 59 (retrospective legislation);
14. Article 60 (prohibition of double jeopardy);
15. Article 62 (retention of other rights);
16. Article 64 (non-compliance with unlawful orders).
(c) Any infringement of rights and freedoms under this Constitution and the law shall be only to the extent strictly required by the emergency.
(d) Measures adopted in an emergency shall be consistent with the obligations of the Maldives under international law applicable to states of emergency.
89
Publication 256. The declaration of a state of emergency shall be published in the Government Gazette within three days of its issuance.
Submission of declaration to the Peoples Majlis
Determination of disputes relating to the declaration
Expiry or revocation of declaration
257. (a) The declaration of a state of emergency shall be submitted to the People’s Majlis within forty eight hours. If the People’s Majlis is not in session at the time of the declaration, it shall be re-called within fourteen days, inclusive of holidays, and the declaration of a state of emergency submitted to the People’s Majlis for approval.
(b) The People’s Majlis may at any time:
1. approve the declaration in whole or in part;
2. extend the operation of the declaration for periods not exceeding thirty days at a time; or
3. revoke the declaration.
(c) Where the President deems it necessary to extend the length of the state of emergency, he shall submit the extension to the People’s Majlis prior to the expiry of the state of emergency, and obtain the approval of the People’s Majlis for such extension.
258. The Supreme Court shall determine any issues with regard to the validity in whole or part of the declaration or any law or order made pursuant to the emergency.
259. When the declaration of a state of emergency expires or is revoked by the People’s Majlis, all laws promulgated
90
pursuant to the declaration shall cease to have effect.
Public 260. The President must publicly announce the expiration of announcement of expiry of state of the declaration of a state of emergency. emergency
CHAPTER XII
AMENDMENT OF THE CONSTITUTION
Amendment of the 261. The Constitution may be amended by a Bill passed by a Constitution
three quarters majority of the total membership of the People’s Majlis.
Assent of President 262. (a) The Bill amending the Constitution passed by the People’s Majlis shall come into force upon obtaining the written assent of the President.
(b) Despite the provisions of article (a) above, the President shall give written assent to any amendments made by the People’s Majlis to the following provisions of this Constitution only after a public referendum decides so by a majority of the votes cast.
1. Any of the provisions contained in Chapter II (The Maldivian Charter of Rights and Freedoms) of this Constitution;
2. Article 79(a) (Term of Majlis);
91
3. Article 107 (Term of office), and Article 108 (Presidential election);
where the amendment does not receive a majority approval in the public referendum, it shall be deemed to have been defeated.
Publication in 263. After assent by the President, the Bill amending the Government Gazette
Constitution passed by the People’s Majlis shall come into force after publication in the Government Gazette and on a date fixed by the People’s Majlis.
Non-assent by President and national referendum
264. (a) If the President does not assent to the Bill amending the Constitution passed by the People’s Majlis within fifteen days of receipt, the President shall inform the People’s Majlis specifying the reasons thereof. Where the President does not inform the People’s Majlis of the reasons thereof within fifteen days of receipt the President shall be deemed to have assented to the Bill.
(b) If the President does not assent to the Bill amending the Constitution passed by the People’s Majlis and so informs the People’s Majlis, the People’s Majlis may within a period determined by the People’s Majlis call for a public referendum to vote on the adoption or rejection of the Bill
(c) If the Bill is approved by a majority in the public referendum specified in article (b), the President shall assent to the Bill within fifteen days and publish it in the Government Gazette.
Defeat of Bill 265. Where the Bill amending this Constitution passed by the People’s Majlis does not receive a majority approval in the public referendum, it shall be deemed to have been defeated.
92
Provisions included 266. The Bill amending the Constitution may not include in Bill
provisions other than constitutional amendments and matters connected with the amendment.
No amendment 267. No amendment shall be made to any provision of the during emergency
Constitution during the existence of a state of emergency.
CHAPTER XIII
APPLICATION AND CONSTRUCTION OF THE CONSTITUTION
Supremacy of the 268. All laws of the Maldives must be enacted in accordance Constitution
with this Constitution. Any law or part of any law inconsistent with this Constitution is, to the extent of its inconsistency, void and of no force and effect. The obligations imposed by this Constitution must be fulfilled. Any conduct contrary to this Constitution shall be invalid.
Continuance of laws 269. Unless amended by the People’s Majlis, the laws in in force
force at the time this Constitution comes into force which are not inconsistent with this Constitution shall continue to remain in force.
Continued effect of 270. Acts done pursuant to or in accordance with any law repealed laws
which is repealed upon the commencement of this Constitution due to its inconsistency with this Constitution, remain valid, and the repeal of any such law shall not affect any right or obligation of a person under such law or any punishment enforced under such law.
Regulations enacted 271. Regulations derive their authority from laws passed by under authority of Statute the People’s Majlis pursuant to which they are
93
enacted, and are enforceable pursuant to such lawful authority. Any regulations requiring compliance by citizens must only be enacted pursuant to authority granted by a law enacted by the People’s Majlis.
Ascertainment of time
Headings
Definitions
272. Terms, periods of times and dates in this Constitution shall be ascertained in accordance with the Gregorian Calendar.
273. The table of contents, headings, and marginal notes are not part of this Constitution but are inserted for convenience of reference only.
274. (a) In this Constitution, unless the context otherwise requires, the following words and phrases shall have the following meanings:
“present and voting” means, of those members participating in the meeting at which the voting occurs, being present at the time of voting and voting either in favour of, or against, the motion being voted upon. In determining the majority of those members present and voting, members who did not vote either for or against the motion shall not be counted;
“a citizen” means, any person specified as a citizen of the Maldives in Article 9 of this Constitution;
“court” means, each and every place established by the Constitution, or by a law enacted by the People’s Majlis, for the purpose of conducting a trial by a judge or bench of judges;
“jurisdiction” means, the area and matters over which an authority has power to exercise influence;
94
“election” means, those elections in which, pursuant to the law to govern administrative districts under the principles of decentralized governance, citizens vote to select members of various councils, as well as general elections held to select persons as members of the People’s Majlis and presidential elections held to select a person to fill the post of President of the Republic. By-elections held to elect a person to any of the seats falling vacant comes within the meaning of elections;
“tenet of Islam” means, the Holy Qur’an and those principles of Shari’ah whose provenance is not in dispute from among those found in the Sunna of the Noble Prophet, and those principles derived from these two foundations;
“Islamic Shari’ah” means, the Holy Qur’an and the ways preferred by the learned people within the community and followers of the Sunnah in relation to criminal, civil, personal and other matters found in the Sunna;
“person” or “persons” shall include natural and legal personalities;
“have a financial interest” means, doing anything in a manner that could increase his property or wealth, or safeguard his property or wealth from loss;
“judge” means, those persons appointed in accordance with this Constitution to conduct trials in the Supreme Court, High Court or Trial Courts;
“constitutional matter” means, proceedings where the determination of the meaning of an
95
Article of the Constitution or any part thereof is required, or proceedings requiring a determination whether a law or any part thereof, or a regulation or any part thereof, or an order issued by a State authority, or an act committed, or a decision taken, by an official of that authority contravenes the Constitution;
“enemy” means, those foreign nationals who commit acts detrimental to the independence and sovereignty of the Maldives. Citizens are not included in the meaning of “enemies”;
“law” means, those statutes enacted by the People’s Majlis and assented to by the President, and those regulations which are authorized by, and which fall within the ambit of, those statutes;
“threat to national security” means a threat to the independence and sovereignty of the Maldives, or a threat of major damage to people’s lives, limbs or property. This includes terrorist attacks and acts of aggression committed using weapons. This, however, does not include the exercise by citizens of their legal rights to conduct peaceful activities in support of, or against various matters without contravening the law;
“territorial integrity” means, the security of all persons, places and things within the territory of the Maldives or any part thereof and the Exclusive Economic Zone of the Maldives, and the retention of the entirety of the territory of the Maldives under the control of the Maldivian State;
“tribunal” means any institution not constituting a court, authorized by law to
96
adjudicate cases where a dispute arises between two or more parties and to which an application is made for adjudication thereto;
“tax” or “a tax” means, all monies levied by the government from an individual or organization or other legal entity for the purpose of raising revenue for the State, and excluding any charge, fee or rent levied in accordance with law for the provision of a service.
(b) In this Constitution, words denoted in the singular tense include the plural tense and vice versa.
CHAPTER XIV
TRANSITIONAL MATTERS
Application of this 275. Unless otherwise specifically provided in this Chapter: Chapter
(a) the provisions set out in this Chapter shall apply from the commencement of the Constitution until the election of and assumption of office by the President and the People’s Majlis; and
(b) actions during the transitional period shall be as provided in this Constitution.
Elections 276. (a) A five member Elections Commission shall in Commission
the manner specified in this Chapter, be appointed within thirty days of the commencement of this Constitution.
97
(b) The members of the Elections Commission shall be appointed as follows:-
1. each of the political parties shall submit to the People’s Majlis one nomination for appointment to the Elections Commission;
2. the People’s Majlis shall by resolution passed by a two-thirds majority of those present and voting confirm the appointment of five members to the Elections Commission from the nominations received from the political parties;
3. where five members are not confirmed as provided for in article (b) (2), the political party or parties whose nominations were unsuccessful shall be given the opportunity to submit further nominations in numbers equal to the membership positions unfilled;
4. where the nominations submitted by the political parties as provided for in article (a) falls short of five names; the political parties shall be afforded the opportunity to submit further names;
5. the members of the Elections Commission shall appoint a Chairman of the Elections Commission from amongst themselves;
6. for the purposes of this Chapter a political party shall mean a party which has held its elections and post bearers appointed to its posts.
98
Vacancy in Elections 277. Vacancies in the Elections Commission shall be filled Commission
in accordance with the provisions of this Chapter on appointments to the Elections Commission.
Qualifications of 278. (a) The members of the Elections Commission members of the Elections established pursuant to this Chapter shall Commission possess the qualifications specified in Article
169 of this Constitution.
(b) A member of the Elections Commission shall not be a member of any political party.
Responsibilities of the 279. The responsibilities of the Elections Commission Elections Commission appointed pursuant to this Chapter shall be to do all
things necessary to conduct, manage, supervise and declare the results of the elections held pursuant to this Chapter, perform actions relating to political parties, and such additional functions specified in this Constitution to the extent required during the transitional period.
Term of Elections 280. The Elections Commission appointed pursuant to this Commission
Chapter shall continue until the appointment, by the People’s Majlis elected as specified in the Chapter, “The People’s Majlis” (of this Constitution), of a new Elections Commission as specified in the Chapter, “Independent Commissions and Independent Offices” (of this Constitution).
Judicial Service 281. (a) A Judicial Service Commission composed of the Commission
following persons, shall be appointed within thirty days of the commencement of this Constitution:
1. a Judge of the Supreme Court other than the Chief Justice, elected by the Judges of the Supreme Court;
99
2. a Judge of the High Court, elected by the Judges of the High Court;
3. a Judge of the Trial Courts, elected by the Judges of the Trial Courts;
4. a member of the People’s Majlis appointed by it;
5. a member of the general public appointed by the People’s Majlis;
6. the Chair of the Civil Service Commission;
7. a person appointed by the President;
8. a lawyer elected from among the lawyers licensed to practise in the Maldives by themselves.
(b) Despite the provisions of article (a), a Judge from the Supreme Court shall only be appointed to the Judicial Service Commission after appointment of Judges to the Supreme Court as specified in this Chapter.
(c) The Judicial Service Commission appointed as provided in this Chapter shall continue until constitution by the next elected People’s Majlis, of a Judicial Service Commission as specified in this Constitution.
Supreme Court 282. (a) A Supreme Court comprising of five Judges, shall within forty five days of the commencement of this Constitution, be appointed to deal with all legal disputes arising
100
under this Constitution and all matters coming to it on appeal from the High Court.
(b) Until the establishment of the Supreme Court as provided for in this Chapter and appointment of a person to carry out the responsibilities of the Chief Justice as specified in article (c), the highest authority for the administration of justice in the Maldives shall be a Judge of the High Court chosen from among themselves.
(c) Until such time as the new People’s Majlis upon the recommendation of the Judicial Service Commission constituted as specified for in this Constitution, appoints a Chief Justice as provided for in Article 147, the responsibilities of that office shall be administered by a Judge chosen from within themselves by the Judges appointed to the Supreme Court in the manner specified in this Chapter.
(d) All matters pending on appeal to the President at the commencement of this Constitution shall henceforth be dealt with and deemed to be pending before the Supreme Court. There shall be no further recourse of appeal from the High Court to the President from then onwards.
(e) The Supreme Court established as provided for in this Chapter, in formulating the principles applicable to the appeal process shall ensure that the following cases have the opportunity of appeal:
1. those cases disposed of by the High Court where the right of appeal has been lost between the commencement of this Constitution and establishment of the Supreme Court pursuant to this Chapter;
101
2. those cases disposed of by the High Court between the commencement of this Constitution and establishment of the Supreme Court pursuant to this Chapter;
Appointment of Judges to the Supreme Court
283. (a) The President as Head of the State shall appoint Judges to the Supreme Court established as specified in this Chapter. The appointments shall be determined after consulting the Judicial Service Commission and confirmation of the appointments by a two-thirds majority of the members of the People’s Majlis present and voting.
(b) The Judges of the Supreme Court appointed pursuant to this Chapter shall possess the qualifications specified in Article 149 of this Constitution.
Term of Supreme Court
284. The Supreme Court appointed pursuant to this Chapter shall continue until the establishment of the Supreme Court as provided for in Article 145 of this Constitution.
Continuation of Judges
285. (a) All Judges in office at the commencement of this Constitution except for the Chief Justice shall continue in office until such time as a determination pursuant to this Article.
(b) The Judicial Service Commission established pursuant to Article 157 of this Constitution, shall within two years of the commencement of this Constitution determine whether or not the Judges in office at the said time, possess the qualification of Judges specified in Article 149.
(c) Where it is determined as provided in article (b) that a Judge does not possess a qualification or
102
Other courts
Jurisdiction of the courts
Prosecutor General
the qualifications specified in Article 149, such Judge shall cease to hold office.
(d) Where it is determined as provided in article (b) that a Judge possesses the qualifications specified in Article 149, such Judge shall be appointed as a Judge under this Constitution.
(e) Except as provided in article (c), Judges may only be removed from office as specified in Article 154 of this Constitution.
286. All Courts in existence at commencement of this Constitution shall continue in existence until such time as new Courts are established in accordance with Article 141 of this Constitution.
287. All matters pending before the Supreme Court established pursuant to this Chapter and the courts in existence at commencement of this Constitution shall henceforth be deemed to be pending before the courts established under this Constitution.
288. (a) The Prosecutor General shall be appointed in the manner specified in this Chapter within thirty days of the commencement of this Constitution.
(b) Until such time as the Prosecutor General is appointed and assumes office, the responsibilities of the Prosecutor General shall be carried out the by the Attorney General. However the Attorney General shall only carry out the responsibilities of the Prosecutor General for a maximum period of thirty days.
(c) The President as Head of the State shall appoint the Prosecutor General as provided in article (a). The appointment shall be made by
103
submission of a nomination to the People’s Majlis within fifteen days of the commencement of this Constitution, and confirmation of the appointment by a two-thirds majority of the members of the People’s Majlis present and voting.
Anti-Corruption 289. The Anti-Corruption Commission shall in the manner Commission
specified in this Constitution be appointed within sixty days of the commencement of this Constitution.
Independent 290. The Elections Commission, the Anti-Corruption Commissions
Commission and the Prosecutor General shall in accordance with the provisions of this Constitution, be appointed within sixty days of the first sitting of the first People’s Majlis elected under this Constitution.
Continuance of laws 291. All laws in force at the time this Constitution comes into force which are not inconsistent with this Constitution shall continue to remain in force.
No amendment to the 292. No amendments may be made to the Constitution Constitution
until the first election of and assumption of office by the President and the People’s Majlis under this Constitution.
Commencement of this Constitution
293. (a) This Constitution shall come into force, after approval of the Special Majlis, assent by the President and publication in the Government Gazette.
(b) Upon the commencement of this Constitution, the “Constitution of the Republic of the Maldives” which came into force on 1 January 1998 shall be repealed.
(c) Despite the provisions of article (a), until such time as the election of the President and the People’s Majlis, the specific provisions of this
104
Chapter shall apply to the matters specified herein.
Continuance of the 294. People’s Majlis
Responsibilities and 295. powers of the People’s Majlis
(a) The People’s Majlis in existence at the commencement of this Constitution shall continue until such time as the first elections of the People’s Majlis under this Constitution are held, and election of members and assumption of office by the members.
(b) The People’s Majlis shall at the first sitting after the ratification of this Constitution, elect a Speaker and a Deputy Speaker from its members by secret ballot. Until such time as a Speaker and a Deputy Speaker is elected the People’s Majlis shall be presided over by the consecutively longest serving member from among those present. Where there are a number of members who have consecutively served the longest then the Majlis shall be presided over by the member most senior by age of those having served consecutively the longest.
(c) Whenever there is a vacancy among the members of the People’s Majlis, and there is a period of six months between the date of the vacancy and the first sitting of the first elected People’s Majlis, an election shall be held to elect a member to the vacancy.
(a) The People’s Majlis shall carry out the following:
1. to do all things necessary to facilitate the elections specified in this Chapter in the manner provided herein;
105
Election of the 296. People’s Majlis
Continuance of other 297. posts and institutions
2. to determine what laws are contrary to the Constitution and to do all things necessary for the repeal or amendment of such laws;
3. to enact legislation required under this Constitution;
4. to deal with all routine legislative matters necessary for the functioning of the Executive and the Judiciary, and for the proper functioning and good governance of the Maldives.
(b) The People’s Majlis shall continue to consider Bills submitted prior to the commencement of this Constitution, and not yet enacted, and any other matters if they are not contrary to the Constitution.
(a) The first election of members to the People’s Majlis to be held under this Constitution shall be held before 15 February 2009.
(b) The People’s Majlis elected in accordance with article (a) shall after taking and subscribing the oath of office and assumption of office, hold the first meeting of the first People’s Majlis elected under this Constitution, before 1 March 2009.
(a) Within two years of the commencement of this Constitution, excepting matters specifically provided herein, elections or appointments to posts shall be finalised in accordance with the provisions of this Constitution, and institutions specified in the Constitution shall also be created or established.
(b) Until such time as elections or appointments to posts specified in this Constitution in the
106
Decentralised administration
Obedience to the Constitution
manner provided in this Chapter or this Constitution are finalised, persons elected or appointed at the commencement of this Constitution shall continue in office.
(c) Until such time as creation of institutions specified in this Constitution in the manner provided in this Chapter or this Constitution, institutions created or established at the commencement of this Constitution shall continue.
298. In order to provide for decentralised administration of the administrative divisions of the Maldives, elections to island councils, atoll councils and city councils as provided for in this Constitution shall be held before 1 July 2009.
299. (a) The Executive, the People’s Majlis, the Judiciary, the Independent Commissions and persons in Independent Offices, all State institutions, all persons in any State post and all citizens shall comply with the provisions of the Constitution upon its commencement. The non- existence of a law shall not be an excuse for the infringement of any fundamental right or freedom under the Constitution.
(b) Despite the provisions of article (a):-
1. the People’s Majlis shall identify laws inconsistent with the Constitution at its commencement and approve a course of action until such inconsistent laws or parts thereof can be amended or repealed. The Executive shall within thirty days of the commencement of this Constitution draw up a list of such laws or part thereof and submit it to the
107
People’s Majlis. Within ninety days of the commencement of this Constitution, the People’s Majlis shall draw up and approve a schedule for amending or revoking such laws.
2. the People’s Majlis shall until the enactment and commencement of laws required to give effect to this Constitution, approve a course of action in relation to these matters. The Executive shall within thirty days of the commencement of this Constitution draw up a list of such laws and submit it to the People’s Majlis. Within ninety days of the commencement of this Constitution, the People’s Majlis shall draw up and approve a schedule for enactment and commencement of such laws.
Continuation in office of the President and the Cabinet of
300. (a) Until such time as the first Presidential elections under this Constitution are held and a
Ministers person elected to and assumes the post of President, the person holding the post of President at the commencement of this Constitution shall continue in office.
(b) Until such time as the first Presidential elections under this Constitution are held and a person elected to and assumes the post of President, the Cabinet of Ministers appointed by the person holding the post of President at the commencement of this Constitution shall continue in office. The President has the discretion to make changes to the Cabinet of Ministers.
(c) The Cabinet of Ministers appointed after the first Presidential elections held pursuant to this
108
Constitution shall not contain any members of the People’s Majlis.
Presidential election 301. (a) The first presidential elections to be held under this Constitution shall be held before 10 October 2008.
(b) The President elected in accordance with article (a) shall take and subscribe the oath of and assume office on 11 November 2008.
109
SCHEDULE 1
OATHS OF OFFICE
1. OATH OF OFFICE OF PRESIDENT
I, …(name of person)…, do swear in the name of Almighty Allah that I will respect the religion of Islam, that I will uphold the Constitution of the Republic of Maldives and the fundamental rights of the Maldivian citizens, that I will bear true faith and allegiance to the Republic of Maldives, and will discharge the duties and responsibilities of the office of President honestly and faithfully in accordance with the Constitution and laws of the Republic of Maldives.
2. OATH OF OFFICE OF VICE PRESIDENT
I, …(name of person)…, do swear in the name of Almighty Allah that I will respect the religion of Islam, that I will uphold the Constitution of the Republic of Maldives and the fundamental rights of the Maldivian citizens, that I will bear true faith and allegiance to the Republic of Maldives, and will discharge the duties and responsibilities of the office of Vice President honestly and faithfully in accordance with the Constitution and laws of the Republic of Maldives.
3. OATH OF OFFICE OF MEMBERS OF THE CABINET
I, …(name of person)…, do swear in the name of Almighty Allah that I will respect the religion of Islam, that I will uphold the Constitution of the Republic of Maldives and the fundamental rights of the Maldivian citizens, that I will bear true faith and allegiance to the Republic of Maldives, and will discharge the duties and responsibilities entrusted to me by the President and my duties and responsibilities as Cabinet Minister/ Attorney General honestly and faithfully in accordance with the Constitution and laws of the Republic of Maldives.
110
4. OATH OF OFFICE OF MEMBERS OF THE PEOPLE’S MAJLIS
I, …(name of person)…, do swear in the name of Almighty Allah that I will respect the religion of Islam, that I will uphold the Constitution of the Republic of Maldives and the fundamental rights of the Maldivian citizens, that I will bear true faith and allegiance to the Republic of Maldives, and will discharge my duties and responsibilities as a member of the People’s Majlis honestly and faithfully in accordance with the Constitution and the laws of the Republic of Maldives.
5. OATH OF OFFICE OF CHIEF JUSTICE AND JUDGES
I, …(name of person)…, do swear in the name of Almighty Allah that I will respect the religion of Islam, that I will uphold the Constitution and the laws of the Republic of Maldives, that I will uphold the fundamental rights of the Maldivian citizens and will discharge the duties and responsibilities of Chief Justice/ Judge honestly and faithfully in accordance with the Constitution and laws of the Republic of Maldives.
6. OATH OF OFFICE OF MEMBERS OF INDEPENDENT COMMISSIONS AND INDEPENDENT OFFICES
I, …(name of person)…, do swear in the name of Almighty Allah that I will respect the religion of Islam, that I will uphold the Constitution of the Republic of Maldives, that I will bear true faith and allegiance to the Maldives, that I will uphold the fundamental rights of the Maldivian citizens and will discharge the duties and responsibilities of Auditor General/ Prosecutor General/ membership of the Elections Commission/ membership of the Judicial Service Commission/ membership of the Human Rights Commission/ membership of the Civil Service Commission/ membership of the Anti-Corruption Commission honestly and faithfully in accordance with the Constitution and laws of the Republic of Maldives.
111
SCHEDULE 2
ADMINISTRATIVE DIVISIONS
Male’ (including Villingilli and Hulhumale’)
HA Thiladhunmathi Uthuruburi
HDh Thiladhunmathi Dhekunuburi
Sh Miladhunmadhulu Uthuruburi
N Miladhunmadhulu Dhekunuburi
R Maalhosmadhulu Uthuruburi
B Maalhosmadhulu Dhekunuburi
Lh Faadhippolhu
K Male’ Atoll
AA Ari Atoll Uthuruburi
ADh Ari Atoll Dhekunuburi
V Felidhe Atoll
M Mulakatoll
F Nilandhe Atholhu Uthuruburi
Dh Nilandhe Atholhu Dhekunuburi
Th Kolhumadulu
L Haddhunmathi
GA Huvadhu Atholhu Uthuruburi
GDh Huvadhu Atholhu Dhekunuburi
Gn Fuvammulah
S Addu Atoll
112
SCHEDULE 3
NATIONAL FLAG
National flag
Composition of As provided in Article 12 of this Constitution, the national flag
national flag of the Republic of Maldives comprises of a
green rectangle with a white crescent in the centre, the
green rectangle being surrounded by a red border.
Dimensions The width of the national flag is two-thirds of its length.
The width of the red border is one-fourth of the width of
the flag. The radii of both curvatures crescent are one-
third of the width of the green rectangle. They are drawn
from two points on a centre line across the length of the
green rectangle, the first point being nine-sixteenth and
the second at five-eighths of the length, measured from
113
the side nearer to the staff, joining together to form a
crescent. When the flag is hoisted the curvature of the
crescent should face out.
Colours Green- British Admiralty Colour Code No. T 1143 for
nylon worsted bunting and No. T 817 A for other
bunting.
Red- British Admiralty Colour Code No. T 1144 for
nylon worsted bunting and No. T 818 A for other
bunting.
White- British Admiralty Colour Code No. T1145 for
nylon worsted bunting and T 819 A for other bunting.
114